“Είμαι νηπιαγωγός: Βοηθήστε με ή αφήστε με!”
Ένα εξαιρετικό κείμενο της συναδέλφου Μαρίλυς Τζεβελεκάκη που αναρτήθηκε στο alfavita 14/3/21 . Είναι η κατάθεση μιας νηπιαγωγικής καρδιάς, γιατί το Νηπιαγωγείο είναι ένας άλλος κόσμος, ένας ωραίος κόσμος, που υπάρχει γιατί υπάρχουν οι απανταχού νηπιαγωγοί. Δεν θα μπορούσα να το γράψω καλύτερα.
“Είμαι νηπιαγωγός και έχω το καλύτερο επάγγελμα.
Όχι γιατί, όπως μου έλεγαν το μακρινό ‘87 που άρχισα να δουλεύω και -δυστυχώς- μου λένε ακόμα μέχρι σήμερα, «γυρίζεις γρήγορα στο σπίτι σου και στα παιδιά σου και έχεις πολλές διακοπές», αλλά γιατί έχω να κάνω με μικρά παιδιά, που τους μαθαίνω να νιώθουν, να σκέφτονται, να μαθαίνουν, να δημιουργούν, να σχετίζονται, να σέβονται, να διεκδικούν, να έχουν ενσυναίσθηση, να βοηθούν, να χτίζουν μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα, για να είναι σε όλη τους τη ζωή ευτυχισμένα και να νιώθουν πληρότητα.
Γιατί έχω να κάνω με μικρά παιδιά, που με διδάσκουν με την απλότητα, την αθωότητα, τον αυθορμητισμό και τη σοφία τους.
Είναι η καλύτερη δουλειά, γιατί για να διδάξω, πρέπει να μάθω.
Και μαθαίνω συνεχώς καινούργια πράγματα: όχι μόνο στα παιδαγωγικά, τη διδακτική, τη συμβουλευτική και την ψυχολογία, αλλά στα μαθηματικά, τη φυσική, τη χημεία, τη βιολογία, την αστρονομία, τη γλώσσα, την ιστορία, την ποίηση και τη λογοτεχνία, την παιδική ποίηση και λογοτεχνία, τις εικαστικές τέχνες, τη μουσική, το ρυθμό, τα τραγούδια, τα παιδικά τραγούδια, τις ταινίες, τις παιδικές ταινίες, τα ντοκυμαντέρ, το θέατρο, το παιδικό θέατρο, το κουκλοθέατρο, την κλιματική αλλαγή, τα δικαιώματα του ανθρώπου, τη ζωή στους πόλους και τα τροπικά δάση, την ανακύκλωση, τις επιστημονικές ανακαλύψεις…..
Δηλαδή πρέπει να έχω μια ολοκληρωμένη εικόνα του κόσμου γύρω μου, για να μπορώ να μεταδώσω στα παιδιά μου αυτή την ανάγκη να μαθαίνουμε σφαιρικά και όχι κατακερματισμένα, όπως πλέον γίνεται σε όλες τις επιστήμες, λόγω της υπερξειδίκευσης.
Κάνω το καλύτερο επάγγελμα, γιατί διδάσκω αξίες.
Και προσφέρω τον εαυτό μου ως παράδειγμα. Άρα γίνομαι καλύτερος άνθρωπος. Έχω το καλύτερο επάγγελμα, γιατί, μόλις μπω στην τάξη, όλα τα προβλήματα εξαφανίζονται και γίνομαι παιδί: παίζω, γελάω, τραγουδώ, χορεύω, ζωγραφίζω (πάντα έχοντας θέσει τους στόχους μου και έχοντας οργανώσει τη διδασκαλία μου, για να μην παρεξηγούμαι). Έχω το καλύτερο επάγγελμα, γιατί, όσα χρόνια κι αν δουλεύω, καμία χρονιά δεν είναι ίδια με την προηγούμενη, καμία μέρα, καμία στιγμή, καμία ιδέα. Τίποτα δεν επαναλαμβάνεται ολόιδιο, δεν υπάρχει πλήξη.
