Αρχείο ετικέτας Παντελής Μπουκάλας

Το πνεύμα του Παύλου

Γράφει ο ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΟΥΚΑΛΑΣ

Προσκυνητής στα βήματα του Αποστόλου Παύλου και του Αποστόλου Βαρνάβα ο Πάπας, όπως και ο ίδιος δηλώνει, επισκέπτεται την Κύπρο και την Ελλάδα. Δεν πρόκειται για προσκυνηματικό τουρισμό. Η ουσία του ταξιδιού δεν είναι η γεωγραφία. Είναι η πολιτική. Είναι το πνεύμα του Παύλου, από το οποίο εμφορείται ο Φραγκίσκος. Και άλλοι θρησκευτικοί ηγέτες, όχι μόνο του χριστιανισμού, συνηθίζουν τα κηρύγματα ενός ανθρωπισμού δίχως προαπαιτούμενα και σύνορα. Λίγοι όμως κατορθώνουν τελικά να αποφύγουν την παγίδα της ταύτισης με ένα έθνος ή κράτος.

Ο Ιουδαίος Παύλος συνειδητοποίησε πολύ νωρίτερα από τους άλλους ηγήτορες της νέας θρησκείας, με τους οποίους και συγκρούστηκε, ότι ο χριστιανισμός θα ακμάσει μόνο αν αρνηθεί το δόγμα του περιούσιου εβραϊκού λαού. Μόνο δηλαδή αν απευθυνθεί στο ευρύτατο εθνικό ακροατήριο, σε όλους τους λαούς της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, πρωτίστως δε στους εθνικά υποδουλωμένους και τους δούλους. Δεν μπορώ να σκεφτώ άλλον όρο από την αποϊουδαιοποίηση, ως πολιτική επιλογή που οργανώνει το επίμονα επαναλαμβανόμενο μήνυμά του προς τους αποδέκτες των επιστολών του.

Προς Κορινθίους Α΄: «Και γαρ εν ενί Πνεύματι ημείς πάντες εις εν σώμα εβαπτίσθημεν, είτε Ιουδαίοι είτε Ελληνες, είτε δούλοι είτε ελεύθεροι, και πάντες εις εν Πνεύμα εποτίσθημεν». Προς Γαλάτας: «Ουκ ένι Ιουδαίος ουδέ Ελλην, ουκ ένι δούλος ουδέ ελεύθερος, ουκ ένι άρσεν και θήλυ· πάντες γαρ υμείς εις έστε εν Χριστώ Ιησού». Και προς Κολοσσαείς: «Ουκ ένι Ελλην και Ιουδαίος, περιτομή και ακροβυστία, βάρβαρος, Σκύθης, δούλος, ελεύθερος, αλλά τα πάντα και εν πάσι Χριστός». Φυσικά και δεν έχουμε εδώ κήρυγμα υπέρ της κοινωνικής ισότητας ή κάποια ενδέκατη εντολή πρώιμου διεθνισμού των αδυνάμων. Η ισότητα των ανθρώπων κατανοείται ενόψει του Χριστού και υπό τον Χριστό. Είναι πνευματική, όχι υλική. Στον καιρό του, όμως, το μήνυμα αυτό ήταν ριζοσπαστικά καινοτόμο.

ΠΗΓΗ: Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ο Διάκος και το «Για ιδές καιρόν που διάλεξε…»

Του ΠΑΝΤΕΛΗ ΜΠΟΥΚΑΛΑ

Στις «Εκλογές από τα τραγούδια του ελληνικού λαού» που εξέδωσε το 1914 ο Ν. Γ. Πολίτης, αποθησαυρίζεται και ένα «εις άγουρον» μοιρολόι από τη Λάστα της Γορτυνίας, πρωτοδημοσιευμένο λίγα χρόνια νωρίτερα από τον Νικόλαο Λάσκαρη, στο έργο «Η Λάστα και τα μνημεία της». Εδώ ο μοιρολογητής δοκιμάζει το ανέφικτο: να συγκινήσει με το παράπονό του τον βαρήκοο δρεπανιστή, μήπως τον πείσει να αναστείλει τη δράση του λόγω της ανθισμένης ηλικίας του θηράματός του: «Για ιδές καιρό που διάλεξες, Χάρε μου, να τον πάρεις, / στα έβγα του καλοκαιριού, στα έμπα του χειμώνα, / να πάρεις τ’ άνθη οχ τα βουνά, λελούδια από τους κάμπους, / να πάρεις τον αμάραντο, να τον μαράν’ η πλάκα».

Λίγες σελίδες παρακάτω στις «Εκλογές», στο κεφάλαιο «Μοιρολόγια του Κάτω Κόσμου και του Χάρου», ο ανθολόγος δημοσιεύει ένα πασίγνωστο πλέον δίστιχο, καταγράφοντας ως πηγή του το βιβλίο του Στ. Ραζέλου «Προοίμια μοιρολογίων λακωνικών» (1870): «Για ιδές καιρόν που διάλεξε ο Χάρος να σε πάρει, / τώρα π’ ανθίζουν τα κλαριά και βγάζει η γης χορτάρι». Επιφυλακτικός ο Πολίτης όσον αφορά την πατρότητα του διστίχου, και με τη γνώση ότι η πατρότητα και η ιδιοκτησία στον δημοτικό λόγο είναι έννοιες δίχως αντίκρισμα, αν όχι μειωτικές για την ίδια την υπόσταση του λόγου αυτού, προτάσσει το εξής σχόλιο: «Μοιρολόι εις νέον αποθανόντα την άνοιξιν. Τούτο λέγεται ότι ετραγούδησε και ο Διάκος απαγόμενος εις τον τόπον της καταδίκης του».

Οι κρίσιμες λέξεις στο λιγόλογο σχόλιο είναι ο σύνδεσμος «και» («ετραγούδησε κ α ι ο Διάκος») και το ρήμα «λέγεται». Το «λέγεται» –και τα συνώνυμά του– το συναντάμε συχνά στην αρχαιοελληνική ιστοριογραφία, και ιδίως στον Ηρόδοτο, όποτε ο αφηγητής δεν διαθέτει ασφαλείς πληροφορίες για κάποιο γεγονός ή πρόσωπο και δεν θα ήθελε να τον επικρίνουν σαν παραμυθά, ψευδολόγο ή διασπορέα ανυπόστατων φημών. Το «λέγεται», που παραπέμπει συνήθως στην προφορική παράδοση, το υιοθέτησαν και νεότεροι ιστοριογράφοι. Ο Μιχαήλ Οικονόμου λ.χ., στο έργο του «Ιστορία της εθνικής παλιγγενεσίας ή ο ιερός αγών» (1873), γράφει για τον Διάκο: «Ότι δ’ ελυπήθη διά το πρόωρον εξάγεται εκ του απαγγελθέντος υπ’ αυτού διστίχου, δημώδους μοιρολογίου, όπερ τότε ετραγούδησεν, ως λέγεται».

