Αρχείο ετικέτας Εκκλησία

Σχολεία, θεολόγοι, διοίκηση της Εκκλησίας, κατήχηση…

Του π. ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ ΜΑΡΤΖΟΥΧΟΥ

Εισαγωγικά

Σάλαγος λοιπόν και πάλι στον γκιαούρ οντά για το μάθημα των θρησκευτικών στα σχολεία! Κατήχηση θα είναι το μάθημα ή διδασκαλία της πολιτιστικής υποδομής του τόπου; Το κράτος ή η διοίκηση της εκκλησίας ρυθμίζει το θέμα; Συζητάμε ή μονομερώς αποφασίζουμε; Είμαστε συναποφασίζοντες ή απλώς το κράτος λαμβάνει υπ’ όψιν τις παρατηρήσεις της Εκκλησίας, που είναι η επικρατούσα θρησκεία στον τόπο;

Ας δούμε το θέμα ως παρελθόν, κι ας σκεφθούμε με ψυχραιμία το τώρα και το μέλλον.

Όλοι οι Έλληνες που έχουν περάσει από το παλαιό εξατάξιο Γυμνάσιο ή την συνέχειά του, το Γυμνάσιο και το Λύκειο, όλοι ανεξαιρέτως, ανάμεσα στις αναμνήσεις που κουβαλάμε από εκείνες τις ηλικίες ως μαθητές, οι δυσκολότερες και πλέον ιδιόρρυθμες, είναι αυτές που έχουμε από τους θεολόγους καθηγητές. Ατυχώς μόνο η μειονότητα των θεολόγων ήταν άνθρωποι, που δεν αισθανόντουσαν δύσκολα με το μάθημα τους. Που ήξεραν τι πίστευαν αυτοί πρώτα και μετά τι έλεγαν. Που είχαν τρόπο, ήθος και μέθοδο, πρόσφορη για επαγωγική και αποδοτική διδασκαλία, ώστε να δημιουργούν μια γοητευτική εικόνα χριστιανού, στις συνειδήσεις των εφήβων.

Οι θεολόγοι ήταν ουσιαστικά χωρισμένοι σε δύο συνομοταξίες. Στους στενόκαρδους και στενόμυαλους φανατικούς καλβινίζοντες, που είχαν μονίμως αγωνία να είναι ευπρεπής η ενδυμασία και να υπάρχει εκ μέρους των μαθητών ευγενική συμπεριφορά και “φυσικά” συνέπεια στις θρησκευτικές υποχρεώσεις! Και στους αδιάφορους και χαλαρούς, που εξαντλούσαν κάθε σχέση, στην απαγγελία του μαθήματος του βιβλίου, και απαιτούσαν απλώς την γνώση του μαθήματος. Οι πρώτοι ήταν δολοφονικά ανιαροί και ενοχλητικοί και είχαν όλα τα φόντα να γίνονται απεχθείς και, κατά συνέπεια, απευκταίο παράδειγμα. Οι δεύτεροι “κραύγαζαν” τον κυνισμό του αδιάφορου προσπεράσματος: Δεν τρέχει τίποτα! Και άρα, μάλλον δεν υπάρχει τίποτα…! Μια μειοψηφία ανάμεσα σ’ αυτές τις συμπληγάδες ήταν ο … ένας κούκος που δεν φέρνει την άνοιξη!

Α. Το παρελθόν

Η ανάθεση απ’ τον κατακτητή Σουλτάνο της πολιτικής ευθύνης της ύπαρξης και διοίκησης του Γκιαούρ-Μιλλέτ (του γένους των απίστων) στον Πατριάρχη της Κωνσταντινουπόλεως, αποτέλεσε ιστορική σωτηρία για το γένος. Μιλάμε εμείς σήμερα για μας, και όχι όπως οι ιστορικοί για τους Αζτέκους… Συγχρόνως αυτό το γεγονός πλέον αποτελεί στο τώρα “δικαιολογημένη” αφορμή συγχύσεως των ρόλων ανάμεσα στην Πολιτεία και στην Διοίκηση της Εκκλησίας. Γίνεται αφορμή αμφισβητήσεως αμφθοτέροθεν, αναλόγως των πολιτικοφιλοσοφικών τοποθετήσεων, κάθε μονομερούς αρμοδιότητας, ανάμεσα στην ελεύθερη πλέον Πολιτεία και στην Διοίκηση της Εκκλησίας, η οποία επικαλείται… αρμοδιότητες (!) από την θυσιαστική προσφορά της κατά το παρελθόν.

Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας πλην των διοικητικών αρμοδιοτήτων (Δικαστήρια – Ανάληψη ευθύνης και εκπροσώπησης για το γένος των Ρωμαίων) η Διοίκηση της Εκκλησίας είχε και την εκπαίδευση ως αρμοδιότητα. Πάμπολλες σχολές σ’ όλα τα πλάτη της Ρωμαίικης παρουσίας (Ιάσιο – Κωνσταντινούπολη – Θεσσαλονίκη – Ιωάννινα – Άγραφα – Αθήνα – Δημητσάνα – Πάτμος – Κυδωνίες – Χίος – Αθωνιάδα – Ευαγγελική Σχολή) διακονούσαν με την συμπαράσταση των κατά τόπους Κοινοτήτων και των Μοναστηριών την μόρφωση των Ελλήνων. Ήταν αυτονόητη για όλο τον λαό η προσφυγή και η αναφορά στην Εκκλησία. Αποτελούσε συστατικό και ταυτοτικό στοιχείο. Βάση ύπαρξης και λόγο περιεχομένου.

