Της Ίνγκα Λεονόβα
Πριν από τρία χρόνια ξέσπασε ένα σκάνδαλο. Το Σάββατο του Λαζάρου, ένας υποστηρικτής της υπεροχής της λευκής φυλής[1], ονομαζόμενος Ματθαίος Χάϊμπακ (Matthew Heimbach) έγινε μέλος της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Λίγες μέρες αργότερα, τη Δευτέρα της Διακαινησίμου, ο Χάϊμπακ και οι ακόλουθοί του στο «Δίκτυο Παραδοσιοκρατικής Νεολαίας»[2] (μία ομάδα λευκών εξτρεμιστών, υποστηρικτών της υπεροχής της λευκής φυλής που συνδέεται επίσης με την Ορθοδοξία) ξυλοκόπησαν έναν διαδηλωτή κατά τη διάρκεια ενός συλλαλητήριου μίσους, δέρνοντας τον με έναν ορθόδοξο ξύλινο σταυρό.
Η ιστορία σάρωσε το Διαδίκτυο. Υπήρξαν πολυάριθμα αιτήματα που σταλθήκαν στην Συνέλευση των Κανονικών Ορθοδόξων Επισκόπων των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής (Assembly of Canonical Orthodox Bishops of the United States of America) ζητώντας τους να αποκηρύξουν δημόσια και χωρίς περιστροφές τη θεωρία της λευκής υπεροχής και τον ισχυρισμό των ρατσιστών ότι η φυλετική ανωτερότητα συνιστά “οντολογικό” στοιχείο της Ορθοδοξίας.
Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθούμε στα ίδια τα γραπτά του Χάϊμπακ:
“Ως ορθόδοξος χριστιανός πιστεύω στον διαχωρισμό των φυλών σε εθνοκεντρικές Εκκλησίες. Γι’ αυτό ακόμη και μέσα στην Ορθοδοξία υπάρχει, για παράδειγμα, η Ελληνική, Ρωσική, Ρουμανική, Σερβική κ,λπ. Ορθόδοξη Εκκλησία. Η τοπική και φυλετική ταυτότητα είναι μια θεμελιώδης αρχή του χριστιανισμού, όσο κι αν αυτό δεν αρέσει στους αριστερούς. Πιστεύω ότι οι μαύροι χριστιανοί πρέπει να έχουν τις μαύρες Εκκλησίες τους, με μαύρους ιερείς, να γεννούν μαύρα παιδιά, να πηγαίνουν σε μαύρα χριστιανικά σχολεία, κ.λπ.”
Απέναντι στη ρητορική αυτή, η Ορθόδοξη Αντιοχειανή Αρχιεπισκοπή (σημ. όπου και χρίστηκε Ορθόδοξος ο Χάϊμπακ) αντιμετώπισε το θέμα αθόρυβα, αφορίζοντας τον Χάϊμπακ και τον μέντορά του Ματτ Πάροτ[3](άλλον έναν χρισμένο Ορθόδοξο και αρχηγό του πολιτικού κόμματος λευκών ρατσιστών «Παραδοσιοκρατικοί Εργαζόμενοι»[4]), αναρτώντας μια ανακοίνωση στην ιστοσελίδα της πρώην ενορίας τους. Μέχρι σήμερα κανένας επίσκοπος, ούτε από την Αντιοχειανή Αρχιεπισκοπή ούτε από την Συνέλευση των Κανονικών Ορθοδόξων Επισκόπων των ΗΠΑ, δεν έχει εκδώσει δημόσια δήλωση περί του θέματος. Μέσα σ’ ένα χρόνο, ο Χάϊμπακ βρήκε πνευματική στέγη σε μια ομάδα Ορθοδόξων Ρουμάνων ενώ σήμερα το δίκτυό του συνεχίζει να διαθέτει ισχύ και να ευημερεί στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Στις 11 Αυγούστου 2017, ένα πλήθος ανθρώπων κρατώντας πυρσούς και φωνάζοντας ρατσιστικά συνθήματα προέλασε προς την πανεπιστημιούπολη του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια στο Σαρλότσβιλ (Charlottsville), πρωτοστατώντας σε μια από τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις λευκών ρατσιστών στην ιστορία των ΗΠΑ εδώ και δεκαετίες. Την επόμενη μέρα, στις 12 Αυγούστου, το συλλαλητήριο οδήγησε σε συγκρούσεις με αντιδιαδηλωτές και τελικά σε μια πράξη εγχώριας τρομοκρατίας, όταν ένα αυτοκίνητο οδηγούμενο από τον λευκό ρατσιστή Τζέιμς Φιλντς (James Fields) έπεσε πάνω σε ομάδα πεζών αντιδιαδηλωτών, σκοτώνοντας μια γυναίκα και τραυματίζοντας άλλα δεκαεννέα άτομα.