Περίπου έναν αιώνα μετά τον μαρτυρικό θάνατο του Αθανασίου Διάκου, του πρώτου μεγάλου νεκρού της Επανάστασης, ο Ν. Γ. Πολίτης γνωρίζει φυσικά πώς τον απαθανάτισαν οι ιστορικοί, Έλληνες και ξένοι, και πώς τον έκλαψε και τον τραγούδησε ο λαός. Οι «Εκλογές» άλλωστε περιέχουν και το συγκλονιστικό πολύστιχο δημοτικό «Του Διάκου», το οποίον «εποιήθη μήνάς τινας μετά τον θάνατον» του αγωνιστή, παραδίδει δε στην αθανασία, έξοχα ιστορημένη, την αγέρωχη λεβεντιά του ήρωα, που «στρίβει το μουστάκι» ειρωνικά όταν του προτείνουν να αλλαξοπιστήσει για να σωθεί. Γνωρίζει επίσης ο Πολίτης πώς δόξασε τον πολεμιστή της Αλαμάνας η επώνυμη ποίηση, και πρώτα πρώτα ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης με το δραματικό ποίημά του «Αθανάσης Διάκος», του 1867. Εκεί, στα «Προλεγόμενά» του, ο Λευκαδίτης ποιητής θέτει μότο το δίστιχο που μας απασχολεί, και γράφει:

«Το εύοσμον, το αειθαλές τούτο άνθος ομολογουμένως εβλάστησεν εκ των σπλάγχνων του Αθανασίου Διάκου, ουχί διότι βεβαιούται παρά των ιστορικών, ούτε διότι η κοινή συνείδησις επεκύρωσε την παράδοσιν, αλλά διότι προς τους τα τοιαύτα μεμυημένους εν ταις ολίγαις εκείναις λέξεσι διασώζεται φωτογραφημένος ο ήρως, ο θεοσεβής αθλητής, το πρότυπον του ηθικού και φυσικού κάλλους, ο αληθής και γνήσιος γόνος του μεσαιωνικού αρματωλισμού, ο σεμνός μαχητής, ο απόστολος, ο αποδεχόμενος εν πλήρει πνεύματος ηρεμία τας βασάνους του μαρτυρίου, αλλά και ομολογών πάσαν την πικρίαν, ην παρήγεν εν αυτώ η συναίσθησις του θανάτου εν στιγμή, καθ’ ην μετά της ανθοστεφούς ανοίξεως ήρχοντο αναφυόμενοι και οι πρώτοι βλαστοί της εθνικής αναγεννήσεως. Η διάγνωσις αύτη είναι ακράδαντος, ίσταται δε υπεράνω της μαρτυρίας των χρονογράφων και του κύρους της κοινής γνώμης. […] Ουδεμία λοιπόν αμφιβολία περί της γνησιότητος του βραχυτάτου, αλλά απεράντου εκείνου θρήνου». Ο ποιητής προκρίνει τη διαίσθησή του, ή την εσώτερη επιθυμία και ανάγκη του, θεωρώντας την ασφαλέστερη από την ιστοριογραφία και τη συλλογική πεποίθηση.

Γνωρίζουμε μαζί με τον Νικόλαο Πολίτη, και οπωσδήποτε χάρη και στον δικό του μόχθο, ότι δεν υπάρχουν αδιαπέραστοι φραγμοί και «τείχη υψηλά» ανάμεσα στην ανώνυμη ποίηση και στην προσωπική· τα μοτίβα κυκλοφορούν ελεύθερα, ιδίως όταν αφορούν κορυφαία συμβάντα του ανθρώπινου βίου, όπως ο θάνατος ενός παλικαριού ή μιας λυγερής, που συγκίνησαν την ποίηση ήδη από τη αρχαιότητα. Γνωρίζουμε επίσης ότι συχνά η ποίηση επιβάλλει τη δική της εκδοχή των πραγμάτων, ως «φιλοσοφώτερη και σπουδαιότερη της ιστορίας», σύμφωνα και με την απόφανση του Αριστοτέλη στην «Ποιητική» του. Ο οπλαρχηγός Γεώργιος Βαρνακιώτης, για παράδειγμα, παραμένει προδότης στη μερικώς ενήμερη συλλογική συνείδηση, επειδή έτσι τον αναθεμάτισε η «Εις τον προδότην» ωδή του Ανδρέα Κάλβου, και έτσι τον κατέκρινε ένα δημοτικό που τον αποκαλεί «Τουρκο-Γιωργάκη», καθώς και το δημώδες «απλούν ποίημα» «Ιστορία της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος» (αποδίδεται στον Στασινό Μικρούλη), που τυπώθηκε στο Μεσολόγγι το 1824. Μολαταύτα, τον Δεκέμβριο του 1827 ο Βαρνακιώτης αποκαταστάθηκε με απόφαση του Βουλευτικού Σώματος και ονομάστηκε χιλίαρχος από τον Ιωάννη Καποδίστρια. Ο Κάλβος όμως δεν θήτευε πια στην ποίηση και, ακόμα κι αν πληροφορήθηκε την αποκατάσταση του Βαρνακιώτη, δεν προχώρησε στη συγγραφή κάποιας «παλινωδίας», όπως ο Στησίχορος τον παλιό καιρό. 

Η λαϊκή μούσα, όπως συμβατικά την αποκαλούμε, δούλεψε και ξαναδούλεψε τα αισθήματα του διστίχου που αποδίδεται στον Διάκο, σε κάθε περιοχή όπου μιλιόταν η ελληνική. Το συναντάμε λοιπόν αποθησαυρισμένο σε πολλές ανθολογίες, σε ποικίλες παραλλαγές, συντονισμένες ωστόσο και ομόλογες. Δύο δείγματα μόνο εδώ. Μια ηπειρώτικη παραλλαγή του, δημοσιευμένη το 1880 από τον Παναγιώτη Αραβαντινό στη «Συλλογή δημωδών ασμάτων της Ηπείρου»: «Σε τι καιρόν εδιάλεξεν ο χάρος να με πάρει, / τώρα που φύτρωσε στη γης χίλιων λογιών χορτάρι». Και μια κρητική, που δημοσίευσε η Ελπίς Μέλαινα (ψευδώνυμο της Marie Esperance von Schwartz) στην «Κρητική Μέλισσα» (1883): «Για δε ίντα ώρα γύρευε ο Χάρων να με πάρει, / τώρα που πρασινίζει η γη και βγαίνει το χορτάρι». Ο καιρός της καταγραφής ή της δημοσίευσης κάποιου τραγουδιού κάθε άλλο παρά ταυτίζεται με τον καιρό της δημιουργίας του. Το παράπονο του δίστιχου είναι διαχρονικό και πανανθρώπινο.

