1 Νοέ 2013

Το αγόρι με τη ριγέ πιτζάμα

Συντάκτης: 95o ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ | Κάτω από: Εκπαιδευτικά προγράμματα, Επίκαιρα θέματα-Παράδοση, Φιλαναγνωσία

Το αγόρι με τη ριγέ πιτζάμα

Τζον Μπόιν

μετάφραση: Αριάδνη Μοσχονά

Κέδρος, 2006

 

Δεν εκπλήσσεται κανείς για την τεράστια επιτυχία αυτού του βιβλίου. Λίγο μετά την έκδοσή του, το 2006, κυκλοφορούσε σε 24 χώρες, ήταν υποψήφιο για το Ottakar’s Children’s Book Award της ίδιας χρονιάς ενώ αμέσως πουλήθηκαν και τα κινηματογραφικά δικαιώματα.

Ο τίτλος είναι παραπλανητικός. Δεν πρόκειται για την ιστορία ενός αγοριού πριν τον ύπνο, στο ασφαλές και ειρηνικό περιβάλλον του σπιτιού. Είναι μια ιστορία για το Ολοκαύτωμα, γραμμένη με τον πιο ευφάνταστο και πρωτότυπο τρόπου που θα μπορούσε να συλλάβει ένας συγγραφέας που απευθύνεται (και) σε παιδιά. Ο Μπρούνο, ένα αγόρι εννιά χρονών, είναι γιος ενός Ναζί. Ο Πατέρας του (με κεφαλαίο π) είναι ένας αυστηρός και προσηλωμένος στο καθήκον και τη φασιστική ιδεολογία διοικητής. Στο σπίτι του μικρού Μπρούνο μπαινοβγαίνει ο Φύρης (ο Φύρερ) και μια πολύ όμορφη γυναίκα, μια Εύα. Το πενταώροφο σπίτι της οικογένειας στο Βερολίνο στεγάζει την οικογενειακή ευτυχία. Πρωταγωνιστές ο Μπρούνο και η μεγαλύτερη αδερφή του η Γκρέτελ, («Μια Καταδικασμένη Περίπτωση», κατά τον Μπρούνο), η Μητέρα και ο Πατέρας που επιβάλλουν μια αυστηρή πειθαρχία, για το καλό όλων και της πατρίδας, η Μαρία, η υπηρέτρια, και το υπόλοιπο υπηρετικό προσωπικό.

Μια μέρα του 1943 η γαλήνη διαταράσσεται όταν ο Φύρης αναγκάζει τον εκλεκτό διοικητή του να μετακομίσει στο Άουσβιτς. Το σπίτι τους είναι δίπλα στο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Από το παράθυρο του δωματίου του ο Μπρούνο βλέπει το συρματόπλεγμα. Δεν ξέρει όμως περί τίνος πρόκειται. Η κοινωνική και εξερευνητική του φύση καταπιέζεται στο νέο περιβάλλον. Έχει χάσει τους κολλητούς του φίλους, το τεράστιο σπίτι που έδινε πλήθος ευκαιρίες εξερεύνησης, το χαρούμενο πανηγύρι του Βερολίνου. Στην απέραντη μοναξιά αυτού του τόπου ο Μπρούνο βρίσκει διέξοδο στις εξερευνήσεις έξω από το νέο σπίτι του οι οποίες τον οδηγούν σε ένα σημείο του στρατοπέδου όπου η επιτήρηση είναι χαλαρή. Εκεί συναντά έναν κρατούμενο, ένα Εβραιόπουλο που έχει γεννηθεί, κατά σύμπτωση, την ίδια ακριβώς μέρα με τον Μπρούνο. «Είναι σα δίδυμοι» παρατηρεί ο μικρός. Μια δυνατή και κρυφή (αναγκαστικά) φιλία αναπτύσσεται ανάμεσα στα δυο αγόρια, με το συρματόπλεγμα πάντα ανάμεσά τους. Να όμως που σε αυτό το σημείο το συρματόπλεγμα είναι λίγο χαλαρά στερεωμένο στη γη. Μια μικρή τρύπα αφήνει το παιδικό χεράκι να περάσει για να δώσει μια φέτα ψωμί και λίγο τυρί στον φίλο. Αφήνει χώρο για να κρατήσει για λίγο ο ένας το χέρι του άλλου. Για να περάσει, στο τέλος, ο Μπρούνο στην άλλη πλευρά, να γνωρίσει τον κόσμο του φίλου του, τον κόσμο με τις ριγέ πιτζάμες. Ο κίνδυνος της αποκάλυψης παραμονεύει. Δεν τολμά κανείς να φανταστεί τι θα κάνει ο Πατέρας αν καταλάβει το ατόπημα του γιου. Υπάρχει όμως κι ένας μεγαλύτερος κίνδυνος που παραμονεύει πίσω από το σιδερένιο συρματόπλεγμα.

