ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ
Ορισμός: Αυτοκτονία ονομάζεται η ανθρώπινη εκείνη πράξη, κατά την οποία ο ίδιος ο άνθρωπος τερματίζει την ζωή του. Η αυτοκτονία είναι «φόνος» και είναι “αφαίρεση από πρόθεση από εμάς της ίδιας ζωής μας’’, γι’ αυτό και διαφέρει από τον κοινό φόνο, την αφαίρεση δηλαδή της ζωής του άλλου από κάποιον. Και ακόμη, η αυτοκτονία διακρίνεται σε άμεση και έμμεση.
Η αυτοκτονία στην Ορθόδοξη Εκκλησία
Η χριστιανική διδασκαλία θεωρεί την αυτοκτονία ως ένα από τα μεγαλύτερα αμαρτήματα, η δε Ορθόδοξη Εκκλησία στηριζόμενη στην Αγία Γραφή και στην Ιερά Παράδοση θεωρεί την αυτοκτονία ως έγκλημα εναντίον της ιερότητας της ανθρώπινης ζωής και ως κλονισμό και απώλεια της πίστεως και της ελπίδας του αυτόχειρα προς τον Θεό. Σύμφωνα με την Καινή Διαθήκη ο άνθρωπος τη ζωή δεν την έχει από τον εαυτό του, αλλά την έλαβε ως δώρο από τον Θεό και γι’ αυτό οφείλει να την εκτιμά και ανάλογα με τον σκοπό της πρέπει να την μεταχειρίζεται. Κανείς από μας δεν ζει για τον εαυτό του και κανείς δεν πεθαίνει για τον εαυτό τον, διότι, εάν ζούμε, ζούμε για τον Κύριο, και εάν πεθαίνομε, πεθαίνομε για τον Κύριο. Είτε λοιπόν ζούμε είτε πεθαίνουμε ανήκουμε στον Κύριο, στον όποιο ανήκει η ζωή μας ( Ρωμ. ιδ’, 7 – 8) και μόνος Εκείνος έχει απόλυτη δικαιοδοσία επάνω σε αυτή. Κάθε ένας, ο οποίος επιλέγει να καταστρέψει την ζωή του γιατί χωρίς σωστή κρίση θεωρεί ότι τη βρίσκει αφόρητη, κάνει κατάχρηση δικαιώματα του Θεού τα οποία παραβιάζει κατάφορα, και ασεβεί προς τον Θεό, γι’ αυτό και θεωρείται ασυγχώρητος.
Η ζωή, ως δώρο του Θεού, έχει συγκεκριμένο και υψηλό σκοπό, αφού ο Θεός δεν έκανε τίποτε και δεν κάνει τίποτε χωρίς σκοπό. Ο σκοπός της ζωής του κάθε ανθρώπου είναι , σύμφωνα με τη χριστιανική διδασκαλία, η πνευματική ολοκλήρωση του ανθρώπου, δηλαδή, η αγιότητα, η όποια θα έχει ως τελική επιβράβευση τη Βασιλεία των Ουρανών. Και αυτόν τον σκοπό ο άνθρωπος οφείλει να υπηρετεί πάντοτε και να μην τον παραβιάζει κατάφορα και ματαιώνοντάς τον με την πρόωρη και με βίαιη έξοδο από αυτή τη ζωή, δηλαδή την αυτοκτονία.
Ο άνθρωπος, ο όποιος αποτελείται από σώμα και ψυχή, έχει για τον Θεό μεγάλη αξία, διότι είναι ναός του ίδιου του Θεού (Β’ Κορινθ. στ’, 16) και εφ ‘ όσον είμαστε ναός του Θεού, είμαστε και κατοικητήριο του Αγίου Πνεύματος (Α’ Κορινθ. γ’, 17). Γι’ αυτό και από αυτή τη σκοπιά της χριστιανικής πίστεως και διδασκαλίας η Εκκλησία καταδικάζει διπλά την αυτοκτονία, από τη μια μεριά ως ασέβεια και επανάσταση κατά του Θεού , και από την άλλη ως φθορά και καταστροφή του ναού του Θεού, και την χαρακτηρίζει ως θανάσιμο αμάρτημα.
