ΛΑΤΙΝΙΚΑ 23/1

Λύθηκε η άσκηση II,σελ.79-80

Μπήκαμε στο 34:

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΧΧXIV

Στις παρακάτω δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τον σύνδεσμο cum, αυτός είναι:

cum… in Literno esset

ιστορικός/διηγηματικός

cum… existimasset

αιτιολογικός

cum… posuissent

ιστορικός/διηγηματικός
  1. Ο cum+ υποτακτική εισάγει και εναντιωματικες.

  2. complures: δεν σχηματίζει ενικό. Η γενική πληθ. σε -ium, ονομαστική, αιτιατική, κλητική πληθυντικού του ουδετέρου σε -ia και σπανιότερα σε -a.Έχει σημασία υπερθετικού κ είναι σύνθετο από τον cum +plures.Δεν σχηματίζει άλλους βαθμούς. Το plures/ a k ia είναι ο συγκριτικός βαθμός του multi/ multae/ multa και ο υπερθετικός plurimi/ ae/a.

  3. forte, incredibilis, immortalis: δεν σχηματίζουν παραθετικά.

  4. Άλλες δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις του κειμένου είναι οι παρακάτω:
    ut…animadverterunt (δηλώνει το προτερόχρονο)
    postquam…rettulerunt (δηλώνει το προτερόχρονο)

    σουπίνα του κειμένου

    τι δηλώνουν

    salutatum

    αιτιατική σουπίνου. Δηλώνει τον σκοπό της κινήσεως (στο ρ. venērunt).

    captum

    αιτιατική σουπίνου. Δηλώνει τον σκοπό της κινήσεως (στο απρφ. venisse).

    auditu

    αφαιρετική σουπίνου. Δηλώνει την αναφορά στο επίθ. incredibile.

    admiratum

    αιτιατική σουπίνου. Δηλώνει τον σκοπό της κινήσεως (στο απρφ. venisse).

  5. existimasset: υποτακτική υπερσυντελίκου. Να θυμηθούμε τον κανόνα:
    Στους παρακειμένους που σχηματίζονται κανονικά σε -avi, -evi, -ivi και στους χρόνους, που παράγονται από αυτόν τον παρακείμενο, πολλές φορές όταν μετά τη συλλαβή -vi και -ve ακολουθεί συλλαβή η οποία αρχίζει από r, s εκπίπτει το v και τα δύο φωνήεντα συναιρούνται σε ένα φωνήεν μακρόχρονο. [Θ. Κακριδής, Γραμματική της Λατινικής Γλώσσης, σελ. 77]
    π. χ. amavisti = amasti
    amaverunt = amarunt
    amavissem = amassem
    amavero = amaro

  6. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ:

cum se ipsum captum venisse eos existimasset: δευτερεύουσα επιρρηματική, αιτιολογική πρόταση, η οποία εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο cum και εκφέρεται με υποτακτική, επειδή η αιτιολογία είναι το αποτέλεσμα εσωτερικής, λογικής διεργασίας. Συγκεκριμένα, εκφέρεται με υποτακτική χρόνου υπερσυντελίκου (existimasset) και εφόσον το ρήμα της κύριας πρότασης είναι ιστορικού χρόνου (conlocavit), η δευτερεύουσα πρόταση εκφράζει το προτερόχρονο στο παρελθόν. ΑΣΚΗΣΗ: Τι αλλαγή θα γινόταν για να εκφράσει το σύγχρονο στο παρελθόν: existimaret k σύγχρονο στο παρόν θα άλλαζε κ η εξάρτηση: conlocat η εξάρτηση κ existimet η δευτερεύουσα.

abiectis armis: μη γνήσια αφαιρετική απόλυτη χρονική μετοχή (abiectis), που δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν. Το armis είναι υποκείμενο της μετοχής abiectis.

nuntiaverunt: ρήμα.
(praedones) : εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος nuntiaverunt.
Scipioni: έμμεσο αντικείμενο του ρήματος nuntiaverunt σε δοτική.
venisse: άμεσο αντικείμενο του ρήματος nuntiaverunt και ειδικό απαρέμφατο.
se: υποκείμενο του απαρεμφάτου venisse, ταυτοπροσωπία (λατινισμός γιατί το ειδικό εξαρτάται από ρήμα ενεργητικής φωνής,οπότε το υποκείμενό του ξαναδηλώνεται ως se- άμεση αυτοπάθεια).

