Λίγα λόγια για το " Ο ελέφαντας εξαφανίζεται ", του Χαρούκι Μουρακάμι ( εκδ. ΚΟΑΝ, σελ. 397 ) 26 Φεβρουαρίου 2008
Συντάκτης: 6ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ | κατηγορίες: Λογοτεχνία| Παρουσίαση βιβλίου361 σχόλια
Αγνοώ αν αυτά είναι η αλήθεια. Αυτά πάντως ισχυρίζομαι.
Πρωτοδοκιμάζω αυτές τις μέρες να διαβάσω τα διηγήματα ενός γιαπωνέζου, παρακινημένος από 1-2 ενθουσιώδεις παρουσιάσεις στα μέσα – αλλά και από το γεγονός πως μία απ’ αυτές χαρακτήριζε τα διηγήματα αυτά “δυτικά”, μη έχοντα μεγάλη σχέση με τη γιαπωνέζικη παράδοση θεματολογίας και γραφής ( ποια να είναι αυτή άραγε;). Το βιβλίο είναι του Χαρούκι Μουρακάμι, περιλαμβάνει 17 διηγήματα σε 402 σελίδες και λέγεται ” Ο ελέφαντας εξαφανίζεται”.
Είχα ήδη διαβάσει 6 διηγήματα και πέρα από την πρώτη εντύπωση μιας γυμνής και σε μεγάλο βαθμό αποχρωματισμένης συναισθηματικά γραφής, καθώς και μιας ελαφρά παράξενης θεματολογίας, δε διέκρινα καμιά ιδιαίτερη αρετή στο έργο. Η πρόθεσή μου ήταν να τα παρατήσω. Η ιδέα μου για τις παρουσιάσεις που διάβασα πως καλλιεργούσαν πολλές υπερβολές στις γραμμές τους.
Το 7ο διήγημα λέγεται lederhosen. Είναι μια ιστορία μέσα σε μια άλλη. Μια φίλη διηγείται σε ένα φίλο την ιστορία του χωρισμού της μαμάς και του μπαμπά της. Μάλιστα και σ’ αυτή, τη φίλη, την ιστορία της την έχει διηγηθεί η μητέρα της, η γυναίκα, δηλαδή, που χώρισε. ( Εξασφαλίζονται έτσι πολλά επίπεδα σχολιασμού ). Είναι λίγο παράξενη, ασυνήθιστη ιστορία χωρισμού. Ένα μέσο ζευγάρι με ένα παιδί, που δεν έχουν βιώσει μέχρι τότε ακραία συναισθήματα στη σχέση τους, αποφασίζουν ένα ταξίδι στη Γερμανία. Τελικά ο άντρας δεν καταφέρνει να πάει. Παραγγέλνει μόνο στη γυναίκα του να του φέρει δώρο ένα lederhosen, ένα εκδρομικό παντελονάκι. Η γυναίκα του το φροντίζει αυτό, αλλά αντί να επιστρέψει σε δεκαπέντε μέρες, επιστρέφει μετά από δυο μήνες, αλλά ουδέποτε στον άντρα, στο παιδί της, στο σπίτι της. Οριστικά και αμετάκλητα, χωρίς τη μεσολάβηση εξωτερικών παραγόντων, χωρίζει από τη συζυγική της ζωή.