Αυστηρές πνευματικές ποινές: Η συνείδηση της Εκκλησίας κατέταξε την αυτοκτονία στα θανάσιμα και φοβερά πνευματικά παραπτώματα και γι’ αυτό καθιέρωσε και αυστηρές πνευματικές ποινές για όσους αυτοκτονούν, θέλοντας έτσι να τονίσει την ανάγκη σεβασμού της ιερότητας και της αξίας της ανθρώπινης ζωής. Η Εκκλησία απορρίπτει την άνευ θελήσεως του Θεού διακοπή της ζωής γι’ αυτό και απαγορεύει οποιαδήποτε εκκλησιαστική Ακολουθία και Τελετή (Κηδεία, Ταφή σε Κοιμητήριο πιστών, Μνημόσυνο, Τρισάγιο, Θεία Λειτουργία) για αυτούς που αυτοκτονούν, γιατί με την πράξη τους αυτή, σύμφωνα με τα όσα αναφέραμε πιο πάνω, πρόσβαλαν τη θεία δωρεά της ζωής και αποκόπηκαν από το σώμα της Εκκλησίας.
Η εγκύκλιος 2712 της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος (12/3/2001): Με αυτήν την εγκύκλιο, η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος επιβεβαιώνει την άποψη της ορθοδοξίας, ότι δηλαδή η αυτοκτονία είναι ένα από τα μεγαλύτερα αμαρτήματα, καθώς η ζωή είναι δώρο Θεού και μόνο Αυτός έχει δικαίωμα να την αφαιρέσει (όποιος αυτοκτονεί ασεβεί προς τον Θεό και χάνει την πίστη του προς Αυτόν). Με την σειρά της απαγορεύει την εκκλησιαστική ταφή όσων αυτοκτονούν και την τέλεση ακολουθιών προς τιμήν τους, εφόσον όταν αυτοκτόνησαν βρίσκονταν σε υγιή πνευματική κατάσταση. Θέτει όμως και μερικές προϋποθέσεις για την εξαίρεση κάποιων περιπτώσεων από τον κανόνα. Επιτρέπεται να ταφεί ένας αυτόχειρας, εάν:
- αυτοκτόνησε σε περίοδο κατά την οποία ο ίδιος χαρακτηρίζεται ως «εκφρενής»
- αυτοκτόνησε σε στιγμή κατά την οποίαν δεν μπορούσε να αντιληφθεί τις συνέπειες της πράξης του (υπνοβασία, παραισθήσεις, μέθη, κ.τ.λ.)
- αυτοκτόνησε εξαιτίας ανώτατης ανάγκης, η οποία να απορρέει από την Χριστιανική διδασκαλία (υπέρ Χριστού, υπέρ πίστεως και πατρίδος, για την διάσωση άλλου ανθρώπου)
- αυτοκτόνησε εξαιτίας «ανακλαστικής, μη ελεγχόμενης κινήσεως»
- μετανόησε για την πράξη του όσο ακόμη ζούσε
- υπάρχουν αμφιβολίες για την ισχύ ενός από τους παραπάνω λόγους
è Πρέπει να αποδεικνύεται η ύπαρξη κάποιας από τις παραπάνω προϋποθέσεις με γραπτή βεβαίωση δύο ιατρών.
ΚΠΑ: η νομική πλευρά της αυτοκτονίας
Στις ισχύοντες διατάξεις της Ελληνικής Νομοθεσίας η αυτοχειρία δεν καταδικάζεται. Εάν όμως υπάρχει κάποιος ο οποίος να εξώθησε ένα πρόσωπο στην αυτοκτονία, τότε του καταλογίζονται ανάλογες ποινές. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στον ελληνικό Ποινικό Κώδικα (άρθρο 301), «όποιος με πρόθεση κατέπεισε άλλον να αυτοκτονήσει, αν τελέστηκε η αυτοκτονία ή έγινε απόπειρά της, καθώς και όποιος έδωσε βοήθεια κατ’ αυτήν, τιμωρείται με φυλάκιση». Επιπλέον, αν κάποιος έχει αντιληφθεί τον κίνδυνο και δεν δράσει κατάλληλα με αποτέλεσμα να συμβεί το μοιραίο, τότε τιμωρείται για «Παράλειψη Λύτρωσης από Κίνδυνο Ζωής» (άρθρο 307), ενώ αν βαρύνεται με ιδιαίτερη νομική υποχρέωση, τότε τιμωρείται για συμμετοχή σε αυτοκτονία (συνάρτηση άρθρων 15,301: «Όπου ο νόμος για την ύπαρξη αξιόποινης πράξης απαιτεί να έχει επέλθει ορισμένο αποτέλεσμα, η μη αποτροπή του τιμωρείται όπως η πρόκλησή του με ενέργεια»). Τέλος, υπάρχει περίπτωση να θεωρηθεί η αυτοκτονία ανθρωποκτονία από αμέλεια, εφόσον οι παραλείψεις κάποιων ανθρώπων οδήγησαν ένα άτομο στην πράξη αυτή (άρθρο 302.1: «Όποιος επιφέρει από αμέλεια το θάνατο άλλου τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών»). Το δικαστήριο έχει το δικαίωμα να μην επιβάλλει ποινή στον υπαίτιο της πράξης, υπό την προϋπόθεση ότι είναι οικείος του θύματος και η ψυχική οδύνη που έχει υποστεί από τις συνέπειες της αυτοχειρίας είναι αρκετή (άρθρο 302.2). Αν και δεν υπάρχει ειδική διάταξη για υπευθυνότητα γονέων ανήλικου αυτοκτονούντα, το δικαστήριο οφείλει να ασκήσει στους γονείς αυτούς αυστηρή κρητική για τις ενέργειές τους που ενθάρρυναν το παιδί να φτάσει στο σημείο της αφαίρεσης της ζωής του στα πλαίσια του αρνητικού, κατασταλτικού κοινωνικού ελέγχου της πολιτείας.
Η Ταινία (Ο κύκλος των χαμένων ποιητών)
Ο Νηλ ήθελε να ασχοληθεί επαγγελματικά με την ηθοποιία και γι’ αυτό έλαβε μέρος σε μία “οντισιόν “, στην οποία πήρε τον ρόλο, πράγμα το οποίο δυσαρέστησε τον πατέρα του που απαίτησε από αυτόν να εγκαταλείψει το θέατρο. Παρά την εντολή του πατέρα του, ο Νηλ πήγε κανονικά στην πρεμιέρα. Εκεί τον περίμενε νευριασμένος ο πατέρας του που τον πήρε στο σπίτι με το ζόρι. Ύστερα, αφού γύρισαν στο σπίτι του έκανε κήρυγμα προσπαθώντας να του δείξει τι είναι “καλύτερο” γι’ αυτόν, δηλαδή να πάει σε στρατιωτική σχολή, ασκώντας του μεγάλη πίεση. Μετά από την ψυχολογική κατακρήμνιση και αφού κοιμήθηκαν οι γονείς του, ο Νηλ απελπισμένος πήρε το πιστόλι του πατέρα του και αυτοκτόνησε.