Quod ut praedones animadverterunt: δευτερεύουσα επιρρηματική, χρονική πρόταση, η οποία εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο ut (προτάσσεται το quod που αναφέρεται στα προηγούμενα για λόγους έμφασης). Επίσης, το quod, που είναι αναφορική αντωνυμία, στην αρχή περιόδου ισοδυναμεί με δεικτική (= id).Iσοδύναμη εισαγωγή: ubi/postquam/simul +οριστική πρκ.ή υπερσυντ.

incredibile auditu: Κύρια ελλειπτική παρενθετική επιφωνηματική πρόταση. Πιο συγκεκριμένα η λέξη auditu είναι αφαιρετική σουπίνου που δηλώνει την αναφορά στο incredibile. Αναλύεται ως εξής: hoc est….Κατά άλλη εκδοχή σε δευτ. αναφορική (επιθετική, προσθετική πρόταση): quod est incredibile auditu, όπου est = ρήμα, quod/hoc = υποκείμενο, incredibile = κατηγορούμενο στο quod/hoc και auditu = αφαιρετική σουπίνου που δηλώνει την αναφορά στο incredibile.

ΟΜΌΡΡΙΖΑ: venio: Βαίνω άρα βήμα, βάση…

Tecto: αρχιτεκτονική,τεκτονικος…

Domesticorum: δομή, δομικός,αποδομω…

ΧΡΗΣΗ ΣΟΥΠΙΝΟΥ:

Το σουπίνο είναι ρηματικό ουσιαστικό αρσενικού γένους, δ΄κλίσης.
Έχει δυο πτώσεις: αιτιατική σε -um και αφαιρετική σε -u.
Σουπίνο έχουν τα ενεργητικά, τα αποθετικά και τα ημιαποθετικά ρήματα.

Τα σουπίνα των 4 συζυγιών

amo

deleo

lego

audio

Αιτιατική
Αφαιρετική

amat –um
amat-u

delet –um
delet-u

lect –um
lect-u

audit –um
audit –u

 

Η χρήση των πτώσεων του σουπίνου

1. Ο τύπος σε -um (αιτιατική) δηλώνει τον σκοπό και τίθεται κυρίως με ρήματα που φανερώνουν κίνηση ή γενικότερα σκόπιμη ενέργεια (eo, venio, mitto).

π.χ. Milites venerunt pugnatum = οι στρατιώτες ήλθαν για να πολεμήσουν.

 

Σημείωση 1. Εφόσον το σουπίνο ανήκει σε μεταβατικό ρήμα, μπορεί να έχει και αντικείμενο

 

Σημείωση 2. Ο τύπος του σουπίνου σε -um μαζί με το -iri σχηματίζουν το απαρέμφατο παθητικού μέλλοντα του ρήματος (amatum iri, deletum iri, lectum iri, auditum iri).

 

Σημείωση 3. Ο σκοπός μπορεί να δηλωθεί και με άλλους τρόπους. Δες το οικείο κεφάλαιο.

2. Ο τύπος σε -u (αφαιρετική) δηλώνει την αναφορά. Τον συναντάμε με επίθετα όπως facilis (εύκολος), iucundus (ευχάριστος), incredibilis (απίστευτος), mirabilis (θαυμαστός), utilis (χρήσιμος).
Τα σουπίνα σε -u είναι συνήθως στερεότυπα: dictu, factu, auditu, visu.

ΜΕΛΕΤΗ:

ΧΡΗΣΗ ΣΟΥΠΙΝΟΥ,σελ.83

ΑΣΚΗΣΗ III,σελ.84 βιβλίου κειμένων β’ τεύχος.