Θρησκευτική κατάνυξη, επιστροφή στις ρίζες, επαφή με την ανοιξιάτικη φύση, υπέροχα πασχαλιάτικα εδέσματα – μαγειρίτσα, σουβλιστά αμνοερίφια και κόκκινα αυγά είναι μόνο μερικά από αυτά – καθώς και ξεχωριστά τοπικά έθιμα και παραδόσεις συνθέτουν την εικόνα της πιο κατανυκτικής και χαρμόσυνης περιόδου του έτους. Σε κάθε γωνιά της χώρας, οι πιστοί υποδέχονται την περίοδο του Πάσχα με ιδιαίτερη ευλάβεια και βαθιά συγκίνηση. Υπάρχουν, ωστόσο, περιοχές που ξεχωρίζουν για την ιδιαιτερότητα των τοπικών τους εθίμων, έχοντας έτσι καθιερωθεί απόλυτα στη συνείδησή μας ως ιδιαίτερα δημοφιλείς πασχαλιάτικοι προορισμοί. Ας γνωρίσουμε λοιπόν τις παραδόσεις μερικών από αυτών:
Άγιο Όρος
Πάσχα στο Άγιον Όρος δεν σημαίνει μια απλή θρησκευτική τελετουργία, αλλά συμπύκνωση και συγκεφαλαίωση όλου του χρόνου και σύνολης της ζωής. Της κοινωνίας του Θεού με τον άνθρωπο, και του ανθρώπου με τον Θεό.
Το Πάσχα στην Αθωνική Πολιτεία δεν θυμίζει σε τίποτα το Πάσχα των κοσμικών. Δεν υπάρχουν βεγγαλικά, χοροί, ούτε ο παραδοσιακός οβελίας.Στον Άθω το Πάσχα γιορτάζεται μακριά από κοσμικότητες και πυροτεχνήματα, με ολονύκτιες Ακολουθίες που συνεγείρουν τις ψυχές. Άλλωστε η Ανάσταση είναι ο θεμέλιος λίθος του μοναχικού βίου. Η ζωή των μοναχών είναι ένας συνεχής Σταυρός και μια πρόγευση της Αναστάσεως του Χριστού, από αυτήν εδώ την ζωή.Εδώ διασώζεται για πάνω από χίλια χρόνια η πεμπτουσία της ορθόδοξης εκκλησιαστικής ζωής. Μέσα σε μία άκρως κατανυκτική ατμόσφαιρα, εικόνες, λόγοι και ψαλμωδίες ευφραίνουν όχι μόνο τα σωματικά μάτια, αλλά και τα «μάτια» της ψυχής.Το τελετουργικό, που παραμένει αμετάβλητο στο πέρασμα των αιώνων, καθιστά μοναχούς και προσκυνητές κοινωνούς του Θείου Δράματος, του μυστηρίου του θανάτου, της Ανάστασης, της αιώνιας ζωής.Στο Περιβόλι της Παναγίας, το πρώτο χαρμόσυνο μήνυμα, ότι δηλαδή ο λίθος από τον τάφο του Ιησού έχει κυλιστεί, έρχεται το πρωί το Μεγάλου Σαββάτου. Η αποκαλούμενη «πρώτη Ανάσταση» όμως είναι μόνο το ξεκίνημα της εορτής και όχι η ολοκλήρωσή της.Η κορύφωση των εορτασμών ξεκινά μόλις το σκότος αντικαθίσταται από το Αναστάσιμο φως που έρχεται και στο Όρος από τον Πανάγιο Τάφο. Ο ηγούμενος κάθε Μονής μοιράζει σε όλους το φως μόλις ακούγεται το «δεύτε λάβετε φως». Το Χριστός Ανέστη ψέλνεται έξω από το Καθολικό υπό τους ήχους των ταλάντων που ηχούν χαρμόσυνα.«Ὅτι Χριστὸς ἀνέστη τὸν θάνατον πατήσας καὶ τοὺς νεκροὺς ἐγείρας, λαοί, ἀγαλλιᾶσθε. ῍Ω Πάσχα τὸ μέγα, καὶ ἱερώτατον Χριστέ· ὤ σοφία καὶ Λόγε, τοῦ Θεοῦ καὶ δύναμις· δίδου ἡμῖν ἐκτυπώτερον, σοῦ μετασχεῖν, ἐν τῇ ἀνεσπέρῳ, ἡμέρᾳ τῆς βασιλείας σου».Στη συνέχεια όλοι επιστρέφουν στο Καθολικό για να ολοκληρωθεί η λειτουργία της Ανάστασης. Αμέσως μετά, μοναχοί και προσκυνητές μετακινούνται στην τράπεζα της μονής για το πρώτο μη νηστίσιμο γεύμα μετά από νηστεία 40 ημερών. Ψάρι χόρτα κρασί και κόκκινα αυγά βρίσκονται ήδη στα τραπέζια.