Αρχείο ετικέτας Θεολογική Σχολή ΑΠΘ

Ο Χριστός και οι περιθωριοποιημένοι άνθρωποι

Του ΙΩΑΝΝΗ ΚΑΡΑΒΙΔΟΠΟΥΛΟΥ· Ομότιμου Καθηγητή της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.

Η περιθωριοποίηση ορισμένων ανθρώπων για κοινωνικούς λόγους ή για λόγους υγείας αποτελεί σύμπτωμα του εκπεσόντος από την αρχική φυσιολογική κατάσταση της δημιουργίας του «καλού λίαν» ανθρώπου. Βέβαια σήμερα, εποχή πανδημίας, οι λόγοι υγείας δεν οδηγούν σε ταπεινωτική συμπεριφορά εκ μέρους των υπολοίπων. Δεν ήταν το ίδιο όμως την εποχή του Χριστού,  όπως φαίνεται στην περίπτωση των λεπρών (των πασχόντων από τη νόσο του Hansen, κατά τη σημερινή επιστημονική ορολογία). Είναι τρομερό να φανταστούμε για μια στιγμή τον εαυτό μας απομακρυσμένο από όλους τους άλλους ανθρώπους, με απαγόρευση κάθε δυνατότητας επαφής και συναντήσεως, με άρρωστο και συνεχώς φθειρόμενο κορμί από κάποια μεταδοτική αρρώστια και επί πλέον συνοδευμένο με τη μόνιμη καταφρόνια της κοινωνίας ότι η αρρώστια που έχουμε, κατά τις αντιλήψεις ορισμένων κύκλων της τότε εποχής, αποτελεί τιμωρία για την αμαρτωλή ζωή μας. Και ξαφνικά κάποιος μας πλησιάζει αψηφώντας τους κιν­δύνους, καταπατώντας τις επικρατούσες κοινωνικές προ­καταλήψεις, δείχνοντας άφοβα και απεριόριστα την αγά­πη του. Δεν θα αισθανθούμε άπειρη ευγνωμοσύνη γι’ αυ­τόν;

Μια τέτοια περίπτωση δέκα τραγικών ασθενών μας παρουσιάζει η διήγηση του ευαγγελιστή Λουκά, τους οποίους άγγιξε η σωστική χάρη και η θεραπευτική δύναμη του Χριστού. Ας δούμε σε μετάφραση την ευαγγελική διήγηση:

«Εκείνο τον καιρό καθώς έμπαινε ο Ιησούς σ’ ένα χωριό, τον συνάντησαν δέκα λεπροί· στάθηκαν λοιπόν από μακριά  και του φώναζαν δυνατά: ‘Ιησού, Δάσκαλε, ελέησέ μας!’  Βλέποντάς τους εκείνος τους είπε: ‘Πηγαίνετε να σας εξετάσουν οι ιερείς’. Και καθώς πήγαιναν, καθαρίστηκαν από τη λέπρα.  Ένας απ’ αυτούς, όταν είδε ότι θεραπεύτηκε, γύρισε δοξάζοντας με δυνατή φωνή τον Θεό, έπεσε με το πρόσωπο στα πόδια του Ιησού και τον ευχαριστούσε. Κι αυτός ήταν μάλιστα Σαμαρείτης.  Τότε ο Ιησούς είπε: ‘Δεν θεραπεύτηκαν και οι δέκα; Οι άλλοι εννιά πού είναι; Κανένας τους δεν βρέθηκε να γυρίσει να δοξάσει τον Θεό παρά μόνο τούτος εδώ ο αλλοεθνής;’  Και σ’ αυτόν είπε: ‘Σήκω και πήγαινε στο καλό· η πίστη σου σε έσωσε’» (Λουκ. 17, 12-19).

Η αγάπη του Θεού που σαρκώνει μέσα στον κόσμο και αποκαλύπτει με τη ζωή και τον θά­νατό του ο Χριστός δεν περιορίζεται στους ολίγους, στους εκλεκτούς, στους υγιείς, στους δικούς του. Εκτείνεται σε όλους, ακόμη – ή μάλλον ιδιαίτερα – σε αυτούς που οι «σοβαροί» και «ευσεβείς» άνθρωποι της εποχής του θεωρούν μολυσμένους και αμαρτωλούς. Δεν γνωρίζει ο Χριστός όρια κοινωνικά, πολιτικά ή θρησκευτι­κά. Εκδηλώνεται η αγαθότητά του κατά τη διήγησή μας σε δέκα ανθρώπους που τους ένωσε ο πόνος της μολυσματικής αρρώ­στιας, της λέπρας. Ο Ιησούς τους συναντά και διαλέγεται μαζί τους, ξεπερνώντας τον Μωσαϊκό Νόμο που απαγορεύει τη συνάντηση και επαφή με λεπρό. Σε ανάλογη περίπτωση θεραπείας λεπρού οι ευαγγελιστές χρησιμοποιούν το ρήμα «ήψατο αυτού» (Ματθ. 8,3). Ο ένας μάλιστα από αυτούς ήταν αλλοεθνής, ήταν Σαμαρείτης.