Β. Το παρόν

Σήμερα πλέον, δόξᾳ τω Θεώ, υπάρχει συντεταγμένη ελεύθερη Πολιτεία, που πρέπει όμως να το ομολογήσουμε, από την στιγμή της ύπαρξής της, αποδέχτηκε (η Πολιτεία) η Εκκλησία να υπηρετήσει το γενικότερο εθνικό καλό και να διακονήσει πολλές φορές στην διάδοση αντιλήψεων.

Η πρώτη πανεπιστημιακή σχολή που σύστησε το αρτιγέννητο ελληνικό κράτος στο… Αθήνησι Πανεπιστήμιον, ήταν η Θεολογική Σχολή (1837)! Είμαστε στην εποχή των φώτων και τα πανεπιστήμια ήταν οι κατεξοχήν εκπομπείς φωτός! Οι άνθρωποι, εγγράμματοι και αγράμματοι, είχαν “καταπιεί” αυτήν την παγκόσμια τοποθέτηση-“καραμέλα”, όχι μόνον στο ποσοστό που ήταν σωστή και αληθής, αλλά την περίμεναν και με την λογική της πανάκειας. Ότι δηλαδή, μόλις ο άνθρωπος μορφωθεί και πάψει να είναι «ξύλο απελέκητο», τότε όλα λύνονται, γεμίζουν φως και η κοινωνία ευπλοεί, αφού οι άνθρωποι γίνονται… καλοί άνθρωποι!! Δεχόντουσαν όλοι την αφελή ρομαντική τοποθέτηση του Β. Ουγκώ: «Ανοίγοντας ένα σχολείο, κλείνει μια φυλακή». Τότε υπήρχαν μόνον φυλακές! Τώρα άνοιξαν και πολλά σχολεία και ατυχώς, αντί να κλείσουν οι φυλακές, απλώς σχολεία και φυλακές… συναυξάνονται!

Δεν θα κρίνουμε εδώ, αυτή την, πλέον για μας, κατάδηλη αυταπάτη, αλλά γράφουμε τούτα για να γίνει κατανοητή η προσδοκία της ελληνικής κοινωνίας, από την Θεολογική Σχολή (Μετά το 1942, τις Θεολογικές. Αφού συνεστήθη και δεύτερη ανάλογη στην Θεσσαλονίκη) που θα συνδύαζε την εκκλησιαστική διδασκαλία με την πανεπιστημιακή σοφία. Οι σχολές απαρτίσθηκαν, όσον αφορά το πρόγραμμα σπουδών, τους στόχους, και την νοοτροπία διδασκαλίας ήθους και πνευματικότητας, κατά τα πρότυπα των Ευρωπαϊκών δεδομένων και μάλιστα των Προτεσταντικών. Η παγκόσμια αυταπάτη για την γνώση, στον δικό μας ελληνικό χώρο είχε αποκτήσει και την συμπλεγματική απόφυση του «φτωχού συγγενούς», που έπρεπε να μιμηθεί και να μοιάσει στα πεφωτισμένα έθνη! Έτσι, «αμ’ έπος, αμ’ έργον».

Δάσκαλοι στα σχολεία θα διδάξουν, μαζί με την αριθμητική, την γλώσσα και την ζωολογία, και την χριστιανική πίστη. Οι εκ του παρελθόντος αυταπάτες (Βυζαντινή Αυτοκρατορία) αναβίωσαν κουφωμένες, ως προς την σαφήνεια, του ποια ήταν στην πραγματικότητα η ζωή στο Βυζάντιο, αλλά όμως με θεριεμένη την αυταπάτη για τον (υποτιθέμενο) αλληλοσύνδεσμο Κράτους-Εκκλησίας ως σιαμαίων αδελφών! Έτσι λοιπόν με την απελευθέρωση το Κράτος προστατεύει την Εκκλησία και “περιφρουρεί” την πίστη, απαγορεύοντας διά νόμου την ύπαρξη άλλων πιστευμάτων ακόμη και χριστιανικών.

Με χαρά και γεμάτοι αυταπάτες οι νομικά και διοικητικά υπεύθυνοι αρχιερείς της θεσμικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, αναθέτουν στο δημόσιο σχολείο την θρησκευτική διαπαιδαγώγηση και κατήχηση των ελληνοπαίδων. Στους αποφοίτους δηλαδή καθηγητές των Θεολογικών Σχολών, τους οποίους το Δημόσιο προσλαμβάνει και μισθοδοτεί. Έτσι η ανέκαθεν προβληματική κατάσταση του νηπιοβαπτισμού αποκτά θεωρητική λύση και τεχνική ρύθμιση, ώστε να φαίνεται (χωρίς να είναι…) λιγότερο παράλογη η αντιστροφή της θεολογικής τάξεως, πρώτα να κατηχούμε και φυσικά κατόπιν να βαπτίζουμε! Πλέον υπάρχει η λογικοφανής αυταπάτη, ότι κατήχηση θα γίνει ούτως ή άλλως στο σχολείο. Έτσι, βαπτίζοντάς τους όλους … μετράμε 97% Ορθοδόξους Χριστιανούς στην Ελλάδα. «Συμφέρουσες αυταπάτες».

