Ως Άθλοι του Ηρακλή έχουν καταγραφεί στην ελληνική μυθολογία δώδεκα κατορθώματα που έκανε ο μυθικός ήρωας Ηρακλής προκειμένου να εξαγνισθεί για το φόνο της γυναίκας του και των παιδιών του, που είχε διαπράξει όταν τον τρέλανε η Ήρα. Για το σκοπό αυτό, ο Ηρακλής πήγε στο Μαντείο των Δελφών και πήρε χρησμό, σύμφωνα με τον οποίο έπρεπε να υπηρετήσει για δώδεκα χρόνια τον Ευρυσθέα, βασιλιά της Τίρυνθας, και να πραγματοποιήσει τους άθλους που του πρόσταζε εκείνος. Οι άθλοι που τελικά πραγματοποίησε ήταν:
- Το πρώτο του κατόρθωμα ήταν η εξόντωση του φοβερού λιονταριού της Νεμέας, που είχε ερημώσει όλη την πολιτεία.
- Το δεύτερο κατόρθωμά του ήταν η εξόντωση της Λερναίας Ύδρας, ενός τέρατος με εννιά κεφάλια που ζούσε στη λίμνη Λέρνη και σκορπούσε τη συμφορά στους κατοίκους της περιοχής. Στη θέση κάθε κεφαλιού που έκοβε ο Ηρακλής ξεπετιόνταν άλλα δύο, και έτσι αναγκάστηκε όταν έκοβε ένα κεφάλι να καίει με φωτιά το κόψιμο. Ύστερα, αφού σκότωσε το θηρίο, βούτηξε στο αίμα του τις σαΐτες του και τις έκανε θανατηφόρες.
- Τρίτο κατόρθωμα ήταν εκείνο, όπου έπιασε το γοργό ελάφι της Κερύνειας με τα χάλκινα πόδια και τα χρυσά κέρατα και το πήγε στον Ευρυσθέα ζωντανό.
- Τέταρτο σκότωσε τον Ερυμάνθιο Κάπρο, που ερήμωνε κι έφερνε τον πανικό στην περιοχή της Αρκαδίας.
- Πέμπτο, καθάρισε τους στάβλους του Αυγεία, του πλούσιου βασιλιά με τα 3.000 βόδια, από την κοπριά που είχε μαζευτεί εκεί από τριάντα χρόνια, που είχαν να καθαριστούν οι στάβλοι. Ο Ηρακλής τους καθάρισε στρέφοντας τα νερά του Πηνειού και του Αλφειού προς τους στάβλους, κι αυτά παρασύρανε την κοπριά.
- Έκτο, σκότωσε με τις σαΐτες του τις Στυμφαλίδες Όρνιθες, που ήταν ανθρωποφάγα αρπακτικά πουλιά με χάλκινα ράμφη, νύχια και φτερά, και πετούσαν σαν σαΐτες.
- Έβδομο, έπιασε τον άγριο ταύρο της Κρήτης που έκανε καταστροφές σε όλη την Κρήτη, και τον πήγε ζωντανό στον Ευρυσθέα, που φοβήθηκε και τον άφησε ελεύθερο.
- Όγδοος άθλος του Ηρακλή ήταν η αρπαγή των άγριων αλόγων του Διομήδη. Αυτός ήταν βασιλιάς των Βιστόνων στη Θράκη, γιος του Άρη, που έτρεφε τα άγρια άλογά του με ανθρώπινο κρέας. Το Διομήδη τον σκότωσε ο Ηρακλής και, παίρνοντας τα άλογά του, τα πήγε στον Ευρυσθέα αφού τα ημέρωσε. Ο βασιλιάς των Μυκηνών τα άφησε ελεύθερα στον Όλυμπο, όπου κατασπαράχτηκαν από άγρια θηρία.
Μετά από το κατόρθωμα αυτό του Ηρακλή, η κόρη του Ευρυσθέα, η Αδμήτη, ζήτησε να της φέρει τη ζώνη της Ιππολύτης, της βασίλισσας των Αμαζόνων, κι ο Ευρυσθέας διέταξε τον Ηρακλή να εκτελέσει την επιθυμία της κόρης του. Ο Ηρακλής, μετά από πολλές περιπέτειες, βρήκε τον πολεμικό λαό των Αμαζόνων και προσπάθησε να πάρει τη ζωή της βασίλισσάς τους. Αυτές όμως με τόση ορμή τον αντιμετώπισαν και τόσο άγρια αρνήθηκαν να του δώσουν αυτό που ήθελε, ώστε ο Ηρακλής αναγκάστηκε να σκοτώσει την Ιππολύτη και να πάρει τη ζώνη.
Ύστερα, ο Ευρυσθέας τον πρόσταξε να του φέρει τα βόδια του Γηρυόνη, που τα φύλαγε ο Όρθρος, ένα φοβερό σκυλί. Ο Γηρυόνης ήταν ένας γίγαντας με τρία κορμιά και τρία κεφάλια που ζούσε σ’ ένα νησί στη δυτική άκρη του Ωκεανού. Μετά από πολλές δυσκολίες κι αφού πάλεψε με τα κύματα για να φτάσει στο νησί, σκότωσε το Γηρυόνη και το σκύλο του Όρθρο. Αυτό ήταν το δέκατο κατόρθωμά του.
Ο ενδέκατος άθλος του ήταν η αρπαγή των μήλων των Εσπερίδων. Οι Εσπερίδες ήταν νύμφες που έμεναν στον κήπο των θεών που τις είχαν διατάξει να φυλάνε τα χρυσά μήλα που βρίσκονταν εκεί και που τα είχε χαρίσει η Γη στους γάμους του Δία και της Ήρας. Μαζί με αυτές τις κόρες της Νύχτας φύλακας του κήπου ήταν και ο φοβερός δράκος Λάδωνας, καθώς και ο Άτλαντας που σήκωνε τον ουρανό. Ο κήπος των θεών βρισκόταν στα πιο δυτικά σύνορα της γης, εκεί όπου ο ουρανός και η γη ενώνονται σε κάποιο νησί πέρα από τον ωκεανό ή κοντά στη Λιβύη, σ’ ένα βουνό της Αφρικής. Ο Ηρακλής πήρε τα μήλα με τη βοήθεια του Άτλαντα, αφού σήκωσε αυτός για λίγο το φορτίο του ουρανού στους ώμους του, μέχρι να κλέψει τα μήλα από τον κήπο των Εσπερίδων ο Άτλαντας.
Τέλος, το δωδέκατο κατόρθωμα του Ηρακλή ήταν να κατεβεί στον Άδη και να ανεβάσει στη γη και να οδηγήσει στον Ευρυσθέα τον τρικέφαλο σκύλο Κέρβερο, που ήταν γιος του Τυφωέα και της Έχιδνας, είχε αδελφούς το δικέφαλο Όρθρο, τον σκύλο του Γηρυόνη, και τη Λερναία Ύδρα και φύλαγε τις πύλες του Κάτω Κόσμου.
Ο Ηρακλής με τα δώδεκα αυτά κατορθώματά του ελευθερώθηκε από την κυριαρχία του Ευρυσθέα και γύρισε ύστερα όλο τον κόσμο βοηθώντας τους αδύνατους.