Και όμως, αυτού του τελευταίου η στάση είναι που κάνει εντύπωση και υπογραμμίζεται από τον ευαγγελιστή. Οι εννέα θεραπευμένοι, πλημμυρισμένοι από τη χαρά της υγείας και της συναντήσεως με τους συγγενείς και φίλους, βλέποντας δυνατό και καθαρό το σώμα τους, ξέχασαν να εκφράσουν την ευγνωμοσύνη τους στον ευεργέτη Χριστό – τυπικό παράδειγμα των ανθρώπων όλων των εποχών που επικαλούνται τον Θεό στη θλίψη και τον πόνο, αλλά τον ξεχνούν στη χαρά. που νομίζουν ότι ο Θεός είναι το τελευταίο κατα­φύγιο στην ασθένεια όταν εξαντληθούν όλες οι άλλες αν­θρώπινες δυνάμεις και όχι ο πρώτος φίλος στην υγεία και στη χαρά. Ασφαλώς οι εναγώνιες κραυγές βοήθειας που απευθύνονται στον Θεό καθημερινά είναι περισσότερες από τις προσευ­χές ευχαριστίας και ευγνωμοσύνης! Κι ας προτρέπει ο ιερεύς κάποια στιγμή, «μετά το πιστεύω», στη θεία Λειτουργία «Ευχαρστήσωμεν τω Κυρίω», κι ας απαντάει ο λαός δια των Ιεροψαλτών «Άξιον και δίκαιον». Μήπως, αλήθεια, αυτή η προτροπή  περνάει απαρατήρητη;

Πολλά πράγματα τα θεωρούμε αυτονόητα μέσα στη ζωή, χωρίς να αισθανόμαστε την ανάγκη να ευχαριστήσουμε κανένα για τις καθημερινές δωρεές. Η αυτοτέλεια και η αυτοπεποίθηση δεν αφήνουν περιθώρια ευγνωμοσύ­νης προς τον ευεργέτη Θεό. Τα χείλη μας δύσκολα κι­νούνται για να πουν ένα ευχαριστώ, ενώ πολύ εύκολα, σχεδόν αυθόρμητα, απευθύνουν κραυγές και επικλήσεις βοήθειας στον καιρό της ανάγκης. Και εδώ συμβαίνει το εξής χαρακτηριστικό: Όταν περάσει η ανάγκη, όχι μόνο ξεχνούμε τη στιγμή της αδυναμίας ή ντρεπόμαστε γι’ αυτή, αλλά προσπαθούμε με εκδηλώσεις λεονταρισμού ή αυτοπεποιθήσεως να ισοσταθμίσουμε την επιδειχθείσα αδυναμία.

Η στάση αυτή είναι καθαρά ανθρώπινη και δείχνει την παγίδευσή μας μέσα στα οχυρωματικά έργα του εγωιστικά σκεπτόμενου εαυτού μας. Κι όμως, η λυτρωτική αγάπη του Θεού μας περιβάλλει καθημερινά. Ο σταυρός του Χριστού δεν σημαίνει μόνο το αποκορύφωμα μιας σειράς σωστικών ενεργειών που έκανε ο Θεός για τα πλά­σματά του, αλλ’ είναι η αρχή ατέλειωτων δωρεών που πλημμυρίζουν την ανθρωπότητα. Η σπουδαιότερη δε από αυτές συνίσταται στην κατανίκηση του φόβου του θανά­του και στην άνθηση της ελπίδας της αναστάσεως.

Όταν η οσμή του θανάτου, ιδιαίτερα στην εποχή μας, μας απειλεί συνεχώς, δεν αποτελεί βασικό λόγο ευγνωμοσύνης προς τον Θεό η ανατολή της ελπίδας για μια καινούργια ζωή, χωρίς πόνο, χωρίς θλίψη, χωρίς τρόμο θανάτου; Το κλείσιμο στον εαυτό μας, η φαρισαϊκή αυτάρκεια, η φαινομενικά δυναμική αυτοπεποίθηση, φέ­ρουν τη σφραγίδα της απειλής του θανάτου. Το άνοιγμα της καρδιάς μας στον Θεό είναι η απάντησή μας στις άπει­ρες δωρεές του Θεού, στο δώρο της ζωής που γενναιόδωρα μας προσφέρει, είναι το μεγάλο «ευχαριστώ». Ένα «ευχα­ριστώ» ευγνωμοσύνης που θα συνοδεύεται ασφαλώς από συμπεριφορά αντάξια της θείας δωρεάς. Στη διήγηση που σχολιάζουμε το ευχαριστώ προς τον Ιησού προήλθε από ένα αλλοεθνή, ένα Σαμαρείτη, που περιφρονούσε ο καθαρός Ιουδαίος. Ο πόνος της αρρώστιας ένωσε τους δέκα λεπρούς, η ευγνωμοσύνη του ενός, του Σαμαρείτη, προκαλεί τον έπαινο του Χριστού και την αναγνώριση της πίστης του στο τέλος της διηγήσεως, δίνοντάς μας έτσι ένα υπόδειγμα ευγνώμονος ευχαριστίας.

