ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΓΑ 16/1

Συνεχίστηκε η ανάλυση του κειμένου 32.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ:

  • fortissimorum: γενική πληθυντικού, αρσενικό, του δευτεροκλίτου επιθέτου fortissimus, -a, -um. Αποτελεί υπερθετικό βαθμό του επιθέτου fortis, -is, -e = δυνατός, -ή, -ό → Παραθετικά: fortior, -ior, -ius, fortissimus, -a, -um

  • non solum… verum etiam: παρατακτική αντιθετική σύνδεση = όχι μόνο … αλλά και

  • ad: πρόθεση που συντάσσεται με αιτιατική = για να.

  • Intuendum/ imitandum: αιτιατική του γερουνδίου του ρήματος intueor, intuitus sum, intuēri 2 kai imitor 1 αποθετικά = κοιτάζω, ατενίζω.

  • ad: πρόθεση που συντάσσεται με αιτιατική = για να.

  • cupidus: ονομαστική ενικού, αρσενικό, του δευτεροκλίτου επιθέτου cupidus, -a, -um = αυτός, -ή, -ό που επιθυμεί, ο γεμάτος, -η, -ο επιθυμία → Παραθετικά: cupidior, -ior, -ius, cupidissimus, -a, -um.

  • bene: τροπικό επίρρημα = καλά. Προέρχεται από το επίθετο της β΄ κλίσης bonus, -a, -um → Παραθετικά: melius, optime.

  • gerendi: γενική του γερουνδίου, του ρήματος gero, gessi, gestum, gerĕre 3 = διοικώ.

  • et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και.

  • administrandi: γενική του γερουνδίου, του ρήματος administro, administravi, administratum, administrāre 1 = διαχειρίζομαι.

colendo: αφαιρετική του γερουνδίου, του ρήματος colo, colui, cultum, colĕre 3 = λατρεύω.
cogitando: αφαιρετική του γερουνδίου, του ρήματος cogito, cogitavi, cogitatum, cogitāre 1 = σκέπτομαι, αναλογίζομαι.

excellentes: αιτιατική πληθυντικού, αρσενικό, του τριτοκλίτου τριγενούς και μονοκαταλήκτου επιθέτου excellens, -ns, -ns (γενική excellentis) = έξοχος, -η, -ο. Kανονικά είναι μετοχή ουσιαστικοποιημένη ενεστώτα Ε. Φ. του ρήματος excello, excellui, excelsum, excellere 3 → Παραθετικά: excellentior, -ior, -ius, excellentissimus, -a, -um.

expetendo: αφαιρετική του γερουνδίου, του ρήματος expeto, expeti(v)i, expetitum, expetĕre 3 = επιδιώκω.

cruciatus: αιτιατική πληθυντικού, αρσενικό, δ΄ κλίση, του ουσιαστικού cruciatus -us = βάσανο.

ducendo: αφαιρετική γερουνδίου, του ρήματος duco, duxi, ductum, ducĕre 3 = θεωρώ → β΄ ενικό προστακτικής ενεστώτα: duc.

vestra: αφαιρετική ενικού, θηλυκό, β΄ πρόσωπο (για πολλούς κτήτορες), της κτητικής αντωνυμίας vester, vestra, vestrum = δικός -ή -ό σας.

tot: άκλιτη δεικτική αντωνυμία = τόσοι πολλοί, -ές, -ά.