Η ατμόσφαιρα είναι πλέον χαρούμενη: τάλαντα και καμπάνες σημαίνουν για να δώσουν το χαρμόσυνο μήνυμα της Ανάστασης.Ο εορτασμός όμως δεν τελειώνει την Κυριακή του, Πάσχα όπως γίνεται έξω από το Άγιο Όρος. Τη δεύτερη ημέρα στο Πρωτάτο γίνεται με βυζαντινή μεγαλοπρέπεια συνοδεία ιερέων και επισκόπου του Αγίου Όρους η μεγάλη λιτανεία της θαυματουργής εικόνας «Άξιον Εστί» η οποία διαρκεί πέντε ώρες. Η λιτανεία περνάει από τα κονάκια και τα κελλιά των μοναχών, οι οποίοι υποδέχονται την εικόνα με τιμές και παράλληλα προσφέρουν εδέσματα για να κεραστούν οι επισκέπτες του Αγίου Όρους.Στον Άθω το Πάσχα εορτάζεται μυστικά στα βάθη των καρδιών. Οι μοναχοί προετοιμασμένοι με τη νηστεία και την προσευχή ψάλλουν το «Χριστός Ανέστη» δοξολογικά και ευχαριστιακά. Ο Χριστός δεν είναι του παρελθόντος, της ιστορίας και της θρησκείας αλλά της καρδιάς τους. Η αιώνια αγωνία υποχωρεί και η Ανάσταση δίνει ανάταση και αναψυχή. Με την Ανάστασή του ο Χριστός χαρίζει αληθινή χαρά, ειρήνη στον ανειρήνευτο άνθρωπο, ζωή και ελπίδα στα πολλά αδιέξοδα, βεβαιότητα χαράς ουράνιας. Οι Χριστιανοί επί ένα σαρανταήμερο λέγοντας «Χριστός Ανέστη» και απαντώντας «Αληθώς Ανέστη» ομολογούν την πίστη στην Ανάσταση. Το φιλί της αγάπης, στο πρώτο «Χριστός Ανέστη» τη νύχτα της Αναστάσεως, μαρτυρεί την αγάπη του αναστάντος Χριστού στον κόσμο. Σημαίνει κατάργηση της εχθρότητας, της αντιπαλότητας, της αδιαλλαξίας. Ας αφήσουμε λοιπόν στη λήθη κάθε διαφορά, πικρία και ψυχρότητα. Ας αφήσουμε το «ανέσπερον φως» να λάμψει στις ψυχές μας.
Σαντορίνη
Τη δημοφιλία της καλοκαιρινής Σαντορίνης την ξέραμε. Αυτό που πολλοί αγνοούσαμε είναι η ιδιαιτερότητα του νησιού το Πάσχα. Τα ήθη και έθιμά του σε συνδυασμό με τις απίστευτες παραδοσιακές πασχαλινές του γεύσεις, – όπως τα σγαρδούμια, που είναι η σούπα που ετοιμάζεται το βράδυ της Ανάστασης και τα μελιτίνια, μικρά γλυκά πιτάκια γεμισμένα με μυζήθρα- δημιουργούν μία αίσθηση κατάνυξης και ηρεμίας σε όλους τους επισκέπτες.Το Σάββατο του Λαζάρου σε διάφορα χωριά του νησιού και κυρίως στο Μεγαλοχώρι, στήνεται ο “Λάζαρος” στην πλατεία του χωριού, ένας τεράστιος σταυρός ύψους 15-20 μέτρων ο οποίος στολίζεται με δενδρολίβανο και λουλούδια. Τη Μεγάλη Παρασκευή την παράσταση κλέβει η περιφορά του επιταφίου στον Πύργο, όπου το χωριό στολίζεται με μικρά λιχναράκια, δημιουργώντας μία κατανυκτική ατμόσφαιρα. Το βράδυ της Ανάστασης τα βεγγαλικά δημιουργούν ένα μοναδικό υπερθέαμα σε όλες τις ενορίες του νησιού.Άνδρος
Για τους εκ των Αθηνών ορμώμενους, η Άνδρος αποτελεί μια πολύ κοντινή επιλογή μιας και απέχει μόλις 1 ώρα και 15 λεπτά από το λιμάνι της Ραφήνας, ενώ ταυτόχρονα συνδυάζει ένα ήρεμο, πλην παραδοσιακό Πάσχα. Προτίμησε το Μπατσί αν θες νυχτερινή ζωή στις διακοπές σου (εδώ δεν χρειάζεται αμάξι) και τη Χώρα αν θες να βρεις την ηρεμία σου στα επιβλητικά αρχοντικά του νησιού του Αιγαίου. Για πιο απομονωμένες και παραδοσιακές καταστάσεις, μείνε στις πανέμορφες Στενιές. Εκεί όπου το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα μετά την περιφορά των εικόνων των δύο εκκλησιών στα δρομάκια του χωριού, οι πιστοί συναντιούνται στην πλατεία, όπου ξεκινά ένας εντυπωσιακός μπαρουτοπόλεμος, τα ονομαστά μάσκουλα.Μετέωρα