Το είπε – δεν το είπε ο Διάκος, το έφτιαξε αυτός ή το ανακάλεσε, είναι μια ενδιαφέρουσα φιλολογική ιστορία, στη σκιά πάντως του κορυφαίου έμψυχου και ένσαρκου ποιήματός του: του μαρτυρίου του. Το άντεξε κι ας ήταν (ή επειδή ήταν) από ύλη αποφασισμένου ανθρώπου, όχι αγίου ή θρύλου. Αυτό λέει το τραγούδι.

ΠΗΓΗ

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Το χρέος του Λόγου (2)

Του ΠΑΝΤΕΛΗ ΜΠΟΥΚΑΛΑ

«Αδύνατο και αδιανόητο να υπάρξει Άουσβιτς μετά το Άουσβιτς»; Μακάρι. Επειδή όμως οι εκπλήξεις που μας επιφυλάσσει ο χρόνος είναι πάντα οδυνηρές, ας μην αφήσουμε την ευχή, την επιθυμία, την ελπίδα να μας ναρκώσουν γλυκά, αυτοσυστηνόμενες σαν νόμος της Ιστορίας. Ναι, η «Κόλαση της Τρεμπλίνκα», έτσι όπως την ιστόρησε ο Ρώσος συγγραφέας Βασίλι Γκρόσμαν, σαν ένα εργοστάσιο παραγωγής θανάτου ή σαν σφαγείο-ιμάντα παραγωγής (η συγκλονιστική μαρτυρία του, η πρώτη για στρατόπεδο συγκέντρωσης, κυκλοφορεί στις εκδόσεις Άγρα, μεταφρασμένη από την Αλεξάνδρα Ιωαννίδου), δεν θα ξαναϋπάρξει με πιστό αντίγραφο. Κι ωστόσο… 

Κι ωστόσο, τη στερεότυπη απάντηση περί «αδυνάτου και αδιανοήτου» έδιναν οι Σύμμαχοι, φενακίζοντας και αυτοφενακιζόμενοι, όταν πρωτόμαθαν, από φυγάδες Εβραίους, για τα στρατόπεδα εφαρμογής της «Τελικής Λύσης». «Αδύνατο και αδιανόητο» επαναλάμβαναν και όταν αποκαλύφθηκαν πλήρως οι διάσπαρτες κολάσεις, προτιμώντας να πιστεύουν ότι δεν υπήρχε επιστημονικά οργανωμένο σχέδιο εξολόθρευσης φυλών ολόκληρων, αλλά κάποιος φονικός αυθορμητισμός. «Αδύνατο και αδιανόητο» έλεγαν, ακόμη και μετά τη Νυρεμβέργη, όσοι από τους ηττημένους Γερμανούς ένιωθαν την ανάγκη να κρατηθούν έστω από ένα ψέμα, άλλου τύπου από το χυδαίο ψέμα «εγώ απλώς εκτελούσα εντολές». 

Οι ηττημένοι δεν τόλμησαν επί δεκαετίες να αναψηλαφήσουν τα εγκλήματά τους. Η «ανοικοδόμηση» χρειαζόταν χέρια, ας ήταν σαν εκείνα του «βαρύθυμου» Ες Ες της Τρεμπλίνκα που, όπως ιστορεί ο Γκρόσμαν, «παρηγορούσε τη μελαγχολία του με το να κάθεται στη χωματερή του στρατοπέδου, παραμονεύοντας τους κρατούμενους που έρχονταν κρυφά να φάνε τις πατατόφλουδες και ύστερα να τους ανοίγει το στόμα και να πυροβολεί μέσα». Όσο για τους νικητές Συμμάχους, Δυτικούς και Σοβιετικούς, αυτοί χρειάζονταν επιστημονικά μυαλά. Ας ήταν και ναζιστικά. Γι’ αυτό και αποφασίστηκε να χαμηλώσουν οι τόνοι, ακόμη και να καταχωνιαστούν κινηματογραφημένες μαρτυρίες της φρίκης. 

Για παράδειγμα, το ντοκιμαντέρ που επιμελήθηκε το 1945 ο Άλφρεντ Χίτσκοκ, για το στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπέργκεν-Μπέλζεν, βρέθηκε στο Πολεμικό Μουσείο του Λονδίνου το 1985 και πρωτοπαρουσιάστηκε ακέραιο μόλις το 2015. Όταν ο αναθεωρητισμός είχε θεριέψει και τα λεπενοειδή που αρνούνταν το Ολοκαύτωμα διεκδικούσαν προεδρίες κρατών.

Από ντροπή, φόβο, κουτοπονηριά ή συμφέρον, δεν μιλήσαμε για το Ολοκαύτωμα στον καιρό του και αμέσως έπειτα. Γι’ αυτό και δεν θα ’χουμε μιλήσει ποτέ αρκετά.

ΠΗΓΗ

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Αντιεπιστημονικές και αντικοινωνικές δοξασίες ιερωμένων

Του ΠΑΝΤΕΛΗ ΜΠΟΥΚΑΛΑ

Οι πολεμικού τόνου τίτλοι, «αντάρτικο μητροπολιτών», «ανταρσία ιερέων» κ.ο.κ., κι από κοντά οι παραλλαγές τού «μολών λαβέ», λ.χ. «εμείς θα λειτουργήσουμε κι ελάτε να μας συλλάβετε», δημιουργούν την εντύπωση ότι βρισκόμαστε σε εποχή απηνούς διωγμού του χριστιανισμού. Σε εποχή που υποχρεώνει τους κληρικούς να υψώσουν λάβαρα επανάστασης, τους δε πιστούς, αν όχι να μαρτυρήσουν άχρι θανάτου, για να επιβεβαιώσουν το φρόνημά τους, τουλάχιστον να θέσουν εν κινδύνω τη ζωή τους και τη ζωή των οικείων τους. Ωστε να αποδείξουν την πίστη τους και να συμπεριληφθούν στη βασιλεία των ουρανών.