Με την ανάγνωσή του, κοντοστάθηκα. Αρχικά είπα πως ήταν το καλύτερο, μέχρι στιγμής. Γιατί όμως; Ο λόγος και σ’ αυτό το διήγημα είναι στεγνός. Λείπουν οι απογειωτικές στιγμές. Σκέφτομαι, λοιπόν, πως αποτελεί ένα κείμενο με ενθιάθετα αξιόλογα στοιχεία προς εκμετάλλευση και επεξεργασία. Και πως, όταν τα ενεργοποιήσει ο αναγνώστης, όταν πάρει τα νήματα και πλέξει το δικό του πλεκτό, τότε η αξία του διηγήματος αναδεικνύεται. Υπάρχει το θέμα της μονοτονίας και των σιωπηλών συμβιβασμών που σκοτώνουν τη ζωή -αυτό, το ότι υπάρχει, είναι ολοφάνερο. Από την άλλη, όπως υπαινικτικά φαίνεται στον επίλογο, μπορεί κανείς να αλιεύσει τη σημασία των μικρών πραγμάτων. Ακόμα και το διάλογό τους με την τέχνη της αφήγησης. Πώς η αφήγηση έχει ανάγκη, για να αναδείξει τις έννοιες, να στηριχτεί σε μικρά, απτά πράγματα – στην περίπτωσή μας σε ένα lederhosen.
Δηλαδή, υπάρχουν και κείμενα που δε φωνάζουν ότι είναι καλά, αλλά γίνονται καλά με την παρέμβαση του αναγνώστη; Που περιμένουν την αξιοποίησή τους; Που προτείνουν σιωπηλά και ελπίζουν; Που αναδεικνύονται από τη συνεργασία συγγραφέα και αναγνώστη; Αν είναι έτσι, τότε αυτοί που τα φτιάχνουν, δεν είναι πράγματι πολύ καλοί;
( Για την ιστορία: Πάντως, όταν έφτασα στο 13ο από τα 17 διηγήματα, το βιβλίο το βαρέθηκα και το παράτησα. Ίσως εγώ να μην είμαι επαρκής αναγνώστης?)
2 Φεβρουαρίου 2008
Συντάκτης: 6ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ | κατηγορίες: Λογοτεχνία| Παρουσίαση βιβλίου361 σχόλια
Το βιβλίο της Αγγελικής Κώττη ” Γιάννης Ρίτσος” έχει εκδοθεί για πρώτη φορά το 1996. Όπως πολύ σεμνά η συγγραφέας του το χαρακτηρίζει στον υπότιτλο, είναι ένα σχεδίασμα βιογραφίας του ποιητή.
Και, κατά την εκτίμησή μας, είναι πολύ πετυχημένο. Η Αγγελική Κώττη καταφέρνει να προσεγγίσει τόσο τον άνθρωπο όσο και το έργο κατανοώντας την ουσία τους. Καταφέρνει στο περιεκτικό της πόνημα να προβάλει από τη ζωή και το έργο του ποιητή στιγμιότυπα που αποδίδουν εύστοχα την αλήθεια του. Να κατανοήσει έναν ποιητή που δηλώνει πως ” το πιο βαρύ φορτίο είναι το φως που δεν μπορούμε να το δώσουμε”, που ζητά ” να ‘μουν ήλιος, να χαρίζω φως”, ένα φως που το συναντάει στις μακρές και πέραν του φωτός νύχτες της ζωής του.
Στο σχεδίασμα αυτό περνάει όλη η δημιουργία του Ρίτσου μέσα από τη γλαφυρή και στοιχειοθετημένη αφήγηση του βίου του. Οι αγωνίες του, το πείσμα του για ζωή, αυτό το
” τραύμα στην ανυπαρξία”, όπως την ορίζει, η προσήλωσή του στην Ελευθερία, την Ειρήνη, στην Ομορφιά, στον Έρωτα, την Επανάσταση, η ανυποχώρητη σε όλο το μήκος της ζωής του διάθεση για δημιουργία, η ανεξάντλητη ενέργειά του, η καταδεκτικότητα, η κατάφαση στη Ζωή, ( “ένας έρωτας είναι η ζωή”, δήλωνε σε μια από τις τελευταίες του συνεντεύξεις ), η καθολική πίστη του στον Άνθρωπο σκιαγραφούνται αδρά στο βιβλίο της Αγγελικής Κώττη και επαληθεύονται από την παράθεση στίχων προσεκτικά επιλεγμένων.