ΠΗΓΗ

orthodoxia.info

ΠΡΑΚΤΙΚΑ 8ου ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ. Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας: Η Ορθόδοξος Θεολογία στον 21ο αιώνα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Ημερολογιο Αποδημιας: 8ο Διεθνές Συνέδριο Ορθοδόξου Θεολογίας

Η Θεολογική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης –τηρώντας την μακρά παράδοση των Διεθνών Συνεδρίων Ορθοδόξου Θεολογίας που έχουν διεξαχθεί τις περασμένες δεκαετίες– διοργάνωσε το 8ο Διεθνές Συνέδριο Ορθοδόξου Θεολογίας υπό την αιγίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Τα πρώτα συνέδρια που διεξήχθησαν στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών το 1936 και το 1976, επικεντρώθηκαν στην ελπίδα και την προσμονή για την διεξαγωγή της Πανορθόδοξης Συνόδου. Το 8ο Συνέδριο αποτελέσε την πρώτη διεθνή συνάντηση ακαδημαϊκών μετά την διεξαγωγή της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου στην Κρήτη τον Ιούνιο του 2016.  

Το 8ο Διεθνές Συνέδριο Ορθοδόξου Θεολογίας πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη από τις 21 έως τις 25 Μαΐου 2018. Το θέμα του συνεδρίου ήταν: “Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας: Η Ορθόδοξη Θεολογία στον 21ο αιώνα” και διερεύνησε την σπουδαιότητα και τις επιπτώσεις της συνοδικότητας για την Εκκλησία και την κοινωνία σε έναν πλουραλιστικό κόσμο.

Εδώ τα Πρακτικά του Συνεδρίου 

Απάντηση του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ στην ανακοίνωση της ΠΕΘ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Το ΔΣ της Πανελλήνιας Ένωσης Θεολόγων (ΠΕΘ), μπροστά στην πολιτικά αλλά και συμβολικά φαιδρή απόφαση του Τουρκικού Συμβουλίου της Επικρατείας ότι η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε μουσείο το 1934 ήταν «παράνομη», ξαναορθώνει τον «αποκαλυπτικό» και υβριστικό του λόγο, όχι από ενδιαφέρον για το ίδιο το γεγονός, αλλά ως αφορμή για να δηλητηριάσει την κοινή γνώμη και να πλήξει τους στόχους του: το μάθημα των θρησκευτικών, το προπτυχιακό πρόγραμμα της Εισαγωγικής Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών του Τμήματος Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το άνοιγμα στην επιστημονική γνώση και κατανόηση της θρησκευτικής διαφορετικότητας, καθώς και ορισμένα άλλα θέματα εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής, σπιλώνοντας, όπως το συνηθίζει, πρόσωπα και πράγματα. Δεν ασκούν εποικοδομητική κριτική, γνώρισμα κάθε δημοκρατικής συμπεριφοράς, αλλά πολεμική μισαλλοδοξίας, υποκαθιστώντας εγωιστικά θεσμούς Πολιτείας και Εκκλησίας, τάσσοντας τους εαυτούς τους υπεράνω αρχών και θεσμών ως κριτές της Οικουμένης. Μια νοοτροπία ολοκληρωτισμού. 

Συγκεκριμένα, μετονομάζει σκοπίμως και διαστρεβλωτικά την Εισαγωγική Κατεύθυνση Μουσουλμανικών Σπουδών σε «Ισλαμικό Τμήμα», ενώ δεν πρόκειται ούτε για Τμήμα πόσο δε μάλλον για «Ισλαμικό», αλλά για ένα ανεξάρτητο επιστημονικό πρόγραμμα προπτυχιακών σπουδών εντός του Τμήματος Θεολογίας. Η Κατεύθυνση Μουσουλμανικών Σπουδών δεν προορίζεται για τους φοιτητές της Θεολογίας, μια επίσης σκόπιμη εκ μέρους τους παρερμηνεία για να συγκινήσουν τους ευσεβείς και τους ευαίσθητους ανθρώπους, αλλά απευθύνεται σε κάθε άνθρωπο, σε κάθε νέο και νέα, θρησκευόμενο και μη, που επιθυμεί να γνωρίσει επιστημονικά τους πολιτισμούς του κόσμου, και ειδικώς το Ισλάμ, την ποικιλία των πολιτιστικών και θρησκευτικών του εκφράσεων και τις γλώσσες των κειμένων του, την αραβική και περσική πρωτίστως, καθώς και τους δια βίου διαλόγους των Εκκλησιών της Ανατολής με τους μουσουλμάνους. Η επιστημονική αυτή προσέγγιση των άλλων πολιτισμών και θρησκειών αποτελεί αντικείμενο ακαδημαϊκής μελέτης στα πλείστα πανεπιστήμια του κόσμου, ακόμη και σε πανεπιστημιακά ιδρύματα μουσουλμανικών πλειοψηφικώς χωρών. 

Αν κάποια από τα μέλη της ΠΕΘ δεν ήταν «συνάδελφοι» στη Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης, θα λέγαμε πως πιθανώς παρανοούν εν αγνοία τους το επιστημονικό εγχείρημα των μουσουλμανικών σπουδών, το οποίο, παρά τη συνεχή πολεμική, προχώρησε και βρίσκεται στην ολοκλήρωση της πρώτης τετραετίας του. Πρόκειται όμως για μέλη της Θεολογικής Σχολής. 