Η Διοίκηση της Εκκλησίας φαντάζεται τον εαυτό της ως alter ego της Πολιτείας και πιστεύει ότι μπορεί να ρυθμίσει μ’ αυτό τον τρόπο, τόσο μεγάλα θέματα! Εκχωρεί τα συστατικά (ή δεν είναι συστατικά στοιχεία το πώς γίνεται κάποιος μέλος της Εκκλησίας…! Εκτός και αν φτάσαμε σε τέτοια παραφθορά ώστε να πιστεύουμε στα σοβαρά ότι… φτάνει και γίνεται, μόνον δια της διαβάσεως εκ των υδάτων της κολυμβήθρας…!!!) της αυτοσυνειδησίας και ιδιοπροσωπίας της Εκκλησίας στον… καίσαρα και δεν αντιλαμβάνεται την αιχμαλωσία στην οποία αυτοπροαιρέτως παραδίδεται, ούτε την αυτοκτονική διαδρομή που ανοίγεται μπροστά της.

Χαϊδεύει δαιμονικά την θεσμική διοίκηση της Εκκλησίας η… ισχύς και η ευπρέπεια!! Δεν θέλει να παραιτηθεί η διοίκηση από… δικαιώματα (πού τα απέκτησε; ποιος τα εκχώρησε; και πώς;). Δεν θέλει να δει τον κόσμο του σήμερα. Δεν “διαβάζει” πίσω από λόγια και ενέργειές της, την ορατή της επιθυμία, της αντιστροφής του αποστολικού «… ου γαρ κατακυριεύομεν της συνειδήσεως τινός…»! Δεν συνειδητοποιεί την αυτοαναίρεση της όταν επιμένει ότι το μάθημα των θρησκευτικών πρέπει να είναι κατήχηση! Ο Κύριλλος Ιεροσολύμων… “διαφωνεί” και κάνει κατηχήσεις σε κατηχουμένους και βαπτισθέντες απλά… γιατί αυτή είναι η δουλειά του κάθε επισκόπου! Ο επίσκοπος είναι ο δάσκαλος των χριστιανών. Ας μη συζητήσουμε για την… διδασκαλία των επισκόπων σήμερα! Εθνικοπολιτικά θέματα, κοινωνικές παρατηρήσεις για συμπεριφορικές αλλαγές των ανθρώπων, αυταπάτη αρμοδιότητας περί πάντων καί άλλων τινών ή βαθυστόχαστες θεολογίες… θεωτικές ακατανόητες και αναιρούμενες de facto. Και γενικώς, λόγος που δεν “συγκινεί” ούτε χριστιανούς ούτε μη χριστιανούς.

Έτσι, κουτσοπορευόμενοι οι δύο θεσμικοί φορείς φτάσανε μέσα από διακυμάνσεις-κόντρες-συνεννοήσεις-αντιθέσεις-καυγάδες («να χωρίσουμε τα τσανάκια μας» απειλούσε “μεγαλώνυμος” παλαιότερος πολιτικός) στην σημερινή, αδιάφορη για το Κράτος, κατάσταση. Το Κράτος σήμερα κουβαλάει την Εκκλησία στην πλάτη του, σαν το πτώμα στην ταινία «Οι τρεις ταφές του Μελκιάδες Εστράδα». Μια υπόθεση δηλαδή… “σκουληκιασμένη” και απεχθή. Οι σημερινοί φιλοσοφικοαδιάφοροι άνεμοι με χαρά σπρώχνουν την Εκκλησία στο κοινωνικό περιθώριο, που βαφτίζεται (το “περιθώριο”) προσωπικές απόψεις και παρουσιάζεται αυτός ο αποκλεισμός, ως ανάγκη και αίτημα πλουραλισμού και δημοκρατίας.

O tempora o mores, κραυγάζουν όσοι δεν μπορούν να διακρίνουν ότι είναι… μωροί, αφού δεν αφουγκράζονται τον λόγο του Χριστού: «… οψίας γενομένης λέγετε ευδία πυρράζει γαρ ο ουρανός και πρωί σήμερον χειμών πυρράζει γαρ στυγνάζων ο ουρανός. Υποκριταί το μεν πρόσωπον του ουρανοῦ γινώσκετε διακρίνειν, τα δε σημεία των καιρών ου δύνασθε;» (Ματθ. 16, 2-3).

Γ. Και από δω και μπρος, τι κάνουμε;

Και είμαστε στο τώρα και στο σήμερα. Οι… σιαμαίοι έχουν χωρίσει de facto και ο ένας (η διοίκηση της Eκκλησίας) διαμαρτύρεται παριστάνοντας τον… «ανήξερο έκπληκτο» για τον χωρισμό επικαλούμενος τα πάλαι ποτέ de jure “δικαιώματα”!

Συγχρόνως η Διοίκηση της Εκκλησίας δεν θέλει να δει κατάματα τα θέματα κι αντί να προκαλέσει μια συμφωνία σχέσεων με το κράτος (concordato) που το καλύτερο θα είναι και να επικαιροποιείται στο πρώτο έτος κάθε δεκαετίας, «κρύβεται» πίσω απ’ την προ τεσσαρακονταετίας Συνταγματική πρόβλεψη – «προστασία», της νόμω επικρατούσης θρησκείας, μη θέλοντας να δει το πόσο αυτοαναιρετικό είναι κάτι τέτοιο, για το μυστήριο της Εκκλησίας, το οποίο έχει ανατρέψει στο Κολοσσαίο και στις Κατακόμβες την ανθρώπινη λογική της ισχύος και του κύρους.