Αντιγράφω ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από το εισαγωγικό κείμενο (σελ. 11-12):
” Πάντως, όποιος δεν έχει ακούσει το λαχάνιασμά του στο δρόμο αντοχής και ακάματης προσπάθειας να αιχμαλωτιστούν οι στιγμές, δεν μπορεί να κατανοήσει τη λαχτάρα του. Άλλωστε δύσκολα συνειδητοποιεί ο μη συστηματικός αναγνώστης πως μέσα απ’ την τέχνη του προσελάμβανε τα πάντα, μέσω αυτής ήθελε να τα μοιράζεται. Απαρηγόρητος ο ίδιος, θέλησε να παρηγορήσει με τη δημιουργία του, την επιθυμούσε φωτιά ζωογόνο, εξυγιαντική, την ήθελε αεικίνητη και ταλαντευόμενη, πράξη Εξομολόγησης και Ηδονής, να του επουλώνει τις πληγές και να μετριάζει τη μοναξιά που αύξαινε όσο αύξαινε και η Δόξα. Ακόλουθοί της η Επανάσταση κι ο Έρωτας, το κάλλος των ωραίων ανθρώπων που είχαν τάξει τη ζωή τους, των καθάριων στοχασμών και των γυμνών νεανικών σωμάτων. Τα αδηφάγα μάτια του, οι αισθήσεις και το μυαλό του, οι οξυμμένες του ευαισθησίες τον βοηθούσαν να παρατηρεί ακατάπαυστα. Κατόπιν αθανάτιζε, δίνοντας σημασία στα μεγάλα και στα “μικρά, στα τρωκτικά, στ’ αγνοημένα, στα φθαρμένα”:
” αυτός ο ήσυχος άνθρωπος πώς πλούτισε τον κόσμο
με τραπεζάκια υπαίθριων καφενείων,
με φύλλα, με πουλιά κι ομπρέλες”.
Το βιβλίο, εκτός από αρκετές φωτογραφίες του ποιητή, περιλαμβάνει και χρονολόγιο, βιβλιογραφία, ευρετήριο κύριων ονομάτων. Τη συγγραφέα του, Αγγελική Κώττη, μπορείτε να τη συναντήσετε στο http://many-books.blogspot.com/, με το ψευδώνυμο, παρμένο από ένα έργο του Γιάννη Ρίτσου, “Εαρινή Συμφωνία”.
Αυτό το μήνα θα προσπαθήσουμε να το προμηθευτούμε στη βιβλιοθήκη μας και να το έχουμε στη διάθεσή σας. Εννοείται πως προτείνεται θερμά – και κυρίως για τους μαθητές της Γ΄ θεωρητικής που μελετάνε για τις εξετάσεις τους τη Σονάτα του Σεληνόφωτος.
Αλλά γι’ αυτή σε επόμενο post.
Για την Κική Δημουλά 31 Ιανουαρίου 2008
Συντάκτης: 6ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ | κατηγορίες: Λογοτεχνία361 σχόλια
Με αφιέρωμα στην Κική Δημουλά κυκλοφόρησε το τελευταίο τεύχος του περιοδικού “η Λέξη“, το οποίο συνοδεύεται και με CD όπου η ποιήτρια διαβάζει ποιήματά της.
Το ωραίο με τα αφιερώματα της Λέξης είναι πως, όπως και τα περισσότερα προηγούμενα, έτσι και αυτό απαρτίζεται από μικρά κείμενα που γράφουν διάφοροι για το τιμώμενο πρόσωπο. Αυτοί οι διάφοροι είναι και ποικίλης προέλευσης. Κριτικοί, ομότεχνοι, καλλιτέχνες, εικαστικοί, φίλοι ακόμα, άνθρωποι που λιγότερο ή περισσότερο έχουν διασταυρωθεί κάποια στιγμή ή μια ολόκληρη ζωή με το πρόσωπο αυτό -με τη Δημουλά στο τωρινό τεύχος. Τα κείμενά τους, έτσι, είναι περισσότερο γλαφυρά και απλά και λιγότερο φιλολογικά ή αναλυτικά. Φωτίζεται μ’ αυτό τον τρόπο η Δημουλά και το έργο της από πολλές μεριές, μπορεί ο αναγνώστης του αφιερώματος να την προσεγγίσει ποιητικά, κριτικά, ανθρώπινα.