Με λύπη ερχόμαστε ξανά αντιμέτωποι με την εσκεμμένη κατασυκοφάντηση και πολεμική τους. Οι διασυνδέσεις που κάνουν και οι οποίες στηρίζονται στην απόλυτη διαστρέβλωση δεδομένων, προθέσεων και επιχειρημάτων είναι επιζήμιες και επικίνδυνες τόσο ακαδημαϊκά όσο και εθνικά. Δεν κατανοούν ότι ανατινάσσουν τον ίδιο τον εαυτό τους και τη Θεολογία, κλείνοντας τη χώρα σε έναν ατέρμονα και σκοτεινό θρησκευτικό φονταμενταλισμό, που στερεί την ειρήνη από την καρδιά και το φως από τη νόηση. Το Τμήμα Θεολογίας του ΑΠΘ πιστό στην ακαδημαϊκή του ταυτότητα και προοπτική, αλλά και στην κλήση του διαλόγου, που αποτελεί συστατικό στοιχείο του Χριστιανισμού, με την ίδρυση της Εισαγωγικής Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών, στοχεύει στην περαιτέρω μελέτη και κατανόηση του θρησκευτικού φαινομένου. Άμεσο αποτέλεσμα η ουσιαστική συμβολή στην ειρηνική και δημιουργική συνύπαρξη των μελών των διαφορετικών θρησκευτικών κοινοτήτων του τόπου μας, όπως αυτή εκφράζεται από το ξεχωριστό και μοναδικό παράδειγμα της Θράκης, από όπου προέρχονται πλέον πολλοί από τους φοιτητές της Κατεύθυνσης των Μουσουλμανικών Σπουδών μας, αλλά και διδάσκοντες, όπως ο Μουφτής της Κομοτηνής Dr. Τζιχάντ Χαλήλ, του οποίου οι πρόσφατες δηλώσεις για το θέμα της Αγιά Σοφιάς δείχνουν την ποιότητα της εργασίας που συντελείται στο μεγαλύτερο πανεπιστημιακό ίδρυμα της χώρας, το ΑΠΘ. Ως εκ τούτου, ως επιστήμονες θεολόγοι οφείλουμε να καταδείξουμε τη συκοφαντία και τον επικίνδυνο για τη χώρα και τη θεολογία λόγο της ΠΕΘ, ο οποίος πέραν των υπολοίπων, εξαιρέτως της αλήθειας, στερείται του πιο πολύτιμου αγαθού /συστατικού της χριστιανικής πίστης: την Αγάπη.

ΠΗΓΕΣ

ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΠΘ. Τμήμα Θεολογίας

Θρησκευτική Εκπαίδευση

Το Τμήμα Θεολογίας Α.Π.Θ. για την Αγία Σοφία

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Το Τμήμα Θεολογίας του Α.Π.Θ., εκφράζει την έντονη αποδοκιμασία του για τις μεθοδεύσεις της τουρκικής ηγεσίας να εδραιώσει το σχεδιαζόμενο χαλιφάτο της στην απαράμιλλου κάλλους εκκλησία της Χριστιανοσύνης, την Αγία Σοφία. Η κίνηση αυτή στηριγμένη στο θράσος και την αυθαιρεσία προσβάλλει το Ισλάμ και τη Χριστιανοσύνη. Καλεί τους οπαδούς του Ισλάμ να προσευχηθούν στον ιερό χώρο μιας άλλης θρησκείας και με τη διαπεραστική φωνή του μουεζίνη επιδιώκει να σφραγίζει τα αυτιά τους να μην ακούν την οκτώηχη ασματική υμνολογία. Αυτή που έχει διαποτίσει τα μάρμαρα, τα ψηφιδωτά, τους θόλους και τον επιβλητικό τρούλο της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας.

Με αυτόν τον αλαζονικό τρόπο που τυφλώνει τους ταραξίες της ιστορίας, οι αποφάσεις ακυρώνουν το Μπλε Τζαμί και τους προγόνους των Τούρκων που το έκτισαν, για να έχουν ένα δικό τους μεγαλοπρεπή χώρο λατρείας. Υποκλέπτουν ό,τι δεν τους ανήκει, διότι δεν εκφράζει τη δική τους πίστη, εφόσον η Αγία Σοφία αναφέρεται στον Χριστό που οι ίδιοι δεν τον πιστεύουν ως Θεό. Περιφρονούν ένα θρησκευτικό μνημείο της παγκόσμιας κληρονομιάς, ένα αρχιτεκτονικό μεγαλούργημα με μία εξαίσια εικαστική τέχνη που αποτύπωσε τη χριστιανική πίστη και αδιαφορούν για τις αξίες της πολιτιστικής ετερότητας και της ανοχής λαών και θρησκειών.

Οι πρόσφατες πολιτικές αποφάσεις της Τουρκίας πλήττουν τον διαθρησκειακό διάλογο, περιθωριοποιούν τις ειρηνικές πτυχές του Ισλάμ, αναχαιτίζουν τις πολιτιστικές και ακαδημαϊκές προσπάθειες για τη συνεργασία και συνύπαρξη λαών και πολιτισμών. Προ πάντων εμποδίζουν τον ισλαμικό κόσμο να συνειδητοποιήσει ότι, «Το λάδι της θρησκείας είναι αμαρτία και λάθος να χρησιμοποιείται, για να ανάβει και να εξυπηρετεί εθνικιστικούς σκοπούς. Ο ευγενής σκοπός της θρησκείας είναι να απαλύνει τις πληγές και να ειρηνεύει τις ψυχές των ανθρώπων» (Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος).