Είμαι νηπιαγωγός, δεν είμαι ψυχολόγος.
Αλλά πάντα βρίσκω τον τρόπο να προσεγγίσω με διαφορετικό τρόπο το παιδί που πρέπει να προσεγγιστεί διαφορετικά. Δεν είμαι ψυχολόγος, αλλά πρέπει να ενημερώσω το γονέα για τυχόν προβλήματα με τέτοιο τρόπο που να τον κάνω σύμμαχό μου και όχι αντίπαλό μου. Με τέτοιο τρόπο που να μην τον πληγώσω, αλλά να τον οργανώσω, για να βοηθήσει το παιδί του. Με τέτοιον τρόπο που να τον πείσω όταν είναι αρνητικός. Δεν είναι μόνο δική μου δουλειά αυτό και χρειάζομαι τη βοήθεια του ψυχολόγου, που το ελληνικό νηπιαγωγείο δεν διαθέτει. Και, αν διαθέτει (από τον Δεκέμβριο του 20), βρίσκεται στο σχολείο μόνο μια φορά την εβδομάδα. Κι αν έχει άδεια, δεν αντικαθίσταται.
Είμαι νηπιαγωγός, δεν είμαι κοινωνική λειτουργός.
Αλλά πρέπει να έχω τις κεραίες μου τεντωμένες για δυσλειτουργικές οικογένειες, για παραμέληση, για κακοποίηση, για άλλου είδους κοινωνικά προβλήματα (ανέχεια, ανεργία, φυλακή, εξαρτήσεις) και να βοηθήσω όσο μπορώ. Γιατί στο ελληνικό νηπιαγωγείο κοινωνική λειτουργός δεν υπάρχει.
(Δεν είναι τυχαίο που οι περισσότερες νηπιαγωγοί έχουμε δεύτερο πτυχίο ή μεταπτυχιακό. Είναι ακριβώς για να μπορούμε να αντεπεξέλθουμε σε αυτές τις συνθήκες. Και, φυσικά, γιατί αγαπάμε τη δουλειά μας!)
Είμαι νηπιαγωγός, δεν είμαι γιατρός ή νοσηλεύτρια.
Αλλά πρέπει να μπορώ να διακρίνω ανάμεσα σε ένα ελαφρύ και ένα βαρύ σύμπτωμα.
Σε ένα επιπόλαιο και ένα πιο βαρύ τραύμα. Πρέπει να διακρίνω αν το παιδί που μου λέει ότι πονάει το κεφάλι του ή η κοιλιά του λέει αλήθεια ή το λέει γιατί θέλει τη μαμά του ή μου υποδεικνύει λάθος σημείο του σώματος που πονάει. Πρέπει να ξέρω αν θα ειδοποιήσω το γονιό που εργάζεται να έρθει να πάρει το παιδί του από το σχολείο ή αν θα το γιατροπορέψω όπως μπορώ μέχρι το σχόλασμα. Πρέπει να γνωρίζω και να επιμορφώνομαι συνεχώς στις πρώτες βοήθειες (με δική μου πρωτοβουλία βέβαια).
Γιατί δεν διδάσκονται υποχρεωτικά στο Πανεπιστήμιο. Ούτε, με ευθύνη της Πολιτείας, επιμορφώνομαι κάθε δυο ή τρία χρόνια που αλλάζουν τα πρωτόκολλα). Γιατί στο ελληνικό νηπιαγωγείο, δεν υπάρχει νοσηλεύτρια.
Είμαι νηπιαγωγός, δεν είμαι καθαρίστρια.
Αλλά δεν περνάει μέρα που να μην καθαρίσω δυο τρεις φορές τα τραπέζια, μετά από εργασία των παιδιών, πριν φάμε κολατσιό και μεσημεριανό, αφού φάμε κολατσιό και μεσημεριανό. Πλένω πινέλα, βαζάκια, κόλλες. Καθαρίζω εμετούς, τσίσα και κακά. Σφουγγαρίζω χυμένο νερό και χυμούς. Σκουπίζω υλικά από εργασίες που έπεσαν στο πάτωμα. Γιατί στο ελληνικό νηπιαγωγείο, η καθαρίστρια είναι πολυτέλεια.
