ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΓΑ 26/3

ΚΕΙΜΕΝΟ 46 ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ:

Από το κείμενο 46 έγινε η μετατροπή της ΠΠΣ σε ενργητική σύνταξη:

nec magis vituperandus est proditor…quam proditor…aut desertor (ενν. Nobis)=…debemus vituperare proditorem…quam proditorem…aut desertorem

…ut laudandus is sit (ενν. Ποιητικό αίτιο nobis) = ut debeamus laudare eum

Έγινε επανάληψη της συντακτικής θέσης των ουσιαστικών συμπερασματικών του 46:

ex quo illud natura consequitur,( ut communem utilitatem nostrae anteponamus)όπου η ουσιαστ.συμπερασματική είναι επεξήγηση στο illud kai

Ex quo fit,( ut laudandus is sit),όπου είναι υποκείμενο στο απρόσωπο fit.

Στη συνέχεια κάναμε το 47:

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΧLVII

 

  1. deprehendit: (παράλληλος τύπος με την αποβολή του h και συναίρεση των δύο e deprendit) :παρακείμενος οριστικής (ο ίδιος τύπος θα μπορούσε να είναι ενεστώτας οριστικής)

  2. eo consilio: αφαιρετικήοργανική του τρόπου στο intervenit

  3. aetas -atis: γενική πληθυντικού aetatum και aetatium
    aetatis γενική αντικειμενική στο mentionem

  4. illi: (δοτ. ενικού θηλ. γένους) είναι έμμεσο αντικείμενο στο obiecit

  5. quin (qui + -ne)
    quominus (quo + minus)
    οι ενδοιαστικές και οι προτάσεις του quominus και του quin είναι
    α) ουσιαστικές και
    β) εκφέρονται πάντοτε με υποτακτική/ιδιομορφία στην ακολουθία χρόνων αλλά

  6. ΕΞΑΙΡΕΣΗ ΣΤΙΣ ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ: Μπορούν να έχουν και υποτακτική παρακειμένου όταν ο φόβος θεωρείται πράξη ολοκληρωμένη στο παρελθόν: vereor ne hoc dicat=φοβάμαι μήπως το πει(δεν το είπε ακόμα) ενώ vereor ne hoc dixerit=φοβάμαι μηπως το είπε (το είπε)

  7. ΤΟ ΙΔΙΟ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΧΡΟΝΟ

  8. donec induxit:Δ.επιρρημ.χρονική-υστερόχρονο, εκφέρεται με οριστική και η πράξη ενδιαφέρει μόνον από χρονική άποψη

  9. hac re audita:μη γνήσια ή νόθη  αφαιρετική απόλυτη χρονική μετοχή-προτερόχρονο στο παρελθόν
    ANAΛΥΣΗ:cum Augustus audivisset hanc rem
    postquam Augustus audivit/αθδιωερατ hanc rem

ΛΟΙΠΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ:

coeperat: γ΄ ενικό οριστικής υπερσυντελίκου του ελλειπτικού ρήματος coepi, coepisse = άρχισα.Το incipio αναπληρώνει τον ενεστώτα/παρατατικό/μέλλοντα.

canos: αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού cani -orum αρσενικό, β΄ κλίση = οι άσπρες τρίχες (ο τύπος προέρχεται από το επίθετο canus, -a, -um = άσπρος, -η, -ο). Το ουσιαστικό δεν σχηματίζει ενικό αριθμό.

legĕre: απαρέμφατο ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος lego, legi, lectum, legĕre 3 = κόβω, βγάζω, αφαιρώ.

secrete/secreto: τροπικό επίρρημα = κρυφά. Σ. Β.: secretius,Υ.Β———–

solebat: γ΄ ενικό οριστικής παρατατικού του ρήματος soleo, solitus sum, solēre 2, ημιαποθετικό = συνηθίζω.

