ailiadi's blog

«Τοπική Αυτοδιοίκηση επί της ουσίας»
Της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη, φιλολόγου-ιστορικού (Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Βυζαντινής Ιστορίας απ’ το Α.Π.Θ.)
Υπεύθυνης Σχολικής Βιβλιοθήκης 2ου Ε.Π.Α.Λ. Τρικάλων, ailiadi@sch.gr

http://users.sch.gr/ailiadi , https://blogs.sch.gr/ailiadi, http://www.matia.gr, http://www.emy67.wordpress.com
Το 1933, σ’ ένα μικρό χωριό των Αγράφων, το Καροπλέσι, οι κάτοικοι σύστησαν ένα φιλοπρόοδο όμιλο, ο οποίος έχοντας επικεφαλής το φιλόλογο Κοσπεντάρη, μελετούσε και επέλυε τοπικά προβλήματα. Ήταν τότε που η κρατική απουσία άφηνε απροστάτευτο τον πολίτη της υπαίθρου να τα βγάζει πέρα με τη φτώχεια μόνος. Και ήταν το ίδιο εκείνο χωριό, όπως και αρκετά ακόμη της περιοχής της Ευρυτανίας, που, έχοντας την εμπειρία του 1933, ως απόηχου του μεγάλου οικονομικού κραχ, το κατοχικό 1942, και σε εποχές μαύρες για την Ελλάδα, όπου εξαφανίστηκε κάθε ίχνος κρατικής στήριξης, συνέταξαν τον πρώτο χάρτη τοπικής αυτοδιοίκησης, τον «Κώδικα Ποσειδώνα», ο οποίος επισημοποιείται τελικά τον Αύγουστο του 1943 ως Κώδικας Στερεάς(οι συγκεκριμένες ιστορικές αναφορές περιέχονται στο βιβλίο του Δ. Χαριτόπουλου, «Άρης, ο αρχηγός των ατάκτων»).
Στην κοινότητα της Ανάβρας, στο νομό Μαγνησίας, ο πρόεδρός της Δ. Τσουκαλάς, βραβεύτηκε το 2008 με το βραβείο επιχειρηματικότητας «Κούρος», όχι επειδή αντιμετώπισε την κοινότητα σαν ένα μέσο να κερδίσει , αλλά σαν μια επιχειρηματική ολότητα που δεν θα έπρεπε να πέσει έξω, ενώ ταυτόχρονα φρόντισε να προστατεύει τα δικαιώματα των «υπαλλήλων» της, γιατί γνώριζε καλά πως αν τους στηρίζει, θα προχωρά με επιτυχημένα και γοργά βήματα και η επιχείρηση. Έτσι, παραχώρησε δωρεάν σπίτι στο δάσκαλο και στον αγροτικό γιατρό, ως κίνητρο μόνιμης παραμονής στο χωριό, οριοθέτησε συγκεκριμένο κομμάτι γης για τα ζώα, τα οποία μέχρι τότε έβοσκαν παντού, δημιούργησε και έχτισε κτηνοτροφική μονάδα και συνεταιρισμό, με παραγωγή προϊόντων που πωλούνταν σ’ όλο το νομό, έφτιαξε δρόμους εκεί που υπήρχαν χώματα, αιολικό πάρκο που εξασφάλιζε στην κοινότητα ετήσιο εισόδημα και πούλησε σε πολύ χαμηλές τιμές οικόπεδα σ΄εκείνους που είχαν ρίζες στο χωριό, αλλά είχαν εν τω μεταξύ φύγει στην Αθήνα. Το αποτέλεσμα ήταν να μετρά η κοινότητα 440 περισσότερους κατοίκους σε δύο χρόνια, κυρίως νέους με επικερδείς δουλειές, σ΄ένα αξιοπρεπές και πιο υγιεινό περιβάλλον από αυτό της πρωτεύουσας. Το πιο σημαντικό όμως και πρωτότυπο για τις μέρες μας ήταν ότι σε όλη τη διαδρομή του ως κοινοτάρχης, εφάρμοσε την τακτική των λαϊκών συνελεύσεων, με την ανοιχτή συμμετοχή των κατοίκων σε κάθε συζήτηση και πρόβλημα που ανέκυπτε και πριν από κάθε λήψη απόφασης. Όπως δηλαδή γινόταν και στα χωριά των Αγράφων το 1942.
