ailiadi's blog

"Ποίηση, ζωγραφική, ιστορία, πολιτισμός ως έννοιες αδιαπραγμάτευτες"

«Δοκιμιακός λόγος της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη: Σκέψεις, απόψεις, προβληματισμοί για την κοινωνία, την πολιτική, την ανθρώπινη φύση, τις σχέσεις»(έτη καταγραφής 1983-1985).5th part

Κάτω από: ΓενικάΑΜΑΛΙΑ ΗΛΙΑΔΗ στις 2:36 μμ στις 5 Φεβρουαρίου, 2012

«Ειρήνη υμίν»

Η συμμετοχή στον αγώνα για την ειρήνη αποτελεί το αρχικό καθήκον των ανθρώπων σε παγκόσμια κλίμακα. Ήδη σήμερα οι άνθρωποι πεθαίνουν σε πολλούς πολέμους. Είναι αδύνατον να υπάρξει ειρήνη στη γη όσο συνεχίζεται ο ανταγωνισμός των εξοπλισμών, όσο δεν διασφαλίζεται η κοινωνική δικαιοσύνη, όσο υπάρχουν καταπιεζόμενοι λαοί και δε γίνονται σεβαστά τα ανθρώπινα δικαιώματα, όσο μας βαραίνει η απειλή μιας οικολογικής καταστροφής.

Μπροστά στον ξέφρενο σημερινό ανταγωνισμό των εξοπλισμών δεν μπορούμε πια να στεκόμαστε παθητικοί παρατηρητές της ολοένα μεγαλύτερης επένδυσης της ανθρώπινης ενέργειας στην παραγωγή όπλων που μπορούν να καταστρέψουν πολλές φορές τη ζωή πάνω στη γη, την ίδια στιγμή που εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν από την πείνα στερούνται την οποιαδήποτε υγειονομική περίθαλψη ή υποχρεώνονται στον αναλφαβητισμό. Γίνεται όλο και πιο καθαρό ότι ο ανταγωνισμός των εξοπλισμών δεν υπερασπίζει ούτε την Ειρήνη ούτε την ελευθερία, αλλά χρησιμεύει μονάχα στην επιβεβαίωση της οικονομικής και πολιτικής κυριαρχίας των υπερδυνάμεων. Επιπλέον βοηθάει στο να διατηρείται παγκόσμια η λογική των συνασπισμών και στο να οξύνονται οι αντιθέσεις. Πρέπει να αναχαιτίσουμε αυτόν τον ξέφρενο αγώνα δρόμου προς ένα πόλεμο που δε θα φέρει παρά θάνατο και καταστροφή. Ο αφοπλισμός θα πρέπει να χρησιμεύει στο να ξεπεραστούν οι στρατιωτικοί συνασπισμοί και να δημιουργηθεί μια καινούργια διεθνής τάξη πραγμάτων, να ανοίξει μια γενικευμένη διαδικασία ανανέωσης και εκδημοκρατισμού στο εσωτερικό των διάφορων κοινωνικών συστημάτων. Στράτευση για την ειρήνη σημαίνει στράτευση για να εμποδίσουμε το πυρηνικό ολοκαύτωμα, για να αναχαιτίσουμε κάθε μορφή επεκτατισμού, να αποφύγουμε την λύση των αντιθέσεων ανάμεσα στα κράτη ή στο εσωτερικό των κρατών με την χρησιμοποίηση της βίας, για να εξασφαλιστεί σε κάθε λαό το δικαίωμα να αποφασίζει ελεύθερα και ανεξάρτητα για το μέλλον του, για να γίνονται σεβαστά τα ανθρώπινα δικαιώματα και η αξιοπρέπεια του κάθε ατόμου, για να καταστεί δυνατόν σε όλους τους λαούς του κόσμου να απελευθερωθούν από την φτώχεια και την υπανάπτυξη, για να προστατευτεί ο πλανήτης μας από την οικολογική καταστροφή, και από την ανεξέλεγκτη εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών του πόρων.

Η συνεργασία ανάμεσα στους ανθρώπους της ανατολής και της δύσης είναι μια θεμελιακή προϋπόθεση για την διασφάλιση της ειρήνης. Αν και η στράτευσή μας στην ανατολή και στη δύση ξεκινά από διαφορετικές πραγματικότητες, ωστόσο αντιστεκόμαστε με κοινές πρωτοβουλίες σε κάθε μορφή βίας και καταπίεσης, με στόχο να βαθύνουν οι αναμεταξύ μας σχέσεις και να αναπτυχθεί μια αμοιβαία εμπιστοσύνη. Το κίνημα της ειρήνης δεν υπηρετεί τα συμφέροντα της μιας ή της άλλης πλευράς, αντίθετα προσπαθεί να ξεπεράσει τη λογική των συνασπισμών. Γι αυτό λοιπόν, πρέπει να είμαστε αντίθετοι σε οποιαδήποτε εξαπάτηση και χειραγώγηση του ειρηνικού κινήματος.

