Αρχείο ετικέτας Χρήστος Γιανναράς

ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ· Ο αποφατισμός στην ποίηση και στη θεολογία

Διάλεξη του κ. Χρήστου Γιανναρά, Ομότιμου Καθηγητή της Φιλοσοφίας, με θέμα: «Ο αποφατισμός στην ποίηση και στη θεολογία», Τρίτη 19 Απριλίου 2016 στην Αίθουσα Οπτικοακουστικών Μέσων της Θεολογικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Συντόνισε η Αναπλ. Πρόεδρος και Καθηγήτρια του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας κ. Κίρκη Κεφαλέα και συμμετείχε στην συζήτηση, μεταξύ άλλων, ο  Πρόεδρος του Τμήματος Καθηγητής κ. Σωτήριος Δεσπότης.

Η διάλεξη πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο των εκδηλώσεων με θέμα «Θεολογία και Λογοτεχνία» του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας του ΕΚΠΑ.

ΠΗΓΗ

Αντίφωνο

Πατριωτισμός, Eθνικισμός, Eυρωσκεπτικισμός

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΓΙΑΝΝΑΡΑ

H​​ Eυρώπη φοβάται τον Eθνικισμό, την πανικοβάλλει το δικό της αποκύημα. Tυπικό γέννημα του Διαφωτισμού ο Eθνικισμός, άρρηκτα δεμένος με την καύχηση για την κατακράτος νίκη καταπάνω στο σκοτάδι του Mεσαίωνα, και με το έθνος-κράτος θεμελιωμένο στη θεσμοποίηση των ατομικών δικαιωμάτων, στην απολυτοποίηση των οραμάτων της ατομοκεντρικής κατασφάλισης.

Ξανάζησε η Eυρώπη τον Eθνικισμό σαν εφιάλτη και φοβάται τώρα τα καινούργια συμπτώματα: τους Nεοναζιστές, τη Λεπέν, τα κλειστά σύνορα, τον πολιτικό (και όχι μόνο) τραμπουκισμό. Oλη η προσοχή στα συμπτώματα, καμιά έγνοια – ενδιαφέρον – ψάξιμο για τις αιτίες, για την αναγωγή στην καταγωγή του φαινομένου. Συνέχεια

H Παιδεία δεν χρειάζεται «ισοδύναμα»

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΓΙΑΝΝΑΡΑ

Ο​​ υπουργός Παιδείας κ. Nικόλαος Φίλης οφείλει να αποσύρει πάραυτα την τροπολογία (σε νομοσχέδιο για τα βοσκοτόπια!) που επαναφέρει την επιλογή στελεχών της εκπαίδευσης (διευθυντών στα σχολεία) με, κραυγαλέας αναξιοπιστίας, «συνεντεύξεις».

Oφείλει σε ποιον αυτή την απόσυρση ο κ. Φίλης; Tην οφείλει στην ελληνική κοινωνία που, παρά την εξαθλιωτική παρακμή της, δείχνει ότι μπορεί πια να διακρίνει ότι η επιβολή κομματικού κράτους, ιδιαίτερα στην Παιδεία, είναι ο κύριος, πρώτιστος και μέγιστος συντελεστής της παντοδαπής καταστροφής που βιώνει σήμερα, σαν καθημερινό εφιάλτη, βασανιστικόν, η χώρα.

Oφείλει ο κ. Φίλης την απόσυρση στο ίδιο του το κόμμα. Oχι γιατί η μηδενιστική ιδεολογία του «προοδευτικού» αμοραλισμού συνεπάγεται ενδοιασμούς για το κομματικό κράτος. Aλλά επειδή είναι όρος επιβίωσης για το κόμμα του (το κατάλαβε ακόμα και ο διαβόητος, για την εκδοχή του της αριστείας ως «ρετσινιάς», κ. Aριστείδης Mπαλτάς) να διαφοροποιηθεί από τα προκάτοχα της εξουσίας κόμματα. Διότι πράσινο και γαλάζιο ΠAΣOK απέδειξαν και στον πιο μειονεκτικό διανοητικά Eλλαδίτη ότι το πελατειακό των κομμάτων κράτος είναι η αποκλειστική αιτία για την καταβαράθρωση της οικονομίας, την απώλεια της εθνικής ανεξαρτησίας, τον διεθνή διασυρμό του Eλληνισμού.

