Σαν σήμερα, 13 Οκτωβρίου 1904, ο Παύλος Μελάς, πρωτεργάτης και σύμβολο του Μακεδονικού Αγώνα, πέφτει νεκρός από τα πυρά τουρκικού αποσπάσματος που πολιόρκησε το χωρίο Στάτιστα (μετέπειτα Παύλος Μελάς προς τιμήν του).
Παύλος Μελάς
Ο Παύλος Μελάς αποτέλεσε υπόδειγμα γενναιότητας και αυταπάρνησης για την απελευθέρωση της πατρίδας στην ελληνική ιστορία. Γύρω στο 1904 και ενώ η Μακεδονία δεν είχε απελευθερωθεί ακόμα από τους Τούρκους υπήρξε μια έντονη δραστηριότητα από την Βουλγαρία για να συμπεριλάβει στην επικράτειά της ελληνικές περιοχές της Μακεδονίας. Για το σκοπό αυτό έστελνε ένοπλες αντάρτικες ομάδες τους κομιτατζήδες με σκοπό να τρομοκρατούν τους κατοίκους ελληνικών χωριών για να τους πιέσουν να δεχτούν την προσχώρησή τους στην Βουλγαρία. Σαν αντίδραση ο Παύλος Μελάς που ήταν αξιωματικός πυροβολικού του ελληνικού στρατού, μετέβη στην Μακεδονία όπου μαζί με άλλους αξιωματικούς οργάνωσε κι εκείνος μια αντάρτικη ομάδα με σκοπό να εκδιώξει την βουλγαρική απειλή. Στις 18 Αυγούστου 1904 ο Παύλος Μελάς με το επιχειρησιακό όνομα Καπετάν Μίκης Ζέζας, επικεφαλής σώματος από 35 μόλις άνδρες, που το αποτελούσαν Μακεδόνες, Μανιάτες και Κρητικοί, ανέλαβε την αρχηγία του Μακεδονικού αγώνα ενάντια στους Βούλγαρους και εισήλθε ένοπλα στα Μακεδονικά εδάφη με την εντολή να ασκεί καθήκοντα αρχηγού και στις μικρότερες ομάδες που δρούσαν εν τω μεταξύ στις περιφέρειες Μοναστηρίου και Καστοριάς. Παρά τις συνεχείς διώξεις του οθωμανικού στρατού ο Παύλος Μελάς είχε σημαντικές επιτυχίες εναντίον των βουλγαρικών ομάδων.
Στις 13 Οκτωβρίου όμως μετά από παγίδα των Βουλγάρων περικυκλώθηκε στο χωριό Στάτιστα από Τουρκικό απόσπασμα 150 ανδρών και ύστερα από μια άτυχη συμπλοκή τραυματίστηκε θανάσιμα.
Μετά το θάνατο του η δράση των Ελληνικών δυνάμεων έγινε πιο έντονη, περιορίζοντας τη δράση των Βούλγαρων κομιτατζήδων μέχρι τελικώς η Μακεδονία μας να προσαρτηθεί στην Ελλάδα κατά τους μετέπειτα νικηφόρους για την Ελλάδα Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913.