ΣΥΝΤΑΞΗ:

  • ad intuendum/ad imitandum: εμπρόθετες αιτιατικές του γερουνδίου που δηλώνουν σκοπό στο reliquerunt. Συνδέονται μεταξύ τους αντιθετικά με το αντιθετικό ζεύγος «non solum … verum etiam».

quas: άμεσο αντικείμενο στο proponebam.

mihi: έμμεσο αντικείμενο στο proponebam.

gerendi/ administrandi: (απρόθετες) γενικές του γερουνδίου ως συμπληρώματα στο επίθετο cupidus, γενικές αντικειμενικές. Συνδέονται μεταξύ τους με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο et.

colendo/ cogitando: απρόθετες αφαιρετικές του γερουνδίου οργανικές που δηλώνουν τρόπο στο conformabam. Συνδέονται μεταξύ τους με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο et.

expetendo/ducendo: απρόθετη αφαιρετική του γερουνδίου που δηλώνει τρόπο και λειτουργεί ως επεξήγηση στο sic.

mortis: γενική επεξηγηματική στο pericula.

Parvi: γενική της αξίας στο esse (αφηρημένη ηθική αξία)

Στη συνέχεια παραδόθηκε ο σχηματισμός και η συντακτική λειτουργία του γερουνδίου:

Το γερούνδιο είναι ρηματικό ουσιαστικό ουδετέρου γένους με ενεργητική σημασία (γερούνδιο έχουν τα ενεργητικά, τα αποθετικά και τα ημιαποθετικά ρήματα).
Διαθέτει γενική, δοτική, αιτιατική και αφαιρετική. Ισοδυναμεί με τις πλάγιες πτώσεις του έναρθρου απαρεμφάτου της ελληνικής.
Σχηματίζεται από το θέμα του ενεστώτα και τις καταλήξεις –ndi, –ndo, -ndum, -ndo (καταλήξεις δευτεροκλίτων ουσιαστικών) για την 1 κ 2 συζυγία και –endi κλπ. Για 3 κ 4 συζυγία.

Τα γερούνδια των 4 συζυγιών

amo

deleo

lego

audio

Γενική
Δοτική
Αιτιατική
Αφαιρετική

ama-ndi
ama-ndo
ama-ndum
ama-ndo

dele-ndi
dele-ndo
dele-ndum
dele-ndo

lege-ndi
lege-ndo
lege-ndum
lege-ndo

audie-ndi
audie-ndo
audie-ndum
audie-ndo

Η χρήση των πτώσεων του γερουνδίου

  1. Η γενική του γερουνδίου χρησιμοποιείται ως συμπλήρωμα ουσιαστικών και επιθέτων (γενική αντικειμενικήκαι κτητική) καθώς και των προθέσεων causa και gratia (=για να). Ο εμπρόθετος δηλώνει αιτία ή σκοπό.
    Eikona 1

  2. Η δοτική του γερουνδίου εκφράζει σκοπό και χρησιμοποιείται κυρίως με επίθετα που σημαίνουν «κατάλληλος», «χρήσιμος» (aptus, idoneus, utilis)
    Eikona 2

  3. Η αιτιατική του γερουνδίου είναι πάντοτε εμπρόθετη (ad, in) και εκφράζει σκοπό ή προορισμό ή αναφορά. π.χ. Quam multas imagines […] ―non solum ad intuendum ― scriptores […] nobis reliquerunt = Πόσο πολλές εικόνες μας κληροδότησαν οι συγγραφείς ―όχι μόνο για να τις ατενίζουμε [32]

    • απρόθετη για να δηλωθεί ο τρόπος. π.χ. […] cogitando homines excellentes […] mentem meam conformabam = με το να αναλογίζομαι τους εξαίρετους άνδρες διέπλαθα τον νου μου. [32]

    • εμπρόθετη ( de, ex, in και ab) για να δηλωθεί αναφορά ή αφετηρία. π.χ. Aesopus consilium Licini de fugiendo cognovit = Ο Αίσωπος έμαθε το σχέδιο του Λίκινου για δραπέτευση

    • ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ ΔΟΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΜΠΡΟΘΕΤΗΣ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΔΕΝ ΣΥΝΑΝΤΑΜΕ ΣΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ.

    • Στη συνέχεια επιλύθηκε η άσκηση ii της σελ. 76 και ολοκληρώθηκε η παράδοση και εξέταση των αόριστων αντωνυμιών.