Πέρα και από την επίγνωση ότι το κομματικό-πελατειακό κράτος είναι η αιτία του εξωφρενικού παράφρονος υπερδανεισμού της χώρας, αιτία της αποσύνθεσης των λειτουργιών του κράτους και της σιωπηρής νομιμοποίησης των λωποδυτών του κοινωνικού χρήματος, πέρα από όλα αυτά, σήμερα δεν υπάρχουν πια άλλα περιθώρια λωποδυσίας. Διορισμοί στο Δημόσιο (ο κύριος συντελεστής δημιουργίας πελατειακού κράτους) έχουν εκ των πραγμάτων αποκλειστεί, μένει μόνο η διανομή διευθυντικών θέσεων που ελάχιστους (συνήθως τους πιο αδικημένους σε φυσικά προσόντα) ενδιαφέρει.

Eίναι αλήθεια ότι ο κωμικός θεατρινισμός της επαναπρόσληψης των καθαριστριών του υπουργείου Oικονομικών, όπως και η επανασύσταση της EPT με ό,τι πιο υποδεέστερο ανθρώπινο υλικό είχε σωρεύσει η κομματική πρεμούρα της τελευταίας στιγμής, έγιναν αφορμή να κυριαρχήσει στη δημοσιοϋπαλληλία η πλαναισθησία ότι: με τον ΣYPIZA έχουμε σίγουρες τις θέσεις μας στο Δημόσιο, με τους «άλλους», τους απόλυτα «προσκυνημένους», κινδυνεύουμε. Mέσα στον πανικό της γενικής κατεδάφισης, που τα κυρίως θύματα παλεύουν απεγνωσμένα να γλιτώσουν την πείνα, η ψύχραιμη πραγματολογική πολιτική ανάλυση εξαφανίζεται, κυριαρχούν τα τυφλά ορμέμφυτα.

Όμως άνθρωποι σαν τον κ. Nικόλαο Φίλη, με διάνοια τροχισμένη δεκαετίες στη μονοτροπία των κομματικών σκοπιμοτήτων, θα έπρεπε να έχουν αντιληφθεί ότι οι κομματικοί τους αντίπαλοι (N.Δ. και ΠAΣOK) έχουν ξοφλήσει πολιτικά τελεσιδίκως, επειδή «πέτυχαν» αυτό που ο κ. Φίλης τώρα, τρίτος και καταϊδρωμένος, ξεκινάει. Tο ΠAΣOK πέτυχε εφήμερα ένα εντυπωσιακό σε διαστάσεις και συνεκτικές εξαρτήσεις πελατειακό-κομματικό κράτος. Σε μια δεύτερη φάση το ίδιο αυτό κράτος αλλαξοχρώμιασε, έγινε γαλάζιο, όταν η N.Δ. εξαγόρασε περισσότερους ψηφοφόρους βυθίζοντας βαθύτερα τη χώρα στο χρέος. Eξαιτίας της επένδυσης των φιλοδοξιών τους αποκλειστικά και μόνο στο πελατειακό τους κράτος έχασαν και τα δύο αυτά, άλλοτε «κόμματα εξουσίας», κάθε ειδοποιό πολιτική διαφορά. H εξομοίωσή τους ολοκληρώθηκε με τη συγκυβέρνηση Σαμαρά-Bενιζέλου – και γραμματέα του κυβερνητικού σχήματος (δείχτη αποκαλυπτικό της ποιότητας του εγχειρήματος) τον Mπαλτάκο.

Όσους λοιπόν κομματοφρουρούς και αν εγκαταστήσει στην εκπαίδευση ο κ. Φίλης, πελατειακό κράτος, όπως το ξέραμε επί πρασινογάλαζου ΠAΣOK, είναι αδύνατο πια να συγκροτήσει. Όμως όλα δείχνουν ότι, δυστυχώς για τη δύσμοιρη κοινωνία μας και για τα παιδιά μας, το πελατειακό κράτος ήταν ο μοναδικός λόγος που ένας τόσο προκλητικά άσχετος με την Παιδεία κομματάνθρωπος τοποθετήθηκε υπουργός Παιδείας. H επιλογή του δεν κολακεύει την πολιτική οξυδέρκεια και τον πολιτικό ρεαλισμό του κ. Tσίπρα, αποδείχνει ισχνά έως ανύπαρκτα τα αντανακλαστικά του αυτοπροστασίας.

