ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΓΑ 2/4

Έγινε χαρακτηρισμός των προτάσεων που είχαν δοθεί ως άσκηση:

quod imperandum militibus esset : δευτερεύουσα αναφορική επιθετική προσδιοριστική πρόταση στο quid, εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quod, εκφέρεται με υποτακτική (imperandum esset), λόγω πλαγίου λόγου,αφού εξαρτάται από το quid που είναι υποκείμενο στο εννοούμενο ειδικό απαρέμφατο esse και συγκεκριμένα με υποτακτική παρατατικού (imperandum esset) γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (videbatur) και σύμφωνα με την ακολουθία χρόνων δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.Λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός στο quid.

in quo ipse cum amicis futurus esset: δευτερεύουσα αναφορική επιθετική προσδιοριστική πρόταση στο locum, εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quo(εμπρόθετη εισαγωγή:in quo), εκφέρεται με υποτακτική λόγω πλαγίου λόγου αφού προσδιορίζει το locum της βουλητικής και συγκεκριμένα με υποτακτική παρατατικού ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας (futurus esset), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (το emitteret που εξαρτάται από το praecepit) και δηλώνει σύμφωνα με την ακολουθία των χρόνων το υστερόχρονο στο παρελθόν.

ne istae te calvam faciant: δευτερεύουσα ονοματική ενδοιαστική πρόταση, ως αντικείμενο στο times˙ εισάγεται με τον ενδοιαστικό σύνδεσμο ne γιατί ο φόβος είναι μήπως γίνει κάτι ανεπιθύμητο, εκφέρεται με υποτακτική (γιατί το περιεχόμενό της αφορά κάτι το ενδεχόμενο ή πιθανό)˙ συγκεκριμένα με υποτακτική ενεστώτα (faciant) γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (times) και αναφέρεται στο παρόν-μέλλον (ιδιόμορφη ακολουθία χρόνων: ο φόβος είναι δηλαδή ιδωμένος τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή, και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του- συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση).

ut, […], epistulam ad amentum tragulae adliget: δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση, που λειτουργεί ως έμμεσο αντικείμενο στο ρήμα monet της προηγούμενης κύριας πρότασης. Εισάγεται με τον βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί είναι καταφατική, και εκφέρεται με υποτακτική, γιατί το περιεχόμενό της είναι απλώς επιθυμητό. Συγκεκριμένα, εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα (adliget), γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (monet) και αναφέρεται στο παρόν-μέλλον. Υπάρχει ιδιόμορφη ακολουθία χρόνων, γιατί η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση) και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της.

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ:

vocatus: ονομαστική ενικού, αρσενικό, της μετοχής παθητικού παρακειμένου του ρήματος voco, vocavi, vocatum, vocāre 1 = καλώ.

obiurgandam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, του γερουνδιακού obiurgandus, -a, -um του ρήματος obiurgo, obiurgavi, obiurgatum, obiurgāre 1 = μαλώνω.
quod: αιτιολογικός σύνδεσμος = επειδή.

tonsoris: γενική ενικού, αρσενικό, του ουσιαστικού γ’ κλίσης tonsor –oris = μανικιουρίστας, κουρέας.

praeripuisset: γ’ ενικό, υποτακτική ενεργητικού υπερσυντελίκου, του ρήματος praeripio, praeripui, praereptum, praeripĕre 3 (ανήκει στα 15 ρήματα σε –io που κλίνονται σαν το capio) = αρπάζω, κλέβω.

officium: αιτιατική ενικού, ουδέτερο, του ουσιαστικού β’ κλίσης officium –ii/-i = καθήκον, δουλειά, τέχνη.

secreto: τροπικό επίρρημα = κρυφά → Οι τρεις βαθμοί του επιρρήματος: Θ.Β. secreto/secrete, Σ.Β. secretius, Y.B. ―.

inquit: γ’ ενικό, οριστική παρακειμένου, του ελλειπτικού ρήματος inquam = λέω (για την κλίση του ρήματος μπορείτε να ανατρέξετε στο β’ μέρος, στις σημειώσεις της γραμματικής).