voluit: γ΄ ενικό οριστικής παρακειμένου του ανωμάλου ρήματος volo, volui, -, velle = θέλω.YΠOTAKTIKH ΕΝΕΣΤΩΤΑ velim kai ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ vellem

quominus: σύνδεσμος = να,(από το) να, (για) να μη.Eισάγει δευτερεύουσες ουσιαστικές προτάσεις του quominus.

oppressit: γ΄ ενικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής του ρήματος opprimo, oppressi, oppressum, opprimĕre 3 = πιάνω επ’ αυτοφώρω.

dissimulavit: γ΄ ενικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής του ρήματος dissimulo, dissimulavi, dissimulatum, dissimulāre 1 = προσποιούμαι ότι δεν…ενώ simulo=προσποιούμαι

tempus: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού tempus, temporis, ουδέτερο, γ΄κλίση = ο χρόνος.

donec: χρονικός σύνδεσμος = ώσπου.Εισάγει χρονικές που δηλώνουν το υστερόχρονο.

utrum…an: ερωτηματικό μόριο που εισάγει δευτερ.ουσιστ.πλάγιες ολικής άγνοιας διμελείς = αν…ή

post: πρόθεση + αιτιατική = μετά (aliquot annos/εναλλακτικά: aliquot annis post,όπου το post είναι επίρρημα και το annis αφαιρετ.οργαν.του μέτρου στο post).

mallet: γ΄ ενικό υποτακτικής παρατατικού του ανωμάλου ρήματος malo, malui, -, malle = προτιμώ.

calva: ονομαστική ενικού θηλυκού γένους του δευτεροκλίτου επιθέτου calvus, -a, -um = φαλακρός, -ή, -ό.Χωρίς παραθετικά.

cana: ονομαστική ενικού θηλυκού γένους του δευτεροκλίτου επιθέτου canus, -a, -um = ο ασπρομάλλης, -α, -ικο.Χωρίς παραθετικά.

esse: απαρέμφατο ενεστώτα του ανωμάλου ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι.

malo: α΄ενικό οριστικής ενεστώτα του ανωμάλου ρήματος malo, malui, -, malle = προτιμώ.

mendacium: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού mendacium -ii (i), ουδέτερο, β΄ κλίση = ψέμα.

illi: δοτική ενικού θηλυκού γένους της δεικτικής αντωνυμίας ille, illa, illud = εκείνος, -η, -ο.

pater: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού pater, patris, αρσενικό, γ΄ κλίση = ο πατέρας.Γεν.πληθ.patrum

obiecit: γ΄ενικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής του ρήματος obicio, obieci, obiectum, obicĕre* 3 = προβάλλω αντίρρηση (αντίθετο επιχείρημα).

mendacium obiecit: προέβαλε ψεύτικο επιχείρημα.

non: αρνητικό μόριο = δεν, όχι.

dubito: α΄ενικό οριστικής ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος dubito, dubitavi, dubitatum, dubitāre 1 = αμφιβάλλω.

quin: σύνδεσμος = ότι, πως δεν,εισάγει δευτερ.ουσιαστικές προτάσεις του quin.

calva: ονομαστική ενικού θηλυκού γένους του δευτεροκλίτου επιθέτου calvus, -a, -um = φαλακρός, -ή, -ό.

esse: απαρέμφατο ενεστώτα του ανωμάλου ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι.

nolis: β ΄ενικό υποτακτικής ενεστώτα του ανωμάλου ρήματος nolo, nolui, -, nolle = δεν θέλω.

quid: αιτιατική ενικού ουδετέρου γένους της ερωτηματικής ουσιαστικής αντωνυμίας quis, quis, quid = ποιος, -α, -ο.

ergo: συμπερασματικός σύνδεσμος = λοιπόν.

quid ergo…? = γιατί λοιπόν;

non: αρνητικό μόριο = δεν, όχι.

times: β΄ενικό οριστικής ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος timeo, timui, -, timēre 2 = φοβάμαι.

ne: ενδοιαστικός σύνδεσμος = μήπως.

istae: ονομαστική πληθυντικού θηλυκού γένους της δεικτικής αντωνυμίας iste, ista, istud = αυτός, -ή, -ό.(Εδώ η αντωνυμία χρησιμοποιείται με υποτιμητική-περιφρονητική σημασία: αυτές εδώ)

te: αιτιατική ενικού της προσωπικής αντωνυμίας β΄ προσώπου tu = εσύ.

