2. Η βασιλεία του Ηρακλείου. Αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις. (610 – 641 )

  1. Η βασιλεία του Ηρακλείου.

Αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις.

(610 – 641 )

 

β. Εσωτερική αναδιοργάνωση

 

Για αποτελεσματικότερη διακυβέρνηση του κράτους

  • Επιδιώχθηκε εκτεταμένη διοικητική μεταρρύθμιση, η δημιουργία των θεμάτων.
  • Έγιναν μεταβολές στη δομή της κρατικής μηχανής

 

Διοικητική μεταρρύθμιση, η δημιουργία των θεμάτων.

■ Θέματα

 

  • ήταν αρχικά στρατιωτικές μονάδες, μετακινούμενες ανά την επικράτεια.
  • όταν οι μονάδες αυτές απέκτησαν μόνιμη εγκατάσταση θέματα ονομάστηκαν οι περιοχές εγκατάστασής τους, οι οποίες εξελίχθηκαν σε διοικητικές περιφέρειες

 

Στα θέματα

 

  • Ο στρατηγός ασκούσε την ανώτατη στρατιωτική και πολιτική εξουσία του θέματος
  • Οι στρατιώτες διέθεταν στρατιωτόπια, τα οποία ήταν κτήματα :
  1. από τα έσοδα των οποίων οι στρατιώτες εξασφάλιζαν και συντηρούσαν το άλογο και τον οπλισμό τους
  2. μεταβιβάζονταν από τον πατέρα στον πρωτότοκο γιο, μαζί με την υποχρέωση για στρατιωτική υπηρεσία

 

Οργανώθηκαν :

  • Στη Μ. Ασία (αρχικά, περί τα μέσα του 7ου αι., περίπου 650 μ. Χ. )
  • Στη Βαλκανική Χερσόνησο (επεκτάθηκαν αργότερα)

 

■ Αποτέλεσαν τη βάση της οργάνωσης του Μεσοβυζαντινού Κράτους

 

  • Είχαν σημαντικές συνέπειες για το αμυντικό σύστημα του Βυζαντίου:
  1. λιγόστεψαν οι μισθοφόροι
  2. οι νέοι στρατιώτες-αγρότες αγωνίζονταν με γενναιότητα, γιατί παράλληλα υπερασπίζονταν την ιδιοκτησία τους

 

  • για την κοινωνική οργάνωση του Βυζαντίου
  • ενισχύθηκαν η μικρή και μεσαία ιδιοκτησία

(η ενίσχυση οφείλεται και στον αποδεκατισμό των μεγάλων γαιοκτημόνων εξαιτίας των αβαροσλαβικών επιδρομών και των περσικών πολέμων, καθώς τα κτήματά τους καταλαμβάνονται από ακτήμονες και ελεύθερους μικρογαιοκτήμονες)

  • οι ελεύθεροι αγρότες συγκροτούσαν τη δυναμικότερη τάξη της κοινωνίας
  • οργανώθηκαν σε εύρωστες και ομοιογενείς κονότητες χωρίων

 

Αποτέλεσμα: η μεσοβυζαντινή κοινωνία αναδιαρθρώθηκε (άλλαξε)  ριζικά

 

 

Μεταβολές στη δομή της κρατικής μηχανής (συνοδεύουν τις προηγούμενες αλλαγές)

 

  • Οι κρατικές υπηρεσίες εξαρτιόνταν άμεσα από τον αυτοκράτορα (από τα μέσα του 7ου αιώνα)
  • Ο λογοθέτης του Γενικού είχε την ευθύνη των οικονομικών
  • Ο λογοθέτης του Δρόμου έγινε βαθμιαία ο πρώτος αξιωματούχος της αυτοκρατορίας, ένα είδος πρωθυπουργού

Λογοθέτης του Δρόμου : Ο ανώτατος βυζαντινός αξιωματούχος, που ήταν υπεύθυνος για το οδικό δίκτυο, τις μετακινήσεις μέσα στη βυζαντινή επικράτεια, και κατ’ επέκταση για τις μετακινήσεις πρεσβευτών, τη διπλωματία και την εξωτερική πολιτική.

 

 

 

γ. Εξελληνισμός του κράτους

 

Κατά τον 7ο αι. το Βυζαντινό κράτος : έχασε μεγάλο μέρος των ανατολικών του επαρχιών

  • πρώτα από τους Πέρσες
  • αργότερα από τους Άραβες

 

■ απέκτησε όμως εθνολογική ομοιογένεια, επειδή οι περισσότεροι κάτοικοί του ήταν πλέον :

  • Έλληνες
  • ή ελληνόφωνοι

 

Αποτέλεσμα :

 

■ Τα Ελληνικά έγιναν επίσημη κρατική γλώσσα και πήραν τη θέση που είχαν ως τότε τα λατινικά

 

■ Η εξέλιξη αυτή φαίνεται στους επίσημους αυτοκρατορικούς τίτλους. Ο Ηράκλειος:

 

  • υιοθετεί τον ελληνικό τίτλο βασιλεύς με την προσθήκη πιστόςἐν Χριστῷ
  • εγκαταλείπει παλαιούς ρωμαϊκούς τίτλους :imperator Romanorum (αυτοκράτωρ Ρωμαίων) ,caesar (καίσαρ) , augustus (αύγουστος)

Δείτε την παρουσίαση στον παρακάτω σύνδεσμο:

https://blogs.sch.gr/agofilippo/files/2023/09/Θέματα-εσωτ-αναδιοργάνωση.ppt