temerarium: ονομαστική ενικού, ουδέτερο, του β’ κλίτου επιθέτου temerarius, -a, -um = ασυλλόγιστος, -η, -ο → σχηματίζει περιφραστικά παραθετικά: Σ.Β. magis temerarius, -a, -um, Y.B. maxime temerarius, -a, -um.

factum: ονομαστική ενικού, ουδέτερο, του ουσιαστικού β’ κλίσης factum –i = πράξη.

meum: ονομαστική ενικού, ουδέτερο, α’ πρόσωπο, της κτητικής αντωνυμίας για έναν κτήτορα meus, mea, meum = δικός μου, δική μου, δικό μου → Προσοχή! Είναι η μοναδική αντωνυμία που σχηματίζει κλητική πτώση στο αρσενικό και θηλυκό ενικού αριθμού. Κλητική ενικού αρσενικού: meus (όμοια με την ονομαστική. Επομένως, και το ουσιαστικό που συνοδεύει τίθεται σε ονομαστική, πχ. meus oculus) ή mi. Κλητική ενικού θηλυκού: mea.

certissimum: ονομαστική ενικού, ουδέτερο, του β’ κλιτου επιθέτου certissimus, -a, -um = βεβαιότατος, -η, -ο. Πρόκειται για υπερθετικό βαθμό του β’ κλίτου επιθέτου certus, -a, -um = βέβαιος, -η, -ο, σίγουρος, -η, -ο → Παραθετικά: Σ.Β. certior, -ior, -ius, Y.B. certissimus, -a, -um.

indicium: ονομαστική ενικού, ουδέτερο, του ουσιαστικού β’ κλίσης indicium –ii/-i = απόδειξη, τεκμήριο.

amoris: γενική ενικού, αρσενικό, του ουσιαστικού γ’ κλίσης amor –oris = αγάπη.

mei: γενική ενικού, αρσενικό, α’ πρόσωπο, της κτητικής αντωνυμίας για έναν κτήτορα meus, mea, meum = δικός μου, δική μου, δικό μου → Προσοχή! Είναι η μοναδική αντωνυμία που σχηματίζει κλητική πτώση στο αρσενικό και θηλυκό ενικού αριθμού. Κλητική ενικού αρσενικού: meus (όμοια με την ονομαστική. Επομένως, και το ουσιαστικό που συνοδεύει τίθεται σε ονομαστική, πχ. meus oculus) ή mi. Κλητική ενικού θηλυκού: mea.

erga: πρόθεση που συντάσσεται με αιτιατική = προς (φανερώνει φιλική διάθεση).

tale: αιτιατική ενικού, ουδέτερο, της δεικτικής αντωνυμίας talis, talis, tale = τέτοιος, -α, -ο → κλίνεται σαν γ΄ κλιτο επίθετο και δεν διαθέτει κλητική πτώση.

consilium: αιτιατική ενικού, ουδέτερο, του ουσιαστικού β’ κλίσης consilium –ii/-i = σχέδιο.

molientem: αιτιατική ενικού, αρσενικό, της μετοχής ενεστώτα του ρήματος molior, molitus sum, molīri αποθ. 4 = μηχανεύομαι, σχεδιάζω.

experiri: απαρέμφατο ενεστώτα, του ρήματος experior, expertus sum, experīri αποθ. 4 = δοκιμάζω.
quam: ερωτηματικό επίρρημα = πόσο.

aequo: αφαιρετική ενικού, αρσενικό, του β’ κλιτου επιθέτου aequus, -a, -um = ίσος, -η, -ο, δίκαιος, -η, -ο → Παραθετικά: Σ.Β. aequior, -ior, -ius, Υ.Β. aequissimus, -a, -um.

ferro: αφαιρετική ενικού, ουδέτερο, του ουσιαστικού β’ κλίσης ferrum –i = σίδερο, σιδερένιο εργαλείο (όπλο) → ως όνομα μετάλλου δεν σχηματίζει πληθυντικό αριθμό.