ΣYNTAKTIKA:

quominus id faceret: δευτερεύουσα ουσιαστική πρόταση του quominus ως έμμεσο αντικείμενο στο απαρέμφατο deterrere˙ εισάγεται με τον σύνδεσμο quominus˙ εκφέρεται με υποτακτική, επειδή το περιεχόμενό της εκφράζει την πρόθεση του υποκειμένου του ρήματος της κύριας˙ συγκεκριμένα με υποτακτική παρατατικού γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (voluit) και αναφέρεται στο παρελθόν (ιδιόμορφη ακολουθία χρόνων: η πρόθεση είναι δηλ. ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή, συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση, και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της).

Eo consilio aliquando repente intervenit oppressitque ornatrices:

ΑΣΚΗΣΗ:

Να τρέψετε την πρώτη πρόταση σε χρονική με τον αντίστροφο cum κάνοντας ταυτόχρονα τις αλλαγές που απαιτούνται:

cum eo consilio …repente intervenit…,vix oppresserat ornatrices.

donec induxit mentionem aetatis: δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα της κύριας πρότασης˙extraxit, εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο donec˙και εκφράζει το υστερόχρονο, εκφέρεται με οριστική γιατί η πράξη μας ενδιαφέρει από καθαρά χρονική άποψη και συγκεκριμένα παρακειμένου (induxit),γιατί αναφέρεται στο παρελθόν.

Cum illa respondisset: δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση˙ λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα της κύριας πρότασης με ρήμα το obiecit, εισάγεται με τον ιστορικό / διηγηματικό cum,ο οποίος υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση δευτερεύουσας και κύριας, δημιουργεί μια σχέση αιτίου και αιτιατού ανάμεσά τους,εκφέρεται με υποτακτική respondisset και είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου της υποτακτικής,συγκεκριμένα με υποτακτική υπερσυντέλικου (respondisset) γιατί εξαρτάται από το ρήμα της κύριας πρότασης που είναι ιστορικού χρόνου (obiecit) και σύμφωνα με την ακολουθία χρόνων εκφράζει το προτερόχρονο στο παρελθόν.

quin calva esse nolis: δευτερεύουσα ουσιαστική πρόταση του quin, ως αντικείμενο στο non dubito˙ εισάγεται με τον σύνδεσμο quin,επειδή το ρήμα εξάρτησης έχει άρνηση, εκφέρεται με υποτακτική επειδή το περιεχόμενό της εκφράζει την πρόθεση του υποκειμένου του ρήματος της κύριας dubito˙ συγκεκριμένα με υποτακτική ενεστώτα (nolis) γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (dubito) και αναφέρεται στο παρόν-μέλλον (ιδιόμορφη ακολουθία χρόνων: η πρόθεση είναι δηλ.ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή,και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της-συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση ).

Quid: αιτιατική του αναγκαστικού αιτίου στο times.Ως αντικείμενο στο times˙ λειτουργεί η δευτερεύουσα ονοματική ενδοιαστική πρόταση που ακολουθεί ne istae te calvam faciant.

ne istae te calvam faciant: δευτερεύουσα ονοματική ενδοιαστική πρόταση, ως αντικείμενο στο non times˙ εισάγεται με τον ενδοιαστικό σύνδεσμο ne γιατί ο φόβος είναι μήπως γίνει κάτι ανεπιθύμητο, εκφέρεται με υποτακτική ,γιατί το περιεχόμενό της αφορά κάτι το ενδεχόμενο ή πιθανό, συγκεκριμένα με υποτακτική ενεστώτα (faciant) γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (times) και αναφέρεται στο παρόν-μέλλον (ιδιόμορφη ακολουθία χρόνων: ο φόβος είναι δηλαδή ιδωμένος τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του-συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση).