Πρόκειται για ένα συναρπαστικό βιβλίο που διαβάζεται απνευστί. Η σύλληψη της πλοκής είναι ευφυής, έστω κι αν ελέγχεται, σε κάποια σημεία, για την αληθοφάνειά της. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα όμως είναι η γραφή και οπτική της αφήγησης. Οι πιο σκληρές αλήθειες υπονοούνται και διαγράφονται μέσα από την οπτική του εννιάχρονου ήρωα. Μια οπτική γνήσια παιδική, έως και αφελής. Ο μικρός διυλίζει τα πάντα μέσα από την προσωπική του ματιά και τις ανησυχίες ενός εννιάχρονου. Η αδερφή που κάνει την έξυπνη, η κουπαστή στο μεγάλο σπίτι που προσφέρεται για καταπληκτική τσουλήθρα, οι αντιπαθητικοί στρατιωτικοί που παρελαύνουν στο σπίτι, ο Πατέρας που λάμπει στην καλογυαλισμένη στολή του, η διάθεση για εξερεύνηση, ο νέος τόπος που είναι ένα άγνωστο «Ουσβιτς», μακριά από το Βερολίνο. Αλλά πού βρίσκεται ακριβώς; Στη Γερμανία; Οι ριγέ στολές των κρατουμένων είναι αξιοζήλευτες άνετες πιτζάμες. Από την άλλη ο ήρωας είναι ένας γνήσιος επαναστάτης, κι ας μην το ξέρει.

Είναι αυτή η αφηγηματική ματιά που δίνει την πρωτοτυπία σε αυτό το μυθιστόρημα. Δεν υπάρχει κανένα στερεότυπο, δεν αναφέρονται ποτέ οι λέξεις στρατόπεδο, εθνικοσοσιαλισμός, ούτε καν πόλεμος. Όλα υπονοούνται και αναδεικνύονται ακόμη πιο έντονα μέσα από την άγνοια και το ανυποψίαστο βλέμμα του Μπρούνο.

Όλοι οι ήρωες διαγράφονται πειστικοί συνθέτοντας μια μικρή τοιχογραφία των βασικών προσώπων του δράματος που λέγεται Ολοκαύτωμα. Σκηνές δυνατές, εύκολα τις φαντάζεται κανείς στον κινηματογράφο.

Στρωτή η μετάφραση της Αριάδνης Μοσχονά, διατηρεί έναν ρυθμό με τις σκόπιμες επαναλήψεις και τις εναλλαγές μακροπερίοδου και σύντομου λόγου, αφηγηματικών και διαλογικών μερών.

Ο Τζόν Μπόιν γεννήθηκε στην Ιρλανδία το 1971. Σπούδασε φιλολογία στο Trinity College, στο Δουβλίνο, και παρακολούθησε σεμινάρια δημιουργικής γραφής στο University of East Anglia, στο Norwich, όπου και δίδαξε αργότερα. Ζει στο Δουβλίνο. Έχει γράψει τέσσερα μυθιστορήματα για ενήλικες. Αυτό είναι το πρώτο του βιβλίο για παιδιά, αλλά στην πραγματικότητα είναι και για ενήλικες.

 

Είναι πολύ δύσκολο να περιγράψεις την ιστορία αυτού του βιβλίου. Συνήθως στο οπισθόφυλλο δίνουμε κάποια στοιχεία για την πλοκή, στην περίπτωσή μας όμως πιστεύουμε πως αυτό θα χαλάσει τις εκπλήξεις που κρύβονται στο κείμενο-και είναι πολλές. Πιστεύουμε πως είναι σημαντικό να αρχίσεις να το διαβάζεις χωρίς να ξέρεις ποιο είναι το θέμα του.

Αν πάντως αρχίσεις να το διαβάζεις, θα πας μια μεγάλη βόλτα μ’ ένα αγόρι που λέγεται Μπρούνο. Και αργά ή γρήγορα θα βρεθείς, μαζί με τον Μπρούνο, μπροστά σε ένα συρματόπλεγμα και θα γνωρίσεις ένα αγόρι που ζει από την άλλη πλευρά του συρματοπλέγματος.

Συρματοπλέγματα σαν αυτό υπάρχουν σε όλα σχεδόν τα μέρη του κόσμου. Ευχόμαστε όμως ποτέ στη ζωή σου να μη βρεθείς μπροστά σε κάποιο από αυτά.