Για να μπορέσει να οικοδομηθεί η ειρήνη, είναι απαραίτητο, σε όλες τις χώρες, τόσο της ανατολής όσο και της Δύσης να υπάρξει εγγύηση για έναν ελεύθερο διάλογο και μια ενεργητική συμμετοχή σ’ όλα τα ζητήματα που αφορούν την ειρήνη. Ένα πρώτο βήμα λοιπόν προς αυτή την κατεύθυνση θα ήταν το να δημιουργήσουμε τους όρους για έναν τέτοιο ανοιχτό διάλογο, αποφεύγοντας την οποιαδήποτε καταστολή, εκφοβισμό ή διάκριση, απέναντι σε όποιον εκφράζει αντίθετες-διαφορετικές πολιτικές ιδέες. Και μάλιστα σε ένα ζήτημα σαν κι αυτό, των πυρηνικών όπλων, που απειλούν άμεσα το μέλλον της ανθρωπότητας, όλοι οι άνθρωποι θα έπρεπε να έχουν τη δυνατότητα να αποφασίζουν οι ίδιοι για την ύπαρξη τέτοιων όπλων στη χώρα τους.

Η Εργασία προσφέρει ηθική ευχαρίστηση σε κάθε άνθρωπο.

Α) Ποια είναι τα αποτελέσματα της εργασίας;

Β) Γιατί η εργασία μπορεί να κρατήσει τον άνθρωπο στη ζωή;

Γ) Πώς προκύπτουν τα καλά από την εργασία;

Δ) Πώς ωφελεί η εργασία;

Ε) Πόσο αναγκαία είναι για τη συντήρηση στη ζωή;

Στ) Προσφέρει ηθική, υλική ευχαρίστηση και εξευγενίζει τον άνθρωπο;

Δείγμα του πολιτισμού μιας χώρας και της στάθμης του βιοτικού της επιπέδου αποτελεί το ποσοστό των εργαζομένων της και αντίθετα ένδειξη οικονομικής διαταραχής και πολλές φορές πολιτιστικής στασιμότητας αποτελεί το ποσοστό των κατοίκων της που μαστίζονται από ανεργία. Γιατί η εργασία εκτός από το ότι παρέχει στον άνθρωπο υλικά αγαθά, του προσφέρει και έντονη ηθική ευχαρίστηση. Η κοινή παραδοχή του ότι η εργασία έχει ως αποτέλεσμα την υλική ευημερία μα και την ηθική ικανοποίηση του ανθρώπου έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα ακόμη. Οι αρχαίοι προγονοί μας είχαν φτάσει στο σημείο της έξαρσης της εργασίας σε βαθμό που μας προκαλεί θαυμασμό. Επομένως, η εργασία έχει τη δύναμη να κρατά τον άνθρωπο στη ζωή γιατί γεμίζει τη ζωή του και έτσι αυτή κυλάει αποκτώντας νόημα και αξιόλογο περιεχόμενο. Και επειδή σύμφωνα με φιλοσοφικούς όρους ο άνθρωπος αποτελεί άρρηκτη ψυχοσωματική ενότητα, έχει ανάγκη από ολική επιβίωση μα και από ισορροπία των ψυχικών λειτουργιών του. Αυτά τα δύο βασικά στοιχεία που συντελούν στην ολοκλήρωση (πνευματική και σωματική ανάπτυξη) της ανθρώπινης προσωπικότητας, απορρέουν και αποκτιούνται με την εργασία. Έτσι, ο άνθρωπος γίνεται πνευματικά και οικονομικά ανεξάρτητος αντίστοιχα.

Βέβαια τα καλά προκύπτουν από την εργασία με κόπο και μόχθο. Απαιτείται σκληρή πνευματική ή σωματική προσπάθεια αναλόγως με τη φύση της εργασίας, αλλά όπως αναφέρθηκε, οι καρποί της εργασίας είναι απαραίτητο και γλυκείς.