Καμιά φορά πασχίζουμε στην τάξη, υποχρεωμένοι από την απειλή της διδακτέας και εξεταστέας ύλης των πανελλαδικών εξετάσεων, να κάνουμε γνωστό στους μαθητές το έργο ενός ποιητή. Ας πούμε, για τη Δημουλά, σε 3-4 διδακτικές ώρες πρέπει να “αναλύσουμε” με κάθε τεχνική λεπτομέρεια δυο της ποιήματα. Να τα πούμε “΄όλα”, όλα αυτά που μπορεί να ερωτηθεί ένας μαθητής στις εξετάσεις του Ιουνίου.
Μακρυά από την άργητα της ποίησης. Μακρυά από την απόλαυση της ανάγνωσης και της συγκίνησης που μπορεί να προκαλεί. Το έργο δε γίνεται γνωστό έτσι. Το έργο είναι ατμόσφαιρα, είναι αντιλήψεις και συναισθήματα, είναι εποχή, είναι διάλογος μαζί της, μαζί μας, ενδοσκόπηση και ταυτόχρονα πρόταση. Η ποίηση έχει τη μουσική της, τους ρυθμούς της, την καθαρτήρια λειτουργία της, την ανάσα της, που για να την αφουγκραστείς θέλεις χρόνο, συνθήκες και προϋποθέσεις ανάλογες. 
Προτείνεται, λοιπόν, στα παιδιά της Γ΄Λυκείου θεωρητικής, πριν έρθουν σε επαφή με τη Δημουλά στην τάξη, πράγμα που προβλέπεται να γίνει κατά τα μέσα/τέλη του Μάρτη, να διαβάσουν, να ακούσουν κάποια ποιήματα της Κικής Δημουλά – το τεύχος της Λέξης μαζί με το CD που περιέχει αποτελεί μια καλή ευκαιρία. Να ανοίξουν, δηλαδή την πορτούλα της ποίησης της Δημουλά, να μπουν στο ποιητικό της φιλόξενο σπίτι, να πάρουν μια ιδέα του χώρου, να νιώσουν τις σιωπές και τις μουσικές του, τη μοναξιά και τη γλυκιά μελαγχολία που τον σκεπάζουν, να χαζέψουν τα διακοσμητικά σύμβολα στα ράφια, τις φωτογραφίες αγαπημένων προσώπων, τις σπιτονοικοκυρές μεταφορές, το παιδικό δωμάτιο το κατάφορτο με τα λεκτικά παιχνίδια. Και τόσα άλλα.
Όποιος θέλει να ασχοληθεί, ας μας ζητήσει με mail ( κάνοντας κλικ στο άσπρο φακελάκι που βρίσκεται κάτω απ’ αυτό το κείμενο ) περισσότερο υλικό για τη Δημουλά, καθώς και βιβλιογραφικές ή δισκογραφικές πληροφορίες.