Η περίπτωση, βέβαια, της Ανάβρας είναι η εξαίρεση στους σύγχρονους δήμους της χώρας μας. Το τοπίο στην τοπική αυτοδιοίκηση είναι θολό. Σκάνδαλα από τη μια, αδιαφορία από την άλλη. Και κάπου στη μέση κάποια λίγα φωτεινά παραδείγματα. Ήρθε η ώρα λοιπόν για Καλλικράτη. Είναι η λύση που περιμέναμε στο πρόβλημα; Μήπως πρέπει αυτό να το προσδιορίσουμε στη ρίζα του; Το πρόβλημα της Ελλάδας είναι η υδροκεφαλική αστικοποίηση. Αν δεν γυρίσουν οι νέοι στα χωριά, στην ύπαιθρο, η οικονομία της χώρας, κατά την άποψή μου, δεν θα βρει λύση. Σήμερα τα ελλειμματικά, μη αποκεντρωμένα χωριά στραγγαλίζουν την προοπτική των νέων ανθρώπων και η Αθήνα καταστρέφει την καθημερινότητά τους. Κάποτε πρέπει να δοθούν κίνητρα στον κόσμο να γυρίσει πίσω. Θα αδειάσει και η ασφυκτικά γεμάτη Αθήνα, θα ζωντανέψει η επαρχία, θα μοιραστεί το χρήμα παντού και η ανάπτυξη της χώρας θα απλωθεί προς όλες τις κατευθύνσεις και σε όλα τα επίπεδα. Δηλαδή, οι περισσότεροι Ευρωπαίοι είναι ανόητοι που έχουν 1-2 εκατομμύρια κατοίκους στις πρωτεύουσές τους , ενώ η ζωή στην περιφέρεια είναι το ίδιο ανεκτή όπως και στο κέντρο;
Εξάλλου, οι νέοι συνήθως έχουν το σθένος της αντίδρασης και σίγουρα κάποιοι θα πολεμήσουν ενάντια στη διαφθορά και την απαξίωση, στην οποία οι καθεστωτικές πολιτικές φιγούρες του κάθε χωριού και της περιφέρειας γενικότερα, έχουν εξαναγκάσει τον γέρικο φυσιολογικά αδρανή πληθυσμό. Ακόμα και ο περισσότερος ελεύθερος χρόνος στην επαρχία είναι ένα επιπλέον εφόδιο στην κινητοποίηση και την ενεργή ενασχόληση με τα κοινά.
Κάποτε η αυτοδιοίκηση «ξεπήδησε» ως ανάγκη των Ελλήνων να ζήσουν ανεξάρτητα από την αδιαφορία ή και την αδυναμία του κράτους. Τώρα, μετά από τόσα χρόνια και μετά από τόσα λάθη, θα καταστεί ο Καλλικράτης η ελπίδα που θα αλλάξει το αθηνοκεντρικό πρόσωπο της χώρας; Η καινούρια αυτή «μοιρασιά» που θέλει μεγάλα κομμάτια επαρχίας σαν ένα δήμο χρειάζεται φροντίδα ανάλογη της Αθήνας, που καλά κρατεί , χρόνια τώρα.
Από τον Κώδικα Ποσειδώνα και τον κώδικα Στερεάς, περάσαμε στα σχέδια Καποδίστριας και τώρα στον Καλλικράτη. Οι διαφορές στο αποτέλεσμα μικρές, οι διαπλοκές και η μικροπολιτική, αξίες σταθερές. Όπως και να βαφτίσεις την τοπική αυτοδιοίκηση, εάν δε γίνει μαζική αλλαγή νοοτροπίας, κινητοποίηση μυαλών, ιδεών και σωμάτων, θα αποτελεί πάντα μια μικρογραφία της κυβερνητικής πολιτικής της χώρας μας. Το στοίχημα είναι σε μας τους πολίτες, καθένα από μας και μάλιστα τους νέους. Οι κυβερνήσεις ένα στοίχημα είχαν να κερδίσουν: να δώσουν κίνητρα, και όμως το έχασαν και το χάνουν συνεχώς. Μπορούμε ως κοινωνία πολιτών να τους περιμένουμε κι άλλο;
Όμως, το στοιχείο εκείνο που φανερώνει τις προθέσεις και τη διάθεση νέων ανθρώπων να ασχοληθούν με τα κοινά, είναι ο τρόπος με τον οποίο προσπαθούν να στηρίξουν και να προωθήσουν την υποψηφιότητά τους. Και τι εννοώ; Οι νέοι άνθρωποι οφείλουν όχι μόνο να συμπεριφέρονται αλλά και να σκέφτονται ως νέοι. Δεν αρκεί η ελληνική εφεδρεία να είναι απλά «επίχρυση» κι όχι «χρυσή», αναπαράγοντας τα χειρότερα πολιτικά ήθη, τα οποία φέρνουν απέχθεια και αποστροφή. Είναι αυτό ακριβώς που έλεγε ο Στάνλεϋ Κιούμπρικ: «αν μπορείς να μιλάς ωραία για ένα πρόβλημα, δημιουργείς την εντύπωση ότι το ελέγχεις».
Όμως, σ’ αυτό το κομβικό σημείο, οι νέοι πολιτικοί και πολίτες δεν αρκεί απλά να υποστηρίζουμε ότι το παρόν πολιτικό σύστημα, διεφθαρμένο και υποβαθμισμένο ως έχει, δεν μας εκφράζει. Τότε οδηγούμαστε στην παθητική αποχή και τη μηδενιστική απόσυρση. Έχουμε υποχρέωση να συνδημιουργήσουμε ένα πολιτικό σύστημα ανταγωνιστικό σε έμπρακτες αξίες και αρχές για μια καλύτερη ποιότητα ζωής, ώστε οι πολιτικοί του μέλλοντος να είναι πρώτα πολίτες και ύστερα πολιτικοί.