Άλλωστε, αυτή η προσπάθεια που πρέπει βέβαια να κινείται μέσα στα φυσιολογικά όρια και που καταβάλλεται κατά τη διάρκεια της εργασίας ανανεώνει και αναζωογονεί την ανθρώπινη ύπαρξη, γιατί αφού με τη εργασία καταναλώνει ενέργεια αισθάνεται την ανάγκη για περαιτέρω λήψη υλικής αλλά και πνευματικής τροφής. Ακόμη η εργασία είναι και ένα μέσο προώθησης της ευγενούς άμιλλας μεταξύ των ανθρώπων. Γιατί, όταν όλοι εργάζονται με ζήλο όχι μόνο για το προσωπικό τους όφελος αλλά και για την κοινωνία, τότε αυτή η κοινωνία προοδεύει και ο πολιτισμός της αναπτύσσεται.

Συμπερασματικά, η εργασία είναι άκρως αναγκαία για τη συντήρηση του ανθρώπου στη ζωή. Επειδή η επιβίωση του ανθρώπου εξαρτάται από τους οικονομικούς πόρους του η εργασία που είναι η μόνη ικανή να του τους παρέχει, εντάσσεται μέσα στις πηγές που πλουσιοπάροχα σκορπούν τα υλικά τους αγαθά. Άλλωστε, η εργασία ικανοποιεί νόμιμα τις βιοτικές ανάγκες του ανθρώπου και έτσι αποτελεί τη μόνη ασφαλή και προσαρμοσμένη στους νόμους του κράτους πηγή αγαθών. Κάθε παρέκκλιση από την εργασία που στοχεύει στην απόκτηση υλικών αγαθών με αθέμιτα μέσα μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο στην καταστροφή που μεταφράζεται είτε ως έντονη οικονομική εξάρτηση από άλλους, είτε ως δημιουργία ψυχικών τραυμάτων, είτε ως στέρηση της ελευθερίας του, και φυσικά σε πολλές περιπτώσεις συνυπάρχουν και οι τρεις ανυπόφορες συνέπειες.

Ιδίως στην εποχή μας που η κοινωνία έχει πολυάριθμες και πολύμορφες απαιτήσεις η εργασία κρίνεται απαραίτητη, επομένως και αδιάσπαστο στοιχείο κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας ατομικής και κατ’ επέκταση συλλογικής.

Αλλά επειδή ο σύγχρονος άνθρωπος αντιμετωπίζει πρόσθετα προβλήματα που ίσως δεν τα αντιμετώπιζαν οι παλαιότερες γενιές σε τόση οξύτητα, διακατέχεται από άγχος, η μοναξιά είναι ένα πρόβλημα απειλητικό γι αυτόν, η εργασία είναι ακόμη πιο επιτακτική ανάγκη γι αυτόν για ένα δεύτερο σημαντικό λόγο, εκτός από την υλική ευχαρίστηση που προσφέρει: Συντελεί στην άρση των ψυχολογικών προβλημάτων επειδή προσφέροντας ηθική ευχαρίστηση καταφέρνει να εναρμονίζει τις ψυχικές και πνευματικές λειτουργίες του ανθρώπου και να συμβιβάζει τις συγκρουόμενες δυνάμεις και ορμές του εσωτερικού του κόσμου. Άλλωστε, ο σημερινός άνθρωπος, επειδή έχει τόση ανάγκη από ηθική ικανοποίηση και αισθάνεται μέσα του έντονα πως πρέπει να πληρώσει το εσωτερικό του κενό, φτάνει στο σημείο να επιζητά πολλές φορές την αδιάκοπη και έντονη πνευματική ιδιαίτερα εργασία. Βέβαια «παν μέτρον άριστον» γιατί και η εργασία όταν υπερβαίνει τα φυσιολογικά όρια, αποβαίνει βλαβερή. Όμως ανεξάρτητα από τις ακραίες θέσεις η εργασία εξευγενίζει τον άνθρωπο και συμβάλλει σημαντικά στην άνοδο του βιοτικού του επιπέδου. Ανάλογα με τη φύση της, καθιστά τον άνθρωπο μέτοχο πολυποίκιλων αγαθών, του δημιουργεί εθισμό προς την αρετή και τον αποτρέπει από την αργία που είναι «μήτηρ πάσης κακίας». Άρα, του εμφυσεί υψηλά αισθήματα, τον εξωραΐζει και τον εξευγενίζει.

Επομένως, αν ο άνθρωπος επιθυμεί να ανέλθει και να αναπτυχθεί και από οικονομική άποψη μα και ως πνευματική και ηθική προσωπικότητα, θα πρέπει να στραφεί χωρίς προκατάληψη προς την εργασία, την ενταγμένη στα πλαίσια του φυσιολογικού, και να τη θεωρεί ως μια από τις σημαντικότερες εκδηλώσεις της ζωής του, πάνω στην οποία αντικατοπτρίζεται η όλη του υπόσταση ως ψυχοσωματικού συνόλου.

