Οι ενήλικες θεωρούν ότι ο κόσμος των παιδιών είναι ευτυχισμένος και ξέγνοιαστος. Τα παιδιά δεν έχουν επαγγελματικές υποχρεώσεις, δεν έχουν να πληρώσουν τους λογαριασμούς. Γιατί να ανησυχούν λοιπόν; Για πάρα πολλά! Ακόμη και τα πολύ μικρά παιδιά έχουν ανησυχίες και να αισθάνονται άγχος σε κάποιο βαθμό.
Πηγές του παιδικού στρες
Το άγχος είναι συνάρτηση των απαιτήσεων που έχει ο κόσμος από εμάς και των ικανοτήτων μας να ανταποκριθούμε σε αυτές. Oι απαιτήσεις συνήθως προέρχονται από εξωτερικές πηγές, όπως η οικογένεια, η εργασία, οι φίλοι ή το σχολείο. Αλλά επίσης μπορεί να προέλθουν από εσωτερικούς παράγοντες, όπως τα “θέλω” μας σε σχέση με τις πραγματικές μας ικανότητες.
Το άγχος μπορεί να επηρεάσει όποιον αισθάνεται υπερφορτωμένος από απαιτήσεις – ακόμη και τα παιδιά. Σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, ο αποχωρισμός από τους γονείς μπορεί να προκαλέσει άγχος. Για τα μεγαλύτερα παιδιά, οι ακαδημαϊκές και κοινωνικές πιέσεις (κυρίως από την προσπάθεια τους να ενταχθούν σε κάποια ομάδα) προκαλούν άγχος.
Πολλά παιδιά επίσης έχουν υπερβολικά φορτωμένο πρόγραμμα που τους στερεί χρόνο από το δημιουργικό παιχνίδι ή την απαραίτητη χαλάρωση μετά το σχολείο. Τα παιδιά που διαμαρτύρονται για όλες τις δραστηριότητές τους ή που αρνούνται να πάνε σε αυτές, μπορεί να έχουν υπερβολικά φορτωμένο πρόγραμμα. Συζητήστε με τα παιδιά σας σχετικά με το πώς αισθάνονται για τις εξωσχολικές δραστηριότητες. Αν διαμαρτύρονται, συζητήστε μαζί τους τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα από τη διακοπή μιας δραστηριότητας. Εάν η διακοπή της δραστηριότητας δεν είναι εφικτή επιλογή, τότε διερευνήστε τρόπους για να διαχειριστείτε το χρόνο και τις ευθύνες του παιδιού ώστε να μειωθεί το άγχος.
Το παιδικό άγχος μπορεί να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο από παράγοντες που δεν σχετίζονται με τη δική τους ζωή. Μήπως σας ακούν να διαμαρτύρεστε υπερβολικά για τα προβλήματα που αντιμετωπίζετε στη δουλειά, ή να ανησυχείτε για κάποια ασθένεια ή να τσακώνεστε με το σύντροφό σας ή να γκρινιάζετε για την οικονομική κρίση; Τα παιδιά έχουν την τάση να «υιοθετούν» τις ανησυχίες των γονέων. Έτσι θα πρέπει να προσέχετε με ποιο τρόπο συζητάτε τέτοια θέματα όταν τα παιδιά είναι μπροστά.
Ακόμη και οι ειδήσεις μπορούν να προκαλέσουν άγχος. Τα παιδιά που βλέπουν ενοχλητικές εικόνες στην τηλεόραση ή να ακούν τους μεγάλους να μιλούν για φυσικές καταστροφές, πολέμους και τρομοκρατία μπορεί να ανησυχούν για τη δική τους ασφάλεια και εκείνη των ανθρώπων που αγαπούν. Συζητήστε με τα παιδιά σας σχετικά με το τι βλέπουμε και ακούμε, και παρακολουθείτε ό, τι βλέπουν στην τηλεόραση, έτσι ώστε να μπορείτε να τα βοηθήσετε να καταλάβουν τι συμβαίνει.
Δώστε επίσης σημασία σε περίπλοκες καταστάσεις, όπως μια ασθένεια, ένα θάνατο αγαπημένου προσώπου ή ένα διαζύγιο. Όταν αυτά προστίθενται στις καθημερινές πιέσεις που δέχονται τα παιδιά, το άγχος μεγεθύνεται. Ακόμα και το πιο φιλικό διαζύγιο μπορεί να είναι μια δύσκολη εμπειρία για τα παιδιά, επειδή το βασικό σύστημα ασφαλείας τους – η οικογένειά τους – διανύει μια δύσκολη αλλαγή. Εν διστάσει ή διαζευγμένοι γονείς δεν θα πρέπει να ζητήσουν από τα παιδιά να επιλέξουν μια πλευρά ούτε να τα εκθέσουν σε αρνητικά σχόλια για τον άλλο γονέα.
Θα πρέπει επίσης να συνειδητοποιήσουμε ότι κάποια πράγματα που δεν είναι σημαντικά για τους ενήλικες μπορεί να προκαλέσει άγχος στα παιδιά. Δείξτε στα παιδιά ότι κατανοείτε πότε είναι αγχωμένα και να μην απορρίπτετε τα συναισθήματά τους ως ακατάλληλα.
Σημάδια και συμπτώματα
Αν και δεν είναι πάντα εύκολο να αναγνωρίσει κανείς πότε τα παιδιά είναι αγχωμένα, κάποιες βραχυπρόθεσμες αλλαγές στη συμπεριφορά – όπως εναλλαγές της διάθεσης, επιθετικότητα, αλλαγές στις συνήθειες του ύπνου, ενούρηση – μπορεί να είναι ενδείξεις. Μερικά παιδιά βιώνουν σωματικές επιπτώσεις, όπως στομαχόπονοι και πονοκέφαλοι. Άλλα έχουν πρόβλημα συγκέντρωσης και δεν μπορούν να ολοκληρώσουν την σχολική τους εργασία. Κάποια μπορεί να αποτραβηχτούν και να περνούν πολύ χρόνο μόνα.