Ο ιδανικός προορισμός για όλους αυτούς που συνδυάζουν τις διακοπές του Πάσχα με τον θρησκευτικό χαρακτήρα των ημερών ακούει στο όνομα Μετέωρα. Εδώ, μην περιμένεις κοσμικότητες και υπερβολές. Το βράδυ της Ανάστασης, ενδείκνυται μια επίσκεψη σε κάποια από τις μονές του, όπως αυτή του Αγίου Στεφάνου, η οποία βρίσκεται πάνω από τεράστιους απόκρυμνους βράχους, σκαλισμένους από την ίδια τη φύση (και ευτυχώς για τον κόσμο, είναι εύκολα προσβάσιμη). Κάτω από τα πόδια σου, ο Πηνειός ποταμός και στο βάθος η οροσειρά της Πίνδου και η όμορφη κωμόπολη της Καλαμπάκας. Για όσους από σας αντέχετε τις δύσκολες αναβάσεις, μια επίσκεψη στο Μοναστήρι του Ρουσάνου θα σας ανταμείψει. Κοντινές περιοχές για εκδρομές; Από Ελάτη, Περτούλι και Τρίκαλα, μέχρι τα Χωριά του Ασπροποτάμου ή την πανέμορφη Λίμνη Πλαστήρα.Κέρκυρα
Το Πάσχα στο πανέμορφο νησί των Επτανήσων έχει κάτι το διαφορετικό. Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, οι κάτοικοι της Παλιάς Πόλης πετούν τεράστια κανάτια γεμάτα νερό –τους μπότηδες- από τα μπαλκόνια τους, στον περίφημο “Πόλεμο των Κανατιών”, υπό τον ήχο βροντερών κανονιοβολισμών. Και από κάτω, λαοθάλασσα. Κι εκεί που η φασαρία των μπότηδων τελειώνει, οι Φιλαρμονικές ξεχύνονται στους δρόμους για να σου κάνουν παρέα την ώρα που θα απολαμβάνεις τον -προ Ανάστασης- καφέ σου σε κάποιο από τα σοκάκια της πλατείας. Εδώ πάντως το σούβλισμα του αρνιού δεν αποτελεί μέρος της παράδοσης, αν και κάποιοι πιστοί δεν το αμελούν. Οι Κερκυραίοι τρώνε σούπα αυγολέμονο με 2-3 κρεατικά και αφήνουν το αρνάκι για τη δεύτερη μέρα. Το μενού των ημερών περιλαμβάνει κρέας λεμονάτο με ρύζι, γαύρο και χταπόδι στον φούρνο με σκόρδο και κρέας με μακαρόνια. Για να είσαι μέσα στο κλίμα, ζήτα τα ως σοφρίτο, μπουρδέτο, παστιστάδα!Χίος
Για τους ατρόμητους ταξιδιώτες υπάρχει το πέρασμα από το “Θάνατο στην αιώνια Ζωή”, κοινώς το περίφημο έθιμο του ρουκετοπόλεμου στον Βροντάδο, που έχει τις ρίζες του στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Για την ασφάλεια του κόσµου αλλά και των δηµοσιογραφικών επιτελείων από τα μεγαλύτερα διεθνή μέσα που έρχονται να καλύψουν το έθιµο, εφαρµόζεται δακτύλιος που δεν επιτρέπει τη διέλευση αυτοκινήτων και πεζών στους δρόμους του χωριού. Βρίσκεις το έθιμο ριψοκίνδυνο; Έχε τότε υπόψιν πως υπάρχει και το κάψιμο του Ιούδα το βράδυ της Ανάστασης στα Μεστά. Προτίμησε να πας στη Χίο αν διαθέτεις (μπορείς και να νοικιάσεις) αμάξι ή μηχανή, καθώς το νησί του Αιγαίου είναι πολύ μεγάλο σε έκταση. Κάνε μια περιήγηση στη χώρα, ανακάλυψε την Απλωταριά και πιες τον καφέ σου στην κεντρική πλατεία των Βουνακίων. Εκτός από την “σταθερή αξία” μαστίχα, να δοκιμάσεις αυγοκαλάμαρα (ομελέτα γεμιστή με κιμά) και μαριδόπιτα (μαριδάκι με κουρκούτι και κρεμμύδια στο τηγάνι).Σύρος
