Πολλοί γονείς ξοδεύουν τεράστιες ποσότητες ενέργειας μιλώντας διαρκώς στα παιδιά τους για το πόσο σημαντικό είναι να γίνουν υπεύθυνα: συχνά – πολύ συχνά – χωρίς κανένα αποτέλεσμα! Παρά τα κηρύγματα, το παιδί συνεχίζει τις περισσότερες φορές να μην καθαρίζει το δωμάτιό του, να μην κάνει τα μαθήματά του ή να μην σταματάει να τρώγεται με τα αδέρφια του. Η πολλή συζήτηση στα αυτιά των παιδιών ακούγεται σαν μουρμούρα. Και η αλήθεια είναι… ότι είναι κοντά στη μουρμούρα. Και η μουρμούρα είναι μία μη αποτελεσματική γονεϊκή τεχνική.

Οι περισσότεροι γονείς πιστεύουν ότι μιλώντας για τον τρόπο που πρέπει να λειτουργούμε, διδάσκουμε στα παιδιά μας το να είναι υπεύθυνα αλλά στην πραγματικότητα κάνουμε κήρυγμα. Το κήρυγμα όχι μόνο δεν οδηγεί τα παιδιά στην ανεξαρτησία αλλά τα κάνει περισσότερο εξαρτημένα. Η εξάρτηση μέσα στις σχέσεις δεν ενθαρρύνει τα παιδιά να είναι υπεύθυνα για τον εαυτό τους. Οι συνεχείς υπενθυμίσεις τους προς τα παιδιά τους όσων τους έχουν πει για χιλιοστή φορά τα δυσκολεύει από το να μπορέσουν να αναπτυχθούν συναισθηματικά και να γίνουν ανεξάρτητα από τον γονιό τους. Νιώθουν ότι οι συζητήσεις αυτές, που μοιάζουν μονόπλευρες τις περισσότερες φορές, θα βοηθήσουν το παιδί ή άλλες φορές νιώθουν υποχρεωμένοι να του μιλήσουν πριν να είναι πολύ αργά, όμως με τον τρόπο αυτό ενθαρρύνουν την αδυναμία του να αναλάβει τις ευθύνες του. Αυτό συμβαίνει επειδή το παιδί έχει μπει σε λειτουργία αντίδρασης προς τον γονέα και όχι σε λειτουργία είμαι υπεύθυνος για τον εαυτό μου.

Αντίθετα, οι γονείς χρειάζεται να προσπαθήσουν να μείνουν μέσα στη δική τους πραγματικότητα, να διατηρήσουν καλά τα όριά τους και να αναλάβουν την ευθύνη για τις δικές τους πράξεις και όχι του παιδιού τους. Οι πράξεις τους χρειάζεται να εστιάσουν σε ξεκάθαρους κανόνες και να εφαρμόζονται στο παιδί αποτελεσματικές συνέπειες αν δεν ακολουθεί τους κανόνες αυτούς.

Για παράδειγμα, ας πούμε ότι ο μικρός γιος σου πάντα έρχεται την τελευταία στιγμή στο τραπέζι για φαγητό. Όταν φτάνει, αρχίζεις να του λες ότι θέλεις να έρχεται μαζί με τους υπόλοιπους και να βοηθάει στο στρώσιμο του τραπεζιού. Η κριτική διάθεση του γονιού για την ανεύθυνη στάση του έχει σαν αποτέλεσμα εκείνος να μην αρθρώνει λέξη.

Ένας καλύτερος τρόπος για να χειριστείς μία τέτοια κατάσταση είναι το να του πεις ότι αν έχει κάτι σημαντικό να κάνει θα ήθελες να σε ενημερώνει από πριν για το ότι δε θα μπορέσει να βοηθήσει στο τραπέζι και τον λόγο για τον οποίο δεν μπορεί αλλιώς δε θα έχει φτάσει το πιάτο του και το πιρούνι του στο τραπέζι και θα πρέπει να το κάνει μόνος του. Επέτρεψε του να μάθει να είναι υπεύθυνος και να ενημερώνει τους ανθρώπους με τους οποίους θέλει να έχει μία καλή συνεργασία σε όλα τα επίπεδα της ζωής του. Το σημείο κλειδί είναι ότι εσύ αναλαμβάνεις την ευθύνη για αυτό που θα κάνεις ή δε θα κάνεις και θα τον αφήσεις να διαχειριστεί τις συνέπειες. Τα ατελείωτα κηρύγματα, η κριτική και το να παίρνετε προσωπικά αυτό που κάνει το παιδί σας δεν έχει κανένα αποτέλεσμα στη βελτίωση της επικοινωνίας σας.

Εμπιστευτείτε την ικανότητά του να παίρνει αποφάσεις ακόμα και αν δεν συμφωνείτε με αυτές πάντα. Μην τον αφήσετε να επιλέγει για το αν θα σας ενημερώνει και εσείς στη συνέχεια να τρέχετε να του ετοιμάζετε τη θέση του. Ανταποκριθείτε σε αυτές τις επιλογές με τον καλύτερο και πιο υπεύθυνο τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς. Παρόλο που μοιάζει δύσκολο, η λήψη της ευθύνης μόνο για τον εαυτό σας θα χτίσει το σεβασμό που επιθυμείτε να δείχνουν οι άλλοι στα όρια που βάζετε στον εαυτό σας. Ο στόχος δεν είναι να αλλάξετε τους ανθρώπους γύρω σας καθώς συνήθως διαπιστώνουμε ότι δεν είναι εφικτό κάτι τέτοιο. Ο στόχος είναι γίνετε ο δυναμικός, ξεκάθαρος ενήλικας που θα εμπνέει το παιδί του για να μπορεί να σεβαστεί τα όριά σας.

Σταματήστε, λοιπόν, το «κήρυγμα» όταν ανησυχείτε για την ανεύθυνη στάση του παιδιού σας.

Πριν ξεκινήσετε πάρτε βαθιά ανάσα…..

Η στιγμή ανάμεσα στην αντίδραση του παιδιού σας και τη δική σας αντίδραση είναι η πιο σημαντική γονεϊκή στιγμή.

Είναι ο χώρος που θα φτιάξετε για να δείτε τι συμβαίνει ανάμεσά σας και μπορείτε να επιλέξετε αν θα γίνετε αντιδραστικός ή αν θα σκέφτεστε παραπάνω γι’ αυτό που σας συμβαίνει και θα μιλάτε για το πως νιώθετε με έναν τρόπο που το παιδί θα μπορεί να σας ακούσει.

Το να αντιδράτε σχεδόν αντανακλαστικά μοιάζει κάποιες φορές λυτρωτικό και μας δίνει την εντύπωση ότι θα μας ηρεμήσει αλλά δυστυχώς συνήθως είναι μόνο μία ατυχής έναρξη της μουρμούρας που θα ξεκινήσει πολύ σύντομα σαν καταιγίδα. Όταν σταματήσεις και σκεφτείς συνολικά την εικόνα μέσα στην οποία βρίσκεσαι, μπορείς να πάρεις καλύτερες αποφάσεις, μπορείς να επιλέξεις να μείνεις έξω από το μυαλό του παιδιού σου ή την αναζήτηση των κουμπιών του, μένοντας συναισθηματικά αυτόνομος.

Σταμάτα και ρώτα τον εαυτό σου:

«Η δική μου συμπεριφορά μπορεί να αποτελεί μέρος ή να ενισχύσει τη μη ανάληψη ευθυνών του παιδιού μου; Μήπως έχω πάρει κάποιο δυσάρεστο ρόλο ή μήπως έχω εστιάσει πολλή την προσοχή μου σε αυτό που το παιδί μου κάνει λάθος;»

Όταν σαν γονιός λειτουργώ σαν μία μόνιμη υπενθύμιση για το τι θα έπρεπε να κάνει το παιδί μου με κάποιο τρόπο του αφαιρώ τον έλεγχο που χρειάζεται να έχει για τον εαυτό του. Τότε το παιδί αδυνατεί να είναι σε θέση να ακούσει τη ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΦΩΝΗ. Αντί να μαθαίνει την υπευθυνότητα μαθαίνει να λειτουργεί αντιδραστικά προς τον γονιό.

Παρόλο που δεν είναι καθόλου εύκολο την πρώτη φορά ή τις πρώτες φορές αυτή η διαφορετική γονεϊκή επιλογή θα οδηγήσει στην πρώτη αλλαγή και σε μία πιο υπεύθυνη σχέση γονέα-παιδιού. Χωρίς την παύση αυτή είναι εύκολο τα συναισθήματά σου να ξεχυθούν πλημμυρίζοντας την λογική σου αντίδραση.

Προσπαθήστε να εστιάσετε στον εαυτό σας και όχι στο παιδί ρωτώντας τον εαυτό σας: «Τι θα έκανε ένας υπεύθυνος γονέας σε μία τέτοια περίπτωση; Ποιες επιλογές έχω αν το παιδί μου δεν συμπεριφέρεται υπεύθυνα και τι ακριβώς θέλω να πετύχω;».