Χωρίς να θέλει να σκεφτεί ότι αυτό που πρέπει να κομίζει σαν μήνυμα σ’ αυτόν τον χαοτικό κόσμο είναι, όχι η διεκδίκηση και τα δικαιώματα, αλλά η θυσία, και η “εμπράγματος” διδασκαλία, ότι δεν νικούν οι λύκοι, αλλά τα πρόβατα του Χριστού, που στέλνονται ανάμεσα στους λύκους και τους αλλάζουν! Ότι «η Βασιλεία των ουρανών βρίσκεται στο μέσο των εχθρών σας. Και όποιος δεν το αντέχει αυτό, δεν επιθυμεί να ανήκει στη Βασιλεία του Χριστού. Θέλει να είναι μεταξύ φίλων, να κάθεται μες στα τριαντάφυλλα και τους κρίνει, όχι μαζί με τους κακούς, αλά μαζί με τους αφιερωμένους στον Θεό. Αν ο Χριστός είχε κάνει κάτι τέτοιο (που θέλετε σεις τώρα) ποιός θα είχε σωθεί»; Ότι, αν έχει πρόταση ζωής η Εκκλησία για τον κόσμο, αυτή η πρόταση είναι ακριβώς, το ότι αποτελεί Μυστήριο αλλαγής των ανθρώπων, από προηγμένα θηλαστικά σε πρόσωπα. Ότι «ο Θεός δεν είναι Θεός συναισθηματικών συγκινησιακών καταστάσεων αλλά Θεός Αλήθειας. Εκείνη η κοινωνία των πιστών που επιμένει να διατηρεί τις ψευδαισθήσεις της αντί να τις γκρεμίζει, την ίδια ακριβώς στιγμή χάνει πέρα για πέρα την υπόσχεση του Θού για μιά κοινωνία πιστών» (DBonhoeffer).

«Ποιο καλύτερο λιμάνι απ’ το λιμάνι της Εκκλησίας; Στην Εκκλησία δεν επικρατεί η βιολογική αναγκαιότητα, αλλά τιμάται υπερβολικά η ελευθερία της επιλογής. Η Εκκλησία παίρνει κάποιον που είναι “λύκος” και τον μεταμορφώνει σε “πρόβατο” όχι αλλοιώνοντας την φύση του, αλλά αλλάζοντας την προαίρεσή του. Γι’ αυτό δεν σφάλλει όποιος λέει ότι η Εκκλησία είναι πολύ καλύτερη απ’ την κιβωτό του Νώε. Η κιβωτός υποδεχόταν ζώα και διατηρούσε τα ζώα. Η Εκκλησία παραλαμβάνει… ζώα και τα μεταβάλλει. Δηλαδή, τότε εκεί (στην κιβωτό) μπήκε ένα γεράκι και βγήκε γεράκι, μπήκε λύκος και βγήκε λύκος. Στην Εκκλησία μπήκε γεράκι και βγαίνει περιστέρι, μπήκε λύκος και βγαίνει πρόβατο, μπαίνει φίδι και βγαίνει αρνί όχι επειδή άλλαξε η φύση, αλλά επειδή απορρίφθηκε η κακία» (Aγ. Ιω. Χρυσοστόμου, Περί μετανοίας, λόγος η’).

Δ. Λοιπόν, τι πρόταση έχουμε;

Ότι, δεν γίνεται να αναθέσει η Εκκλησία την κατήχηση στον… Καίσαρα! Ότι, είναι αφύσικο και ανώμαλο κάτι τέτοιο! Ότι, είναι αυτοκτονικό. Επιτέλους, θα πρέπει να σκεφτούμε ότι τα θρησκευτικά διδάσκονται στο σχολείο με τη μορφή κατήχησης επί πολλές δεκαετίες και όμως, οι απόφοιτοι πολύ λίγο μπορούν να ισχυριστούν ότι είναι χριστιανοί. Εκτός και αν κάτι τέτοιο (να είσαι χριστιανός) θεωρείται αυτονόητη προϋπόθεση του Έλληνα! Σήμερα όμως πλέον και αυτό… στασιάζεται!

Αν η Εκκλησία έχει προβλήματα με την κατήχηση των μελών της θα πρέπει θα πρέπει να τα λύσει μόνη της και στο εσωτερικό της. Το κύριο και καίριο πρόβλημα της Εκκλησίας είναι ο απαρτισμός της Κοινότητας – Ενορίας κατά τόπους. Χωρίς σαφήνεια για το πώς, από ποιους και με τι προϋποθέσεις απαρτίζεται κάθε κοινότητα, χωρίς προσδιορισμό όρων και ορίων και δικαιωμάτων, οι ενορίες δεν θα γίνουν ποτέ εκφράσεις του Σώματος του Χριστού, αλλά… τεκέδες (συγχωρήστε μου την έκφραση) ικανοποίησης θρησκευτικών αναγκών. Χώροι εκτόνωσης φοβιών, αγωνιών, θρησκοληψιών… τελικώς ειδωλολατρικά τεμένη.

Αντί λοιπόν να αντιδικούμε με το κράτος ας το αφήσουμε στην πορεία μόρφωσης των πολιτών του με γενικές γνώσεις (ανάμεσα στις οποίες είναι και οι θρησκευτικές) και ας ανασκουμπωθούμε να αποσαφηνίσουμε και να θεραπεύσουμε τις δικές μας εσωτερικές εκκρεμότητες και πληγές.

Η κατήχηση γίνεται πρώτα με την ποιότητα του τρόπου ζωής των Χριστιανών και μετά με τα λόγια. Πρώτα με το ήθος και μετά με τα κηρύγματα. Πρώτα με το περιεχόμενο της ζωής και μετά με διακηρύξεις. Πρώτα με τη θυσία μας και μετά με προτροπές προς άλλους… Άλλωστε, από την εποχή του Χριστού οι άνθρωποι έχουν στα χείλη τη διάγνωση-αντίρρηση: Ιατρέ, θεράπευσον σεαυτόν!

