ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΓΑ 15/2

Επιλύθηκαν οι ασκήσεις i k ii του σχολικού βιβλίου.

Ξεκινήσαμε το 39.

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ XXXIX

 

  1. Το ουσιαστικό paupertas, -tatis (γ΄ κλίση, θηλυκό).

  2. Sapientem: αιτιατική ενικού, αρσενικό, γ΄ κλίση, του ουσιαστικού sapiens, -ntis = σοφός → Κανονικά είναι μετοχή ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος sapio, sapivi (sapii), -, sapĕre 3. Είναι ένα από τα 15 ρήματα σε -io, που ανήκουν στην 3η συζυγία. Κλίνεται όπως οι μετοχές που χρησιμοποιούνται ως ουσιαστικά (γιατί στην ουσία είναι ουσιαστικοποιημένη επιθετική μετοχή), δηλαδή αφαιρετική ενικού: -e και γενική πληθυντικού: -ium και ονομαστική, αιτιατική, κλητική πληθυντικού του ουδετέρου γένους -ia.

  3. imperitos: αιτιατική πληθυντικού, αρσενικό, β΄ κλίση, του επιθέτου imperitus, -a, -um = άπειρος, -η, -ο (Παραθετικά: Σ.: imperitior, -ior, -ius, Υ.: imperitissimus, -a, -um).
    avertunt: γ΄ πληθυντικό οριστικής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος averto, averti, aversum, avertĕre 3 = βγάζω κάποιον από τον δρόμο του.

  4. praecipites: αιτιατική πληθυντικού, αρσενικό, γ΄ κλίση, του επιθέτου praeceps, -cipitis = αυτός που πέφτει με το κεφάλι → δεν σχηματίζει παραθετικά. Το επίθετο είναι τριγενές και μονοκατάληκτο.

  5. Το ουσιαστικό virtus, -utis (γ΄ κλίση, θηλυκό) σχηματίζει τη γενική του πληθυντικού αριθμού ως virtutium και virtutum, άρα και αιτιατική πληθυντικού σε -es/-is.

  6. ebore: αφαιρετική ενικού, ουδέτερο, γ΄ κλίση, του ουσιαστικού ebur, -oris = το ελεφαντόδοντο,πληθυντικός ebora.

  7. materiam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α΄ κλίση, του ουσιαστικού materia, -ae = το υλικό, η ύλη (το συγκεκριμένο ουσιαστικό υπάγεται στα ετερόκλιτα, γιατί συναντάται και ως materies, -ei, ε΄ κλίση. Κατά κανόνα δεν σχηματίζει πληθυντικό αριθμό, καθώς ανήκει στα ουσιαστικά που δηλώνουν ύλη).

  8. minus: ποσοτικό επίρρημα = λιγότερο [επίρρημα συγκριτικού βαθμού, από το επίθετο parvus, -a, -um, β΄ κλίση (τριγενές και τρικατάληκτο) = λίγος, -η, -ο, (Θ.: non multum ή paulum, Σ.: minus, Υ.: minime)]. → Με τον υποθετικό σύνδεσμο si minus = εάν όχι/ διαφορετικά (ελλειπτική υποθετική πρόταση που ισοδυναμεί με το si non,δηλαδή με το εἰ δέ μή της αρχαίας ελληνικής) .

  9. Τα ουσιαστικά divitiae, -arum (α΄ κλίση, θηλυκό) και mala, -orum (β΄ κλίση, ουδέτερο) ανήκουν στα pluralia tantum , δηλαδή δεν διαθέτουν ενικό αριθμό.

  10. Το κύριο όνομα Phidias, -ae (α΄ κλίση, αρσενικό) δεν σχηματίζει πληθυντικό αριθμό.Η αιτιατική ενικού είναι Phidian και Phidiam.

  11. Το ρήμα facio, feci, factum, facĕre (3η συζυγία, 15 ρήματα σε -io) όταν είναι απλό (χωρίς κάποια πρόθεση) σχηματίζει το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ενεστώτα ως fac. Όταν, όμως, το ρήμα facio είναι σύνθετο με πρόθεση, τότε σχηματίζει κανονικά το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ενεστώτα της ενεργητικής φωνής.
    π.χ. inter + facio → interficio → interfice

  12. Το ουσιαστικό fortuna, -ae (θηλυκό, α΄ κλίση) υπάγεται στα ετερόσημα και στον πληθυντικό αριθμό fortunae, -arum = τα υπάρχοντα, τα αγαθά//τα κτήματα, η περιουσία.

  13. Το ρήμα utor, usus sum, usum, uti (3η συζυγία, αποθετικό) συντάσσεται με αφαιρετική.

  14. integer: ονομαστική ενικού, αρσενικό, β΄ κλίση, του τριγενούς και τρικατάληκτου επιθέτου integer, -gra, -grum = υγιής, αρτιμελής (Παραθετικά: Σ.: integrior, -ior, -ius, Υ.: integerrimus, -a, -um).
    licebit: γ΄ ενικό οριστικής ενεργητικού μέλλοντα του απρόσωπου ρήματος licet, licuit & licitum est, –, licēre 2 = επιτρέπεται, είναι δυνατό. Γενικά τα απρόσωπα ρήματα δεν διαθέτουν

    • τύπους προστακτικής, που αναπληρώνονται από την υποτακτική (εξαιρείται ο τύπος liceto που απαντά σε νόμους, με ενεστωτική κυρίως σημασία)

    • μετοχή ενεστώτα (εξαιρείται η μετοχή ενεστώτα licens που λειτουργεί ως επίθετο με την έννοια του ελεύθερου, αχαλίνωτου)

    • ύπτιο / σουπίνο (άρα ούτε και μετοχή, υποτακτική και απαρέμφατο μέλλοντα) και

    • γερούνδιο

  15. Το ουσιαστικό aes, aeris (γ΄ κλίση, ουδέτερο) υπάγεται στα ετερόσημα και στον πληθυντικό αριθμό aera, um = τα χάλκινα σκεύη, τα χρήματα (όπως συμβαίνει με όλα όσα δηλώνουν ύλη εκτός το aurum-i.