Ας υποθέσουμε ότι η κόρη σας πέρασε τις καλοκαιρινές διακοπές της από τον υπολογιστή…. στο τάμπλετ και ανάποδα. Με το άνοιγμα των σχολείων δεν ενδιαφερόταν πολύ για τα μαθήματά της και άρχισε να παραμελεί τις εργασίες για το σπίτι αλλά ακόμα και όταν τις έκανε πολλές φορές ξεχνούσε να τις παραδώσει. Όσο εσείς σαν γονιός εκφράζατε τον θυμό σας για τη στάση της και την απογοήτευσή σας για τη μη κινητοποίησή της τόσο εκείνη κλεινόταν στον εαυτό της και απομακρυνόταν από τις συνομιλίες σας.

Είναι πολύ σημαντικό να καθορίσετε ποιες είναι οι ευθύνες του παιδιού και να ορίσετε μαζί του τις φυσικές συνέπειες που θα εφαρμόζονται όταν δεν κάνει αυτά που χρειάζεται για να μην αμελεί τις ευθύνες του. Πάντα να ρωτάτε τον εαυτό σας: «Ποια είναι η δική μου και ποια είναι η ευθύνη του παιδιού μου;»

Στην περίπτωση αυτή, πιθανές συνέπειες είναι το παιδί να κάνει τις εργασίες για το σπίτι του στο σαλόνι και όχι στο υπνοδωμάτιό του ώστε να τις αποφεύγει ή ότι δε θα μπορεί να δει τηλεόραση μέχρι να τελειώσει τις εργασίες του.

Κάποια παιδιά με ιδιαιτερότητες στην ανάπτυξή τους χρειάζονται κάποιες φορές διαφορετικό είδος καθοδήγησης από τους γονείς. Παιδιά με ΔΕΠ/Υ ή συμπεριφορικά προβλήματα μπορεί συχνά να ξεχνούν τις εργασίες για το σπίτι ή την παράδοσή τους αφού τις έχουν κάνει. Η δουλειά του γονιού, λοιπόν, είναι να βοηθήσει το παιδί να δημιουργήσει το ίδιο μία γερή βάση για τον εαυτό του ενώ ο ίδιος μένει συνδεδεμένος και σε σχέση με το παιδί του ενώ παράλληλα παρατηρεί και καθρεφτίζει τα συναισθήματα του παιδιού του στο ίδιο…

«Φαίνεσαι πιο ήρεμος/δημιουργικός/επικεντρωμένος τελευταία»,

«Περνάς τον περισσότερο χρόνο στο διαδίκτυο ψάχνοντας παραπάνω γνώσεις για τα μαθήματά σου, χαίρομαι που βρήκες αυτό τον σκοπό ενώ είσαι online»,

«Γελάς περισσότερο και κάνεις πιο γρήγορα τις δουλειές σου… σαν να έχεις έναν μικρό πύραυλο μέσα στο κεφάλι σου!».

Πολλές φορές ο γονιός είτε δεν συνειδητοποιεί ή αργεί να καταλάβει ότι έχει ξεπεράσει τα όρια και έχει εισβάλλει στον κόσμο του παιδιού του. Πώς βιώνεται αυτό το πέρασμα των ορίων από τον γονιό; Όταν ο γονιός δει σημάδια στον εαυτό του όπως να μην είναι ο εαυτός που επιθυμεί, να νιώθει ότι η σχέση με το παιδί του μοιάζει με ακροβασία σε τεντωμένο σκοινί ή βιώνει συχνή αναστάτωση, τότε τα όρια του γονιού χρειάζονται φροντίδα. Ψάξτε, λοιπόν, για τους «παράγοντες που ενεργοποιούν ρήγματα μέσα σας» και σας μεταφέρουν σε μία άλλη δύσκολη πραγματικότητα έξω από αυτή που εσείς θέλετε να είστε γιατί σας δίνει την καλύτερη εκδοχή του εαυτού σας. Αναζητήστε τους «παράγοντες ενεργοποίησης εσωτερικών ρηγμάτων» αυξάνοντας τη συνειδητότητά σας. Αυξάνοντας τη συνειδητότητά σας, αυξάνετε τον έλεγχο στις αντιδράσεις σας. Αυξάνοντας τον έλεγχο στις αντιδράσεις σας δεν αντιδράτε πια αντανακλαστικά αλλά κερδίζετε χρόνο να επιλέξετε με βάση αυτό που είναι καλύτερο για τις σχέσεις σας.

Η δημιουργία μίας υγιούς γονεϊκής απόστασης ανάμεσα σε εμάς και το παιδί μας που θα επιτρέπει ταυτόχρονα τη συναισθηματική σύνδεση (και όχι εξάρτηση) όχι μόνο μεταξύ μας αλλά και ανάμεσα στο παιδί και τον υπόλοιπο κόσμο γύρω του είναι ένας καλός γονεϊκός στόχος. Όσο πιο υγιή συναισθηματική απόσταση καλλιεργούμε προς το παιδί μας τόσο εκείνο θα είναι ελεύθερο να δει τον εαυτό του πιο καθαρά.