Το Καρπενήσι είναι πρωτεύουσα του Νομού Ευρυτανίας και του Δήμου Καρπενησίου. Βρίσκεται στο κέντρο του Νομού, στη νοτιοδυτική πλευρά του Τυμφρηστού σε υψόμετρο 975 μέτρα. Απέχει 78 χλμ από τη Λαμία και 111 χλμ από το Αγρίνιο, μέσω της Γέφυρας Επισκοπής.
ΟΝΟΜΑΣΙΑ: Η λέξη Καρπενήσι προέρχεται από την αρωμουνική λέξη kárpinu (οστρύα, γάβρος) + περιεκτική κατάληξη -iş, κι αυτή από τη λατινική carpinus, που σημαίνει γάβρος, οστρύα. Συνεπώς, η ετυμολογικώς ορθή γραφή είναι Καρπενίσι. Το -η- εμφανίζεται από παρετυμολογία με την ελληνική λέξη νησί.
ΙΣΤΟΡΙΑ: Στην περιοχή υπήρχαν από τα αρχαία χρόνια διάφοροι οικισμοί στα περίχωρα της σημερινής πόλης. Σε έναν από αυτούς, στους βόρειους πρόποδες του «Παλιόκαστρου» (λόφος του Αγίου Δημητρίου), βρέθηκε ο περίφημος «Θησαυρός του Καρπενησίου», μία συλλογή από 35 αριστουργήματα της ελληνιστικής χρυσοχοΐας. Εμφανίζεται ως οικισμός από τα βυζαντινά χρόνια. Την εποχή της Τουρκοκρατίας κατέχει δεσπόζουσα θέση στην περιοχή από πλευράς γεωργοκτηνοτροφικής ανάπτυξης. Κάτοικοι της περιοχής, πήραν μέρος στην εξέγερση του 1600 και του 1611, από τον Μητροπολίτη Τρικάλων και Λαρίσης Διονύσιο τον Φιλόσοφο. Το 1645, ο Διδάσκαλος του Γένους Ευγένιος Γιαννούλης, ίδρυσε Σχολή όπου δίδαξε και ο ίδιος κατά διαστήματα[1]. Την περίοδο 1684 – 1699, στην περιοχή του Καρπενησίου, ο αρματολός Λιβίνης επαναστάτησε κατά των Τούρκων. Κατάφερε μία σημαντική νίκη κοντά στο χωριό Γόλιανη, το 1684 (ο λόφος στον οποίο έγινε η μάχη πήρε το όνομά του), ενώ έναν χρόνο μετά σκοτώθηκε σε μάχη στο χωριό Αράχωβα. Αργότερα στην περιοχή εγκαταστάθηκαν Σκλαβούνοι που λιποτάκτησαν, από την Πελοπόννησο. Οι Ενετοί, για την καλύτερη οργάνωση των επαναστατημένων αρματολών εγκατέστησαν στην πόλη κεντρικό στρατόπεδο με διοικητές τους Μποσίνα και Λουμποζόβιτς. Στην πόλη εγκαταστάθηκε και ο Λιμπεράκης Γερακάρης, όταν αποφάσισε να εκστρατεύσει κατά της Στερεάς Ελλάδας. Για να γίνει αρεστός στους κατοίκους της περιοχής, άρχισε να χτίζει διάφορες εκκλησίες. Ανάμεσα σε αυτές, και της Αγίας Τριάδας στο Καρπενήσι. Όταν αποφάσισε να επιτεθεί εκ νέου στην Πελοπόννησο, οι Ενετοί επιτέθηκαν στο Καρπενήσι και το λεηλάτησαν. Μετά τη Συνθήκη του Κάρλοβιτς, το Καρπενήσι πέρασε ξανά στα χέρια των Οθωμανών. Το Καρπενήσι έλαβε μέρος στην επανάσταση του 1821. Την Επανάσταση κήρυξαν στο Καρπενήσι οι τοπικοί οπλαρχηγοί Γιολδασαίοι και Βράσκας αλλά υπέρτερες τούρκικες δυνάμεις από τη Λαμία εξουδετέρωσαν τους πολιορκητές. Σύντομα όμως οι επαναστάτες ανασυντάχθηκαν και έδιωξαν τους Τούρκους από την πόλη. Κοντά στο Καρπενήσι, στη θέση Κεφαλόβρυσο, σκοτώθηκε σε μάχη με τους Τούρκους, o Σουλιώτης αγωνιστής Μάρκος Μπότσαρης, στις 9 Αυγούστου 1823. Το Καρπενήσι και άλλα εκατό χωριά της Νότιας Ευρυτανίας, πυρπολήθηκαν από τρία γερμανικά τάγματα στις 10 Αυγούστου 1944 και μέχρι της 17 Αυγούστου του ίδιου χρόνου.
ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ: Το Καρπενήσι, όπως και όλος ο νομός, βρίσκεται σε ορεινή περιοχή σημαντικού φυσικού κάλλους, πλούσια σε βλάστηση. Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική έχει διατηρηθεί σε αρκετό βαθμό, τόσο στα γύρω χωριά όσο και μέσα στην πόλη, με πλήθος καλοδιατηρημένων κτιρίων. Στην πόλη λειτουργεί το «Μουσείο Βουνού» και το «ΚΙΠΕ – Κέντρο Ιστορίας Πολιτισμού Ευρυτανίας» ενώ στα γύρω χωριά υπάρχει πλήθος από λαογραφικά μουσεία. Σε απόσταση 11 χλμ. βρίσκεται και το χιονοδρομικό κέντρο του Βελουχιού.