Πώς μπορεί να διαμορφωθεί η γνώση αιχμής στον αιώνα της ανασφάλειας που διανύουμε;
Πώς θα μπορέσουν οι επιστήμονες του αύριο να σύρουν το κάρο μιας οικονομίας και μιας κοινωνίας που παραπαίουν; Οι Ιάπωνες αναζητούν τη λύση στους «νέους πανεπιστήμονες», γαλουχημένους με ένα εκρηκτικό κοκτέιλ γνωστικών αντικειμένων, και ιδρύουν το σχετικό… πανεπιστήμιο
Κ ανείς δεν αμφιβάλλει ότι διανύουμε μια περίοδο σύγχυσης για το σήμερα και αγωνίας για το αύριο. Σαν μονοπάτι που χώρισε στα δύο και οι απολήξεις του χάνονται στον ορίζοντα, ο δρόμος της επιστήμης δείχνει διαρκώς να πλαταίνει εν όσω οι επαγγελματικές προοπτικές των ανθρώπων στενεύουν. Πώς μπορούμε να σιγουρέψουμε το αύριο μέσα από αυτό το νέο «χάσμα» που μας έλαχε;
Ενδεικτικό του έντονου προβληματισμού που ενέσκηψε, μεσούσης της παγκοσμιοποίησης της ανασφάλειας, είναι ότι σκέψεις ματαιότητας που κάποτε απορρίπτονταν μετά βδελυγμίας ως αιρετικές έχουν αρχίσει να επανεξετάζονται: στις 29 Ιανουαρίου του 2010, ο ελληνογάλλος καθηγητής Jean-Μarie Αpostolides του αμερικανικού Πανεπιστημίου Stanford δήλωσε ότι το μανιφέστο του βομβιστή-μαθηματικού Τheodore John Κaczynski- γνωστού ως Unabomber- έλεγε πολλές αλήθειες για τη μετάλλαξη του πολιτισμού μας από την τεχνολογία. Θυμίζουμε ότι σε εκείνο το μανιφέστο ο Καζίνσκι αποφαινόταν ότι « η τεχνολογία δημιουργεί για τα ανθρώπινα όντα ένα νέο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον, ριζικά διαφορετικό από το φάσμα περιβαλλόντων στο οποίο το ανθρώπινο είδος προσαρμόστηκε μέσω φυσικής επιλογής. Αν ο άνθρωπος δεν προσαρμοστεί σε αυτό το νέο περιβάλλον μέσω τεχνητού μετασχηματισμού του,τότε θα προσαρμοστεί μέσω μακράς και επώδυνης διαδικασίας φυσικής επιλογής… Θα ήταν καλύτερο να ξεφορτωθούμε το όλο βρωμερό σύστημα».
Ακόμη κι αν το τελευταίο σκέλος – η λύση μέσω βίαιης αντίδρασηςβρίσκει απήχηση μόνο σε ζέοντα νεανικά μυαλά, το αίσθημα της ματαιότητας εξαπλώνεται σε όλο και πιο σώφρονες ηλικίες· χαρακτηριστικό ήταν το άρθρο του καθηγητή Βιοηθικής στο αμερικανικό Πανεπιστήμιο Ρrinceton, του Ρeter Singer, στο φύλλο της 6ης Ιουνίου του 2010 των « Νew Υork Τimes», υπό τον τίτλο « Θα ΄πρεπε αυτή να είναι η τελευταία γενιά; ». Στο εν λόγω άρθρο θυμίζει στους αναγνώστες τη φιλοσοφική θεώρηση του Σοπενχάουερ και επισημαίνει την πρόσφατη αναβίωσή της μέσα από το βιβλίο του νοτιοαφρικανού φιλοσόφου David Βenatar «Καλύτερα να μην είχαμε γεννηθεί ποτέ»(Βetter never to have been: Τhe Ηarm of Coming into Εxistence», στα αγγλικά). Ο Βenatar ισχυρίζεται ότι αντικειμενικά η ζωή του ανθρώπου είναι ένα συνεχές δράμα με ελάχιστα διαλείμματα εκπλήρωσης στόχων, αλλά ο άνθρωπος δεν το συνειδητοποιεί, καθώς βιώνει μια «αυταπάτη Πολυάννας», ένα σύνδρομο συνεχούς δόμησης προσδοκιών που του κληροδοτήθηκε από τους προγόνους του.
Στον αντίποδα του πεσιμισμού της Δύσης ωστόσο, μια κατ΄ εξοχήν ηττημένη της αρχής του νέου αιώνα, η Ιαπωνία, βρίσκει τη δύναμη να κοιτάξει το αύριο με θάρρος. Και το κάνει με έναν πρωτόγνωρο γι΄ αυτή ριζοσπαστισμό, με μια θεώρηση του αύριο τόσο καινοτομική όσο και ολιστική. Το κάνει με μια απίστευτη… «επιστροφή στο μέλλον»!
Το σκεπτικό των Ιαπώνων μπορεί να αποδοθεί περιληπτικά ως εξής: ο θρίαμβος της βιομηχανικής επανάστασης κατά τον 20ό αιώνα, με την αστικοποίηση γύρω από γραμμές μαζικής παραγωγής, έφερε και την άνοιξη της εξειδίκευσης, τόσο στα επαγγέλματα όσο και στις επιστήμες. Ομως, στο γύρισμα του αιώνα, η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας και η διάχυση των πληροφοριών μέσω του Διαδικτύου εξουδετέρωσαν τα εθνικά πλεονεκτήματα των προηγμένων βιομηχανικά χωρών.