«Στις μέρες μας το κύμα βίας έχει κατακλύσει τις κοινωνίες των ανθρώπων. Μπορείτε να προσδιορίσετε άλλες πηγές έξω από εκείνη της πολιτικής καταπίεσης των αδυνάτων;»

Βία είναι η χρήση της δύναμης για καταναγκασμό. Δεν εξετάζεται όμως μόνο ως φαινόμενο ατομικού χαρακτήρα αλλά και ως κοινωνικό φαινόμενο. Αναφέρεται ως προσωποποίηση της δύναμης από την αρχαία εποχή. Ο Ησίοδος την παρουσιάζει ως αδελφή του Ζήλου, της Νίκης και του Κράτους.

Σήμερα βάσει των διαφόρων στατιστικών που έχουν γίνει σε παγκόσμια κλίμακα καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η βία παρουσιάζει ανησυχητικές διαστάσεις κατακλύζοντας τις κοινωνίες των ανθρώπων. Εκτός από την πολιτική καταπίεση που αποτελεί βασική πηγή από την οποία αναπηδά η βία, υπάρχει μια σειρά από ποικίλες και εξίσου σημαντικές πηγές. Αρχικά τα οικονομικά αίτια είναι βασικότατα. Το χαμηλό βιοτικό επίπεδο, δηλαδή η έλλειψη πόρων, η φτώχεια, οι στερήσεις και η ανεργία δημιουργούν τάσης βίας. Ιδίως η ανεργία που μαστίζει τις περισσότερες από τις αναπτυγμένες χώρες αποτελεί βασικό αίτιο που είναι κοινά παραδεκτό απ’ όλους τους ανθρώπους. Οι άνθρωποι λοιπόν απογοητευμένοι από τη δύσκολη αυτή κατάσταση αναπόφευκτα αποκτούν την τάση για βία. Στην περίπτωση αυτή η βία γι’ αυτούς αποτελεί μια διέξοδο και μια λύση στα οικονομικά τους προβλήματα. Επίσης η άνιση κατανομή εισοδήματος, ο εύκολος πλουτισμός, η πλεονεξία, η μανία πλουτισμού και απολαύσεων, αποτελούν τους κινητήριους μοχλούς της βίας. Όμοια η αύξηση των αγαθών, των υλικών αγαθών μέσα στην καταναλωτική μας κοινωνία ωθούν τον άνθρωπο προς αυτή.

Τα βιολογικά και ψυχολογικά αίτια είναι επίσης σημαντικά. Πολλές φορές το νοσηρό κύτταρο που μεταβιβάζεται με την κληρονομικότητα στο άτομο, οι νευρώσεις, οι διάφορες ασθένειες, οι σεξουαλικές ανωμαλίες συμπράττουν στην εκδήλωση της βίας γύρω μας. Επίσης η επίδραση του περιβάλλοντος πάνω στον άνθρωπο, που συνίσταται στα αισθήματα μειονεξίας που δημιουργούνται σε πολλούς από την παιδική και εφηβική ηλικία, στην οργή, το φόβο και στον ασυλλόγιστο μιμητισμό, αποτελεί την αφετηρία για την επέκταση της βίας ιδίως στα νεαρά άτομα.

Τα κοινωνικά αίτια είναι κι αυτά καθοριστικής σημασίας για την έκβαση του προβλήματος. Ο υπερπληθυσμός που συνήθως παρατηρείται στις υπανάπτυκτες χώρες κι απ’ την άλλη μεριά ο κλονισμός της οικογένειας, τα διαζύγια, η έλλειψη θαλπωρής, η ανικανότητα των γονέων για σωστή διαπαιδαγώγηση, η αδιαφορία, η έλλειψη της αναγκαίας επίβλεψης από το κράτος και επιμέλειας που υπάρχουν στις αναπτυσσόμενες χώρες αυξάνουν το κύμα της βίας.

Επίσης η ελλιπής κοινωνική μέριμνα, η αναρχία, οι κοινωνικές αναταραχές, η εκμετάλλευση, οι αδικίες, οι καταχρήσεις, τα σκάνδαλα, οι απάτες, εντάσσονται στα κοινωνικά αίτια  της εκδήλωσης βίας. Απ’ την άλλη μεριά τα θεάματα και ο τύπος με την προβολή της βίας, την ηρωοποίηση των εγκληματιών, τα πορνό διεγείρουν ακόμη περισσότερο τη ροπή προς τη βία. Η αστυφιλία, οι συνθήκες ζούγκλας που συνήθως επικρατούν στις μεγαλουπόλεις, η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας, η αδυναμία προσαρμογής στη γρήγορη εξέλιξη ορισμένων ατόμων, αλκοολισμός και τα ναρκωτικά δημιουργούν στον άνθρωπο ανεπαίσθητη παρόρμηση προς τη βία που είτε τη διαπράττει συνειδητά είτε ασυνείδητα.