Αν η αγωνία και η έκφραση της Εκκλησίας σήμερα είναι να έχει κύρος, ισχύ, αξιοπρέπεια, επιβολή, δύναμη, εξουσία… τότε «αυτή η Εκκλησία» δεν έχει καμμία σχέση με την Εκκλησία του Χριστού, απλώς αγωνίζεται να διατηρήσει «ολόκληρο» ένα πτώμα σε φορμόλη.

Ας βγούμε λοιπόν από αντιδικίες. Ας αναγνωρίσουμε τα τωρινά και τα παρελθόντα λάθη μας εμείς οι χριστιανοί. Ατυχώς, ακόμη και σήμερα, όχι μόνο δεν έχουμε βγάλει κιχ για το πελώριο λάθος σύμπλευσης με την Χούντα αλλά, λέμε και ανόητες δικαιολογίες … «άλλα λόγια».

Ας προσπαθήσουμε με αλήθεια ζωής και ειλικρίνεια σχέσεων να στήσουμε τον Οίκο του Θεού (το Πανδοχείο του Καλού Σαμαρείτη) για τους πεζοπόρους της ζωής και να απαρτίσουμε το Λιμάνι της Βασιλείας του Θεού για τους «θαλασσοπόρους»! Ας αφήσουμε, τέλος, τον κάθε άνθρωπο να διαλέξει το λιμάνι του και ας νοιαστούμε να μη ναυαγούν μέσα στο δικό μας λιμάνι τα “πλοία” που αποφάσισαν να το επιλέξουν!

Των φρονίμων ολίγα.

ΠΗΓΗ

Ενοριακό

Το πρόγραμμα του Α΄ Διεθνούς Συμποσίου Ομιλητικής που θα διεξαχθεί στο Τμήμα Θεολογίας του ΑΠΘ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Το Α΄ Διεθνές Συμπόσιο Ομιλητικής με θέμα: «Η σπουδή της ομιλητικής και η έρευνα. Συμβολή στο κήρυγμα της Εκκλησίας και στη μετάδοση του μηνύματός της στον σύγχρονο κόσμο» θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 1ηΜαρτίου στην αίθουσα Α΄ της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. και ώρα 14:00-20:00. Έχοντας υπόψη τον πρωτότυπο ερευνητικό μόχθο, εφόσον το αντικείμενο της Ομιλητικής στον Ορθόδοξο ακαδημαϊκό χώρο για πολλές δεκαετίες έχει παραμεληθεί, το Επιστημονικό Συμπόσιο που διοργανώνεται από το Τμήμα Θεολογίας του Α.Π.Θ. με την επιστημονική ευθύνη της καθηγήτριας κ. Δήμητρα Κούκουρα έχει σκοπό να παρουσιάσει τον μόχθο των νεαρών ερευνητών και τον προβληματισμό τους για τον λόγο που αρθρώνει η Ορθόδοξη Εκκλησία σήμερα. Δείτε παρακάτω το αναλυτικό πρόγραμμα και τους ομιλητές.

Πρόγραμμα

Έθνος, Κράτος & Εκκλησία· Ανοιχτή Εκδήλωση – Συζήτηση του ΑΡΔΗΝ (14 Νοεμβρίου 2018)

Δεσποτοκρατία με αριστερό πρόσημο;

