5. Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ

Η ΕΠΟΧΗ της ΜΕΓΑΛΗΣ ΑΚΜΗΣ : Από τον τερματισμό της εικονομαχίας ως το Σχίσμα των δύο Εκκλησιών (843-1054)

 

  1. Διοίκηση και νομοθεσία

 

Γ. Νομοθεσία

 

Επιδιώχθηκε συνειδητά η απομάκρυνση από το Δίκαιο των Εικονομάχων και η επιστροφή στο Ρωμαϊκό Δίκαιο, στο πλαίσιο των νέων δεδομένων της εποχής.

 

  • Έκδοση του Πρόχειρου Νόμου (870-879): Πρακτικό εγχειρίδιο που περιλάμβανε διατάξεις Δημοσίου και Αστικού Δικαίου. Αντλεί πολλά στοιχεία από την Εκλογή (νομικό έργο των Ισαύρων).
  • Επαναγωγή: συλλογή νομοθετημάτων που καθορίζουν με ακρίβεια τις αρμοδιότητες του αυτοκράτορα και του πατριάρχη των δύο κεφαλών της οικουμένης ( επιρροή από Εκλογή). Φώτιος: Εμπνευστής της θεωρίας των δυο εξουσιών.
  • Βασιλικά: Η μεγαλύτερη νομική συλλογή της αυτοκρατορίας, η οποία στηρίχθηκε στην ιουστινιάνεια νομοθεσία.
  • Νεαρές (αντικατοπτρίζουν τις ιστορικές συνθήκες 10ου αι. μ.Χ.): το κράτος ταυτίζεται με τον αυτοκράτορα και τη στρατιωτική και γραφειοκρατική μηχανή του, που επηρεάζει άμεσα την αστική ζωή και οικονομία.

 

  1. Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ

 

Α. Η βυζαντινή διπλωματία

 

Για να στηρίξει την ασφάλειά του και τη διεθνή δύναμή του, το Βυζάντιο κατέφευγε συχνά στις υπηρεσίες μιας πολύ επιδέξιας διπλωματίας.

Κάθε διακρατικό ζήτημα ρυθμιζόταν με ευκαιριακή αποστολή πρέσβεων.

Οι πρεσβευτές ήταν πρόσωπα σεβαστά και απαραβίαστα

 

Μέθοδοι της βυζαντινής διπλωματίας:

 

  1. Συχνές αποστολές πρέσβεων
  2. Χορηγίες ( χρήματα ή δώρα ) στους ξένους ηγεμόνες
  3. Συμμαχίες ( συχνά με επιγαμίες )
  4. Εμπορικές συνθήκες
  5. Εκχριστιανισμός : η πιο σημαντική και η πιο αποτελεσματική μέθοδος

 

Η εξωτερική πολιτική χαράσσεται από τον αυτοκράτορα, στενός συνεργάτης του ο Λογοθέτης του δρόμου ( υπεύθυνος για την υποδοχή ξένων πρεσβευτών, τον ορισμό των μελών της βυζαντινής διπλωματίας κλπ )

 

Όρος

Λογοθέτης του Δρόμου: Ο ανώτατος βυζαντινός αξιωματούχος που ήταν αρμόδιος για το οδικό δίκτυο, τις μετακινήσεις μέσα στη βυζαντινή επικράτεια, και κατ’ επέκταση για τις μετακινήσεις πρεσβευτών, τη διπλωματία και την εξωτερική πολιτική.

 

ΣΤ. Το σχίσμα μεταξύ των δύο εκκλησιών (1054)

 

Προκάλεσε έντονη αντιβυζαντινή διάθεση στην Ιταλία και εμπόδισε τη συνεργασία Ρώμης –Κωνσταντινούπολης.

Διευκόλυνε την κατάκτηση από τους Νορμανδούς των βυζαντινών κτήσεων στην Ιταλία to 1071.

Ξεκίνησε από διαφωνίες αναφερόμενες σε θεολογικά και δογματικά ζητήματα, όπως

  • η νηστεία του Σαββάτου
  • η αγαμία του κλήρου
  • η χρήση των αζύμων στη Θεία Λειτουργία
  • και κυρίως το Δόγμα της Ρωμαϊκής Εκκλησίας περί εκπόρευσης του Αγίου Πνεύματος και από τον Υιό. (Filioque)

 

  • Κύρια αιτία: η διεκδίκηση εκ μέρους της Ρώμης, της πρωτοκαθεδρίας στο χριστιανικό κόσμο, την οποία δε μπορούσε να αποδεχθεί η Κωνσταντινούπολη .

 

Μεγάλες ευθύνες: ο πατριάρχης Μιχαήλ Κηρουλάριος και ο καρδινάλιος Ουμβέρτος, εκπρόσωπος της Ρώμης.

Αδιάλλακτοι (ανυποχώρητοι) στις διαπραγματεύσεις, εξώθησαν τα πράγματα στα άκρα με αφορισμούς.

 

Η σημασία του Σχίσματος φάνηκε τις παραμονές της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους.

 

Ζ. Οι σχέσεις με τις ιταλικές ναυτικές πόλεις

  • 10ος αι.: οικονομική ανάπτυξη ιταλικών ναυτικών πόλεων, κυρίως Βενετίας, και στενότερες σχέσεις με το Βυζάντιο.
  • Ο Βασίλειος Β’: ευνοϊκή εμπορική συνθήκη με τη Βενετία -> παραχώρηση προνομίων και νέα πολιτική προς το βενετικό εμπορικό κεφάλαιο.
  • Αυτή η πολιτική μακροπρόθεσμα, θα αποδειχθεί αρνητική για τα συμφέροντα του Βυζαντίου.

Η ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ και Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