ΠΗΓΗ

ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΠΘ. Τμήμα Θεολογίας

Οι Νταήδες της πίστεως

Της ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΖΙΑΚΑ / Καθηγήτριας στη Θεολογική Σχολή ΑΠΘ

Δύο αιτήσεις ακυρώσεως της Εισαγωγικής Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών του ΑΠΘ εκδικάστηκαν από το ΣτΕ τις προηγούμενες ημέρες. Η μια κατατέθηκε από ομάδα καθηγητών του ΑΠΘ (εκ της αιτήσεως τους συνάγεται ότι αυτοπροσδιορίζονται ως χριστιανοί) και η άλλη από έναν Έλληνα πολίτη (εκ της αιτήσεως του συνάγεται ότι αυτοπροσδιορίζεται ως μουσουλμάνος), με σκοπό να σταματήσει η λειτουργία του προπτυχιακού Προγράμματος των Μουσουλμανικών Σπουδών, του πρώτου σε ανώτατο ίδρυμα της Ελλάδας με αντικείμενο την ακαδημαϊκή μελέτη του Ισλάμ.

Οι πρώτοι και ο δεύτερος έχουν μια απολύτως κοινή θέση, κατά τι ζηλωτική: ότι η πίστη (η αλήθεια) ανήκει μόνον σε αυτούς, τους Νταήδες (hamalat al-‘ilm -για τους φοιτητές μας-, τους “φορείς της γνώσεως”), και ότι μόνον ως τέτοια μπορεί και πρέπει να διδάσκεται ή να μη διδάσκεται καθόλου, αν δεν ομολογεί την πίστη, ακόμη και στο δημόσιο πανεπιστήμιο.

Θα δούμε λοιπόν, εντός των επομένων ημερών, αν η Εισαγωγική Κατεύθυνση Μουσουλμανικών Σπουδών είναι κάτι περισσότερο από αριθμοί συνεδριάσεων, εγγράφων και καταγγελιών, κι αν κάποτε αυτή η χώρα, η μικρή που νιώθει όμως τρανή, αφήσει το φως που την περιλούζει άπλετα και προκλητικά να τη φωτίσει και προς άλλες κατευθύνσεις. Λίγο να απελευθερωθεί από τους “εχθρούς” της.

Οφείλω ευχαριστίες στους φοιτητές που εντόπισαν τη φαιδρή για το ζήτημα αρθρογραφία των ημερών, άρχισαν να σχολιάζουν, να αντιδρούν και να προβληματίζονται.

Υστερόγραφο: Νταής, αυτός που καλεί σε ντάουα (κλήση “στην ιερά αποστολή”) με σκοπό την υπεράσπιση και διάδοση των δικαίων θέσεών του και των αληθειών της πίστεώς του. Το ενδιαφέρον είναι ότι στο Κοράνιο, σε διάφορα χωρία, σημειώνεται εμφατικά ότι η ντάουα οφείλει να γίνεται με λεπτό/μη καταναγκαστικό στην εκφορά της λόγο, επιχειρήματα και πράξεις.

ΠΗΓΗ

Angeliki Ziaka

Η Εκκλησία δεν ζει για τον εαυτό της

Ο Πέτρος Βασιλειάδης είναι ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ και διευθυντής προγράμματος του ΙHU. Πρόεδρος της Παγκόσμιας Συνομοσπονδίας Θεολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (WOCATI) και επί τιμή του Κέντρου Οικουμενικών και Ιεραποστολικών Μελετών (CEMES). Mέλος της Διεθνούς Ακαδημίας Επιστημών της Θρησκείας και εκ των μεταφραστών της Καινής Διαθήκης στη δημοτική. Διετέλεσε ορθόδοξος επίτροπος της Παγκόσμιας Ιεραποστολής του ΠΣΕ. Είναι μέλος του κινήματος Relational Thinking των Ευρωπαίων επιστημόνων. Έχει διδάξει ως επισκέπτης καθηγητής σε πανεπιστήμια του εξωτερικού. Μιλήσαμε μαζί του για την Ορθοδοξία και τον ρόλο της στην Ελλάδα.

– Ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής μας είναι η θρησκεία, συνήθως όμως οι διανοούμενοι στην Ελλάδα την παραμελούν.

– Αν και η πλειονότητα του ελληνικού λαού κάνει ακριβώς το αντίθετο! Εδώ και καιρό η Εκκλησία έχασε την επαφή της με τους διανοούμενους στην Ελλάδα. Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες κοινωνία και Εκκλησία βρίσκονται σε διάλογο. Η θεσμική Εκκλησία δεν ενδιαφέρεται για τον διάλογο για να μη χάσει προνόμια, ενώ θα έπρεπε να επαναφέρει τις αξίες της στην κοινωνία. Η Ορθοδοξία από τη δημιουργία του ελληνικού κράτους σταμάτησε να παράγει πολιτισμό. Από την άλλη πλευρά, η κοσμική διανόηση υποβλέπει το θρησκευτικό περίγραμμα της ελληνικής κοινωνίας θεωρώντας το ξεπερασμένο. Η υποκατάσταση της θρησκείας από την επιστήμη ήταν ευρύτατα διαδεδομένη αντίληψη μετά τον Διαφωτισμό. Σήμερα φαίνεται να ενισχύεται το θρησκευτικό αίσθημα σε όλες τις κοινωνίες, όχι όμως με υγιή τρόπο. Η θεολογία υπεισέρχεται σε δια-θρησκειακό διάλογο, που η θεσμική Εκκλησία υποβλέπει.

