Α. Κάπνισμα

Κάπνισμα ονομάζεται η πρακτική της εισπνοής καπνού προερχόμενου από την καύση φύλλων του φυτού καπνός. Η καύση γίνεται συνήθως σε τσιγάρο, πούρο αβάνα ή με άλλο τρόπο. Η πρακτική αυτή ήταν συνήθεια των κατοίκων της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής, πριν ακόμα αυτές ανακαλυφθούν από τους Ευρωπαίους. Η συνήθεια μεταφέρθηκε στην Ευρώπη και την Ασία μετά το 1556.

Τη δεκαετία του 1920, Γερμανοί επιστήμονες ανακάλυψαν ότι το κάπνισμα είναι βλαβερό για την υγεία, αλλά η παγκόσμια κοινότητα αναγνώρισε το πρόβλημα σταδιακά μόνο μετά το 1950. Στα επόμενα χρόνια, έγινε κατανοητό ότι το κάπνισμα προκαλεί καρκίνο (του πνεύμονα αλλά και άλλες μορφές καρκίνου) καθώς και άλλα προβλήματα υγείας. Τα κράτη έλαβαν μέτρα για το κάπνισμα και ανάλογα με τη χώρα τα μέτρα για τη συνήθεια του καπνίσματος μπορεί να περιλαμβάνουν απαγόρευση της διαφήμισης των προϊόντων καπνού, απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους, προκειμένου να αποφευχθεί το παθητικό κάπνισμα, υποχρεωτική σήμανση στα προϊόντα καπνού και άλλα.

 Εξάρτηση και κάπνισμα
Η εξάρτηση στο κάπνισμα προκαλείται κυρίως από τη νικοτίνη και είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της κοινωνίας την εποχή που διανύουμε. Το όνομα της νικοτίνης προέρχεται από τον πρεσβευτή της Γαλλίας στην Πορτογαλία, Jean Nicot και υπάρχει μεγάλη περιεκτικότητα αυτής στα
φύλλα του καπνού. Οι χημικοί Posselt και Reimann ήταν εκείνοι που κατάφεραν για πρώτη φορά να απομονώσουν την ουσία της νικοτίνης από τα φύλλα του καπνού το 1828 μ.Χ., η οποία και θεωρήθηκε πως ήταν δηλητήριο και έτυχε μετέπειτα τέτοιας αντιμετώπισης χρησιμοποιούμενη στην παρασκευή εντομοκτόνων. Ο εθισμός που προκαλείται από τη νικοτίνη είναι υπεύθυνος για την αδυναμία διακοπής του καπνίσματος
στους περισσότερους καπνιστές . Έπειτα από χρόνια μετά τη διάδοση του καπνίσματος, το 1988, η νικοτίνη αναγνωρίστηκε ως ναρκωτική ουσία που έχει την ικανότητα να προκαλέσει εθισμό στο κάπνισμα παρόμοιο με αυτόν που προκαλούν η ηρωίνη και η κοκαΐνη.

Β. Αλκοόλ

Η αιθανόλη (οινόπνευμα ή αλκοόλ) είναι οργανική χημική ένωση. Η αιθανόλη ανήκει στην ομόλογη σειρά των «αλκανολών», δηλαδή των άκυκλων κορεσμένων μονοαλκοολών. Η χημικά καθαρή («απόλυτη») αιθανόλη  στις κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος, δηλαδή θερμοκρασία 25 °C και υπό πίεση 1 atm, είναι πτητικό, εύφλεκτο και άχρωμο υγρό. Ανήκει στα νευροτοξικά ψυχοενεργά ναρκωτικά, καθώς είναι από τα παλαιότερα ψυχαγωγικά ποτά, και ακόμη χρησιμοποιείται για αυτόν το σκοπό από τους ανθρώπους. Η αιθανόλη μπορεί να προκαλέσει αλκοολική δηλητηρίαση, όταν καταναλωθεί. Είναι η πιο γνωστή αλκοόλη, και βρίσκεται στα αλκοολούχα ποτά, σε ειδικά θερμόμετρα, ως διαλύτης και ως καύσιμο. Είναι γνωστή στην καθομιλουμένη και απλά ως «αλκοόλη». Στη Χημεία χρησιμοποιείται τόσο ως διαλύτης, όσο και ως πρόδρομη ύλη για τη σύνθεση άλλων προϊόντων.

Εξάρτηση και αλκοόλ
Για να μπορέσουμε να προσδιορίσουμε εάν κάποιος δικός μας άνθρωπος είναι εξαρτημένος ή εθισμένος στο αλκοόλ, είναι καλό να γνωρίζουμε ορισμένα βασικά κριτήρια.
Συνήθως αυτά που θα αρχίσουμε να παρατηρούμε, είναι η ανάγκη και η εξάρτηση που δημιουργούν την επιθυμία για αλκοόλ είτε μικρή είτε μεγάλη. Η έντονη αυτή επιθυμία μπορεί να δημιουργήσει στερητικά συμπτώματα, τα οποία εξαφανίζονται με τη χρήση αλκοόλ και επανέρχονται με τη διακοπή του. Πολύ συχνά, άτομα εθισμένα αποφασίζουν να διακόψουν το αλκοόλ, όμως καταλήγουν σε αποτυχημένες προσπάθειες να το ελέγξουν.
Πολύ βασικό σύμπτωμα, είναι οι καταστροφικές συνέπειες στην καθημερινότητα του ατόμου που πίνει. Δεν συγκεντρώνεται στη δουλειά του, δημιουργεί καβγάδες και αντιπαραθέσεις στο περιβάλλον και την οικογένειά του, αδιαφορεί για τους δικούς του ανθρώπους κλπ. Αρκετά συχνά θα διαπιστώσετε από το ίδιο το εθισμένο άτομο, να αναφέρει ότι “ήπιε παραπάνω από ότι ήθελε…”
Tο άτομο που είναι εθισμένο στο αλκοόλ, συνήθως εκδηλώνει στερητικά συμπτώματα όπως προβλήματα στον ύπνο, στομαχικές διαταραχές, νευρικότητα, αδικαιολόγητο άγχος. Σε προχωρημένο στάδιο, το άτομο μπορεί να τρέμει ή να εμφανίσει ψυχικές διαταραχές. Όταν διακόπτεται η χρήση αλκοόλ, μετά από 3-4 ημέρες τα περισσότερα από τα παραπάνω στερητικά έχουν περάσει και σε ένα δεκαπενθήμερο περίπου εξαφανίζονται τελείως.

