Μερικές από τις προκλήσεις μέσα στη χρονιά στο πλαίσιο του μαθήματος της Γλώσσας ήταν η καλλιέργεια τόσο της φαντασίας όσο και του προφορικού και γραπτού λόγου των παιδιών. Κατά τη γνώμη μου, οι προκλήσεις αυτές έχουν ξεχωριστή βαρύτητα κατά τη διάρκεια της φοίτησης στο Δημοτικό αλλά ταυτόχρονα αφορούν  δεξιότητες που είναι χρήσιμες για όλη τη ζωή των παιδιών. Στην αληθινή ζωή μπορεί να μη χρειαστείς ποτέ να απαριθμήσεις τα μέρη του λόγου, αλλά σίγουρα κάποια στιγμή θα χρειαστεί να συντάξεις ένα επίσημο κείμενο (ένα βιογραφικό, μία επιστολή διαμαρτυρίας προς τον Δήμο, μία ανακοίνωση, μια πρόσκληση), να μιλήσεις σωστά σε επίσημο πλαίσιο (πχ. συνέντευξη για δουλειά) και φυσικά η ζωηρή φαντασία είναι ένα πανίσχυρο εργαλείο για κάθε περίσταση! Έτσι, την άνοιξη, λίγο πριν το Πάσχα, έμαθα για τον 3ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Συγγραφής Παραμυθιού. Το σκέφτηκα καλά και συνειδητοποίησα πως αυτός ο διαγωνισμός θα είχε πολλά να προσφέρει στην τάξη μου. Καταρχάς, θα πρόσφερε εσωτερικό κίνητρο για παραγωγή λόγου! Τα παιδιά θα ήθελαν να συμμετέχουν! Αυτό ακριβώς είναι και το συστατικό της επιτυχίας: εάν το παιδί είναι ενθουσιασμένο με ένα θέμα, θα διηγηθεί ή θα γράψει κάτι ενδιαφέρον! Έπειτα, πριν αρχίσουμε να γράφουμε, θα έπρεπε να διαβάσουμε παραμύθια και να καθίσουμε να συλλογιστούμε ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτού του κειμενικού είδους. Τέλος, αυτή η διαδικασία-και αυτό ήταν, νομίζω, το μεγαλύτερο στοίχημα- θα οδηγούσε στη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των παιδιών, θα μεταμόρφωνε την τάξη σε μια ομάδα. Η εργασία σε ομάδες απαιτεί ουσιαστική συνεργασία. Η συνεργασία με τη σειρά της απαιτεί την τήρηση κάποιων κανόνων συμπεριφοράς. (Και-δυστυχώς- τα παιδιά σήμερα δυσκολεύονται πάρα πολύ να συνεργαστούν και να λειτουργήσουν ομαδικά…).

Ξεκινήσαμε διαβάζοντας παραμύθια και εντοπίζοντας ομοιότητες και διαφορές.

Το επόμενο βήμα ήταν η προεργασία για τη συγγραφή: έπρεπε να ενεργοποιηθεί η φαντασία των παιδιών και να μπορέσουν συνεργατικά να διηγηθούν ένα παραμύθι. Στην προεργασία αξιοποιήσαμε το επιτραπέζιο παιχνίδι “Μια φορά κι έναν καιρό”  της “Κάισσα”.

Το παρακάτω βίντεο περιγράφει με λεπτομέρεια το συγκεκριμένο παιχνίδι στα αγγλικά:

Τα παιδιά χωρίστηκαν σε τέσσερις ομάδες και κάθισαν γύρω από το ίδιο τραπέζι. Κάθε ομάδα πήρε έναν αριθμό καρτών και αρχίσαμε την ιστορία…  Οι ομάδες ανταγωνίζονται μεταξύ τους για το ποια θα πάρει το ρόλο του αφηγητή. Η ομάδα που αφηγείται θα πρέπει να αξιοποιήσει κατά την αφήγηση τις κάρτες που έχει στο χέρι της. Μόλις αυτό που απεικονίζει η κάρτα (πρόσωπο, αντικείμενο, μέρος, ενέργεια) ενταχθεί στην πλοκή, τότε η ομάδα μπορεί να ρίξει την κάρτα κάτω. Στο τέλος, έχουμε μια σειρά από κάρτες και ακολουθώντας τες μπορούμε να αφηγηθούμε από την αρχή την ιστορία. Το συναρπαστικό αυτό του παιχνιδιού είναι ότι μια ομάδα μπορεί να διακόψει την αφήγηση της ομάδας-αφηγήτριας. Αν οι παίκτες της ομάδας που έχουν τον ρόλο του αφηγητή εκείνη τη στιγμή αναφέρουν πχ. τη λέξη “πριγκιποπούλα” και μια άλλη ομάδα έχει την κάρτα “πριγκίπισσα”, τότε πετούν την κάρτα τους κάτω και παίρνουν τη σκυτάλη της αφήγησης. Γι’ αυτό είναι ένα παιχνίδι που απαιτεί συγκέντρωση και στρατηγική. Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο που προσθέτει δυσκολία είναι οι κάρτες τέλους. Κάθε ομάδα παίρνει μία μόνο κάρτα τέλους, η οποία αναφέρει τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να τελειώσει η ομάδα την ιστορία. Έτσι, κατά τη διάρκεια της αφήγησης, μια ομάδα πρέπει να έχει στο νου πως η πλοκή πρέπει να οδηγηθεί προς την κατεύθυνση που υποδεικνύει η κάρτα τέλους (πχ. Η μάγισσα έφυγε μακριά και κανείς ποτέ δεν την ξαναείδε). Αυτό είναι αρκετά δύσκολο -ειδικά για τα μικρά παιδιά- αλλά τα εξοικειώνει με έναν πιο ώριμο τρόπο σκέψης κατά τη συγγραφή: τα βάζει στη διαδικασία να προετοιμάσουν το τέλος από πριν έχοντας μια καθολική θεώρηση της ιστορίας.

 

Έπειτα από όλα αυτά, καθίσαμε όλοι μαζί να γράψουμε την ιστορία. Εγώ κάθισα στον υπολογιστή στη θέση του δακτυλογράφου, ενώ τα παιδιά έπαιρναν τον λόγο το ένα μετά το άλλο για να αφηγηθούν το παραμύθι που θα υποβάλλαμε στον διαγωνισμό. (Εδώ προσπάθησα να κάνω επίτηδες κάποια ορθογραφικά λάθη,  έτσι ώστε να δίνεται στα παιδιά η δυνατότητα να με διορθώνουν). 😉

Στο τέλος, μπορεί να μην πήραμε κάποιο βραβείο, μα οι ίδιες οι εμπειρίες που βιώσαμε μέσα στην τάξη ήταν πολύτιμες!

Συμπέρασμα: Ένα επιτραπέζιο μπορεί να απογειώσει το γλωσσικό μάθημα προσφέροντας κίνητρο και πολλαπλά μαθησιακά οφέλη!