Απόψεις & Συμπεράσματα
Για την περίπτωση της ταινίας: Η αυτοκτονία του Νηλ είναι μια καταδικαστέα πράξη. Οι άνθρωποι δεν πρέπει να παίρνουν αποφάσεις “εν βρασμώ” ψυχής, αλλά να αντιμετωπίζουν τα προβλήματα τους με ψυχραιμία. Ο Νηλ θα έπρεπε να προσπαθήσει για άλλη μια φορά να πείσει τους γονείς του να τον αφήσουν να ακολουθήσει τα όνειρά του. Να τους εξηγήσει ότι το θέατρο είναι αυτό που αγαπάει και πως με αυτό θα ήθελε να ασχοληθεί επαγγελματικά στην ζωή του. Θα έπρεπε επίσης να αντισταθεί στους εκβιασμούς του πατέρα του, υποστηρίζοντας ότι οι γονείς υπάρχουν για να ενθαρρύνουν τα παιδιά τους στις επιδιώξεις και τους στόχους που βάζουν, να τα συμβουλεύουν και όχι για να τους επιβάλλουν τις δικές τους ιδεολογίες και απόψεις εκβιαστικά. Τα παιδιά πρέπει να έχουν την δική τους ελεύθερη βούληση και να κάνουν αυτά που οι ίδιοι επιθυμούν, όχι αποκλειστικά το θέλημα των γονιών τους. Ακόμα και αν δεν τα κατάφερνε να τον πείσει, η ύστατη λύση θα ήταν να μαζέψει τα πράγματά του και να τους εγκαταλείψει, αναζητώντας μια πιο ελεύθερη ζωή. Ο Νηλ αντιμετώπισε ένα μεγάλο δίλημμα, βρέθηκε ανάμεσα σε δύο αντίθετες επιλογές: μπορούσε να δημιουργήσει, να χτίσει πάνω στα ερείπια και να ακολουθήσει την παραπάνω αναφερόμενη στρατηγική ή να καταστρέψει, να γκρεμίσει το οικοδόμημα της ζωής του βάζοντας ένα τέλος σε αυτήν. Δυστυχώς, ενώ η καλύτερη, η ενδεικνυόμενη λύση ήταν η πρώτη (να δημιουργήσει), επέλεξε την δεύτερη και αυτοκτόνησε.
Για την αυτοκτονία ως ενέργεια: Η αυτοκτονία είναι πράξη αισχρή και απαγορευμένη από κάθε θρησκεία (η ζωή θεωρείται δώρο Θεού και κανείς άλλος δεν έχει δικαίωμα να την αφαιρέσει). Οι άνθρωποι δεν θα έπρεπε να φτάνουν σε αυτό το σημείο, αλλά θα έπρεπε να επιστρατεύσουν όλες τις ελπίδες τους και να αγωνιστούν για να διορθώσουν τα προβλήματα της ζωής τους και επομένως αυτή να καλυτερεύσει, με απώτερο στόχο να εξαφανιστεί η ιδέα της αυτοχειρίας απ’ το μυαλό τους. Θα πρέπει να διεκδικούν το δίκιο και τα δικαιώματά τους και να κάνουν αυτό που οι ίδιοι θεωρούν σωστό. Ούτως ή άλλως η αυτοκτονία είναι μια πράξη που γίνεται σε μια στιγμή αδυναμίας, επομένως θα πρέπει να βρίσκουμε τη δύναμη να υπομένουμε τις δυσκολίες καρτερώντας ένα καλύτερο μέλλον.
Βιβλιογραφία
- http://www.apostiliki-diakonia.gr/gr_main/catehism/theologia_zoi?themata.asp?cat=dogma&main=EK_texts&file=3.htm (ορισμός και Ορθόδοξη Εκκλησία)
- http://www.orthodoxia-ellhnismos.gr/2012/08/blog-post_3910.html (διασταύρωση πληροφοριών)
- Εγκύκλιος 2712 της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος (12/3/2001)
- http://www.dikonomia.gr/content/nomos/poinikos-kodikas/article/anthropoktonia-apo-ameleia
- http://www.dikonomia.gr/content/nomos/poinikos-kodikas/article/symmetoxi-se-aytoktonia
- http://www.dikonomia.gr/content/nomos/poinikos-kodikas/article/paraleipsi-lytrosis-apo-kindyno-zois
- http://www.dikonomia.gr/content/nomos/poinikos-kodikas/article/egklima-poy-teleitai-me-paraleipsi
-//-