Του ΠΑΝΤΕΛΗ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗ· Διευθυντή της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου
Οι μεγάλες αλλαγές και οι μεγάλες τομές με προοδευτικό πρόσημο δεν γίνονται με μυστικοσυμβούλια και διακανονισμούς κεκλεισμένων των θυρών που οδηγούν τελικά σε περισσότερη δεσποτοκρατία και στην εν μιά νυκτί βίαιη αλλαγή του εργασιακού καθεστώτος 10.000 κληρικών και εκκλησιαστικών υπαλλήλων. Από τη χθεσινή συμφωνία κερδισμένοι βγαίνουν ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και ο πρωθυπουργός, ενώ χαμένοι η Εκκλησία ως κοινότητα πιστών (λαϊκών και κληρικών) και το δημοκρατικό αίτημα εκκοσμίκευσης των θεσμών και νέας ρύθμισης των σχέσεων Κράτους και Εκκλησίας.
Ο πρωθυπουργός μπορεί τώρα να «πουλήσει» στο κοινό του μια αριστερόστροφη πολιτική απόφαση (που την έχει τόσο ανάγκη, μια και στα οικονομικά υπάρχουν δεσμεύσεις έναντι των δανειστών), καθώς «πετάει εκτός Δημοσίου τους παπάδες»! Την ίδια στιγμή ελευθερώνει 10.000 θέσεις στο Δημόσιο, υποσχόμενος διορισμούς (το έκανε ήδη, σήμερα κιόλας, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Δ. Τζανακόπουλος).
Ο αρχιεπίσκοπος (μέγας τακτικιστής και ισορροπιστής, εξαιρετικά ικανός στο πολιτικό παζάρι) παίρνει μ’ έναν σπάρο πολλά τρυγόνια: λαμβάνει από τον πρωθυπουργό ένα δώρο 200 εκατομμυρίων και ενδυναμώνει θεαματικά τη θέση του και την ισχύ του όχι μόνο έναντι των άλλων μητροπολιτών και της Συνόδου, αλλά και έναντι του Οικουμενικού Πατριαρχείου που όχι τυχαία αφέθηκε έξω από αυτή την ιστορία, ενώ δεκάδες επαρχίες του βρίσκονται εντός των ορίων της ελληνικής πολιτείας (το Πατριαρχείο είχε πρόσφατα επίσης αγνοηθεί κατά την τοποθέτηση του Κ. Δήμτσα, στενού συνεργάτη του αρχιεπισκόπου, ως πολιτικού διοικητή του Αγίου Όρους, παρά τη ρητή αντίθεση και διαφωνία του Οικουμενικού Πατριάρχη). Λύνονται επίσης τα χέρια του αρχιεπισκόπου για να κάνει αυτό που γνωρίζει καλύτερα απ’ οτιδήποτε άλλο, για να προβεί δηλαδή (από κοινού με την πολιτεία) σε αξιοποιήσεις ακινήτων.
Σε ένα άλλο επίπεδο, και οι κατά τόπους μητροπολίτες ενδυναμώνουν τη θέση τους έναντι των απλών κληρικών οι οποίοι θα βρεθούν κυριολεκτικά στο έλεος των δεσποτάτων που θα έχουν επάνω τους δικαίωμα ζωής ή θανάτου, πειθαρχικού ελέγχου ή και απόλυσης (φανταστείτε ποια τύχη περιμένει τους προοδευτικούς εκείνους κληρικούς που θα τολμήσουν να εκφράσουν ανοιχτά την άποψη ή τη διαφωνία τους για τα επίμαχα ζητήματα που κατά καιρούς ανακύπτουν!…).
Ένας θεσμός όπως η Εκκλησία (να μην ξεχνάμε, ο μόνος θεσμός του ελληνικού κράτους που δεν πέρασε μεταπολίτευση), με τεράστια κοινωνική επιρροή, που όμως ούτε για τις επιδόσεις του στην οικονομική διαχείριση φημίζεται ούτε για διαφάνεια, δημοκρατικές διαδικασίες και κοινωνική λογοδοσία διακρίνεται, είναι λάθος στην παρούσα φάση να αποκόπτεται και να αφήνεται εκτός του δημοκρατικού ευρωπαϊκού πλαισίου που εγγυάται η πολιτεία, και μάλιστα έχοντας λάβει ως προίκα 200 εκατομμύρια ευρώ! Αυτό ούτε προοδευτική τομή στη λειτουργία του κράτους σηματοδοτεί ούτε αριστερή πολιτική συνιστά, αλλά μάλλον δεσποτοκρατία με αριστερό πρόσημο!
ΠΗΓΗ

Αυτοκέφαλη Ουκρανία ίσον δικέφαλη Ορθοδοξία

Του ΜΑΡΙΟΥ Π. ΜΠΕΓΖΟΥ· Προκοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών

«Τρίγωνο του Διαβόλου» («Τρίγωνο των Βερμούδων») θυμίζει η εκκλησιαστική κρίση στην Ουκρανία με τρεις πλευρές.
1. Η πολιτικοποίηση των ορθοδόξων προκαθημένων της Μόσχας στη Ρωσία του Πούτιν και της Κ/Πολης στις ΗΠΑ του Τραμπ. Ανέκαθεν τα δύο πρωτοκορυφαία πατριαρχεία των ελληνόφωνων και των μη ελληνόφωνων (κυρίως σλαβόφωνων) ορθοδόξων είχαν προσάρτηση και εξάρτηση από τις δύο Υπερδυνάμεις.
Η Αμερική στήριζε και υποστήριζε το Φανάρι στην ψυχροπολεμική εποχή. Ο Πατριάρχης Αθηναγόρας ως Αρχιεπίσκοπος Αμερικής μετέβη στην Κ/Πόλη με το προεδρικό αεροσκάφος του Τρούμαν. Ο νυν «Πράσινος» Πατριάρχης ευοδώνεται στις περιβαλλοντικές του πρωτοβουλίες επί 25ετία από τις ΗΠΑ, οι οποίες ανεπιτυχώς ρητορεύουν υπέρ της επαναλειτουργίας τής από το 1971 κλειστής Θεολογικής Σχολής της Χάλκης.
Με την Αυτοκεφαλία της Ουκρανίας ευνοείται η πολιτική των ΗΠΑ να πληγεί το «μαλακό υπογάστριο» της Ρωσίας, ο σιτοβολώνας της Ουκρανίας. Ετσι βαθαίνει το ρήγμα δυτικόφιλων – ρωσόφιλων Ουκρανών και παγιώνεται ο άτυπος διχασμός της πολύπαθης χώρας σε ανατολική ρωσόφιλη (Ντόνετς) και σε δυτική «φιλευρωπαϊκή» Ουκρανία (Κίεβο).
Ένα αυτοκέφαλο Πατριαρχείο του Κιέβου συμβολίζει συνειδησιακά μέσα στον πιστό λαό και τον φανατισμένο όχλο την ουκρανική αντιπολίτευση στη Μόσχα και τη συναφή πρόσδεση της χώρας σε ΗΠΑ, ΕΕ και ΝΑΤΟ με ορατή την πολεμική περικύκλωση της Ρωσίας.
Το πολιτικό πρόβλημα Ρωσίας – Αμερικής στην Ουκρανία γίνεται θρησκευτικό ζήτημα αναμοχλεύοντας την οργίλη λαϊκή συνείδηση και αναδεύοντας απαίσιες ιστορικές μνήμες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Με την πολιτικοποίηση του ουκρανικού «γόρδιου δεσμού» διά της εκκλησιαστικής Αυτοκεφαλίας μετασχηματίζεται το πολιτικό σε θρησκευτικό, σαν την πρώην Γιουγκοσλαβία του 1990 (Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Κροατία, Κόσοβο: ορθόδοξοι, καθολικοί, μουσουλμάνοι). Αντί του κατευνασμού επέρχεται διέγερση και έμμεση αλλά σαφής προτροπή σε βιαιοπραγίες και αιματοχυσία.
2. Ο ρωσικός πανσλαβισμός της Μόσχας από τον 19ο αιώνα και ενωρίτερα μάλιστα αναβιώνει μετασοβιετικά με τον «νεοβυζαντινισμό» του Πούτιν και τη θεοκρατική ιδεολογία του μοναστηριακού Κύκλου Στρεζένσκι. Η θεωρία περί Μόσχας ως «Τρίτης Ρώμης» μετά τη «φραγκοκρατούμενη» Πρώτη / Πρεσβυτέρα Ρώμη και την «τουρκοκρατούμενη» Νέα Ρώμη / Κ/Πολη πρυτάνευσε μέσα στην τσαρική θεοκρατία.
Προβλήθηκε επί σοβιετικής αθεΐας από την εξόριστη ρωσική Διασπορά σε Ευρώπη (Αγ. Σέργιος στο Παρίσι) και Αμερική (αυτοκέφαλη «Αμερικανική Ορθοδοξία»: «Μετροπόλια»). Μετασοβιετικά υιοθετήθηκε από τον «νεοβυζαντινισμό» του Πούτιν με την περιβόητη «Ρωσική Ιδέα» ως τη «Νέα Αυτοκρατορία» παγκοσμίως, σαν θεοκρατία του 21ου αιώνα χωρίς τσάρο, αλλά με απομίμηση του Μ. Κωνσταντίνου στο Βυζάντιο.
Ο πολιτικός πανσλαβισμός ταλάνισε τον Αγιον Ορος με απόπειρα ρωσικής διείσδυσης από τον 19ο αιώνα. Επίσης ταλαιπώρησε τους Αγίους Τόπους με τη διαβόητη «Αυτοκρατορική Ορθόδοξη Εταιρεία της Παλαιστίνης» ως το θρησκευτικό πρακτορείο της ρωσικής κρατικής πολιτικής στο εξωτερικό από τον τσάρο μέχρι και τον Πούτιν.
Το Βατοπαίδι με ρωσόφιλους κύπριους μοναχούς θεοκρατικών ιδεολογημάτων, προπαγανδιστικά πρακτορεία ειδήσεων και εθνικιστικές θρησκευτικές εφημερίδες στην Ελλάδα, πλουσιοπάροχες πολιτιστικές εκδηλώσεις, υποτροφίες σε νέους ερευνητές και ο θρησκευτικός τουρισμός είναι οι ιμάντες του πανσλαβισμού στη χώρα μας πρόσφατα.
Η Ουκρανία με την προσάρτησή της στη Μόσχα εκκλησιαστικώς συμβολίζει την εξάρτησή της από τη Ρωσία πολιτικά και πολιτιστικά. Άλλωστε ο εκχριστιανισμός των Ρώσων έλαβε χώρα στην Ουκρανία, τη «Μικρή Ρωσία», σε αντιδιαστολή προς τη «Λευκή Ρωσία» (Λευκορωσία) και τη «Μεγάλη Ρωσία» ή «Μητέρα Ρωσία».
Η σχέση Ελλάδας – Κύπρου αντικατοπτρίζεται στη συνάφεια Ρωσίας – Ουκρανίας ιστορικά, γλωσσικά, εθνικά, πολιτιστικά και θρησκευτικά. Αν η Κύπρος είναι το διεθνές βαρόμετρο της χώρας μας (Κυπριακό 1950-1960, Διχοτόμηση 1974), η Ουκρανία διαδραματίζει ανάλογο ρόλο για τη Ρωσία.
Χάνοντας την Ουκρανία εκκλησιαστικώς η Μόσχα, με την Αυτοκεφαλία του Φαναρίου, θα χάσει την «Τρίτη Ρώμη» και τη «Ρωσική Ιδέα». Εμμένοντας για την εξάρτηση της Ουκρανίας από τη Μόσχα αναδεικνύει τον εαυτό της ως το «αντίπαλον δέος» της ελληνόφωνης Ορθοδοξίας, σαν δήθεν τον πρόμαχο «γνησίων ορθοδόξων» του παλαιού ημερολογίου και τον τάχα ηγήτορα της παγκόσμιας θεοκρατίας των ορθοδόξων.
3. Ο συγκεντρωτισμός του Φαναρίου, ο αυταρχισμός αντί της συνοδικότητας, η «βατικανοποίηση» της Κ/Πολης με τη σταδιακή απομάκρυνση της «πράσινης πατριαρχίας» από τη συναινετική πατριαρχία ενός Αθηναγόρα και την ταπεινόφρονα πατριαρχία του διαδόχου του Δημητρίου οδήγησαν στην όξυνση του ουκρανικού ζητήματος. Η διαβόητη φράση «η Κ/Πολη δεν απειλεί, ούτε απειλείται» είναι πολιτικάντικη κορόνα και όχι εκκλησιαστικός λόγος, που ευτυχώς δεν ελέχθη από τον Οικουμενικό Πατριάρχη αλλά από αυλικούς που είναι βασιλικότεροι του βασιλέως των πάντοτε!
Η Αυτοκεφαλία κυοφορεί Σχίσμα! Αυτό είναι το ύπατο διακύβευμα στην Ουκρανία. Μετά το Σχίσμα Ανατολικής – Δυτικής Εκκλησίας (1054) που δίχασε τον ελληνόφωνο και τον λατινόγλωσσο χριστιανισμό, επαπειλείται στον 21ο αιώνα το Σχίσμα Ελληνοφώνων – Σλαβοφώνων Εκκλησιών. Η Σύνοδος της Κρήτης (2016) ήταν Αγία αλλά όχι Μεγάλη με την απουσία του 1/3 (4 εκ των 14) των ορθοδόξων.
Δεν επιτρέπεται η «πολυτέλεια» ενός σχίσματος ελληνοφώνων και μη ελληνοφώνων (σλαβοφώνων και αραβοφώνων) ορθοδόξων σήμερα πια. Αφορμή είναι ποιος προκαθήμενος υπογράφει την Αυτοκεφαλία: ένας, μόνος και πρώτος ή μαζί με άλλον / άλλους! Για μια υπογραφή αξίζει ένα σχίσμα;
Με παγκόσμια ανθρωπιστική κρίση (γενικευμένη «φτωχοποίηση»), οικολογική απειλή (κλιματική αλλαγή) και ψυχροπολεμικό κλίμα (αμερικανικός απομονωτισμός, βρετανικός ευρωσκεπτικισμός, ευρωπαϊκός εθνικολαϊκισμός) απαγορεύεται ένα σχίσμα ορθοδόξων συνειδήσεων.
Μια αυτοκέφαλη Ουκρανία θα σημάνει μια ακέφαλη Ορθοδοξία με «δικέφαλη» ηγεσία (Κ/Πόλεως και Μόσχας).