Το “Αγόρι με τη ριγέ πιτζάμα” αποτελεί εκδοτικό φαινόμενο, καθώς η αγγλική του έκδοση έχει πουλήσει 135.000 αντίτυπα από τον Ιανουάριο του 2006, που πρωτοκυκλοφόρησε, θα εκδοθεί σε 24 χώρες, ήταν υποψήφιο για δύο από τα σημαντικότερα βραβεία παιδικής λογοτεχνίας και σύντομα πρόκειται να γίνει ταινία από τη Miramax/Disney.

 

«Διαβάζω κι ανοίγω τα μάτια μου στον κόσμο»
Αγαπητέ/ή αναγνώστη/στρια
Καθώς διάβαζες το βιβλίο σου, χωρίς να το καταλάβεις, ανέπτυ-
ξες έναν εσωτερικό διάλογο με τους ήρωες, μπήκες στη θέση
τους, έκρινες τις απόψεις τους, συνέδεσες όσα εξιστορούνται
στο βιβλίο με αυτά που ενδέχεται να συμβαίνουν δίπλα σου, συ-
γκινήθηκες, προβληματίστηκες, μοιράστηκες και συζήτησες με
φίλους και φίλες τις σκέψεις που δημιουργήθηκαν στο μυαλό
σου κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης.
Κάθε μυθιστόρημα, εκτός από την απόλαυση που προσφέρει
στον αναγνώστη, κρύβει κάτω από τις γραμμές του πολλά ακόμα
θέματα που έχουν σχέση με το περιεχόμενό του. Αυτά τα «άλλα»
θέματα επιδιώκει να αναδείξει το έντυπο που συνοδεύει το βι-
βλίο σου, ώστε να γίνει η ανάγνωση περισσότερο δημιουργική.
Οργανώσαμε για σένα ποικίλες δραστηριότητες, γιατί πιστεύου-
με ότι θα σε βοηθήσουν να ξεμπερδέψεις τα νήματα που κινούν
την πλοκή του βιβλίου και τοποθετούν αυτή τη φανταστική ιστο-
ρία στον κόσμο που ζεις.

 

                          KΛIK ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΒΡΕΙΤΕ ΤΑ ΝΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ , Μ.ΝΤΕΚΑΣΤΡΟ

 

 

Το αγόρι με τη ριγέ πιτζάμα ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΟΘΟΝΗ

Το τρέιλερ της ταινίας υποτιτλισμένο στα ελληνικά. Η ακριβής μετάφραση του αγγλικού τίτλου είναι «Το αγόρι με τις ριγέ πιτζάμες» αλλά στην ελληνική αγορά κυκλοφόρησε ως «Το αγόρι πίσω από το συρματόπλεγμα». Η ταινία κυκλοφορεί και στο διαδίκτυο.

Η ταινία μάς μεταφέρει στην περίοδο του Β΄ παγκοσμίου πολέμου, όταν ο Χίτλερ και ο γερμανικός στρατός προσπαθούσαν να φτιάξουν το έθνος της “Αρίας φυλής”, ποδοπατώντας άλλους λαούς.
Ο Μπρούνο είναι ένα 8χρονο αγόρι που ζει με τον πατέρα του, υψηλόβαθμο αξιωματικό του γερμανικού στρατού, τη μητέρα και την αδερφή του. Ένα παιδί σαν όλα της ηλικίας του, που του αρέσει να παίζει με τους φίλους του και να εξερευνα τον κόσμο.
Ο πατέρας ανακοινώνει στην οικογένεια οτι πρέπει να αλλάξουν τόπο να ζουν γιατί αυτο επιβάλλει η δουλειά του.
Στο καινούριο σπίτι στην εξοχή, ο Μπρούνο, αγνοώντας τις προειδοποιήσεις της μητέρας του, αποφασίζει να ανακαλύψει την περιπέτεια στο γειτονικό δάσος.
Εκεί, πίσω από ένα συρματόπλεγμα, συναντά ένα αγόρι στην ηλικία του, τον Σμουλ, και μια καταπλητική φιλία γεννιέται,
με απρόβλεπτες όμως συνέπειες…
Η απλή σκηνοθετική άποψη αλλά και το λιτό σενάριο δεν εμποδίζουν τον σκηνοθέτη να προκαλέσει συναισθηματική γροθιά στο θεατή, ιδιαίτερα με το σκληρό και απάνθρωπο φινάλε της ταινίας.
Παρότι δεν γίνεται ονομαστική αναφορά στο πιο είναι το συγκεκριμένο στρατόπεδο, καταλαβαίνουμε πως πρόκειται για το διαβόητο στρατόπεδο συγκέντρωσης Εβραίων, το Άουσβιτς.
Οι παιδικές καρδιές γεμάτες αθωότητα, ονειρεύονται τη ζωή και καταστρώνουν τα σχέδιά τους. Οι ενήλικες, όμως, έχουν άλλες προτεραιότητες..

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *