«Μην το ξεχνάτε, έλεγε ο πατέρας, είναι ωφέλιμες οι απορίες και οι αμφιβολίες στη ζωή, μα για να προχωρούμε κι όχι να παραμένουμε στάσιμοι. Είναι ευλογημένη η αγωνία, αλλά για να μας βοηθάει να συμφωνούμε με τον διπλανό μας να του δίνουμε λίγο από την ελπίδα μας, να παίρνουμε λίγο από τη δική του. Κι ίσως αυτό το λίγο της ελπίδας του άλλου να είναι η δύναμη που σπρώχνει τον Ναζίμ στην Ιστανμπούλ. Κι εσένα, Χάινριχ, στη Φρανκφούρτη. Και τη μικρή Βιργινία στα Χανιά. Ναι, ο πατέρας μου ήταν Χανιώτης που ξεριζώθηκε από την αδυναμία του να πάει κόντρα στο ρεύμα, αλλά μπορεί και από την τόλμη του να το ακολουθήσει. Και η αδελφή του η Αϊσέ; Είχε τολμήσει ή μήπως είχε δειλιάσει η Αϊσέ – Ευτυχία, με όχημα τον έρωτα, σε μια πόλη που δεν μπορούσε πια να είναι πατρίδα της; Υπήρξε ποτέ πονετικός ο έρωτας; Ο χριστιανός Κρητικός σύζυγός της θα μπορούσε να της επιτρέψει να υπάρξει έξω από τη σκιά του; Μέσα από τα γκρεμίδια, Χάινριχ, ενός σεισμού ή μέσα από τη λάσπη μιας πλημμυρίδας, ανάμεσα σε πτώματα, υψώνει τα χέρια του λατρευτικά ο σωσμένος, για να ευχαριστήσει τον Θεό που τον έσωσε. Πότε και πώς και με ποια κριτήρια και κάτω από ποιες συνθήκες ή προϋποθέσεις σε προστατεύει ή δεν σε προστατεύει ο Θεός σου; Πώς εμφανίζεται το υψηλό θέλημά του; Και η τύχη; Αναρωτιέται συχνά, χωρίς να δίνει απάντηση, ο πατέρας μου, είναι τυφλή η τύχη; […] Την τύχη επικαλούνται όσοι δεν καταλαβαίνουν από στατιστικές. Ούτε κι εγώ, αν και θα έπρεπε, καταλαβαίνω από στατιστικές. Από το ένα θέμα στο άλλο, μειδιώ αμήχανα, είναι ίσως η εγγενής αδεξιότητα που με παρασύρει, ή μήπως θα μπορούσε να θεωρηθεί ο τρόπος μου αυτός;».

ΜΑΡΩ ΔΟΥΚΑ, Αθώοι και φταίχτες. Στις γραμμές του Μύθου και της Ιστορίας, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2014, 618-619, [έκδοση συμπληρωμένη].

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

24 γράμματα

Νέα Εστία, τχ. 1783 (Νοέμβριος 2005)

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