Είμαι νηπιαγωγός, δεν είμαι εργολάβος.
Αλλά πρέπει συνέχεια να ασχολούμαι με βλάβες (και είναι πολλές και σοβαρές, αφού το ελληνικό νηπιαγωγείο δεν συντηρείται): να ξέρω το είδος της βλάβης, να ενημερώσω τον κατάλληλο αρμόδιο, να κάνω ό,τι μπορώ μόνη μου εν τω μεταξύ, για να λειτουργεί το σχολείο. Να παρακαλάω το Σύλλογο Γονέων, για επισκευές που «δεν τις κάνει ο Δήμος». Να κρύβω τις ασχήμιες της ασυντηρησίας.
Να βάφω ό,τι μπορώ, μπαλώνοντας αυτά που δεν κάνουν οι αρμόδιοι. Και, βέβαια, να κάνω γραπτώς τα επείγοντα αιτήματα στις αρμόδιες υπηρεσίες, για… να μη βρω εγώ τον μπελά μου, όταν θα γίνει το κακό!…
Είμαι νηπιαγωγός, δεν είμαι χορηγός.
Αλλά, αν μια μέρα οι νηπιαγωγοί αποφάσιζαν να ξαναπάρουν σπίτι τους όλα τα παιχνίδια, βιβλία, υλικά, έπιπλα, μαξιλάρια, πανιά, μοκέτες, cd, που έχουν φέρει από το σπίτι τους, για να μπορεί να λειτουργήσει το νηπιαγωγείο, η αίθουσα θα έμενε γυμνή! Μόνο με τα καρεκλάκια και τα τραπέζια.
Άντε και τις χιλιοκολλημένες συρταριέρες, μια και ο πρώην ΟΣΚ, δεν διαθέτει πλέον καινούργιες στα νηπιαγωγεία. Γιατί το ελληνικό νηπιαγωγείο δεν είναι εξοπλισμένο και ούτε ενδιαφέρεται κανείς να το εξοπλίσει.
(Στην Αξιολόγηση Σχολικής Μονάδας, θα έβαζα 10 στην εύρεση και εξοικονόμηση πόρων και χορηγών: ό,τι φθαρμένο αλλάζει, είναι από τον οικογενειακό προϋπολογισμό των νηπιαγωγών, καμιά φορά και των γονιών. Τα υπόλοιπα απλώς παραμένουν ως έχουν -μήπως φταίνε οι νηπιαγωγοί και γι’ αυτό;;;;)
Είμαι νηπιαγωγός, δεν είμαι χταπόδι.
Αλλά, σε μια σχετικά πιο χαλαρή ώρα, όπως είναι αυτή του κολατσιού ή του μεσημεριανού φαγητού, καταφέρνω συγχρόνως να ψάχνω το χαμένο κουτάλι του Μιχάλη (ή να του βρίσκω ένα από το σχολείο, αν ξέχασε να του βάλει η μαμά του), να ξεφλουδίζω την μπανάνα της Μαρίας, να ανοίγω το γιαούρτι του Γιώργου, για να μη χυθούν τα μπαλάκια (που έχουμε πει να μην φέρνουν, αλλά φέρνουν) σε όλο το πάτωμα, να ξεκουμπώνω το καπάκι του μπολ της Κατερίνας, που χρειάζεται ειδικό αλγόριθμο για να ανοίξει (αλλά οι γονείς της δεν σκέφτηκαν ότι το παιδί δεν θα μπορεί), να βάζω νερό στο Γιώργο, να σκουπίζω το νερό που έχυσε στο πάτωμα η Ελένη, για να μη μου σκοτωθεί κανείς, να μαζεύω την προηγούμενη δραστηριότητα και να ετοιμάζω την επόμενη, να τρέχω στην αυλόπορτα να ανοίξω στο μάστορα, να δείχνω στο μάστορα τη βλάβη, να υπογράφω το τιμολόγιο και να το βάζω στη θέση του, για να μη χαθεί και το πληρώσω εγώ, «Κυρία, θέλω τσίσα και δεν έχει χαρτί», «Κυρία, να μου δέσεις το κορδόνι μου;»….