Φυσικά και δεν διώκεται η κυρίαρχη Ορθοδοξία στην Ελλάδα και στην Κύπρο, αφού και στη Μεγαλόνησο ηχούν σάλπιγγες εξέγερσης. Στην Κύπρο πρωτοστατεί ο μητροπολίτης Μόρφου, ο οποίος κατάφερε να εντάξει ακόμα και τον Αστερίξ στους σκοτεινούς συνωμότες που απεργάζονται δεινά για τον χριστιανισμό. Εδώ, εξέχουσα θέση ανάμεσα στους αντάρτες δεσπότες –που εκτός των άλλων αποδεικνύονται επιδέξιοι στα θορυβοποιά επικοινωνιακά τεχνάσματα– έχει ο άγιος Κερκύρας. Αυτός που παρότρυνε το ποίμνιό του να στέλνει ψεύτικα sms, να λέει ότι θα πηγαίνει να αθληθεί και αντ’ αυτού να εκκλησιάζεται. Επαψε φαίνεται το ψεύδος να συναριθμείται στα αμαρτήματα. Ο ισχυρισμός του μητροπολίτη Νεκτάριου, άλλωστε, ότι «δεν υπάρχουν μέτρα ούτε για τα πολυκαταστήματα ούτε για τα σούπερ μάρκετ», δεν βρίσκεται ιδιαίτερα κοντά στην αλήθεια.

Φαίνεται επίσης πως έπαψε να έχει ισχυρό αντίκρισμα στον νου των πλέον φιλόδοξων ιεραρχών, όσων επείγονται να θέσουν ζήτημα διαδοχής του «ενδοτικού» αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου, η εντολή σεμνότητας που έδωσε ο Ιησούς στους μαθητές, στον Μυστικό Δείπνο. Ενώ είχαν μόλις ακούσει από τον διδάσκαλό τους ποια είναι η καινή διαθήκη, αλλά και ότι κάποιος εξ αυτών θα τον προδώσει, «εγένετο φιλονεικία εν αυτοίς, το τις αυτών δοκεί είναι μείζων»… Μείζων, τους είπε ο Χριστός, μάλλον απογοητευμένος, είναι όποιος διακονεί, όχι όποιος κάθεται στο τραπέζι και ευωχείται.

Η οικουμενική εμπειρία ενός έτους πανδημίας έδειξε ότι οι τόποι λατρείας, ανεξαρτήτως θρησκείας ή δόγματος, εύκολα μετατρέπονται σε υπερμεταδότες. Η δοξασία μερίδας των ιεραρχών (αλλά και της κίτρινης μερίδας του Τύπου) ότι συνωμότησε το σύμπαν κατά της Ορθοδοξίας είναι αποκύημα αχαλίνωτης φαντασίας. Η δεύτερη δοξασία τους, ότι η δική μας θρησκεία είναι απρόσβλητη στη νόσο, αφήνει αδιάφορη την επιστήμη. Αλλά δυστυχώς και τον κορωνοϊό.

ΠΗΓΗ

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ο ιός, οι Κιβωτοί και ένας αναρχοκομμουνιστής Πάπας

Του ΠΑΝΤΕΛΗ ΜΠΟΥΚΑΛΑ

Καθολική μέχρι στιγμής η αποτυχία περιορισμού της πανδημίας και των βαρύτατων συνεπειών της στον δημόσιο και τον ιδιωτικό βίο. Αποτυχία που πιστοποιεί ότι ο κορωνοϊός «σκέφτεται» ταχύτερα από τους επιστήμονες, δρα επίσης ταχύτερα από τους πολιτικούς και φέρεται εξυπνότερα από τα μικρά ή και μεγάλα τμήματα των κοινωνιών που παραμένουν καθηλωμένα στον συνωμοσιολογικό ανορθολογισμό. Επιπλέον, ο νέος ιός, όπως όλο του το σόι, είναι περισσότερο δημοκράτης από πολιτειακά συστήματα αυτοπροσδιοριζόμενα σαν δημοκρατικά. 

Μπορεί να έχει κάποιες ηλικιακές προτιμήσεις ή να διεισδύει ευκολότερα σε στρατόπεδα που ευφημίζονται σαν «δομές φιλοξενίας» μεταναστών και προσφύγων, αυτό όμως δεν του στερεί το κύριο γνώρισμά του: πλήττει τους πάντες, ακόμα και τους αρνητές της ίδιας της ύπαρξής του ή της χρήσης μάσκας, όπως αποκαλύφθηκε στο πρόσωπο του μητροπολίτη Μαυροβουνίου και Παραθαλασσίας Αμφιλόχιο Ράντοβιτς. Σφόδρα αντίθετος στη χρήση μάσκας ο κορυφαίος επίσκοπος της σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (δεν ξέρω πάντως αν τα επιχειρήματά του ήταν εφάμιλλα όσων μετέρχονται οι ημέτεροι ταλιμπανόδοξοι), μολύνθηκε από τον (όχι εκδικητικό, απλώς απροσωπόληπτο) κορωνοϊό και πέθανε. Και χιλιάδες πιστοί (του) συνωστίστηκαν στην κηδεία του, στην Ποντγκόριτσα, δίχως μάσκα. Και ασπάστηκαν τη σορό του. Βέβαιοι ότι «η πίστις σώζει», αδιαφόρησαν για τις εκκλήσεις των γιατρών του νοσοκομείου στο οποίο πέθανε ο Αμφιλόχιος. Ισως και να τους χαρακτήρισαν «όργανα του Εωσφόρου», αφού τόλμησαν να αποκαλέσουν «φωλιά της νόσου» το φέρετρο και να αξιώσουν να καλυφθεί.

Αν η φονικότητα του ιού είναι δημοκρατική, ισοκρατική μάλλον, τίποτε δεν μας βεβαιώνει ότι θα είναι δημοκρατική και η διανομή των εμβολίων, όταν με το καλό περάσουν τα στάδια δοκιμασίας. Κάθε άλλο παρά υπερβολικός ή φιλολογικός είναι ο φόβος ότι, όπως συμβαίνει και με τα πολύ ισχυρά και τα πολύ ακριβά φάρμακα, δεν θα φτάσουν σε όλες τις χώρες του κόσμου, ώστε να επωφεληθούν οι πάντες, ανεξαρτήτως εθνικότητας και εισοδήματος.

Αυτή η πικρή εμπειρία έχει ήδη ευαισθητοποιήσει οργανισμούς με την οικουμενικότητα αποτυπωμένη στον τίτλο τους, τον ΟΗΕ και τον ΠΟΥ, και μη κυβερνητικές οργανώσεις. Δεν διαθέτουν φυσικά μηχανισμούς που θα τους επέτρεπαν να επιβάλουν τη θέλησή τους. Eίναι λοιπόν υποχρεωμένοι να μείνουν στις εκκλήσεις και στις προειδοποιήσεις. Απλό το μήνυμα: Ο,τι ακριβώς απαιτείται για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, η οικουμενική ηθική και λογική, μια και το διοξείδιο του άνθρακα δεν εμποδίζεται από σύνορα και τελωνεία, απαιτείται και για την αντιμετώπιση του ιού. Ούτε κι αυτός ανακόπτεται από τα σύνορα.