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ:

  • ex ebore/ex aere: εμπρόθετος προσδιορισμός της ύλης στο απαρέμφατο.

  • Ακολουθούν μια σειρά από υποθετικούς λόγους:

Δομή του 1ου υποθετικού λόγου
Υπόθεση: Si marmor illi obtulisses, si viliorem materiam (tu illi obtulisses) → Υποτακτική Υπερσυντελίκου
Απόδοση: fecisset tale → Υποτακτική Υπερσυντελίκου
Β΄ είδος, το αντίθετο του πραγματικού στο παρελθόν,σύνθετος και ανεξάρτητος

  • quale ex illa fieri optimum posset: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση κρίσεως, προσδιοριστική στο tale (σύμφωνα με το Bιβλίο του Kαθηγητή). Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quale και εκφέρεται με δυνητική υποτακτική, γιατί δηλώνει κάτι το δυνατό ή ενδεχόμενο

  • Δομή 2ου υποθετικού λόγου
    Υπόθεση: si licebit → Οριστική Μέλλοντα
    Απόδοση: Eodem modo sapiens virtutem in divitiis explicabit → Οριστική Μέλλοντα
    Α΄ Είδος, ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον

  • ΔΟΜΗ 3ου : si minus (= si ei explicare virtutem in divitiis non licebit): δευτερεύουσα επιρρηματική ελλειπτική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο si minus (διότι αντιπαρατίθεται η αρνητική υπόθεση σε προηγούμενη καταφατική) (και η άρνηση αφορά μέρος της πρότασης και όχι όλη την πρόταση,οπότε θα εισαγόταν με το nisi) = si non και συμπληρώνεται η εκφορά, λόγω ελλειπτικού χαρακτήρα της πρότασης, με οριστική μέλλοντα (non licebit). H απόδοση του υποθετικού λόγου είναι το in paupertate (explicabit) της κύριας πρότασης που είναι, επίσης, οριστική μέλλοντα. Πρόκειται για ευθύ, απλό υποθετικό λόγο που ανήκει στο α΄ είδος και εκφράζει την ανοικτή υπόθεση στο μέλλον.

    in paupertate: Κύρια ελλειπτική πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και εκφράζει πραγματικό γεγονός. Απόδοση του υποθετικού λόγου.

    (explicabit): εννοούμενο ρήμα.
    (sapiens): εννοούμενο υποκείμενο του εννοούμενου ρήματος explicabit
    (virtutem): εννοούμενο αντικείμενο του εννοούμενου ρήματος explicabit

  • Δομή 4ου υποθετικού λόγου:

    Υπόθεση:si poterit → Οριστική Μέλλοντα
    Απόδοση: in patria (    explicabit) → Οριστική Μέλλοντα
    Α΄ είδος, ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.

  • Η πρόταση si poterit: είναι δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο si (διότι είναι καταφατική) και εκφέρεται με οριστική μέλλοντα (poterit). H απόδοση του υποθετικού λόγου είναι το in patria (explicabit) της επόμενης κύριας πρότασης που είναι, επίσης, οριστική μέλλοντα. Πρόκειται για ευθύ, απλό υποθετικό λόγο που ανήκει στο α΄ είδος και εκφράζει την ανοικτή υπόθεση στο μέλλον.

  • si minus: (= si sapiens explicare virtutem in patria non poterit ): δευτερεύουσα επιρρηματική ελλειπτική υποθετική πρόταση. ΑΠΟΔΟΣΗ: in exilio: Κύρια ελλειπτική πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και εκφράζει πραγματικό γεγονός. Απόδοση του υποθετικού λόγου.

  • ΔΗΛΑΔΗ:Δομή 5ου υποθετικού λόγου
    Υπόθεση: si minus (= si sapiens explicare virtutem in patria non poterit) → Οριστική Μέλλοντα
    Απόδοση: in exilio (explicabit) → Οριστική Μέλλοντα
    Α΄ είδος, ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.

  • Και έτσι με την ίδια δομή (ένας καταφατικός-ο αντίστοιχος αρνητικός κλπ.)

    συνεχίζονται οι υποθετικοί λόγοι.

Δομή 6ου υποθετικού λόγου
Υπόθεση:si poterit → Οριστική Μέλλοντα
Απόδοση: imperator (explicabit) → Οριστική Μέλλοντα
Α΄ είδος, ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.

ΔΟΜΗ 7ου :Υπόθεση:si poterit → Οριστική Μέλλοντα
Απόδοση: integer (explicabit) → Οριστική Μέλλοντα
Α΄ είδος, ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.

Δομή 8ου: υποθετικού λόγου
Υπόθεση:si minus (= si sapiens explicare virtutem integer non poterit) → Οριστική Μέλλοντα
Απόδοση: debilis(explicabit) → Οριστική Μέλλοντα
Α΄ είδος, ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.Δες στο παρακάτω αρχείο τους υποθετικούς λόγους:

ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΛΑΤΙΝΙΚΗΣ

ΜΕΛΕΤΗ: Μελετήστε καλά το κείμενο 39 και τους υποθετικούς λόγους από το παραπάνω αρχείο.