Γιατί στο ελληνικό νηπιαγωγείο δεν υπάρχουν βοηθοί.
Είμαι νηπιαγωγός, δεν είμαι υπεράνθρωπος.
Αλλά καθημερινά δεν προλαβαίνω να πιω νερό και να πάω στην τουαλέτα, δεν έχω πέντε λεπτά χρόνο να φάω το κολατσιό μου (γι’ αυτό και συνήθως το τρώω σε κάποια πιο «χαλαρή» ώρα, όπως η παραπάνω. Άλλο ένα πλοκάμι για το χταπόδι!).
Διδάσκω, στις «χαλαρές» ώρες γίνομαι χταπόδι και στο διάλειμμα, που έχω πάντα εγώ εφημερία, γίνομαι Θεός: πανταχού παρούσα και τα πάντα πληρούσα: Επιβλέπω τα παιδιά σε όλα τα σημεία της αυλής, βάζω οξυζενέ στο γόνατο του Μανόλη και τον παρηγορώ, τρέχω μέχρι την τουαλέτα που πήγε η Άννα, να δω ότι όλα είναι καλά, ελέγχω την τάξη, που πήγε ο Δημήτρης να πιει νερό (γιατί πάντα η δίψα έρχεται στο πρώτο πεντάλεπτο του διαλείμματος), να δω τι κάνει, φωνάζω στο Νίκο να κατέβει από κει, γιατί θα χτυπήσει, χωρίζω τα παιδιά που πετούν χώματα το ένα στο άλλο, δένω τα κορδόνια της Ειρήνης, να μην μπουρδουκλωθεί…
Τελικά, η ώρα του μαθήματος είναι η πιο ξεκούραστη ώρα, ας μπούμε μέσα, να τελειώνω με αυτή την εφημερία και σήμερα…
Είμαι νηπιαγωγός, δεν είμαι ποντικός.
Αλλά, όταν δεν υπάρχει αίθουσα νηπιαγωγείου, υποχρεώνομαι να περνώ τη μισή μου μέρα και να κάνω τη δουλειά μου σε τρύπες: Σε αποθήκες 15 τετραγωνικών, στα υπόγεια των δημοτικών σχολείων, σε χώρους 20 τετραγωνικών που προορίζονται για μαγαζιά, με βιτρίνες, αντί για τοίχους, χωρίς αυλή, χωρίς υποδομές για νήπια στις τουαλέτες. Σε χώρους με μούχλα, ανήλιαγους, ανθυγιεινούς, βρομερούς.
Σε ακατάλληλα κοντέινερ, στην άκρη μιας τεράστιας τσιμεντένιας αυλής δημοτικού σχολείου, που είναι απαγορευμένη για μας, γι’ αυτό και, γύρω από το άθλιο κοντέινερ, έχουν τοποθετηθεί ψηλά συρματοπλέγματα, μην τυχόν και αποδράσουμε.
Γιατί, για το ελληνικό νηπιαγωγείο, δεν έχει γίνει ποτέ καμία σοβαρή συζήτηση και κανένας προγραμματισμός για κατάλληλα κτήρια. Γιατί, όπως φαίνεται εκ του αποτελέσματος, κανείς δεν γνωρίζει τι πραγματικά συντελείται στο νηπιαγωγείο, ώστε να γίνει αυτή η συζήτηση και αυτός ο προγραμματισμός.
Είμαι νηπιαγωγός.
Δεν είμαι ρακοσυλλέκτρια, αλλά μαζεύω όλα τα άχρηστα υλικά για να δημιουργήσουμε στην τάξη.
Δεν είμαι καλλιτέχνης, αλλά οι δημιουργίες μας είναι καλλιτεχνήματα.