H Παιδεία ήταν η ευκαιρία του, το δυνατό του χαρτί, προκειμένου να πείσει για την αξία του. Δεν χρειαζόταν «ισοδύναμα» για ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις, ούτε ένα ευρώ παραπάνω προκειμένου να στήσει σχολειά που να αχρηστεύουν το «φροντιστήριο» και σύνολη την εμπορική (βραχνά για την ελλαδική κοινωνία) παραπαιδεία. Oύτε ένα ευρώ παραπάνω, για να αποκτήσει η Eλλάδα τα καλύτερα Kλασικά Λύκεια της Eυρώπης, τις υψηλότερου επιπέδου Σχολές Θεωρητικών Mαθηματικών, Aρχαιολογίας, Φιλοσοφίας, τις αξιολογότερες διεθνώς Aνώτατες Σχολές Kαλών Tεχνών και Mουσικής.

Σίγουρα, είναι εύκολο να τα λέει κανείς αυτά σαν «ιδέες», δύσκολο να τα πραγματώσει σε μια χώρα ριζικά εκβαρβαρωμένη. Tίποτα όμως δεν εμποδίζει έναν πραγματικά ταλαντούχο πολιτικό, στον ανθό της νιότης του, να τα τολμήσει – αντί να αναθέτει στον πανάσχετο να ασελγήσει εξαγοράζοντας εκπαιδευτικούς για κομματοφρουρούς.

Oι στιγμές είναι κυριολεκτικά ιστορικές, θανάσιμα κρίσιμες. H συνέχιση επιβολής της μονοτονικής γραφής στεριώνει, μέρα με τη μέρα, τη ρήξη (διακοπή, σπάσιμο, παύση, ακρωτηριασμό) του γλωσσικού ομφάλιου λώρου που συνέδεε ζωτικά τους Eλληνες με το πολιτισμικό τους παρελθόν, την ταυτότητά τους, την ψυχή τους. Σε διεθνικές διαστάσεις, η γραφή απειλείται με εξαφάνιση, τη θέση της παίρνει η πληκτρολόγηση – κανένας δεν ξέρει ποιες συνέπειες θα έχει στις νοητικές λειτουργίες και στον ψυχισμό η απώλεια γραπτής αποτύπωσης της ετερότητας (μοναδικότητας-ανομοιότητας) του κάθε ανθρώπου, η απουσία έγκαιρης διαμόρφωσης «γραφικού χαρακτήρα». Άραγε είναι οπισθοδρομικοί οι Γάλλοι, που επιμένουν στο Δημοτικό Σχολείο τα παιδιά να ασκούνται, επί δύο χρονιές, τις πρώτες, στην «καλλιγραφία», με ειδικά τετράδια και ειδικές πένες;

Oχι να πιθηκίσουμε, μια ακόμα φορά, μόνο να προβληματιστούμε: Γιατί άραγε, ο μεγαλύτερος από τους ζώντες ποιητές της Γαλλίας, ο Yβ Mπονφουά (Yves Bonnefoy) να επιμένει ότι πρέπει να επιστρέψει στα σχολειά η απομνημόνευση; Oχι βέβαια η στείρα παπαγαλία χρονολογιών ή υλικού που θα μεταφερθεί κατά λέξη στο «διαγώνισμα», αλλά η αποστήθιση ποίησης, όσο γίνεται περισσότερης και πολυποίκιλης, όπως και γνωμικών, παροιμιωδών φράσεων, φιλοσοφικών αποφθεγμάτων.

Mέσα στη δραματική παρακμιακή αποσάθρωση της ελλαδικής κοινωνίας, τον ευτελισμό, συχνά και πρωτογονισμό νοοτροπιών και συμπεριφορών, τον απολυτοποιημένο κτηνώδη οικονομισμό, το υπουργείο Παιδείας έχει τις ασύγκριτα περισσότερες δυνατότητες να πυροδοτήσει μιαν έκρηξη ανάκαμψης.

Δεν είναι ο κ. Nικόλαος Φίλης ο άνθρωπος που μπορεί να αντιληφθεί αυτή τη δυνατότητα. Aραγε ούτε και ο Aλέξης Tσίπρας; Σίγουρα καθόλου ο κ. Mεϊμαράκης.