Εδώ οι καθολικοί γιορτάζουν το Πάσχα μαζί με τους ορθόδοξους σε όλες τις εκκλησίες του νησιού, κάτι που πιθανότατα δεν γίνεται αλλού στον κόσμο. Τη Μεγάλη Παρασκευή οι επιτάφιοι ξεκινούν από όλες τις ενορίες του νησιού (καθολικές και ορθόδοξες), περνούν από κάθε γειτονιά και καταλήγουν στην κεντρική πλατεία της Ερμούπολης για κοινή λιτανεία, όπου ψάλλονται μελωδικά τροπάρια από τη χορωδία του Αγίου Νικολάου. Το πρωί της ημέρας της Ανάστασης η πρώτη Ανάσταση συνοδεύεται από το δυνατό χτύπημα των στασιδιών, ενώ το βράδυ τα βεγγαλικά φωτίζουν όλη την πόλη. Αξίζει να πάρεις μια γεύση από το καθολικό Πάσχα, στο Ναό του Αγίου Γεωργίου, στην Άνω Σύρο. Ένα είναι σίγουρο: Η αρχόντισσα των Κυκλάδων, το Πάσχα, είναι στα καλύτερά της.Μονεμβασιά
Η μυστηριακή χειμωνιάτικη εικόνα που έχει η πόλη με τα αρχοντικά, τις βυζαντινές εκκλησίες και στριφογυριστά καλντερίμια, την άνοιξη δίνει τη θέση της σε ένα ανθισμένο τοπίο που, το Πάσχα, έχει την τιμητική του. Τα λιθόκτιστα σοκάκια της καστροπολιτείας και η ησυχία δημιουργούν μια ιδιαίτερα ρομαντική και γραφική ατμόσφαιρα, που κορυφώνεται τη Μεγάλη Παρασκευή, όπου γίνεται η περιφορά του Επιταφίου στα σοκάκια, με τη μουσική υπόκρουση της μπάντας του δήμου.Το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα αξίζει να παρακολουθήσεις το έθιμο του καψίματος του Ιούδα, όπου ένα ανθρώπινο ομοίωμα από ξύλα και άχυρα παραγεμισμένο με εκρηκτικά παίρνει φωτιά στον περίβολο της εκκλησίαςΛεωνίδιο
Ένα από τα πιο φαντασμαγορικά έθιμα του Πάσχα γίνονται κάθε χρόνο στο Λεωνίδιο, την πρωτεύουσα της επαρχίας Κυνουρίας. Την ημέρα της Ανάστασης, με το πρώτο “Χριστός Ανέστη” χιλιάδες πολύχρωμα αερόστατα – φαναράκια πυροδοτούνται και γενιζουν τον ουρανό. Η παράδοση λέει πως στην πρωτεύουσα της Τσακωνιάς, όποιες και αν είναι οι καιρικές συνθήκες, ξαφνικά, τη στιγμή της Ανάστασης, επικρατεί νηνεμία με ελαφρό δυτικό αεράκι. Το πέταγμα των αερόστατων συνοδεύεται από πολλά πυροτεχνήματα, ενώ δίπλα στην εκκλησία καίγεται το ομοίωμα του Ιούδα πάνω σε ξερά κλαδιά.Το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα πήγαινε στην τελετή της Αγάπης, όπου το Ευαγγέλιο διαβάζεται και στην τσακώνικη διάλεκτο.Ναύπλιο