Δεν είμαι χαμαιλέων, αλλά δε νομίζω να υπάρχει άλλο είδος εργαζόμενου, που να προσαρμόζεται τόσο εύκολα σε κάθε συνθήκη, να εκπαιδεύεται τόσο γρήγορα σε νέες παιδαγωγικές μεθόδους και σε νέα δεδομένα, που να αναπροσαρμόζει το μάθημά του τόσο γρήγορα και αποτελεσματικά σε συνθήκες κρίσης ή αλλαγών.
Δεν έχω πιει το ελιξίριο της νεότητας, αλλά και στα 25 και στα 35 και στα 45 και στα 55 (και στα 67, με βάση την ηλικία συνταξιοδότησης), πρέπει να έχω τις ίδιες αντοχές, να μπορώ να κάθομαι και να σηκώνομαι από το πάτωμα με ευκολία αιλουροειδούς, να χοροπηδάω, να τραγουδάω, να νιώθω παιδί, να γεφυρώνω το χάσμα της ηλικίας της δικής μου και των παιδιών.
Δεν είμαι σεναριογράφος, σκηνοθέτης, σκηνογράφος, ενδυματολόγος, μουσικός, αλλά φέρνω εις πέρας μια ολόκληρη θεατρική παράσταση μόνη μου, κρατώντας λεπτές ισορροπίες κατά τη διανομή των ρόλων.
Δεν είμαι εφευρέτης, αλλά διορθώνω με το τίποτα ό,τι πρόβλημα προκύψει, προκειμένου να κάνω τη δουλειά μου, όταν δεν έχω βοήθεια από πουθενά.
Δεν είμαι διοικητικός, αλλά πρέπει να γνωρίζω και να ενημερώνομαι διαρκώς γύρω από τα θέματα που αφορούν τη διοίκηση, αν είμαι προϊσταμένη. Άκου να δεις τώρα: Δεν θέλω να είμαι προϊσταμένη! Αλλά είμαι. Γιατί κάποια πρέπει να είναι! Και δεν μου συγχωρούνται λάθη! Και οι προθεσμίες είναι ασφυκτικές (μπορεί να μας ζητηθεί να συμπληρώσουμε μια φόρμα, μέσα στην επόμενη ώρα, την ώρα του διδακτικού μας ωραρίου!!!). Δεν έχω χωριστό γραφείο ή υπολογιστή. Δεν έχω μειωμένο ωράριο. Που σημαίνει ότι, για να ανταποκριθώ, πρέπει να δουλεύω στο σπίτι.
Ναι, αλλά, στάσου!
Στο σπίτι δεν είναι που προετοιμάζομαι και για το μάθημά μου; Ποιο είπαμε ότι είναι το ωράριό μου; Ποιος δουλεύει λίγες ώρες; Ποιος είναι χαλαρός;
(Για όλα τα παραπάνω, στην Αξιολόγηση Σχολικής Μονάδας που προωθείται, θα έβαζα 10 στον τομέα της διαχείρισης προσωπικού: Μια, άντε δυο ή τρεις νηπιαγωγοί κάνουν τη δουλειά 10 και βάλε υπαλλήλων! Μεγάλη οικονομία! Συμφέρουν!)
Είμαι νηπιαγωγός και κάνω πολύ καλά τη δουλειά μου.
Αλλά βάλλομαι από παντού, αρχίζοντας από την Πολιτεία:
Κανείς ποτέ από την πολιτική ηγεσία δεν έχει ενδιαφερθεί να πληροφορηθεί πώς λειτουργεί ένα νηπιαγωγείο. Κανείς δεν ξεκίνησε τις μεταρρυθμίσεις του από το νηπιαγωγείο, που είναι η πιο βασική βαθμίδα της εκπαίδευσης, αφού δίνει στα παιδιά τις δεξιότητες/εργαλεία για να επιτύχουν στις επόμενες βαθμίδες, αλλά -κυρίως- στη ζωή τους (και –βέβαια- στην εργασία τους)!