Γ. Κινητό – Υπολογιστής – Κονσόλες παιχνιδιών

Παρότι ένα κινητό ή ένας υπολογιστής μπορεί να είναι ένα πολύτιμο εργαλείο στη δουλειά μας, να μας προσφέρει κάθε πιθανή πληροφορία με το πάτημα ενός κουμπιού και να μας παρέχει εκατοντάδες βοηθητικές εφαρμογές, εν τούτοις μπορεί να αποτελεί κίνδυνο για αρκετά σωματικά και ψυχολογικά προβλήματα, τόσο τώρα όσο και στο μέλλον. Αυτές είναι οι πιο κακές συνήθειες που αναπτύσσουμε με τη χρήση κινητών τηλεφώνων, υπολογιστών και παιχνιδομηχανών, γιατί ο εθισμός στο διαδίκτυο και στο κινητό παραμονεύει…

Ειδικά το κινητό έχει γίνει η προέκταση του χεριού μας αφού:

1. Γράφουμε καθώς περπατάμε
2. Στέλνουμε μηνύματα για το κάθε τι ακόμα και αργά τη νύχτα
3. Όπου βρεθούμε και όπου σταθούμε βγάζουμε φωτογραφίες ή selfies
4. Το χρησιμοποιούμε ακόμα και όταν βαριόμαστε
5. Ελέγχουμε για μηνύματα, ειδοποιήσεις ή τηλεφωνήματα, ακόμη κι αν δεν το ακούσουμε να χτυπάει ή να δονείται
6. Είμαστε συνεχώς online

Παρατηρώντας τον κόσμο, εύκολα μπορείς να συνειδητοποιήσεις πόσο εξαρτημένοι από τα smartphones μας είμαστε και συχνά αστειευόμαστε με τον εθισμό μας. Είναι τόσο ειρωνικό όλο αυτό, ωστόσο, πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να αποτυγχάνουν να συνειδητοποιήσουν ότι ο εθισμός των smartphone είναι στην πραγματικότητα ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα που επηρεάζει χιλιάδες ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Θεωρούμε το smartphone προέκταση του εαυτού μας, τον καλύτερο φίλο μας και έτσι η απώλεια μπορεί να είναι παρόμοια με την απώλεια ενός καλού φίλου. Σημάδια του εθισμού είναι το άγχος ότι δεν έχετε το τηλέφωνό σας στην κατοχή σας, ο έλεγχος συνεχώς στο τηλέφωνο για νέα μηνύματα, email, νέα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η αίσθηση ότι το τηλέφωνό σας δονείται, ωστόσο κοιτάζοντας το τηλέφωνό έχετε συνειδητοποιήσει ότι είναι ένας λανθασμένος συνειρμός, σε μια συζήτηση δεν ακούτε και δεν έχετε ιδέα για το τι σας έχει πει ο συνομιλητής σας, επειδή ελέγχετε συνέχεια τα μηνύματά σας. Δε θα μπορούσαν να λείπουν οι κακές επιδόσεις στη δουλειά σας, στο πανεπιστήμιο ή στο σχολείο.

Όπως συμβαίνει με πολλές μορφές εθισμού, έτσι και αυτός συνδέεται με κάποιες διαταραχές, όπως την κατάθλιψη, το κοινωνικό άγχος, την ψυχαναγκαστική-καταναγκαστική διαταραχή κλπ. Το σημαντικό είναι το άτομο που είναι εθισμένο στο τηλέφωνό του να συνειδητοποιήσει και να διακρίνει την πραγματικότητα από τον ψεύτικο ψηφιακό κόσμο. Η υπερ-ενασχόληση με την  εικονική πραγματικότητα στερεί από την χαρά του βιώματος της πραγματικότητας και αποπροσανατολίζει το άτομο από τους βασικούς στόχους της ζωής, με αποτέλεσμα να μην επενδύει σε ευχάριστες στιγμές με αγαπημένους ανθρώπους που είναι δίπλα του προκαλώντας προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις του.

Όσο για βιντεοπαιχνίδια, ολοένα και περισσότερα μικρά παιδιά και έφηβοι επιλέγουν σήμερα να μένουν στο σπίτι προκειμένου να παίξουν παιχνίδια στο Διαδίκτυο και σε κονσόλες. Και μπορεί να ονομάζονται παιχνίδια, δεν είναι όμως καθόλου αθώα, αφού, εκτός από τη βία στην οποία εξωθούν τους παίκτες, σε πολλές περιπτώσεις προκαλούν εξάρτηση, εγείροντας ανησυχία σε γονείς, εκπαιδευτικούς, αλλά και τους ειδικούς ψυχικής υγείας. Μάλιστα, έχει παρατηρηθεί ότι ενώ οι γονείς βάζουν όρια, ο εθισμός αυξάνεται.