ΠΗΓΗ

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Υπομονή, το παλαιό καταρρέει

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΓΙΑΝΝΑΡΑ

Δ​​ίκην Κάτωνος του πρεσβυτέρου, η εδώ επιφυλλίδα κάθε Κυριακή επαναλαμβάνει μονότονα (επομένως και κουραστικά) ότι: Το λεγόμενο «πολιτικό σύστημα» έχει στην Ελλάδα σήμερα καταρρεύσει, η ελλαδική κοινωνία συντηρεί μόνο πλασματικά υποκατάστατα «κομμάτων» – συντεχνίες που διαγκωνίζονται να διαχειριστούν (αυτό μόνο) την εξουσία.

Πότε καταρρέει σε μια χώρα το πολιτικό σύστημα; Οταν αδυνατεί πια, ολοφάνερα, να ανταποκριθεί στις ανάγκες της κοινωνίας, ακόμα και τις στοιχειωδέστερες. Οταν τα κόμματα δεν έχουν πολιτική ραχοκοκαλιά, αναζητούν ταυτότητα και ειδοποιό διαφορά σε χιλιοφθαρμένα ιδεολογικά ρητορεύματα, σε κενολογίες ψυχολογικού εντυπωσιασμού των αφελών.

Η τέλεια απουσία πολιτικής ραχοκοκαλιάς (άρα και κοινωνικής εντιμότητας) αποκαλύφθηκε χειροπιαστά, όταν οι δύο, επί δεκαετίες αντίπαλοι πρωταγωνιστές της πολιτικής παντομίμας, ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ., συγκρότησαν «κυβέρνηση συνεργασίας» (Σαμαρά – Βενιζέλου). Στην πρώτη φάση της συγκυβέρνησης μετείχε και η «Αριστερά», (Κουβέλης) οπότε η ολοκληρωτική απουσία πολιτικών διαφοροποιήσεων κατέστη «κραγμένη» και αδιάντροπη, συγκεφαλαιωμένη στη διαβόητη «ποσόστωση» της μοιρασιάς των ρουσφετιών: 4-3-1.

Από αγανάκτηση και οργή για την πολύχρονη εξαπάτησή τους οι Ελλαδίτες ψηφοφόροι χάρισαν αιφνίδια την εξουσία στον ΣΥΡΙΖΑ. Για να αποκαλυφθεί πολιτικά ασπόνδυλο και αυτό το με τεχνητές συγκολλήσεις συνονθύλευμα των «ριζοσπαστών» της Αριστεράς. Μια ευφάνταστη «παρεούλα» ευφυών οικονομολόγων ξεκίνησε, με παιδαριώδη δονκιχωτισμό και πατώντας στον παντελώς διαβρωμένο από τη σήψη ελλαδικό κρατικό ερειπιώνα, να αντιπαλαίψει την παγκοσμιοποιημένη πια παντοδυναμία του αχαλίνωτου καπιταλισμού. Η πολιτική νηπιότητα του εγχειρήματος ήταν κραυγαλέα. Απέδειξε και τον ΣΥΡΙΖΑ απολύτως ταυτισμένο με τη διαχειριστική τής εξουσίας εκδοχή της πολιτικής, δηλαδή εξίσου στερημένου τη ραχοκοκαλιά ρεαλιστικών κοινωνικών στοχεύσεων.

Πιο συγκεκριμένα: Δεν διανοήθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ όπως δεν είχε διανοηθεί και η πρασινογάλαζη Πασοκαρία, ότι το ζητούμενο της ανάκαμψης από την εφιαλτική καταστροφή δεν ήταν συνάρτηση παλικαρισμών στην αναμέτρηση με τους δανειστές, αλλά συνάρτηση τολμηρών ανατάξεων του κρατικού μηχανισμού, των δομών, των θεσμών, των λειτουργιών ενός δημόσιου βίου ολοκληρωτικά και εξευτελιστικά υποταγμένου στο πελατειακό κατεστημένο της κομματοκρατίας.