Σε ρόλο «διορθωσιμανών» χριστιανών – πόσο καλός είναι ο «γλυκερός» Χριστιανισμός που αφειδώλευτα διδάσκεται από ουκ ολίγους χριστιανομαθημένους – ή σε ρόλο χριστιανών της θυσίας;

Έρωτας και σεξουαλικότητα

Γράφει ο Α. Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Στα τόσα πολλά που συχνά πυκνά γράφονται και δημοσιεύονται στο Διαδίκτυο για τη σεξουαλικότητα και την αποτίμησή της από εκκλησιαστικής και θεολογικής πλευράς, είμαι σίγουρος πως ο κ. Χρήστος Γιανναράς σήμερα θα ξανάγραφε τα βιβλία του: Η μεταφυσική του σώματος, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα 1971, και Ερωτικών αμφιλογία ή περί λεβελλοπράγμονος μοναχού, εκδ. Δόμος, Αθήνα 1989. Σταχυολογώ ένα μικρό απόσπασμα από το δεύτερο, θεωρώντας το αποστομωτική απάντηση στα όσα περί σεξουαλικότητας φληναφήματα δημοσιεύονται σε ευσεβιστικά blogs, κι ας υποστηρίζουν ότι διακονούν την Εκκλησία του Χριστού. Γράφει, λοιπόν, ο κ. Γιανναράς: «Πέτρα σκανδάλου για τη μανιχαϊστική λογική είναι ο μέγας ασκητής της ερήμου, Ιωάννης της Κλίμακος. Λέει ο άγιος Ιωάννης: “Πόθου του προς Θεόν ο των σωμάτων έρως τύπος γενέσθω σοι. Ουδέν γαρ το κωλύον και εκ των εναντίον ποιείσθαι ημάς τα των αρετών υποδείγματα”. Ποιό είναι το “εναντίον” εδώ; Ο έρως αποκλειστικά και μόνον των σωμάτων, η ενστικτώδης έλξη, ο απρόσωπος πόθος για σαρκική μίξη. Αλλά ακόμα και αυτή η παραστρατημένη από το στόχο της και αποσπασματική ερωτική φορά, δεν παύει να είναι τύπος του προς Θεόν πόθου. Και τύπος τι άλλο σημαίνει παρά “υποδειγματική μορφή”, “πρότυπο παράδειγμα”», (σ. 57).

Έχω τη γνώμη πως πολλοί είναι εκείνοι, ένθεν κακείθεν, από την πλευρά του ευσεβισμού που θέλει τη σεξουαλικότητα απαγορευμένη, διότι όπως πιστεύει είναι αμαρτωλή, κι από την πλευρά του εκφυλισμού που τη θέλει ερωτικό πάθος. Και οι δύο αυτές θεωρήσεις συνιστούν δύο τραγικές για τον άνθρωπο ερμηνείες της σεξουαλικότητας. Η πρώτη, τη θεωρεί ανήθικη, ανίερη, απαγορευμένη, ενώ η δεύτερη, τη βλέπει εγωιστικά, ατομικά. Οφείλουμε, όμως, εδώ να τονίσουμε ότι η Εκκλησία δεν αποκλείει την σεξουαλικότητα, αλλά τη βλέπει ως μια κίνηση του ανθρώπου εκτός της ατομικής του ύπαρξης.

Προς επίρρωση των παραπάνω θέσεων, για διάβασμα ανεπιφύλακτα συνιστώ δύο βιβλία: το συλλογικό τόμο: Έρωτας και σεξουαλικότητα: Αφήγηση διεπιστημονική. Από την αρχαιότητα στο σήμερα. Από τους μικροοργανισμούς στον άνθρωπο, επιμέλεια Χρυσόστομος Σταμούλης, εκδ. Αρμός, Αθήνα 2014· και την πολύ καλή μελέτη του παπά-Φιλόθεου Φάρου, Έρωτος φύσις, εκδ. Αρμός, Αθήνα 2009.