Πρωτάτο, Καρυές Αγίου Όρους. Έργο του Μανουήλ Πανσέληνου, (1290).

Ο άγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης, γέρων, φαλακρός, οξυγένης, θεωρείται ο ιδρυτής του κοινοβιακού μοναχισμού στο Άγιον Όρος. γεννημένος στην Τραπεζούντα, ασκήτεψε πρώτα στον Όλυμπο της Βιθυνίας, στη λαύρα του Μιχαήλ του Μελεΐνου. Από εκεί μετέβη στο Άγιον όρος και το 963, με τη βοήθεια του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά, ίδρυσε το αρχαιότερο μοναστήρι του Όρους, τη μεγίστη Λαύρα. Όπως αναφέρει ο Ευστρατιάδης, “κατά την οικοδομήν του θόλου του ιερού βήματος του ναού, ανελθών προς επιθεώρησιν της συντελεσθείσης εργασίας μετά εξ αυτού μαθητών, εκρημνήσθη εντός του ναού μετά των μαθητών, του θόλου καταπέσοντος, και εύρε τραγικόν θάνατον εντός του ναού, ένθα και ο τάφος αυτού”.

Ι. Μ. ΧΑΤΖΗΦΩΤΗΣ, (1995), Μακεδονική Σχολή. Η Σχολή του Πανσελήνου (1290-1320), Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Νεότητος, σσ. 218-219.

Σημαντικές ειδήσεις για το βίο του Αγίου Αθανασίου παρέχει η παλαιά μελέτη του Οδυσσέα Λαμψίδη, “Μια παραλλαγή της βιογραφίας Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτου”, Βυζαντινά, 6 (1974) 283-319.

ΟΔΥΣΣΣΕΑΣ ΛΑΜΨΙΔΗΣ, Μια παραλλαγή της βιογραφίας Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτου