Χριστιανική πίστη – αθεΐα – επιστήμη κατά τον F. Braudel

«Εμπρός σ’ αυτή τη βαθιά θρησκευτική ταπεινοφροσύνη, η Δύση δίνει την εντύπωση ότι έχει ξεχάσει τις χριστιανικές καταβολές της. Αυτό όμως αντί να το αποδίδουμε σε ένα υποτιθέμενο ρήγμα, που δήθεν δημιούργησε ο ορθολογισμός ανάμεσα στη θρησκεία και την πνευματική εξέλιξη, θα είμαστε οπωσδήποτε πιο κοντά στην πραγματικότητα αν το δούμε ως συνύπαρξη επιστήμης και θρησκείας μέσα σε μια εκκοσμικευμένη κοινωνία ή, ακόμη καλύτερα ως πολλαπλούς διαλόγους ανάμεσα στις δύο, άλλους δραματικούς κι άλλους γεμάτους εμπιστοσύνη, που δεν διακόπηκαν ποτέ, παρά τα φαινόμενα. Είναι βέβαιο πως ο χριστιανισμός αποτελεί θεμελιώδη πραγματικότητα της δυτικής ζωής, η οποία σημαδεύει, χωρίς πάντα να το ξέρουν ή να το αναγνωρίζουν, ακόμη και τους άθεους. Οι ηθικοί κανόνες, η στάση εμπρός στη ζωή και το θάνατο, η αντίληψη της εργασίας, η αξία της προσπάθειας, ο ρόλος της γυναίκας και του παιδιού, όλα αυτά είναι συμπεριφορές που φαίνεται να μην έχουν πια καμία σχέση με το χριστιανικό αίσθημα, κι όμως όλα από αυτό απορρέουν. 

 […] Ο δυτικός χριστιανισμός υπήρξε και εξακολουθεί να είναι η κύρια συνιστώσα της ευρωπαϊκής σκέψης, ακόμη και της ορθολογιστικής, που διαμορφώθηκε για να τον αντιπαλέψει, χωρίς όμως να έχει άλλη αφετηρία από τον ίδιο. Σ’ όλη την ιστορία της Δύσης, ο χριστιανισμός βρίσκεται στην καρδιά αυτού του πολιτισμού, τον οποίο ζωογονεί ακόμη και όταν αφήνεται να παρασυρθεί ή να αλλοιωθεί από αυτόν, και τον οποίο αγκαλιάζει ακόμη κι όταν εκείνος πασχίζει να του ξεφύγει. Γιατί όταν στρέφεις τη σκέψη ενάντια σε κάποιον, εξακολουθείς να βρίσκεσαι στη δική του τροχιά. Ο Ευρωπαίος, ακόμη και άθεος, δεν παύει να είναι δέσμιος μιας ηθικής, δέσμιος διαφόρων ψυχικών επιταγών που ορίζουν τη συμπεριφορά του, και είναι βαθιά ριζωμένες στη χριστιανική παράδοση».

F. BRAUDEL, (2009), Γραμματική των Πολιτισμών, μτφρ. Α. Αλεξάκη Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 78, 457-458.

Αποτέλεσμα εικόνας

ΣΧΟΛΙΟ: Ιδιαίτερα γνωστός στο χώρο της παγκόσμιας ακαδημαϊκής κοινότητας είναι ο κορυφαίος Γάλλος ιστορικός F. Braudel. Η Γραμματική των Πολιτισμών, μαζί με την τρίτομη Μεσόγειο είναι από τα σπουδαιότερα βιβλία που κυκλοφόρησαν στον 20ό αιώνα, και στην Ελλάδα. Την Γραμματική των Πολιτισμών, ο F. Braudel, πάσχιζε να την εισαγάγει ως βιβλίο Ιστορίας στη Μέση Εκπαίδευση της Γαλλίας, στοχεύοντας όπως πίστευε, οι νέοι Γάλλοι, πριν τελειώσουν το σχολειό τους, να είναι σε θέση, όταν διαβάζουν μια εφημερίδα να καταλαβαίνουν τι λέει. Δεν είχε άδικο. Τα παραπάνω δύο σύντομα αποσπάσματα νομίζω ότι δίνουν το έναυσμα για μια ζωηρή συζήτηση γύρω από ζητήματα που σχετίζονται με τη σχέση της πίστης με την επιστήμη και την αθεΐα, ιδιαίτερα σήμερα, όπου σε Ευρώπη και Αμερική γιγαντώνεται όλο και περισσότερο το ρεύμα του μαχητικού αθεϊσμού. Ενδεικτικά φέρνω δύο παραδείγματα, για την μεν Ευρώπη τον Μ. Onfray και για τη δε Αμερική του R. Dawkins, γνωστοί και δύο για τη σταυροφορία που έχουν ξεκινήσει, κυρίως ενάντια στον Χριστιανισμό. Παρότι οι απόψεις των δύο αυτών συγγραφέων φαίνεται να αποτελούν βεβηλώσεις της χριστιανικής πίστης, νομίζω ότι ο F. Braudel, με τα γραφόμενά του τους ξεπερνά. Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει πως η σύγχρονη αθεΐα δεν αφορά τη Ορθόδοξη Θεολογία. Ίσως ήρθε πια η στιγμή η ορθόδοξη χριστιανική πνευματικότητα να διαλεχθεί με αυτή. Δεν έχει να φοβηθεί τίποτα. Απεναντίας, έχω τη γνώμη ότι θα αποκαλύψει πολλά κενά του αθεϊστικού τοπίου.