– Πιέζεται από κάπου η Εκκλησία να μπει σε διαδικασία διαλόγου;

– Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Κρήτης διατράνωσε ότι η Εκκλησία δεν ζει για τον εαυτό της. Βγαίνοντας όμως στον κόσμο βγαίνει και από την ασφάλεια. Η πραγματική Εκκλησία είναι αυτή που βρίσκεται διαρκώς σε ιεραποστολή.

– Η συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων είναι ορθόδοξοι. Από τι ακριβώς νιώθει η Εκκλησία ότι απειλείται;

– Ο κόσμος αισθάνεται την Εκκλησία σαν ένα καταφύγιο και μένει ικανοποιημένος. Πολλοί όμως σοβαροί κληρικοί αισθάνονται ότι χρειάζεται κάτι παραπάνω. Ο κόσμος δεν ζητεί τίποτε πέρα από την κυριακάτικη λειτουργία. Η λειτουργία, όμως, χωρίς τη λεγόμενη μετα-λειτουργία είναι λειψή. Και οι κοσμικοί και οι θρησκευόμενοι αρνούνται τον διάλογο, γιατί αισθάνονται ασφαλείς στον μικρόκοσμό τους.

– Γιατί τότε να υπάρξει αλλαγή;

– Η Εκκλησία δεν είναι καταφύγιο της ψυχικής ηρεμίας του καθενός, αλλά το φως του κόσμου για την αναμόρφωσή του.

– Αν η Χιλιετής Βασιλεία είναι τώρα εδώ, γιατί να υπάρξει αλλαγή;

– Στο Βυζάντιο ήταν παρούσα με διαφορετικές και αλληλοσυγκρουόμενες εκφράσεις. Η σωστή έκφραση της Εκκλησίας είναι κυριολεκτικά και μεταφορικά ένα καράβι (ναός από το ναυς) που πορεύεται προς κάτι που δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί.

– Μα ζούμε σαν να πιστεύουμε ότι έχει ολοκληρωθεί.

– Δεν προσλαμβάνω τέτοια εντύπωση από τους ανθρώπους. Περισσότερο τους βλέπω να βρίσκουν το φάρμακό τους μέσα στην Εκκλησία. Η λειτουργία, όμως, δεν είναι παρά πρόγευση της Βασιλείας. Έχουμε κι άλλες ευθύνες. Αυτές οι αντιλήψεις είναι κακέκτυπα της εκκλησιαστικής και πνευματικής ζωής, επηρεασμένες από έναν περίεργο τύπο ατομικότητας. Η πραγματική έννοια της Εκκλησίας είναι αυτή της κοινωνίας.

– Δηλαδή ως Έλληνες ορθόδοξοι, ζούμε διπλή ζωή.

– Ακριβώς. Από τη μια η κοσμική ζωή που δεν αλλάζει, από την άλλη το «φαρμακείο της ψυχής».

– Υπάρχει περίπτωση να συνδέεται το ορθόδοξο δόγμα με αυτή την κατάσταση;

– Η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει δόγμα, αλλά δεν είναι δογματική. Ευθύνη μας είναι να το επικαιροποιήσουμε. Χωρίς αποδοχή από το σώμα των πιστών δεν υπάρχει δόγμα. Ο λαός είναι συλλειτουργός των μυστηρίων και έχει την ίδια ευθύνη με τον κλήρο. Αυτή η συνοδικότητα έχει δυστυχώς εκλείψει σήμερα.

– Όλοι είναι ίσοι;

– Όλοι είναι μέλη του σώματος του Χριστού, και είναι ίσοι απέναντι στην κεφαλή (που είναι ο Χριστός).

– Οι προτεστάντες είναι ίδιοι με τους ορθόδοξους και τους καθολικούς;

– Οι προτεστάντες αντέδρασαν στον καταπιεστικό παπικό θεσμό φτάνοντας στο άλλο άκρο. Δεν έχουν εκκλησιαστική ενότητα, παρά μόνον ατομική σχέση με τον θεό. Δεν είναι Εκκλησία αυτό. Και αισθανόμενοι το έλλειμμα αυτό πρωτοστάτησαν μαζί με το πατριαρχείο στον οικουμενικό διάλογο. Η Ελλαδική Εκκλησία είναι στενά συνδεδεμένη με το κράτος, που εκμεταλλεύεται την Εκκλησία όσο μπορεί. Η Εκκλησία θα γίνει δυνατή αν επαναφέρει το συνοδικό σύστημα σε όλες τις βαθμίδες.

– Οι οργανώσεις όπως η «ΖΩΗ» έπαιξαν ποτέ τέτοιο ρόλο;

– Αυτές ήταν το άλλο άκρο. Απαγκιστρώθηκαν από το σύστημα της Εκκλησίας και δημιούργησαν το δικό τους υποσύστημα. Είχαν καλή πρόθεση να αλλάξουν τα πράγματα. Αλλά είχαν δομή διαφορετική από της Εκκλησίας. Θέλησαν να κυριαρχήσουν στην Εκκλησία, και το κατάφεραν. Ήταν, βέβαια, πρωτοπόροι σε πολλά πράγματα, όπως η επαναφορά του κηρύγματος.

– Γιατί δεν δημιούργησαν ποτέ Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα;

– Ευτυχώς. Η Αριστερά αντέγραψε τα κοινωνικά αφηγήματα της Εκκλησίας, ακόμα και την πρακτική της (τις λιτανείες αντικατέστησαν τα φεστιβάλ) για να συσπειρώσει τον κόσμο. Το βασικό στοιχείο, όμως, του χριστιανισμού είναι η ελευθερία, και αυτήν απέτυχαν να τη εξασφαλίσουν. Η Αριστερά μιλά με όρους κοσμικού χιλιασμού.

– Ο ησυχασμός έπαιξε ρόλο στην «καθήλωση» της Ορθοδοξίας;

– Ο ησυχασμός δεν αντιτίθεται στο νέο (ακόμη και στον λόγο). Πολλοί παρερμηνεύοντάς τον βγάζουν από τη σκέψη τους τον άλλο, με αποτέλεσμα ουσιαστικά να βγάζουν και τον όντως Άλλο, τον Θεό. Ο αυθεντικός ησυχασμός δεν οδηγεί στην άρνηση του λόγου. Συνέβαλε βέβαια στον απομονωτισμό κατά την Αναγέννηση.

– Υπάρχουν πατερικά κείμενα που να μπορούν να μας φέρουν κοντύτερα σε μια ενδοκοσμική σωτηρία; Ή για τους ορθόδοξους η σωτηρία είναι μόνο μεταφυσική;

– Έτσι κατάντησε, εξαιτίας όχι της αυθεντικής ορθόδοξης διδασκαλίας, αλλά του επηρεασμού που διαμορφώθηκε τον Μεσαίωνα. Δυναμική ερμηνεία μπορεί να βρεθεί και στην Καινή Διαθήκη.

– Εμείς, πάντως, δεν έχουμε καλή σχέση με την Αγία Γραφή.

– Άλλο ένα αρνητικό στοιχείο. Η Εκκλησία μας κατάντησε Εκκλησία των Πατέρων και όχι του Χριστού, παρότι οι ίδιοι οι Πατέρες ήταν αυθεντικοί ερμηνευτές της Γραφής. Η προσήλωση στα πατερικά κείμενα συντελέστηκε λόγω μιας αρνητικής ταυτότητας που δημιουργήθηκε εξαιτίας της αμυντικής στάσης της Ανατολικής Εκκλησίας. Είμαστε αυτό που δεν είναι οι άλλοι π.χ. οι προτεστάντες που δίνουν μεγάλη βάση στη Γραφή. Ευτυχώς σήμερα υπάρχουν θεολόγοι που υποστηρίζουν ότι δεν πρέπει να είμαστε το αντίθετο των άλλων, αλλά αυθεντικοί χριστιανοί, που δεν κατάφεραν εκείνοι.

– Μπορεί να υπάρξει εθνικό κράτος χωρίς εθνική Εκκλησία;

– Αυτοκέφαλη ναι, αλλά όχι εθνική. Η εθνοφυλετική ταυτότητα προηγείται σε πολλούς ορθοδόξους, ενώ θα έπρεπε να προηγείται η ορθόδοξη. Η εθνική ταυτότητα ακολουθεί. Αυτοκεφαλία βέβαια είναι μόνο διοικητική, η Εκκλησία δεν μπορεί παρά να είναι μία. Ο καθολικός κόσμος δεν αντιμετώπισε τέτοιο πρόβλημα, επειδή ο Πάπας είχε πολιτική διοίκηση και παγκόσμια δικαιοδοσία. Το κράτος δεν έχει τη δυνατότητα να αποδώσει στην Εκκλησία τις αποζημιώσεις που συμφωνήθηκαν. Ήταν ευκαιρία όχι μόνο διακριτών ρόλων αλλά και πλήρους χωρισμού, με την προϋπόθεση η διοίκηση της Εκκλησίας να επανέλθει σε πλήρη συνοδικότητα, με συμμετοχή στη διοίκησή της του κλήρου, των επισκόπων, των μοναχών και των πιστών. Σήμερα η συνοδικότητα εξαντλείται μόνο στο ανώτερο επίπεδο. Οι Εκκλησίες πρέπει να είναι αυτοκέφαλες, χωρισμένες από το κράτος με Προκαθήμενο, που όμως να μην μπορεί να κάνει τίποτα χωρίς τους πολλούς.

ΠΗΓΗ

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Διεθνές Λειτουργικό Συνέδριο με θέμα: «Θεολογία και Λατρεία: Αναφορά στη σύγχρονη περί την λειτουργική έρευνα»

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Διεθνές Λειτουργικό Συνέδριο με θέμα: «Θεολογία και λατρεία: Αναφορά στη σύγχρονη περί την λειτουργική έρευνα» διοργανώνεται στη μνήμη του μακαριστού καθηγητή της λειτουργικής π. Robert Taft την Πέμπτη 9 Μαΐου στο Α΄ αμφιθέατρο της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

8:00-10:00 θεία Λειτουργία στον I. Ναό Αγίας Τριάδος Θεολογικής Σχολής.

10:00-10:30 Προσέλευση.

Πρόεδρος Συνεδρίας: Καθηγητής π. Νικόδημος Σκρέττας.

10:30-11:00 Έναρξη-Χαιρετισμοί.

11:00-11:20 Stefano Parenti, «Robert Taft και λειτουργικές σπουδές μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος».

11:20-11:35 Γεώργιος Φίλιας, «Η λειτουργική έρευνα ως παράγων της λειτουργικής αναγεννήσεως».