Ο Ματθαίος Χάϊμπακ παρήλασε στο Σαρλότσβιλ με την ομάδα «Παραδο[σιοκρατικοί] εργαζόμενοι» (TradWorkers), κυματίζοντας πανό στα οποία ήταν γραμμένο το σύνθημα «Ορθοδοξία ή Θάνατος». Την επόμενη μέρα, στις 14 Αυγούστου, εμφανίσθηκε έξω από το Δικαστικό Μέγαρο του Σαρλότσβιλ, το οποίο είχε μόλις απορρίψει το αίτημα απελευθέρωσης με εγγύηση του Φιλντς, και υποσχέθηκε ότι το Σαρλότσβιλ ήταν «μόνο η αρχή» και ότι οι νεοναζιστές θα είναι από δω και πέρα «πιο δραστήριοι από πριν». Το ίδιο Σαββατοκύριακο οι υπέρμαχοι της λευκής υπεροχής οργάνωσαν πορεία στο Σιάτλ[5], ενώ έχουν ανακοινωθεί διαδηλώσεις στη Βοστώνη, στο Νάσιοναλ Μολ[6] της Ουάσιγκτον, και σε άλλα μέρη.
Στις εβδομάδες που προηγήθηκαν της διαδήλωσης «Ενώστε τη Δεξιά» (“Unite the Right”), ακροδεξιοί Ορθόδοξοι –οι περισσότεροι από τους οποίους σχετίζονται με διάφορες Ορθόδοξες ενορίες στις νότιες πολιτείες που έχουν την κανονική τους αναφορά σε μία από τις Ορθόδοξες δικιαοδοσίες της Αμερικής– οργανώθηκαν χρησιμοποιώντας μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να υποστηρίξουν ή να συμμετάσχουν στην συγκέντρωση. Ομάδες παρακολούθησης βρίσκονταν σε επαφή με κληρικούς και επισκόπους, επισημαίνοντας την ανάπτυξη ρατσιστικής και αντισημιτικής ρητορικής στα «συντηρητικά» Ορθόδοξα κοινωνικά μέσα, και τις σχέσεις μεταξύ των μελών αυτών των ομάδων και της οργάνωσης Χάϊμπακ/Πάροτ.
Ούτε μία δημόσια δήλωση δεν έχει εκδοθεί από τις Ορθόδοξες εκκλησιαστικές δικαιοδοσίες στις ΗΠΑ. Ούτε σε σχέση με αυτά τα ανησυχητικά γεγονότα, αλλά ούτε και σε σχέση με την ανάπτυξη του εθνικιστικού, ρατσιστικού, ισλαμοφοβικού και αντισημιτικού στοιχείου εντός της Αμερικανικής Ορθοδοξίας.
Γνωρίζουμε ότι η Συνέλευση των Αμερικανών Ορθοδόξων Επισκόπων είναι απολύτως ικανή να μιλήσει με ενιαία φωνή όταν δοθεί η αφορμή. Οι επίσκοποί μας δεν έχουν κανένα πρόβλημα να διατυπώνουν τις πεποιθήσεις τους όταν πρόκειται για ζητήματα κοσμικού δικαίου και πολιτικών δικαιωμάτων, όπως άλλωστε το έχουν κάνει αρκετές φορές τα τελευταία χρόνια. Μέχρι σήμερα, ωστόσο, έχουν παραλείψει να υψώσουν τη φωνή τους ενάντια στον ρατσισμό και την ξενοφοβία που αναπτύσσεται ανάμεσα μας, στις ενορίες μας, απ’ όπου στη συνέχεια διαχέεται στο δημόσιο χώρο. Η μόνη περίπτωση στην ιστορία όπου ένας Αμερικανός Ορθόδοξος επίσκοπος συμμετείχε στον αγώνα κατά του ρατσισμού είναι η από κοινού πορεία του Αρχιεπισκόπου Ιακώβου με τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ – γεγονός το οποίο συνέβη το 1965 και για το οποίο ο Αρχιεπίσκοπος είχε επικριθεί. Είναι αυτή άραγε η μοναδική μαρτυρία που μπορεί να προσφέρει η Εκκλησία μας στην Αμερική; Είμαστε η Εκκλησία η οποία αποτελείται κατά το μεγαλύτερο μέρος από μετανάστες, που έχουν βιώσει στην Αμερική με διάφορους τρόπους την ξενοφοβία και το ρατσισμό. Αρνούμαστε, ωστόσο, να αναγνωρίσουμε την ανάπτυξη αυτού του καρκίνου μέσα στις ίδιες τις εκκλησίες μας, αυτού του καρκίνου που θεωρεί την εκκλησιαστική μας κληρονομιά ως καύσιμο για τις εμπρηστικές ιδέες του, αυτού του καρκίνου που συνεχίζει να αναπτύσσεται εκμεταλλεύομενος την εκκωφαντική σιωπή εκείνων των οποίων το καθήκον, όπως μας υπενθυμίζει η Θεία Λειτουργία, είναι να κηρύττουν τον «λόγο της αληθείας» του Χριστού…
*Translated by Katherine Chaffee.
[1] Λευκός ρατσιστής.
[2] Traditionalist Youth Network.
[3] Matt Parrott.
[4] Traditionalist Workers Party.
[5] Η μεγαλύτερη πόλη της πολιτείας Ουάσιγκτον.
[6] National Mall. Η ιστορική πλατεία στο κέντρο της Ουάσιγκτον. Ένα πάρκο ενάμισι χιλιομέτρου που στη μια άκρη καταλήγει στο Καπιτώλιο και στην άλλη στο Μνημείο του Ουάσιγκτον.
ΠΗΓΗ