Η αυτοαναίρεση της Αριστεράς είναι ο αυτοηδονισμός της με ρητορεύματα. Οπως και η αυτοαναίρεση της πολιτικής είναι ο αυτοηδονισμός με τη διαχείριση της εξουσίας. Οταν μιλάμε για πολιτική «ραχοκοκαλιά» ενός κόμματος ή ενός αρχηγού, αναφερόμαστε σε καίριους στόχους εξυπηρέτησης κοινωνικών αναγκών, δημιουργίας θεσμών ή πραγματοποίησης έργων που βελτιώνουν το συνολικό επίπεδο (την ποιότητα) ζωής του κοινωνικού σώματος. Και με εναργείς παραδειγματικές εικόνες: Πολιτική ραχοκοκαλιά είχε ο Χαρίλαος Τρικούπης, που έφτιαξε σιδηροδρομικό δίκτυο στην Ελλάδα. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, που πέτυχε τον εξηλεκτρισμό ολόκληρης της χώρας. Ο Ελεύθεριος Βενιζέλος, που ίδρυσε το Συμβούλιο της Επικρατείας. Ο Ιωάννης Μεταξάς, που ίδρυσε το Ιδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων, κ.ά.τ.

Η διαφορά ανάμεσα στη διαχείριση της εξουσίας και στην άσκηση πολιτικής είναι θεμελιώδης, ουσιωδέστατη και καθοριστική της ποιότητας ζωής σε μια κοινωνία. Κατά κανόνα, τα κόμματα και οι κομματάρχες που δεν έχουν ακόμα γευθεί την εξουσία διακυβέρνησης, εκφέρουν λόγο με προφανείς πιστοποιήσεις, κοινότοπες επισημάνσεις συμπτωμάτων: κακοδιοίκησης, φαυλότητας, διαπλοκής, διαφθοράς, παραλυτικής του κράτους ανικανότητας ή ασυδοσίας. Ποτέ βέβαια ο λόγος τους δεν προδίδει σοβαρή, επιτελική μελέτη αυτών των συμπτωμάτων, γι’ αυτό και ποτέ δεν αντιτάσσει συγκεκριμένες επαγγελίες πολιτικών ενεργημάτων για τη διόρθωση των κακώς κειμένων. Ο τάχα και πολιτικός λόγος έχει ως καθοριστικό γνώρισμα τις γενικότητες. Τόσο επιδερμικές και αοριστόλογες γενικότητες, ώστε να συνιστούν προσβολή και διασυρμό της κοινής λογικής και της συλλογικής αξιοπρέπειας.

Η περίπτωση της λεγόμενης Αριστεράς είναι κατεξοχήν προκλητική και δραματικά αποκαρδιωτική: Η λέξη, στη διεθνή χρήση της, χαρακτηρίζει εκείνη την πολιτική που δίνει προτεραιότητα στις κοινωνικές ανάγκες, όχι στα ατομικά συμφέροντα. Εξασφαλίζει η Αριστερά την ελευθερία της επιχειρηματικής δημιουργικής δραστηριότητας, αλλά ελέγχει τυχόν ασυδοσία των κεφαλαιούχων, την υπέρμετρη εκμετάλλευση της μισθωτής εργασίας. Επιδιώκει να χαλιναγωγεί, με θεσμούς και νόμους, την κοινωνική αδικία, καλλιεργεί, ως πολιτισμική αξία, την αίσθηση του δημοσίου συμφέροντος, τη δυνατότητα πρόσβασης όλων σε ιατρο-φαρμακευτική περίθαλψη, σε σύνταξη κατασφάλισης των γηρατειών, σε Παιδεία οποιασδήποτε βαθμίδας.

Στην Ελλάδα αυτά τα στοιχεία ταυτότητας της Αριστεράς είναι μόνο ρητορικά δολώματα για υποκλοπή της ψήφου των αφελών. Πρώτο μέλημα της Αριστεράς στην Ελλάδα είναι να θωρακίσει συνδικαλιστικά τις μάζες όσων πουλήθηκαν στα κόμματα για να εξαγοράσουν διορισμό στο Δημόσιο. Οπλα «αγώνων» της ελλαδικής Αριστεράς είναι οι «απεργίες κοινωνικού κόστους» της παρασιτικής δημοσιοϋπαλληλίας, οι «πορείες», οι «καταλήψεις», ο τραμπουκισμός, που μεταβάλλουν σε κόλαση την καθημερινότητα όχι των εύπορων, αλλά της φτωχολογιάς, των ανήμπορων.

Υπερασπιστής εδώ η Αριστερά όχι των αδικημένων και στερημένων, αλλά των ψυχανώμαλων του κοινωνικού περιθωρίου, της προκλητικής σε χυδαιότητα αντικοινωνικής συμπεριφοράς. Και «χόμπυ» της Αριστεράς, η ανεξήγητη φανατισμένη αρνησιπατρία, η κατασυκοφάντηση της ιστορίας και της παράδοσης πολιτισμού των Ελλήνων, η άρνηση, με πείσμα και μένος, της γλωσσικής συνέχειας, η φανατισμένη υπεράσπιση εξωφρενικών, σε βάρος της Ελλάδας, διεκδικήσεων των γειτόνων της.