Στο Ναύπλιο θα κάνεις γραφικότατο Πάσχα. Η περιφορά του Επιταφίου ακολουθεί μια μοναδική πορεία, μέσα στα σοκάκια της πόλης καθώς ανεβαίνει προς το κάστρο, κάνοντας το γύρο της Ακροναυπλίας. Σε όλη τη διαδρομή η μπάντα του Ναυπλίου παίζει πένθιμα εμβατήρια, που συνοδεύονται από μελωδικές ψαλμωδίες. Οι επιτάφιοι συναντιούνται στην πανέμορφη πλατεία Ελευθερίας. Το μεγάλο Σάββατο το βράδυ, το αναστάσιμο μήνυμα μεταδίδεται με χαρμόσυνες κωδωνοκρουσίες από τις καμπάνες των ναών και με εκκωφαντικούς κρότους βεγγαλικών στην πλατεία Συντάγματος. Αν θέλεις πιο ήσυχη Ανάσταση, καλύτερα να πας στην εκκλησία της Μητρόπολης. Αξίζει να παρακολουθήσεις την περιφορά του Επιταφίου της Παναγίας στον Ψαρομαχαλά, στη γειτονιά των ψαράδων, που βρίσκεται κάτω από την Ακροναυπλία. Το θέαμα των αναμμένων κεριών και το γραφικό σκηνικό είναι το κάτι άλλο. Σκιάθο
Το Πάσχα στη Σκιάθο, στο νησί «του αγίου των ελληνικών γραμμάτων», είναι μυστικιστικό και κατανυκτικό. Όλοι οι κάτοικοι του νησιού διανύουν την Εβδομάδα των Παθών με ευλάβεια και αναστοχασμό, στον τόπο όπου τηρείται απαρέγκλιτα το Αγιονορείτικο Τυπικό. Ο πένθιμος χτύπος από τις καμπάνες των εκκλησιών, που ηχούν σε όλες τις γωνιές του ανθισμένου νησιού, συμπληρώνει το γλυκά μελαγχολικό συναίσθημα που νιώθει ο ταξιδιώτης βιώνοντας τη μοναδική εμπειρία του Πάσχα στη Σκιάθο. Επισκεφτείτε το νησί αυτές τις άγιες μέρες και λάβετε μέρος στο υποβλητικό τελετουργικό της Μεγάλης Εβδομάδας.Πάτμο
Παμπάλαια έθιμα που ανάγονται στην Καινή Διαθήκη αναβιώνουν κάθε Πάσχα στην Πάτμο με επίκεντρο τοΚαστρομονάστηρο του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, που στεφανώνει την γραφική χώρα της Πάτμου. Τα πιο εντυπωσιακά έθιμα είναι η Τελετή του Νιπτήρος την Μεγάλη Πέμπτη, η αναπαράσταση της Αποκαθήλωσης την Μεγάλη Παρασκευή, η λειτουργία της Ανάστασης καθώς και η «Ακολουθία της Αγάπης» το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα στη Μονή του Αγίου Ιωάννη, η οποία κλείνει με τον πλέον μεγαλειώδη συγκινησιακά τρόπο το τελετουργικό που ύμνησε τα Πάθη του Ιησού και την Ανάστασή του.
Καλαμάτα
Κάθε χρόνο, το βράδι της Κυριακής του Πάσχα, στις 8.30, αναβιώνει στη δυτική παραλία της Καλαμάτας, στα παλιά Σφαγεία, το έθιμο του σαϊτοπόλεμου. Το παράξενο αυτό τοπικό έθιμο ανάγεται αιώνες πίσω, στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, όταν οι Έλληνες επέδειξαν ιδιαίτερο ηρωισμό, αλλά και ευρηματικότητα, στις μάχες τους εναντίον των Τούρκων. Σύμφωνα με τον θρύλο, οι Μεσσήνιοι κατάφεραν να αναχαιτίσουν το ιππικό των Τούρκων κατασκευάζοντας σαΐτες γεμάτες εκρηκτικά. Οι Τούρκοι ήταν πολύ περισσότεροι σε αριθμό, οι Έλληνες όμως κατάφεραν με το τέχνασμα αυτό να τους κατατροπώσουν.
Για τον σαϊτοπόλεμο, οι συμμετέχοντες χωρίζονται στα λεγόμενα «μπουλούκια», αφού έχουν προετοιμαστεί κατάλληλα, φορώντας τις παραδοσιακές στολές τους και οπλισμένοι με τις σαΐτες που έχουν οι ίδιοι κατασκευάσει από χαρτονένιους σωλήνες γεμισμένους με μπαρούτι. Το ιδιαίτερο αυτό έθιμο χαίρει μεγάλης εκτίμησης τόσο από τους ντόπιους, όσο και από τους επισκέπτες στην πόλη κατά τις Άγιες Μέρες, καθώς είναι κάτι το ξεχωριστό και λειτουργεί ως ενθύμηση των ένδοξων αγώνων των Ελλήνων.
Πηγές: newsbomb.gr, cosmo.gr, mythicalpeloponnese.gr
Αφήστε μια απάντηση