Στις αρχές Ιουνίου ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες δήλωσε ότι ένα μελλοντικό εμβόλιο πρέπει να θεωρείται «παγκόσμιο κοινό αγαθό, προσβάσιμο σε όλους». Στα μέσα του Σεπτέμβρη έκθεση της μη κυβερνητικής οργάνωσης Oxfam γνωστοποιούσε ότι μια ομάδα πλούσιων χωρών, η οποία αντιπροσωπεύει μόλις το 13% του παγκόσμιου πληθυσμού, έχει προαγοράσει τις μισές από τις δόσεις μελλοντικών εμβολίων κατά της COVID-19. Η Oxfam, που επικρίνει σταθερά τη μονοπωλιακή ισχύ της φαρμακοβιομηχανίας, ζητάει να επενδυθεί το δημόσιο χρήμα σε φάρμακα και εμβόλια άνευ δικαιωμάτων, διαθέσιμα σε όλες τις χώρες σε τιμή κόστους. Στις 25 Οκτωβρίου ο διευθυντής του ΠΟΥ απηύθυνε έκκληση για παγκόσμια αλληλεγγύη στη διανομή κάθε εμβολίου που θα παραχθεί στο μέλλον. 

Μιλώντας, μέσω τηλεδιάσκεψης, στην έναρξη των εργασιών μιας Παγκόσμιας Συνόδου για την Υγεία, στο Βερολίνο, ο Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους αποσαφήνισε ότι «το μοναδικό μέσο για να ξεπεραστεί η πανδημία είναι να διασφαλίσουμε ότι οι φτωχότερες χώρες θα έχουν ίση πρόσβαση στο εμβόλιο». Αν τα εμβόλια δεν χαρακτηριστούν δημόσια αγαθά, μη υποκείμενα στους νόμους της αγοράς, προφανώς και θα υπερισχύσει ο νόμος του ισχυρότερου. Οι ισχυρές χώρες, που έχουν φροντίσει να καπαρώσουν μεγάλες ποσότητες με προαγορές ή με χρηματοδότηση ερευνητικών προγραμμάτων, θα μοιραστούν, κατά τη δύναμή τους, τη μερίδα του λέοντος. Οι αδύναμοι ας εξασθενήσουν ακόμα περισσότερο. 

Στους ισχυρούς, με κραυγαλέα πάντως τη μεταξύ τους ανισοκατανομή δύναμης, ανήκουν και τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Στα τέλη Οκτωβρίου, πάντως, σύμφωνα με τις πληροφορίες του Reuters, αξιωματούχοι της Ενωσης ομολόγησαν ότι πριν έρθει το 2022 δεν θα είναι εφικτός ο εμβολιασμός και των 450.000.000 πολιτών της – οπότε μπορούμε να φανταστούμε τη μοίρα των λαών της Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής, της Ινδίας. Η ανεπάρκεια εμβολίων οδήγησε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συμβουλεύσει τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών να καταρτίσουν σχέδια εμβολιασμού με προτεραιότητα στις ευάλωτες ομάδες και στους εργαζόμενους στην Υγεία, οι οποίοι πληρώνουν ήδη βαρύ κόστος, διεθνώς. Παραπλήσια είναι η πρόταση της κυβερνητικής επιτροπής στη Μεγάλη Βρετανία: να εμβολιαστούν πρώτα οι τρόφιμοι οίκων ευγηρίας (άλλος ένας ευφημισμός δυστυχώς, όπως αποδείχθηκε πανευρωπαϊκά), οι άνω των ογδόντα ετών και το νοσηλευτικό προσωπικό. Οι ελληνικοί σχεδιασμοί παραμένουν άγνωστοι. Περίεργο.

Η συναίνεση πάντως ως προς τους δικαιούχους προτεραιότητας στο εμβόλιο εξαντλείται εκεί: νοσηλευτικό προσωπικό και ευπαθείς ομάδες – οπότε κάθε χώρα θα έχει να αντιμετωπίσει, σαν επιπλέον πρόβλημα, τους πονηρούς που θα πλαστογραφήσουν την ηλικία τους ή το επάγγελμά τους, για να βρεθούν ανάμεσα στους τυχερούς. Επειτα, όμως, με ποια κριτήρια θα γίνει η διαλογή; Πώς θα αποφασιστεί ποιοι αξίζει να σωθούν και ποιοι είναι περιττοί, περίπου σαν τους έρμους που «βγαίνουν από την πρίζα» –μα ναι, «το υγειονομικό μας σύστημα είναι θωρακισμένο»–, ώστε να χρησιμοποιηθούν οι κάθε είδους πόροι προς σωτηρίαν άλλων με περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης; 

Οι Γραφές, η λογοτεχνία και ο κινηματογράφος με μπόλικες «ταινίες καταστροφής» έχουν ήδη κάνει τις προτάσεις τους. Στο θρίλερ «Contagion», του 2011, οι εμβολιαστέοι προκρίνονται από μια λοταρία με βάση την ημερομηνία γέννησης. Στο κατακλυσμιαίο «2012», του 2009, οι τυχεροί που θα επιβιβαστούν στις επί των Ιμαλαΐων κατασκευαζόμενες σωστικές «Κιβωτούς» είναι οι πρωταγωνιστές της ταινίας, που έχουν το προνόμιο να προστατεύονται από τον σκηνοθέτη, οι 400.000 που προκρίθηκαν χάρη στο εξαιρετικό γονιδιακό απόθεμά τους και όσοι είχαν παραπανίσιο ένα δισ. ευρώ για να προαγοράσουν μια θέση στο μέλλον. 

Να τη πάλι η ελεύθερη αγορά. Η οποία ωστόσο «είναι ανίκανη να θεραπεύσει τις πιο δεινές ανάγκες της ανθρωπότητας, όπως απέδειξε η πανδημία». Οχι, δεν είναι απόσπασμα από άγνωστη, προφητική εκδοχή του «Κομμουνιστικού Μανιφέστου» του Καρλ Μαρξ. Ο Πάπας Φραγκίσκος τα λέει αυτά, στην πρόσφατη εγκύκλιό του «Fratelli Tutti». Και κάτι αναρχοκομμουνιστικότερο, επίσης δικό του: «Η χριστιανική παράδοση δεν αναγνώρισε ποτέ ως απόλυτο ή απαραβίαστο το δικαίωμα στην ιδιωτική περιουσία». Μα τι διαβάζει;

ΠΗΓΗ

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μάσκες καλυπτήριες και μάσκες αποκαλυπτικές

Του ΠΑΝΤΕΛΗ ΜΠΟΥΚΑΛΑ

Χιλιάδες μαθητές διδάχτηκαν φέτος, για πρώτη φορά, ότι πολεμικό χαρακτήρα μπορεί να προσλάβει και η τελετουργική έναρξη της εκπαιδευτικής χρονιάς, όχι μονάχα οι καταληκτικές μέρες των Πανελλαδικών Εξετάσεων, ανέκαθεν – και παντελώς αναίτια – πολεμικές. Ας ελπίσουμε ότι η πρώτη φορά θα είναι και η τελευταία. Οτι του χρόνου τέτοιον καιρό ο κορωνοϊός θα έχει ηττηθεί και τα παιδιά θα πάνε στο σχολείο δίχως να χρειαστεί να μαλώσουν με τη μητέρα τους μπροστά στο σχολείο για τη μάσκα. Και δίχως να δουν τον πατέρα τους να δέρνει τον δάσκαλό τους. Ας ενηλικιωθούν κατ’ οίκον οι τυπικώς ώριμοι. 

