Οι διακρίσεις των φύλων και των φυλών

Τέτοιου είδους λογοκρισία είναι συχνή στη λογοτεχνία που απευθύνεται ειδικά σε παιδιά. Για παράδειγμα, οι εκδότες της ΄Ενιντ Μπλάιτον προσπαθούν τώρα να διορθώσουν, διακριτικά, ορισμένα σημεία των βιβλίων της. Παρόμοια, ο Ρόαλ Νταλ περιέκοψε μερικά κομμάτια από το διάσημο μυθιστόρημά του Ο Τσάρλι και το εργοστάσιο σοκολάτας, που ήταν γραμμένο με πνεύμα υπεροψίας προς τους Πυγμαίους.

Διαφωνίες για τις επεμβάσεις στα κλασικά έργα θα υπάρχουν πάντα, όμως κανέναν δεν φαίνεται να ενοχλεί ή κατά περίπτωση λογοκρισία σ’ ένα λιγότερο απαιτητικό επίπεδο λογοτεχνίας για παιδιά. Τα πράγματα δυσκολεύουν όταν οι ρατσιστικές προκαταλήψεις παίζουν τόσο σημαντικό ρόλο, ώστε η διόρθωση να καθίσταται αδύνατη. Τότε πια, το ερώτημα είναι αν πρέπει τέτοια βιβλία να φτάνουν ή όχι στα παιδιά. Πάντως, καλό θα ήταν να παραμείνει η λογοτεχνία όσο το δυνατόν ανεξάρτητη από πολιτικές παρεμβάσεις. Σε περιπτώσεις, άλλωστε, που οι πληγές του ρατσισμού έχουν επουλωθεί, δεν υπάρχει λόγος να συνεχίζεται η προσπάθεια για προστασία της ευαισθησίας εκείνων που θίγονται. Η ύπαρξη πρωτόγονων στερεοτύπων στην παλαιότερη λογοτεχνία, όσο κι αν τώρα τα απορρίπτουμε, μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην ιστορική ανασκόπηση σχετικά με τις ρίζες και την απήχηση που είχαν τέτοιες λαθεμένες αντιλήψεις.

Η σεξιστική λογοτεχνία για παιδιά δέχτηκε και αυτή επιθέσεις πρόσφατα. Βιβλία που παρουσιάζουν γυναίκες παθητικές, κλεισμένες στο σπίτι, και άντρες κυρίαρχους επαγγελματίες, κατηγορήθηκαν ότι βοηθούν στο να διαιωνίζονται στο μυαλό των παιδιών στερεότυπα ξεπερασμένα και κοινωνικά απαράδεκτα. Οι εκδότες παρακινούνται τώρα να εξετάσουν προσεκτικά κάθε νέο βιβλίο που εκδίδουν, ώστε να μην περιέχει τέτοιου είδους μηνύματα. ΄Ετσι, ακόμη και παραδοσιακά παραμύθια γίνονται στόχοι επιθέσεων, όπως π.χ. η Κοιμισμένη Βασιλοπούλα. Υπάρχει όμως διαφορά ανάμεσα στην επίθεση με στόχο τα αναγνωστικά ή τα εικονογραφημένα βιβλία και στην επίθεση με στόχο τα πιο γνωστά παραμύθια, που έβρισκαν πάντοτε βαθιά συναισθηματική απήχηση – κάτι πολύ σημαντικό. Αν υπήρχε μια αναμφισβήτητη απόδειξη ότι η Κοιμισμένη Βασιλοπούλα είχε κάποια σεξιστική επίδραση στους μικρούς αναγνώστες, το ζήτημα θα ήταν ίσως διαφορετικό. Οι αντιλήψεις όμως των παιδιών για το ρόλο του φύλου τους διαμορφώνονται από ποικίλους παράγοντες, και έτσι είναι άδικο να γίνονται τα βιβλία οι αποδιοπομπαίοι τράγοι. Οπωσδήποτε, η Κοιμισμένη Βασιλοπούλα δεν σχετίζεται μόνο με τους ρόλους των φύλων. Μπορεί να διαβαστεί και ως παραβολή για τις διάφορες πλευρές της ανθρώπινης προσωπικότητας – τον animus και την anima, σύμφωνα με τους όρους του Γιουνγκ, το αρσενικό και το θηλυκό στοιχείο που υπάρχει στον καθένα μας. Υπ’ αυτή την έννοια, όλοι οι αναγνώστες θα μπορούσαν να ταυτιστούν τόσο με την Κοιμισμένη Βασιλοπούλα όσο και με τον πρίγκιπά της. Επομένως, η απλουστευτική ερμηνεία των λογοτεχνικών κειμένων και των εικονογραφήσεων σύμφωνα με τη σύγχρονη πρακτική είναι αψυχολόγητη.

Αφήστε μια απάντηση

Η διεύθυνση του email σας δεν θα δημοσιευθεί.

Αλλαγή μεγέθους γραμματοσειράς
Αντίθεση