3. ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΕΠΟΧΗ της ΜΕΓΑΛΗΣ ΑΚΜΗΣ : Από τον τερματισμό της εικονομαχίας ως το Σχίσμα των δύο Εκκλησιών (843-1054)

  1. ΚΟΙΝΩΝΙΑ

 

Α. Ανώτερη Αριστοκρατία

  • Η σύνθεση της κυρίαρχης τάξης από τον 8ο αι μετασχηματίζεται – το κράτος προσπαθεί να αντικαταστήσει τους μεγαλογαιοκτήμονες με μια παλατιανή αριστοκρατία
  • Οι μεγαλογαιοκτήμονες προσπαθούν να ενταχθούν σ’ αυτήν την υψηλά αμειβόμενη αριστοκρατία
  • η αριστοκρατία της γης και η αριστοκρατία των αξιωμάτων συνδέονται με επιγαμίες – τελικά η ανώτερη τάξη ενοποιείται
  • κυριαρχούν οι βασιλικοί : μέλη της ανώτερης αριστοκρατίας που μονοπωλούν τα ανώτερα στρατιωτικά και πολιτικά αξιώματα.
  • Οι αγροτικές κοινότητες και ο δήμος περνούν σταδιακά στον έλεγχο και την προστασία των Δυνατών

 

Β. Μεσαία Τάξη :

  • Στη διάρκεια του 10ου και του 11ου αιώνα διαμορφώνεται εμποροβιοτεχνική τάξη, που συντελεί αποφασιστικά στην ευημερία του κράτους
  • Αποτελείται από τολμηρούς μεγαλέμπορους που επιχειρούν μακρινά ταξίδια – εξασφαλίζουν μεγάλα κέρδη και κερδίζουν συμμετοχή στην εξουσία: συμμετέχουν στη Σύγκλητο και αποκτούν λόγο στην ενθρόνιση ή εκθρόνιση αυτοκράτορα

 

Γ. Η κοινωνία του χωριού και η πάλη των Δυνατών

  • Το βυζαντινό χωρίον (= αγροτική κοινότητα – η ακμή της χρονολογείται στον 8ο και 9ο αιώνα – τα θεμέλια της υπονομεύτηκαν από την επέκταση των δυνατών) συγκροτείται από τον ιερέα, τους Δυνατούς, τους ελεύθερους μικροϊδιοκτήτες και τους δούλους.
  • Από τα τέλη του 8ου αι οι κοινωνικές αντιθέσεις εντείνονται – διαμορφώνεται μια νέα αριστοκρατία που πλουτίζει ταχύτατα
  • Οι μικροκαλλιεργητές υπερφορτωμένοι από φόρους προτιμούν να παραχωρήσουν τα κτήματά τους και να μετατραπούν σε παροίκους (= αγρότης εξαρτημένος από κάποιον ισχυρό γαιοκτήμονα) των Δυνατών
  • Ο φόρος των γεωργών που εγκαταλείπουν τη γη βαρύνει τους γείτονες, οι οποίοι αναγκάζονται επίσης να εγκαταλείψουν τη γη τους ανίκανοι να πληρώσουν και τους νέους φόρους
  • Οι Μακεδόνες αυτοκράτορες (867 – 1056) προσπαθούν με σειρά μέτρων να περιορίσουν τους Δυνατούς και να προστατεύσουν τους μικροκαλλιεργητές, στους οποίους στηρίζεται το κράτος
  • Σημαντικότερο μέτρο το «αλληλέγγυον» νόμος που υποχρέωνε τους εύπορους γείτονες να καταβάλλουν τους φόρους των φτωχών αγροτών της κοινότητας.

 

  ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

 

  • προστασία : παρεχόταν από τους δυνατούς στους αδύνατους γείτονές τους, οι οποίοι ήταν υποχρεωμένοι να πληρώσουν φόρο σε είδος ή να εργάζονται στα κτήματα των δυνατών.
  • Δυνατοί : αξιωματούχοι, ανώτεροι λειτουργοί κεντρικής και επαρχιακής διοίκησης, μέλη συγκλήτου, μέλη εκκλησιαστικής ιεραρχίας, ηγούμενοι μονών, εκκλησιαστικοί άρχοντες, διοικητές βασιλικών οίκων]
  • βυζαντινό χωρίον: αγροτική κοινότητα – η ακμή της χρονολογείται στον 8ο και 9ο αιώνα
  • Πάροικος: αγρότης εξαρτημένος από κάποιον ισχυρό γαιοκτήμονα.

 

ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ

 

2.α. Ποιες κοινωνικές ομάδες  συγκροτούν το βυζαντινό χωρίον (= κοινότητα) από τον 6ο αιώνα και κάτω από ποιες συνθήκες οι μικροκαλλιεργητές μετατρέπονταν σε παροίκους;

2.α. Μετά τις μεταβολές που εκδηλώθηκαν στην εξέλιξη της αγροτικής κοινότητας τον 8ο αιώνα, ποια επίπτωση είχε η αλληλεγγύη των μελών της και πώς έδρασαν οι Μακεδόνες αυτοκράτορες κατά των δυνατών;

2.α. Μέσα σε ποιες οικονομικές συνθήκες διαμορφώθηκε η μεσαία τάξη στο Βυζάντιο κατά τον 10ο και 11ο αι., ποιες ήταν οι οικονομικές της δραστηριότητες και ποια ήταν η  ανάμειξή της στην πολιτική ζωή;

 

Σωστό – Λάθος

  1. Στη μεσαία τάξη στο Βυζάντιο τον 10ο και τον 11ο αι. συγκαταλέγονταν οι έμποροι, οι βιοτέχνες και οι δυνατοί.
  2. Μετά το 10ο αιώνα, οι βασιλικοί δε μονοπωλούν τα κυριότερα στρατιωτικά και πολιτικά αξιώματα στο Βυζάντιο.
  3. Οι βασιλικοί ανήκουν στην ανώτερη αριστοκρατία του Βυζαντίου τον 10ο αιώνα.
  4. Οι μικροκαλλιεργητές, κατά τη μεσοβυζαντινή περίοδο, υπερφορτωμένοι από τους φόρους, προτιμούν να παραχωρήσουν τους κλήρους τους και να γίνουν δούλοι των δυνατών.
  5. Με το αλληλέγγυο επλήγησαν ιδιαίτερα οι μικροκαλλιεργητές, που προτιμούσαν να εγκαταλείπουν τους κλήρους τους.
  6. Μία από τις σημαντικότερες πλευρές της εσωτερικής πολιτικής των Μακεδόνων ήταν ο αγώνας κατά των δυνατών.
  7. Το μεγαλύτερο στήριγμα για τους δυνατούς αποτέλεσε το αλληλέγγυον.
  8. Στο βυζαντινό χωρίον (κοινότητα) τη μεγαλύτερη οικονομική δύναμη κατέχουν οι πάροικοι.

3. Κοινωνία

https://blogs.sch.gr/agofilippo/files/2023/11/3.-Κοινωνία.pptx