11:35-11:50 π. Χρυσόστομος Νάσσης, «Ταξινόμηση της χειρόγραφης παράδοσης της ελληνικής λειτουργίας του αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου, προς μία νέα προσέγγιση».

11:50-12:10 ΣΥΖΗΤΗΣΗ

12:10-12:30 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ

Πρόεδρος Συνεδρίας: Καθηγητής π. Βασίλειος Καλλιακμάνης.

12:30-12:45 Τρύφων Τσομπάνης, «Λειτουργικές-εικαστικές ιστορήσεις. Όταν η ζωγραφική υπομνηματίζει τη θεία Λατρεία».

12:45-13:00 π. Βασίλειος θερμός, «Λατρευτικές αλλαγές: Γιατί είναι τόσο δύσκολο να γίνει η θεωρία πράξη; Μία απόπειρα ψυχολογικής διερεύνησης».

13:00-13:15 Γεώργιος Ανδρέου, «Σύντομη σκιαγράφηση της λειτουργικής πράξης της Κύπρου: Ιστορική και λειτουργική αναδρομή στις πηγές».

13:15-13:30 ΣΥΖΗΤΗΣΗ

Πρόεδρος Συνεδρίας: Καθηγήτρια Δήμητρα Κούκουρα.

16:30-16:50 Job Getcha (Αρχιεπ. Τελμησσού), «Το περί των επτά μυστηρίων του Ιώβ Αμαρτωλού (13ος αι.)».

16:50-17:05 Basiius Jacobus (Bert) Gröen, «Διαδραστικό web 2.0 και Λειτουργία από κάτω».

17:05-17:20 Nenant Milosevic, «Η περί ειρήνης ευλογία στη θεία Λειτουργία».

17:20-17:40 ΣΥΖΗΤΗΣΗ

17:40-18:00 ΚΑΦΕΣ

Πρόεδρος Συνεδρίας: Καθηγητής Γεώργιος Φίλιας.

18:00-18:15 Elena Velkovska, «Λειτουργικά κείμενα στο Chest 1 της Βιβλιοθήκης του Σινά και το Αγιοπολίτικο (Ιεροσολυμιτικό) Λεξιονάριο».

18:15-18:30 Srbolijub Ubiparipovic, «Το ζέον στον βυζαντινό λειτουργικό τύπο: Αναζητώντας νέες απαντήσεις».

18:30-18:45 Δημοσθένης Κακλαμάνος, «Σχετικά με την λειτουργική χρήση των αγιολογικών κειμένων στις βυζαντινές Μονές. Οι μαρτυρίες του Τυπικού της Μονής Ευεργέτιδος».

18:45-19:00 ΣΥΖΗΤΗΣΗ

19:00-19:20 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ

Πρόεδροι Συνεδρίας Αναπλ. Καθηγητής Ηλίας Ευαγγέλου-Καθηγητής Παναγιώτης Σκαλτσής.

19:20-19:35 Γεώργιος Κεσελόπουλος, «Γερμανού Α”, Εκκλησιαστική Ιστορία και Μυστική θεωρία (έκδ. Migne), μια προσπάθεια αξιολόγησης και ακριβούς χρονολόγησης».

19:35-19:50 π. Γεώργιος Χειλάς, «Η θέση της εκλογής των ψαλμών στη θεία Λατρεία κατά τον άγιο Συμεών Θεσσαλονίκης».

19:50-20:05 Παναγιώτης Καλαϊτζίδης, «Η ανάγνωση των λειτουργικών ευχών, εις επήκουν ή μυστικώς; Μαρτυρίες της χειρογράφου παραδόσεως».

20:05-20:20 Νικόλαος Σικλαφίδης, «Βάση δεδομένων για τους βυζαντινούς κανόνες: Το παράδειγμα του Ιωάννη Μαυρόποδα».

20:20-20:45 ΣΥΖΗΤΗΣΗ

20:45-21:00 ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

Θεολογικά Δρώμενα

Το πρόγραμμα του Α΄ Διεθνούς Συμποσίου Ομιλητικής που θα διεξαχθεί στο Τμήμα Θεολογίας του ΑΠΘ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Το Α΄ Διεθνές Συμπόσιο Ομιλητικής με θέμα: «Η σπουδή της ομιλητικής και η έρευνα. Συμβολή στο κήρυγμα της Εκκλησίας και στη μετάδοση του μηνύματός της στον σύγχρονο κόσμο» θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 1ηΜαρτίου στην αίθουσα Α΄ της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. και ώρα 14:00-20:00. Έχοντας υπόψη τον πρωτότυπο ερευνητικό μόχθο, εφόσον το αντικείμενο της Ομιλητικής στον Ορθόδοξο ακαδημαϊκό χώρο για πολλές δεκαετίες έχει παραμεληθεί, το Επιστημονικό Συμπόσιο που διοργανώνεται από το Τμήμα Θεολογίας του Α.Π.Θ. με την επιστημονική ευθύνη της καθηγήτριας κ. Δήμητρα Κούκουρα έχει σκοπό να παρουσιάσει τον μόχθο των νεαρών ερευνητών και τον προβληματισμό τους για τον λόγο που αρθρώνει η Ορθόδοξη Εκκλησία σήμερα. Δείτε παρακάτω το αναλυτικό πρόγραμμα και τους ομιλητές.

Πρόγραμμα