της Μπρούσκου Λυδίας
(Ίσως και να υπάρχει απάντηση!)
Από την πιο μικρή τους ηλικία οι άνθρωποι ρωτούν «γιατί;». Τα μικρά παιδιά βομβαρδίζουν γονείς και δασκάλους με ατέλειωτες ερωτήσεις που η απάντησή τους θα γεννήσει καινούριες απορίες. Η περιέργεια και η δίψα για μάθηση των μικρών παιδιών φέρνουν συχνά σε δύσκολη θέση τους ενήλικες. Οι ερωτήσεις άλλοτε είναι απλές όπως «γιατί πλένουμε τα χέρια μας ;» και οι απαντήσεις δίνονται εύκολα. Άλλοτε όμως είναι πιο δύσκολες όπως «γιατί ζούμε;» «γιατί πεθαίνουμε και τι συμβαίνει μετά;» και οι απαντήσεις, όταν δίνονται, δεν είναι πάντα πειστικές ούτε κατανοητές. Πολύ συχνά μάλιστα δεν υπάρχει καν ομοφωνία και τα παιδιά έχουν την εντύπωση ότι τελικά …θα μείνουν με την απορία.
Η αλήθεια είναι ότι δεν είναι πάντα εύκολο να δοθούν απαντήσεις σε ερωτήματα που απασχολούν όχι μόνο τα παιδιά αλλά όλη την ανθρωπότητα από την αρχή της ύπαρξής της. Υπάρχουν όμως και κάποια «γιατί;» που, αν και αρχικά φαντάζουν δύσκολα, ίσως τελικά δεν είναι και τόσο δύσκολο να απαντηθούν . Ας ξεκινήσουμε λοιπόν!
Γιατί υπάρχει ζωή στη Γη;
Η Γη δημιουργήθηκε πριν από δισεκατομμύρια χρόνια. Στην αρχή ήταν μία μεγάλη, κόκκινη σφαίρα κι έπειτα από αιώνες, αφού η σφαίρα αυτή κρύωσε, σχηματίστηκε γύρω της η ατμόσφαιρα στην οποία και δημιουργούνται τα μετεωρολογικά φαινόμενα. Έτσι, εκατομμύρια χρόνια αργότερα άρχισε να πέφτει άφθονη βροχή, με αποτέλεσμα να σχηματιστούν και οι πρώτοι ωκεανοί. Το νερό ήταν η ζωογόνος δύναμη. Χάρη στο οξυγόνο που περιέχει , άρχισαν να εμφανίζονται διάφορα μικροσκοπικά βακτήρια που εξελίχθηκαν σε πιο περίπλοκους έμβιους οργανισμούς και δεν άργησαν να κάνουν την εμφάνισή τους και οι άνθρωποι. Υπάρχει, λοιπόν, η πιθανότητα, αν υπάρξουν παρόμοιες εξελίξεις και σε άλλους πλανήτες, ο άνθρωπος να αποκτήσει νέους… συγκάτοικους στο σύμπαν.
Γιατί οι πλανήτες είναι σφαιρικοί;
Γιατί, άραγε, οι πλανήτες να μην έχουν σχήμα κύβου ή πυραμίδας; Γιατί να μην είναι επίπεδοι σαν ένα τεράστιο πιάτο, αλλά έχουν σχήμα σφαιρικό ή περίπου σφαιρικό; Η λέξη-κλειδί σ’ αυτή την περίπτωση είναι η βαρύτητα. Λόγω της βαρυτικής έλξης, όλα τα σημεία της επιφάνειάς τους έλκονται με την ίδια δύναμη προς το κέντρο με αποτέλεσμα να έχουν το σχήμα σφαίρας. Το σχήμα αυτό είναι ο μόνος τρόπος να πλησιάσει όσο περισσότερο είναι δυνατό όλη η μάζα προς το κέντρο έλξης. Δε συμβαίνει όμως το ίδιο με πολύ μικρότερα σώματα, όπως είναι οι αστεροειδείς. Λόγω της μικρής τους μάζας ,η βαρυτική έλξη είναι αρκετά ασθενής με αποτέλεσμα αυτοί να έχουν σχήμα ακανόνιστο.
Γιατί είναι γαλάζιος ο ουρανός;
Κοιτάζοντας τον κόσμο γύρω μας καθημερινά και βλέποντας ξανά και ξανά τις ίδιες εικόνες τις θεωρούμε, ίσως, αυτονόητες και παύουμε να αναρωτιόμαστε. Έτσι, όταν κάποιο παιδί ρωτήσει γιατί ο ουρανός έχει γαλάζιο χρώμα και όχι κόκκινο ή κίτρινο, μια αρκετά συνηθισμένη απάντηση είναι «έτσι». Όμως, και εδώ η Φυσική έχει την απάντηση. Η γη περιβάλλεται από την ατμόσφαιρα που την προστατεύει από τις ακτίνες του ήλιου. Το ηλιακό φώς, που συντίθεται από όλα τα χρώματα του ουράνιου τόξου, διασκορπίζεται αφού συγκρουστεί με τα μόρια του αέρα. Η γήινη ατμόσφαιρα «φιλτράρει» το φως επιτρέποντας να περάσει περισσότερο το μπλε χρώμα. Από την άλλη, η έστω και μικρή παρουσία των άλλων χρωμάτων κάνει το χρώμα του ουρανού να είναι γαλάζιο προς το άσπρο παρά μπλε σκούρο. Στο ηλιοβασίλεμα πάλι ο ουρανός βάφεται κόκκινος γιατί τότε βρισκόμαστε σε μεγαλύτερη απόσταση από τον ήλιο και το φως πρέπει να διανύσει μια πιο πυκνή ατμόσφαιρα που επιτρέπει να περάσει περισσότερο το κόκκινο.
Άπειρες είναι οι ερωτήσεις που μπορεί να κάνει κάποιος προσπαθώντας να κατανοήσει τον κόσμο, όπως άπειρο (τουλάχιστον προς το παρόν) είναι και το σύμπαν. Και να, μια καινούρια αφορμή για απορίες. Τι είναι το άπειρο; Περίεργη και μυστηριώδης λέξη. Πώς να φανταστεί κανείς κάτι που δεν έχει όρια, τη στιγμή που παντού υπάρχουν όρια. Η αυλή του σχολείου είναι 80 τ.μ. , η πολυκατοικία έχει τέσσερις ορόφους… Όμως, δεν συμβαίνει το ίδιο με τον ουρανό. Τι υπάρχει πέρα από τους γαλαξίες; Το διάστημα τελειώνει κάπου; Ένας άπειρος κατάλογος ερωτήσεων που ζητούν απαντήσεις.