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΕΠΙΘΕΤΟ: 

ΘΕΤΙΚΟΣ:

  1. Από βκλιτο: θέμα +-e,p.x. maturus…mature το επίρρημα
  2. Από γκλιτο σε ns ή -rs:θέμα +-er,π.χ.ingens…ingenter το επίρρημα

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ=με το ουδέτερο συγκριτικού του επιθέτου(-ius): maturius

ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ=θέμα υπερθετικού επιθέτου+-issime:maturissime κ maturrime

MEΛΕΤΗ:

Μετάφραση του 47

Ανάγνωση τις ενδοιαστικές:

ΟΙ ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Οι ενδοιαστικές είναι ουσιαστικές προτάσεις, που εκφράζουν φόβο για ενδεχόμενο κακό ή δυσάρεστο γεγονός. Λειτουργούν ως αντικείμενο ρημάτων που σημαίνουν «φοβάμαι» (timeo, vereor, metuo).
Λειτουργούν και ως υποκείμενο ή επεξήγηση. Τέτοιες περιπτώσεις δεν συναντώνται στα κείμενα του σχολικού εγχειριδίου.

Εισάγονται:
  • με το ne, όταν εκφράζεται φόβος μήπως γίνει κάτι.
  • με το ne non ή το ut, όταν εκφράζεται φόβος μήπως δεν γίνει κάτι.
Εκφέρονται:

πάντοτε με υποτακτική, επειδή το περιεχόμενό τους αφορά κάτι το ενδεχόμενο ή πιθανό. Κατά κανόνα με:

  • υποτακτική ενεστώτα μετά από αρκτικό χρόνο
  • υποτακτική παρατατικού μετά από ιστορικό χρόνο

καθώς ο φόβος είναι ιδωμένος τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση).

π.χ. Quid ergo non times ne istae te calvam faciant? = Γιατί λοιπόν δεν φοβάσαι μήπως αυτές εδώ σε κάνουν φαλακρή; (φόβος μήπως γίνει κάτι) [47]
Cicero veritus est ne non (ut) Caesar veniret. = Ο Κικέρωνας φοβήθηκε μήπως δεν έλθει ο Καίσαρας. (φόβος μήπως δεν γίνει κάτι)

σημείωση: Η μοναδική ενδοιαστική πρόταση που συναντάμε στα κείμενα του σχολικού βιβλίου είναι η πρόταση του πρώτου παραδείγματος.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ:

  1. ΕΞΑΙΡΕΣΗ ΣΤΙΣ ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ: Μπορούν να έχουν και υποτακτική παρακειμένου όταν ο φόβος θεωρείται πράξη ολοκληρωμένη στο παρελθόν: vereor ne hoc dicat=φοβάμαι μήπως το πει(δεν το είπε ακόμα) ενώ vereor ne hoc dixerit=φοβάμαι μηπως το είπε (το είπε)

  2. ΤΟ ΙΔΙΟ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΧΡΟΝΟ

Σχηματικά (με έντονα γράμματα οι περιπτώσεις που συναντάμε στο σχολικό βιβλίο):

Ενδοιαστικές προτάσεις
Εισάγονται Εκφέρονται Εκφράζουν Λειτουργούν ως
ne ( φόβος μήπως γίνει κάτι ανεπιθύμητο)
ne non , ut (φόβος μήπως δεν γίνει κάτι επιθυμητό)		 υποτακτική (το περιεχόμενό τους αφορά κάτι το ενδεχόμενο ή πιθανό)

  • υποτακτική ενεστώτα μετά από αρκτικό χρόνο
  • υποτακτική παρατατικού μετά από ιστορικό χρόνο
  • ΕΞΑΙΡΕΣΗ :Υποτακτική παρακειμένου μετά από αρκτικό χρόνο
 φόβο αντικείμενο,
υποκείμενο,
επεξήγηση