essem interemptura: α’ ενικό, υποτακτική παρατατικού, ενεργητική περιφραστική συζυγία του ρήματος interimo, interemi, interemptum, interimĕre 3 = εξολοθρεύω, σκοτώνω.
cessisset: γ’ ενικό, υποτακτική ενεργητικού υπερσυντελίκου, του ρήματος cedo, cessi, cessum, cedĕre 3 = προχωρώ, παραχωρώ.

consilium ex sententia cedit: το σχέδιο πηγαίνει κατ’ ευχήν

quod tonsoris praeripuisset officium: δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση, που λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο περιεχόμενο της κύριας πρότασης με ρήμα το venit. ΠΡΟΣΟΧΗ: εκφέρεται με υποτακτική, γιατί εκφράζει υποκειμενική αιτιολογία. 

erga te: εμπρόθετος προσδιορισμός της φιλικής διάθεσης στο amoris

molientem: επιθετική μετοχή, που λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός στο te

experiri enim volui: κύρια πρόταση κρίσεως. Βρίσκεται σε ευθύ λόγο.

volui: ρήμα

(ego): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος και απαρεμφάτου

experiri: αντικείμενο ρήματος, τελικό απαρέμφατο (ταυτοπροσωπία

quam aequo animo me ferro essem interemptura: δευτερεύουσα ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ πλάγια ερωτηματική πρόταση, μερικής αγνοίας, που λειτουργεί ως αντικείμενο του απαρεμφάτου experiri. Εισάγεται με τo ερωτηματικό επίρρημα quam και εκφέρεται με υποτακτική, γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της δευτερεύουσας πρότασης. Συγκεκριμένα, εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας (essem interemptura), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου, (volui, μέσω του απαρεμφάτου experiri), και σύμφωνα με την ακολουθία χρόνων δηλώνεται το υστερόχρονο στο παρελθόν.

me: αντικείμενο ρήματος (άμεση αυτοπάθεια)

animo: αφαιρετική του τρόπου στο interemptura essem

aequo: ομοιόπτωτος επιθετικός προσδιορισμός στο animo

ferro: αφαιρετική οργανική του οργάνου στο interemptura essem

si tibi consilium non ex sententia cessisset»: δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση. Εκφέρεται με υποτακτική cessisset! ΠΡΟΣΟΧΗ:Η εξάρτηση όλης της περιόδου ΕΙΝΑΙ από το experiri, που με τη σειρά του εξαρτάται από το volui, άρα σχηματίζεται εξαρτημένος υποθετικός λόγος.Συγκεκριμένα, στην υπόθεση έχουμε υποτακτική υπερσυντελίκου (cessisset) και στην απόδοση πλάγια ερωτηματική πρόταση (quam aequo animo me ferro essem interemptura).

Τροπή σε ανεξάρτητο υποθετικό λόγο:ΑΝΟΙΧΤΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΜΕ ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΗ ΥΠΟΘΕΣΗ

Υπόθεση: si […] non ex sententia cesserit (οριστική συντελεσμένου μέλλοντα)

Απόδοση: quam […] interimam?? (ευθεία ερώτηση – οριστική μέλλοντα)

tibi: δοτική προσωπική αντιχαριστική στο non cessisset

ex sententia: εμπρόθετος προσδιορισμός του τρόπου στο non cessisset.

Στη συνέχεια κάναμε την γερουνδιακή έλξη: Δες το υλικό εδώ: ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ 32:

colendo et cogitando homines excellentes (ενεργητική σύνταξη με γερούνδιο)/ΤΡΟΠΗ ΣΕ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΜΕ ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ:

colendis et cogitandis hominibus excellentibus

cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam= gerendae et administrandae rei publicae,

ενώ στο omnes cruciatus…esse ducendo είναι αδύνατη η έλξη γιατί το αντικείμενο του γερουνδίου είναι το απαρέμφατο esse.

ΜΕΛΕΤΗ: μετάφραση του 49

laudem et honestatem solum expetendo: Να τραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική και να εξηγήσετε αν είναι υποχρεωτική ή προαιρετική.