Αν το ελληνικό νηπιαγωγείο δεν απαξιώνεται από την Πολιτεία γενικώς, απαξιώνεται -κι αυτό είναι το χειρότερο- από τις Διευθύνσεις Εκπαίδευσης, που δε λαμβάνουν υπόψη τους την άποψη των νηπιαγωγών σε βασικά ζητήματα, γιατί ούτε εκείνοι έχουν πειστεί για τη σημασία του Νηπιαγωγείου. Και, βέβαια, απαξιώνεται από τους υπόλοιπους εκπαιδευτικούς, οπότε δεν υπάρχει η συνεργασία ανάμεσα στις βαθμίδες κι έτσι δεν υπάρχει συνέχεια στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Απαξιώνεται από την εγκληματική παραμέληση από όλους τους φορείς που εμπλέκονται στην εκπαίδευση (Δήμοι, Περιφέρειες, ΚΤΥΠ,…): κτίρια, υποδομές, αυλές και παιδικές χαρές, δέντρα, εποπτικό και παιδαγωγικό υλικό, έπιπλα, βιβλία, παιχνίδια,…. όλα αφημένα στη μοίρα τους και στην ευαισθησία των εκπαιδευτικών, άντε και κάποιων συλλόγων γονέων. Συντήρηση, βάψιμο, καθαρισμός, ώστε το νηπιαγωγείο να είναι ελκυστικό και όχι σαν φυλακή, δεν γίνονται, εκτός αν έχεις το Θεό μπάρμπα. Αν τα παιδιά δεν βλέπουν το ελληνικό νηπιαγωγείο σαν φυλακή, αυτό οφείλεται αποκλειστικά σε εμένα, τη νηπιαγωγό τους!
Ούτε αυτό μου το αναγνωρίζει η ελληνική Πολιτεία. Και κωφεύει στα χρόνια αιτήματά μου για στήριξη του έργου μου από ειδικούς (ψυχολόγους, ειδικούς παιδαγωγούς, εργοθεραπευτές, λογοθεραπευτές, κοινωνιολόγους) σε στελεχωμένες υπηρεσίες, που θα στηρίζουν άμεσα νηπιαγωγούς, παιδιά και γονείς και όχι μετά από αναμονή πολλών μηνών και εξαντλητικής γραφειοκρατικής δουλειάς από τις νηπιαγωγούς. Κωφεύει για στήριξή μου από βοηθό, καθαρίστρια, νοσηλεύτρια, φύλακα (για να μην καταστρέφεται το απόγευμα ό,τι έχουμε φτιάξει το πρωί).
Αντιθέτως, με αναλώνει σε όλο και περισσότερες γραφειοκρατικές, διεκπεραιωτικές, ανούσιες διαδικασίες, οι οποίες με απομακρύνουν από την ουσία, που είναι το εκπαιδευτικό μου έργο.
Αντιθέτως, με απαξιώνει, φροντίζοντας να με παρουσιάζει παντού (στα πρόθυμα ΜΜΕ, που δεν ασχολούνται, φυσικά, να επαληθεύσουν τα όσα λέγονται) ως τεμπέλα, χωρίς όρεξη για δουλειά, που δουλεύω λίγες ώρες, ανεκπαίδευτη, οπισθοδρομική, χωρίς τα κατάλληλα προσόντα. Στρέφει την κοινωνία εναντίον μου, καταστρέφει τη σχέση γονιού – εκπαιδευτικού, μπλοκάρει την εκπαιδευτική διαδικασία. Για να κρύψει τις τεράστιες ευθύνες της.
Είμαι νηπιαγωγός και είμαι περήφανη για τη δουλειά μου και την πορεία μου όλα αυτά τα χρόνια! Είμαι νηπιαγωγός και δεν μετάνιωσα ποτέ για την επιλογή μου! Είμαι νηπιαγωγός και κάνω την καλύτερη δουλειά του κόσμου!
Βοηθήστε με –ή αφήστε με επιτέλους ήσυχη- να την κάνω όπως πρέπει!
Μαρίλυ Τζεβελεκάκη
Νηπιαγωγός”