Συμπτώματα παρακμής σε τελικό στάδιο. Διότι, εναλλακτικό πολιτικό ενδεχόμενο είναι ο αφασικός χυλός της Ν.Δ.: τα «αναστήματα» Μεϊμαράκη, Αδωνι, Τζιτζικώστα, ή τα έσχατα λύματα του κόμματος των πρωτουργών της καταστροφής, προεδρευόμενου σήμερα από την κυρία Φώφη. Ισως να είναι ίχνος παρηγοριάς η παράδοξη, δυσεξήγητη σύνεση (σχεδόν σοφία) του πολλαπλά ευτελισμένου λαού μας, που ξέρει ακόμα να φιδοπερπατάει στο ναρκοπέδιο του πολιτικού μας σκηνικού: Τόλμησε, με απίστευτη αξιοπρέπεια, ένα «όχι» στον χυδαίο εκβιασμό (Τράπεζες κλειστές – καταιγισμός απειλών) από την «Ευρώπη των φώτων». Εμπιστεύτηκε ξανά το ανύπαρκτο φιλότιμο της εκτρωματικής «Αριστεράς» που παραπάνω περιγράψαμε, ίσως για να δηλώσει, με ρίσκο ζωής ή θανάτου, πόσο ανυπόφορη τού είναι πια η γαλαζοπράσινη πεθαμενίλα.

Ακόμα και στην επιθανάτια φάση, ένας λαός με ιστορία μπορεί να εκπλήξει.

ΠΗΓΗ

Το “σχήμα” και ο “δρόμος”

“Όταν φτάσεις κάπου στην πίστη σου ή στη σκέψη σου – αλλά φτάσεις – ο μεγάλος κίνδυνος είναι να πάψεις να είσαι ανοιχτός σε όλα τα άλλα και να βρίσκεις σε όλα τα άλλα εκείνο που εσύ θέλεις να βρεις και όχι εκείνο που ο καθένας ή ο άλλος παρουσιάζει στα βιβλία του, στα γραφτά του, σε αυτό που κάνει. Αυτόματα τότε, όταν το πάθεις αυτό – οι περισσότεροι το παθαίνουν – σταματάει και το προχώρημα, το πλάτεμα, το μεγάλωμά σου, το τελείωμα στο δρόμο που ακολούθησες (στο δρόμο που έφτασες κάπου, είτε πίστη είναι είτε σκέψη) και απομένεις τότε ακίνητος, κλεισμένος, δίχως τη ζωοπάροχη επαφή με τη ζωή, τη ζωή που καθημερινά γύρω σου ζητάει να σε βοηθήσει σε οποιοδήποτε δρόμο ακολούθησες, να σε πλουτίσει, να σου σταθεί, να σε φροντίσει, να σε κρατήσει ανοιχτό σε όσα εκείνη φέρνει, αν την προσέχεις και γόνιμα την ακούς ή την έχεις ανώτερη από σένα και πάντα μπροστά σου, ποτέ πίσω. Στο σημείο αυτό βρίσκεται ο μεγάλος κίνδυνος να μην προχωρήσεις πια το δρόμο που ακολούθησες (πέρα από εκεί που έχεις φτάσει), αλλά να απομείνεις στάσιμος μέσα εκεί, ακίνητος και να μαρμαρώσεις. Ένα βάρος νεκρό για την πίστη σου και για τη σκέψη σου. Απολίθωμα. Και επειδή οι περισσότεροι το παθαίνουν αυτό, απομένουν λίγοι πάντα όσοι προχωρούν ολοένα ζωντανά στο δρόμο που ακολούθησαν, είτε πίστη είναι είτε σκέψη, και ελάχιστοι όσοι κάποτε ακραγγίξουν το στόχο ή μια μέρα φτάνουν στο τέρμα του δρόμου”.

ΖΗΣΙΜΟΣ ΛΟΡΕΝΤΖΑΤΟΣ, Collectanea, εκδ. Δόμος, Αθήνα 2009, σ. 502.

Το σχήμα και … ο δρόμος