Αργά ή γρήγορα, η μασκομαχία θα υποβιβαστεί σε μια ασήμαντη παράγραφο της σύγχρονης Ιστορίας, αν βέβαια ο ακόρεστος επεκτατισμός του ανθρώπινου γένους εις βάρος του περιβάλλοντος πάψει να αιμοδοτεί άγνωστα μικρόβια. Επί του παρόντος, παραμένει ένα ζήτημα που διχάζει τις κοινωνίες και προκαλεί πάθη. Πάθη που πολύ συχνά είναι μασκαρεμένα. Κάτω από το υποκριτικό ενδιαφέρον για την υγεία των παιδιών κρύβεται το αντιδραστικό μίσος κατά της πολιτικής και η απέχθεια απέναντι στον επιστημονικό λόγο. 

Η επιστήμη με τις αντιφάσεις και τις ελλιπείς ακόμα γνώσεις της για τη δράση της COVID-19, και η πολιτική με τα πολλά λάθη της, προσφέρουν λαβές στους συνωμοσιολόγους αρνητές της πανδημίας, είτε θρησκόληπτοι είναι είτε ιδεοληπτικοί της Ακροδεξιάς, η οποία πρωτοστατεί στην Ελλάδα, στη Γερμανία, στις ΗΠΑ. Η διαφορά, όμως, δεν είναι ασήμαντη: Οι επιστήμονες ομολογούν ότι οδεύουν ψάχνοντας, ότι δεν τα ξέρουν όλα, ότι λαθεύουν· κι αν κάποιος εξ αυτών σπεύσει να υπηρετήσει πολιτικές επιδιώξεις μετερχόμενος σοφίσματα και αλχημείες, βρίσκει αμέσως σφοδρό αντίλογο και εκτίθεται. Εμείς, ως ευρύ κοινό, ίσως δεν το αντιληφθούμε ποτέ, η επιστημονική κοινότητα όμως έχει τη δική της εσωτερική μνήμη και το δικό της «ποινολόγιο».

Αντίθετα, οι πολιτικοί, καταχρηστικά παντογνώστες, οδεύουν από τη μια σιγουριά στην επόμενη και στη μεθεπόμενη, κι ας μην έχει γερά θεμέλια καμιά τους. Δεν σφάλλουν ποτέ, δεν μεροληπτούν, δεν παίζουν με συμφέροντα. Και επειδή κάτι τέτοιο δεν ισχύει, η δυσπιστία απέναντί τους επιτείνεται, και στο έδαφος αυτό θρασομανούν όλα τα ζιζάνια του ανορθολογισμού. Αίφνης, οι μάσκες-αλεξίπτωτα που μοιράστηκαν σε ορισμένα σχολεία καλύπτουν μεν σχεδόν όλο το πρόσωπο, αποκαλύπτουν δε αμετροεπείς τους επαίνους που απένειμε η κυβέρνηση στον εαυτό της προ εορτής, περί πλήρους ετοιμότητας. Θα υπάρξει ειλικρινής συγγνώμη έστω γι’ αυτό;

ΠΗΓΗ
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Να επιστρέψουν στα θρανία και οι «ξεσκολισμένοι»

Του ΠΑΝΤΕΛΗ ΜΠΟΥΚΑΛΑ

Για τα παιδιά, τίποτε πιο πολύτιμο από το σχολείο τους. Και όχι μόνο για τη Γραμματική, την Ιστορία ή τα Μαθηματικά. Εκεί, με τις φιλίες και τις κόντρες τους, γίνονται ανθρωπάκια κι έπειτα πολίτες. Εκεί αποσπώνται αναγκαστικά από τη γονική υπερπροστασία, δάσκαλο κακό, και αντιλαμβάνονται πως η ζωή βρίσκεται έξω από το κινητό και το λάπτοπ· δάσκαλος σαγηνευτικός ο «γυάλινος κόσμος», πλην παραπλανητικός.

Τα σχολεία πρέπει να ανοίξουν. Αυτονόητο. Υπό την προϋπόθεση ότι θα ικανοποιηθεί ένα δεύτερο αυτονόητο: η προστασία της υγείας των εκπαιδευόμενων, των εκπαιδευτικών και κάθε εμπλεκομένου. Με τάξεις των 25 μαθητών, το υγειονομικό πρωτόκολλο θα τηρείται όσο και στα μέσα μαζικής μεταφοράς, όπου απαγορεύεται η γειτνίαση καθήμενων επιβατών αλλά ο όρθιος συνωστισμός κρίνεται ακίνδυνος από ειδήμονες, που (ας ενδώσουμε στον λαϊκισμό) ίσως έχουν να μπουν στο μετρό από τα εγκαίνιά του.

Η έναρξη της χρονιάς δεν είναι αυτοσκοπός. Ούτε, προς Θεού, επιτρέπεται να αποφασιστεί «για να κινηθεί η οικονομία», όπως λένε με αγοραίο κυνισμό ημεδαποί και αλλοδαποί πολιτικοί και οικονομικοί παράγοντες, που για τα δικά τους παιδιά έχουν πιθανόν εξασφαλίσει την άνεση ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων. Και αυτό λαϊκιστικό ακούγεται, καταγγελτέα εντούτοις η κατάφωρη πραγματικότητα.

Στα θρανία, πάντως, οφείλουμε να επιστρέψουμε και όλοι όσοι νιώθουμε ή δηλώνουμε από ετών ξεσκολισμένοι, διδάχοι πια: πολιτικοί, εκπαιδευτικοί, γονείς, οι δημοσιολογούντες, οι πυροβολητές των κοινωνικών δικτύων. Στόχος, η επανεκπαίδευση στην αλφαβήτα της συνεννόησης έστω για τα στοιχειώδη, λ.χ. για τη χρησιμότητα της μάσκας, που μόνο η συνωμοσιολαγνική παράνοια την αμφισβητεί.