Τα μικρότερα παιδιά μπορεί να αποκτήσουν νέες συνήθειες, όπως το πιπίλισμα του αντίχειρα, να παίζουν με τα δάχτυλα τα μαλλιά τους, ή να σκαλίζουν τη μύτη τους. Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορεί να αρχίσουν να λένε ψέματα, να εκφοβίζουν φίλους τους, ή να δείχνουν έλλειψη σεβασμού. Ένα παιδί που αγχώνεται μπορεί επίσης να έχει εφιάλτες, να φοβάται να μείνει μόνο, υπερβολικές αντιδράσεις σε ήσσονος σημασίας προβλήματα, και δραστικές αλλαγές στην ακαδημαϊκή απόδοση.
Μείωση του στρες
Πώς μπορείτε να βοηθήσετε τα παιδιά να αντιμετωπίσουν το άγχος; Η σωστή ξεκούραση και η καλή διατροφή μπορεί να ενισχύσουν την αντιμετώπιση των δεξιοτήτων, όπως και η καλή ανατροφή των παιδιών. Βρείτε χρόνο για τα παιδιά σας κάθε μέρα. Μπορεί να χρειάζονται να μιλήσουν ή απλώς να είναι στο ίδιο δωμάτιο με εσάς… να είστε διαθέσιμοι. Μην προσπαθήσετε να τα κάνετε να μιλήσουν, ακόμα και αν γνωρίζετε τι τα ανησυχεί. Μερικές φορές τα παιδιά αισθάνονται καλύτερα απλώς όταν περνάτε χρόνο μαζί τους ακόμη και στις απλούστερες δραστηριότητες διασκέδασης.
Ακόμη και όταν τα παιδιά μεγαλώνουν, η ποιότητα του χρόνου είναι σημαντική. Είναι πραγματικά δύσκολο για μερικούς ανθρώπους να έρθουν στο σπίτι μετά τη δουλειά, να πέσουν στο πάτωμα, και να παίξουν με τα παιδιά τους ή απλά να τους μιλήσουμε για την ημέρα τους – ειδικά εάν είχαν και οι ίδιοι μια αγχωτική ημέρα. Όμως, εκφράζοντας ενδιαφέρον δείχνετε στα παιδιά ότι είναι σημαντικά για εσάς.
Βοηθήστε το παιδί σας να αντιμετωπίσει το άγχος, μιλήστε του για το τι μπορεί να είναι αυτό που το προκαλεί. Μαζί, μπορείτε να βρείτε κάποιες λύσεις, όπως η μείωση των εξωσχολικών δραστηριοτήτων, να βρείτε περισσότερο χρόνο μιλώντας με άλλους γονείς ή δασκάλους, σωματική άσκηση, ή ακόμη και ένα ημερολόγιο.
Μπορείτε επίσης να βοηθήσετε με την πρόβλεψη δυνητικά αγχωτικών καταστάσεων προετοιμάζοντας κατάλληλα τα παιδιά. Για παράδειγμα, ενημερώστε έγκαιρα το παιδί για την επόμενη επίσκεψη στο γιατρό και μιλήστε του για το τι θα συμβεί εκεί. Προσαρμόστε τις πληροφορίες για την ηλικία του παιδιού σας – τα μικρότερα παιδιά δεν θα χρειάζονται τόσες πολλές λεπτομέρειες, όπως τα μεγαλύτερα παιδιά και οι έφηβοι.
Να θυμάστε ότι μέχρι κάποιο επίπεδο το στρες είναι φυσιολογικό. Δείξτε στα παιδιά σας να ότι είναι φυσιολογικό να νιώθουν κάποιες φορές θυμό, φόβο, , μοναξιά, ή άγχος και πως και οι άλλοι άνθρωποι μοιράζονται αυτά τα συναισθήματα. Διαβεβαιώστε τα πως πιστεύετε στις ικανότητές τους να χειριστούν την εκάστοτε κατάσταση..
Βοηθώντας το παιδί σας να διαχειριστεί το άγχος
Όταν τα παιδιά δεν μπορούν ή δεν θέλουν να μιλήσουν για το άγχος τους, μιλήστε για δικές σας αντίστοιχες εμπειρίες. Αυτό δείχνει ότι είστε πρόθυμοι να αντιμετωπίσετε σκληρά θέματα και ότι είστε διαθέσιμοι να μιλήσετε με το παιδί όταν θα είναι έτοιμο. Αν ένα παιδί δείχνει συμπτώματα που σας αφορούν και είναι απρόθυμο να μιλήσει, συμβουλευτείτε έναν ειδικό.
Τα βιβλία μπορούν να βοηθήσουν τα μικρά παιδιά να ταυτιστούν με τους χαρακτήρες σε στρεσογόνες καταστάσεις και να μάθουν πώς να αντιμετωπίσουν την κατάσταση.
Οι περισσότεροι γονείς έχουν τις ικανότητες να αντιμετωπίσουν το άγχος του παιδιού τους. Απευθυνθείτε σε ειδικό όταν η αρνητική συμπεριφορά επιμένει ή όταν το άγχος προκαλεί έντονη νευρικότητα ή όταν δημιουργούνται σημαντικά προβλήματα στη συμπεριφορά του παιδιού στο σχολείο ή το σπίτι.
Πηγή: kidshealth.org