Τα πνευματικά αίτια που συμπεριλαμβάνουν την απαιδευσία, την ελλιπή μόρφωση με αποτέλεσμα την περιορισμένη και κατώτερη νοημοσύνη ορισμένων ανθρώπων είναι κι αυτά σημαντικά. Οι ηθικές πηγές δηλαδή η άμβλυνση της καθιερωμένης ηθικοκοινωνικής δεοντολογίας (κλονισμός ηθικών αρχών, έκλυση ηθών, παραλυσία συνειδήσεων, η αργία που είναι «μήτηρ πάσης κακίας», οι βεντέτες, η εκδίκηση και οι υποθέσεις «τιμής» προτρέπουν τον άνθρωπο προς τη βία.

Επίσης τα θρησκευτικά αίτια όπως θρησκευτικοί φανατισμοί, η αθεΐα, η έλλειψη πίστης συμβάλλουν κατά ένα βαθμό στην εκδήλωση της βίας. Το ερώτημα που θέτεται τώρα, αν δηλαδή είναι δυνατό να εξαλειφθεί η βία πλήρως είναι αμφίρροπο και είναι πολύ δύσκολο να προσδιορίσουμε την απάντησή του μ’ ένα απλό «ναι» ή μ’ ένα «όχι». Πάντως είναι δυνατό να προληφθεί με μια σειρά από αποτελεσματικούς τρόπους.

Στον περιορισμό της  βίας πρέπει να συμβάλλουν η Παιδεία, η δικαιοσύνη και οι νόμοι με τη σωστή διαπαιδαγώγηση, την εφαρμογή της αρχής της ισότητας και την ισονομία αντίστοιχα. Οι άνθρωποι θα πρέπει να αντιμετωπίζουν τους ανθρώπους που παρουσιάζουν συμπτώματα βίας με κάποια κατανόηση δια μέσου της διαφώτισης, του γόνιμου και ειλικρινή διαλόγου. Είναι επιτακτική η ανάγκη να ενταθούν οι προσπάθειές τους προς τη δημιουργία καλών έξεων, εθισμού προς την αρετή, την εργασία και τον αθλητισμό, προς τη δημιουργία ιδανικών.

Η τέχνη, τα θεάματα, τα μέσα ενημέρωσης και ο τύπος έμμεσα έστω, να απαιτούν να σταματήσει η έξαρση της βίας. Βέβαια απαραίτητη προϋπόθεση για να υλοποιηθούν όλα αυτά, είναι να υπάρχει στη χώρα, ένα κατάλληλο πολιτικό σύστημα που να στοχεύει σταθερά στον περιορισμό της βίας. Γιατί απ’ αυτό το πολιτικό σύστημα εξαρτάται άμεσα και η τροποποίηση της λειτουργίας των αναμορφωτηρίων προς το καλύτερο. Ο εκσυγχρονισμός του σωφρονιστικού συστήματος θα αποτελέσει δείγμα πραγματικής έννοιας και μέριμνας του κράτους καθώς και σημαντικό βήμα προόδου πάνω στον τομέα της βίας που κατακλύζει τις σημερινές κοινωνίες.

Επίσης η καθιέρωση ψυχιατρικής υγιεινής και η συνεργασία πολλών ειδικών, ψυχολόγων, κοινωνιολόγων, εγκληματολόγων, παιδαγωγών και κοινωνικών λειτουργών συμβάλλει ανυπολόγιστα όχι μόνο στον περιορισμό της βίας μα και στην πρόληψή της. Άλλωστε: «Δει προλαμβάνειν μάλλον ή θεραπεύειν» είναι η αρχή της ιατρικής που έχει άμεση σχέση με το θέμα.

Συμπληρωματικά, εκτός από τις αρμοδιότητες του κράτους πάνω στο θέμα, χρειάζεται προσοχή στις οικογενειακές σχέσεις και στις σχέσεις δασκάλων-μαθητών, γιατί ο χαρακτήρας του ανθρώπου διαμορφώνεται κυρίως στην παιδική και εφηβική ηλικία. Κι αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί είναι γενικού κύρους και αξίας η φράση: «όπου κτίζεται ένα σχολείο, κλείνει μια φυλακή».



Δεν υπάρχουν σχόλια »

Χωρίς σχόλια ακόμα.

RSS κανάλι για τα σχόλια του άρθρου.

Αφήστε μια απάντηση