Ιδιαίτερα όσοι ασκούν την εξουσία οφείλουν να παρακολουθήσουν ορισμένα υποχρεωτικά μαθήματα. Το πρώτο αποσκοπεί στο να τους πείσει, επιτέλους, ότι οφείλουν να υποτάσσουν τις πελατειακές αγωνίες τους στον επιστημονικό λόγο· καθημερινά προστίθενται αποκαλύψεις που βεβαιώνουν ότι κρίσιμες αποφάσεις θεμελιώνονται στην πολικάντικη υπουργική πανεπιστημοσύνη, όχι στην τεκμηριωμένη γνώμη των ειδικών. Το δεύτερο μάθημα επιδιώκει να υπενθυμίσει στους κυβερνώντες ότι κυβερνούν, ότι δηλαδή δουλειά τους δεν είναι να αντιπολιτεύονται την αντιπολίτευση, και μάλιστα με ατακαδόρικη ψευτοειρωνεία. Το τρίτο μάθημα αφορά την εξοικείωσή τους με την οργάνωση, τη μέθοδο, τη συνέπεια. Προς το παρόν, όμως, φαίνεται πως είναι πανεπιστημιακού επιπέδου για τους μισούς υπουργούς, καίτοι «ξεσκολισμένους».

ΠΗΓΗ

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Τα καινοφανή της Πρωτοχρονιάς

Του ΠΑΝΤΕΛΗ ΜΠΟΥΚΑΛΑ

Παλιά συνήθεια, δική μας και διεθνής, να εντοπίζουμε κάθε Πρωτοχρονιά τις πρωτιές του έτους που μόλις άρχισε: το πρώτο μωρό, το πρώτο καράβι στον Πειραιά, το πρώτο γκολ, στην Αγγλία αυτό, όπου η μπαλίτσα δεν καταλαβαίνει από γιορτές, ενώ εδώ από την άποψη της ποιότητας αργεί ολοχρονίς. Η φετινή Πρωτοχρονιά, πάντως, υπήρξε εξαιρετικά πρωτότυπη. Κάποιες πρωτιές της, μοιρασμένες σε ευχάριστες και δυσάρεστες, ήταν διαχρονικά καινοφανείς.

Οι δύο απολύτως δυσάρεστες πιστοποίησαν πόσο βαριά είναι η κλιματική κρίση: Στη Μόσχα αναγκάστηκαν να καλύψουν με τεχνητό χιόνι τις πλατείες και τους κεντρικούς δρόμους, σαν μνημόσυνο της λευκής εορταστικής εικόνας που κανονικά θα έπρεπε να υπάρχει, όπως αιώνες τώρα. Αντί για τους συνήθεις 4-5 βαθμούς υπό το μηδέν, η ρωσική πρωτεύουσα ζει τον πιο ζεστό χειμώνα της από το 1886, λες και η φύση προσπαθεί με κάθε τρόπο να πείσει όσους εθελοτυφλούν, αρνούμενοι πεισματικά την απορρύθμισή της. Βεβαίως, αν οι Αρχές της πόλης είχαν μεριμνήσει έγκαιρα, θα είχαν εισαγάγει κανονικότατα από τη χώρα μας, δηλαδή χιόνι από το υπεράφθονο που έπεσε στη Μαλακάσα. Τελευταία όμως δεν τα παραπάμε καλά με τους ξανθούς ομόδοξους, και αυτό δεν επέτρεψε να εκμεταλλευθούμε τη σπάνια εμπορική ευκαιρία.

Σε άλλη ήπειρο, την Αυστραλία, η Πρωτοχρονιά φοράει εκ  κλιματικής παραδόσεως θερινή στολή: μαγιό. Φέτος όμως φόρεσε αντιασφυξιογόνο μάσκα ακόμα και στις παραλίες. Για ν’ αντέξει τους καπνούς που σκεπάζουν τον ουρανό μήνες τώρα, όσο κρατούν οι πυρκαγιές, που απανθρακώνουν ανθρώπους, ζωντανά (ήδη χάθηκε το 30% των κοάλα), δέντρα και σπίτια. Ο πρωθυπουργός της χώρας, κοραϊστί αμεριμνομέριμνος, είχε δραπετεύσει στη Χαβάη για διακοπές. Οταν η κατακραυγή τον ανάγκασε να επιστρέψει, είδε τη χλεύη των Αυστραλών αποτυπωμένη στο σκίτσο που κοσμούσε το μπλουζάκι που είχαν διαλέξει να φορέσουν: η εξοχότης του σε ώρα ανεμελιάς, με χαβανέζικη στολή, να πίνει ένα δροσιστικό κοκτέιλ. Η ευχή του, το «Merry Crisis» (έχει παιχτεί και στα μέρη μας), μετέτρεπε το μπλουζάκι σε λάβαρο αγανάκτησης, γι’ αυτό και ο ερίτιμος Σκοτ Μόρισον πήρε τα μέτρα του: Πρόσταξε αφενός να σβήσουν το γκράφιτι που αντέγραψαν τα μπλουζάκια και αφετέρου ν’ ανάψουν κανονικά τα πρωτοχρονιάτικα πυροτεχνήματα. Εντάξει, «βίος ανεόρταστος, μακρά οδός απανδόκευτος». Τέτοια πρωτιά όμως, να καίγεται το σπίτι μας κι εμείς να πετάμε βεγγαλικά, δεν θα τη ζήλευαν ούτε τα διάσημα σαλιγκάρια του Αισώπου.

ΠΗΓΗ

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ένας θλιβερός «τίτλος τιμής»

Του ΠΑΝΤΕΛΗ ΜΠΟΥΚΑΛΑ

Θα ήταν κρίμα και άδικο να χρειαστεί να κλείσει τα 85 ο πενηνταεπτάχρονος μητροπολίτης Μόρφου Νεόφυτος, όπως ο Θεσσαλονίκης Άνθιμος, για να ανακηρυχθεί επίτιμος πανεπιστημιακός διδάκτωρ. Διπλό το κρίμα και τρίδιπλο το άδικο αν ονομαστεί διδάκτωρ μόνο της Θεολογίας.

Τέτοιον τίτλο θα μπορούσε να τον αξιώσει και ο Καλαβρύτων Αμβρόσιος ή ο Πειραιώς Σεραφείμ. Αντίθετα, ο Κύπριος επίσκοπος, με τις απανωτές επικοινωνιακές εκρήξεις (απίστευτο το πόσο ζαλίζονται πολλοί ποιμένες από τις οθόνες της κοσμικότητας), έχει αποδείξει ότι και στη Γενετική θα μπορούσε να προσφέρει τη σοφία του και στην Εγκληματολογία, στη Σεξουαλική Αγωγή, στην Κοινωνιολογία, στην Ψυχολογία. Εκείνο το του Γκαίτε, στον «Φάουστ» («Αχ, σπούδασα φιλοσοφία, /ιατρική και νομική / και δυστυχώς θεολογία», στη μετάφραση του Πέτρου Μάρκαρη), μοιάζει γραμμένο για την αυτού δεσποτικότητα. Με έμφαση, δυστυχώς, στο «δυστυχώς».

Όσα είπε ο μητροπολίτης Νεόφυτος για τις αιτίες της ομοφυλοφιλίας και την «μπόχα της αρσενοκοιτίας», που την οσμίζονται λέει οι λαγωνικότεροι μοναχοί, του πρόσφεραν αρκετή από τη δόξα του Τουίτερ και του Ίντερνετ, αχρείαστη υποτίθεται για τους πνευματικούς. Ο σάλος μάλιστα υποχρέωσε τον αρχιεπίσκοπο Κύπρου να δηλώσει ότι ο Μόρφου διατύπωσε «προσωπικές απόψεις». Το ’χουν αυτό οι αρχιεπίσκοποι. Και ο πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος με την ίδια φόρμουλα «καθαρίζει» όσα μισαλλόδοξα εξαπολύουν κάμποσοι ιεράρχες.

Ο Μόρφου, ωστόσο, δεν αρκέστηκε στις περί ομοφυλοφίλων γνωματεύσεις του. Έσπευσε να παράσχει άφεση αμαρτιών στον ρατσιστή σίριαλ κίλερ της Κύπρου. Κατανοώντας ότι η δράση τού και παιδοκτόνου λοχαγού Νίκου Μεταξά, προσανατολισμένη σε αναλώσιμες γυναίκες του Τρίτου Κόσμου, αποκαθηλώνει την ιδεωδώς εύμορφη αυτοπροσωπογραφία που έχει σκαρώσει ο ελληνισμός, κυπριακός και ελλαδικός («εμείς δεν κάνουμε τέτοια πράγματα…»), κατάφερε και βρήκε μέσα σε τόση φρίκη έναν «τίτλο τιμής για την Κύπρο».

«Ξέρω», είπε για τον μακελάρη, «ότι κάλεσε ένα φίλο μας πνευματικό και εξομολογήθηκε. Τούτο είναι κάτι που τιμά την Κύπρο, ότι ακόμα και ο πιο ακραίος δολοφόνος που ακούστηκε μέσα στους τελευταίους αιώνες, έχει τη διάθεση της εξομολόγησης. Δεν επιτρέπεται η Κύπρος να έχει τόσο υψηλό ποσοστό εκτρώσεων και να μαραζώνουμε για τα δύο παιδάκια που σκότωσε ο δολοφόνος». Δεν επιτρέπεται. Όντως. Δεν επιτρέπεται τόση ρηχότητα σκέψης. Θα ’λεγα και ψυχής, γι’ αυτήν όμως γνωρίζει ο ετάζων καρδίας και νεφρούς.  

ΠΗΓΗ

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Η κληρονομιά τεσσάρων «απλών ανθρώπων»

Του ΠΑΝΤΕΛΗ ΜΠΟΥΚΑΛΑ

Χιλιάδες πρόσφυγες που έφταναν στην Κω γεύτηκαν το ψωμί που τους πρόσφερε ο φούρναρης Διονύσης Αρβανιτάκης. Δεν ήταν ξεροκόμματα ή περισσεύματα, που ίσως πήγαιναν χαμένα. Ο Αρβανιτάκης ζύμωνε κάθε μέρα εκατοντάδες φραντζόλες έγνοιας για ανθρώπους βασανισμένους. Δεν ρωτούσε ποια η φυλή ή η θρησκεία τους. Γι’ αυτό και τιμήθηκε το 2016 από την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή με το βραβείο της Κοινωνίας των Πολιτών. Ο θάνατός του πριν από λίγες ημέρες συγκίνησε πολλούς. Ανάμεσά τους και ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, που τον αποχαιρέτισε χαρακτηρίζοντάς τον σύμβολο μιας «άλλης» Ευρώπης, η οποία όμως σαρώνεται από τα κύματα της μισαλλοδοξίας.

Νωρίτερα, τον Γενάρη είχε πεθάνει η γιαγιά Μαρίτσα. Η γερόντισσα από τη Σκάλα Συκαμνιάς της Λέσβου, που κατέβαινε κάθε μέρα στην ακτή για να υποδεχθεί όσους γλίτωναν από το πέλαγος με τη θερμή αγκαλιά που της δίδαξε η προσφυγική της καταγωγή. Κάποια στιγμή, ο φακός την κατέγραψε μαζί με δύο συνομήλικές της να ταΐζουν με μπιμπερό ένα προσφυγάκι. Με τη φυσική σεμνότητα όσων δεν μολύνθηκαν από έναν κάποιον «πολιτισμό», όταν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος τη συγχάρηκε για τη στάση της, τον ευχαρίστησε με μια ερώτηση που μόνο εκείνοι που κάπως υποτιμητικά αποκαλούνται «απλοί άνθρωποι» μπορούν να την κάνουν και να μην ηχεί ψεύτικη: «Γιατί μου λες μπράβο, παιδί μου; Τι έκανα;».

Την ίδια ερώτηση-απάντηση θα μπορούσε να κάνει ο λιμενικός Κυριάκος Παπαδόπουλος, ο οποίος πέθανε τον Οκτώβριο του 2018, όταν ο πρώην καγκελάριος της Αυστρίας Βέρνερ Φάιμαν τον αποκαλούσε ήρωα. Από οικογένεια με προσφυγικές ρίζες και αυτός, έσωσε χιλιάδες μετανάστες, επειδή έτσι ένιωθε ότι πρέπει να κάνει. Και τα ίδια θα μπορούσε να πει ο παπα-Στρατής, μακαρίτης από το 2015, που η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ τον τιμούσε ως Καλό Σαμαρείτη, για την απόφασή του να δημιουργήσει την «Αγκαλιά» στην Καλλονή της Λέσβου και να συντρέξει τους πρόσφυγες.

Οι τέσσερις συνάνθρωποί μας δεν κατοικούσαν σε κάποιαν «άλλη Ελλάδα» ή Ευρώπη, παράλληλη στην «κανονική». Συμπολίτες μας ήταν. Εδώ ζούσαν. Μαζί με πολλούς άλλους άξιους και τίμιους, αλλά και με πολλούς που σαγηνεύονται από τα κηρύγματα των μισαλλόδοξων ή ενδίδουν στη «φυσικότητα» του μισοξενισμού. Η Ελλάδα παίρνει τη μορφή που εμείς της δίνουμε κάθε μέρα, με τη στάση μας, τις διαφορές, τις ιδέες μας. Με τα πρότυπα που επιλέγουμε. Το παράδειγμα των τεσσάρων είναι το μόνο που μπορεί να υψώσει τον τόπο μέσα σε μια βυθιζόμενη Ευρώπη.

ΠΗΓΗ

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