Εμείς από τούτο το blog θα επανέλθουμε για την Κική Δημουλά
Για την ώρα, ένα μόνο ποίημά της ( ” Δεν βαριέσαι” ):
Για να ξημερώσει σ’ ένα δάσος
( από ” Το λίγο του κόσμου “, 1994 )
Η ποίηση στο σχολείο 24 Ιανουαρίου 2008
Συντάκτης: 6ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ | κατηγορίες: Λογοτεχνία| Μαθητές| Το σχολείο μας - εκδηλώσεις361 σχόλια
Υπάρχουν τόσοι Έλληνες ποιητές ( Ρίτσος, Ελύτης, Κατσαρός, Πολυδούρη, Σεφέρης και τόσοι άλλοι) που τους αγνοούσαμε ή κι αν τους ξέραμε – ντρέπομαι που το γράφω – δε γνωρίζαμε τα σπουδαία έργα τους. Υπάρχουν τόσοι στίχοι που μας ξεδιπλώνουν τη μαγεία και παράλληλα τη δυσκολία της ποίησης και του ποιητή. Ευτυχώς σήμερα στα 17 μας χρόνια μάς δόθηκε η ευκαιρία, στο Β4, να γνωρίσουμε την ποιητική μας κληρονομιά. Χάρη στην κυρία Τζέτζου, που την ευχαριστούμε πάρα πολύ, μάθαμε τι είναι ποίηση, πόσο δύσκολα γράφεται ένα ποίημα, τι είναι ποιητής. Το περίεργο είναι πως μέσα σε λίγη ώρα ανακαλύψαμε πτυχές της ποίησης γεμάτες αισιοδοξία και ζωντάνια και άλλες γεμάτες πόνο, δυσκολίες και απαισιοδοξία. Δε σταθήκαμε σε ονόματα ποιητών. Είδαμε τι σκέφτεται ο καθένας, τι εκφράζει η ποίηση γι’ αυτούς.
Η σημερινή παρουσίαση ήταν ιδιαίτερα σημαντική για το τμήμα μας και ευχαριστούμε πάρα πολύ την κ. Τζέτζου, την κ. Ζωγάκη, αλλά και τα παιδιά που απήγγειλαν ποιήματα: Άννυ, Αντρέα, Ηλία, Κώστα, ευχαριστούμε!
Σήμερα το πρωί δόθηκε η ευκαιρία στους μαθητές του Β3 και β4 να παρακολουθήσουν μια παρουσίαση βασισμένη στην ποίηση. Μέσα απ’ αυτήν οι μαθητές κατάφεραν να έρθουν πιο κοντά και να κατανοήσουν τον όρο “ποίηση” μέσα από τα ποιήματα διάφορων ελλήνων ποιητών, όπως του Σαχτούρη, του Ελύτη, του Εγγονόπουλου, του Αναγνωστάκη. Καταφέραμε, λοιπόν, όσο δηλαδή ήταν εφικτό, μέσα από αποσπάσματα, ζωντανές ομιλίες και απαγγελίες ποιημάτων που προβλήθηκαν, να γνωρίσουμε την αρχή της ποίησης, το γιατί υπάρχει, αλλά και τι προσφέρει στη ζωή μας και καταλήξαμε στο ότι η ποίηση μπορεί να προσφέρει μελαγχολία, στενοχώρια, αλλά και χαρά και αισιοδοξία, μα πάνω απ’ όλα εκφράζει βιώματα παρμένα μέσα από την ίδια τη ζωή.
Ήταν μια πολύ καλή ευκαιρία να έρθουμε πιο κοντά στο φαινόμενο της ποίησης και να καταλάβουμε κάποια πράγματα, που ίσως να μην είχαμε κατανοήσει αυτά τα χρόνια, μέσα από ποιήματα τα οποία διδασκόμαστε στη Νεοελληνική Λογοτεχνία. Ακούσαμε και είδαμε έργα μεγάλων ελλήνων ποιητών, έργα σημαντικά της εθνικής μας κληρονομιάς.
Γι’ αυτό ευχαριστούμε την κ. Τζέτζου, η οποία προετοίμασε και οργάνωσε αυτή την παρουσίαση, και την κ. Ζωγάκη, που μας έδωσαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε αυτή την υπέροχη παρουσίαση, γιατί πραγματικά είναι καλό για εμάς τους μαθητές να εξετάζουμε πιο βαθιά κάποιους τομείς, όπως η ποίηση, που αποτελεί σημαντικό και καθοριστικό στοιχείο της ελληνικής μας κληρονομιάς.
” Ωστόσο – ποιος ξέρει –
ίσως εκεί κάποιος που αντιστέκεται χωρίς ελπίδα, ίσως εκεί ν’ αρχίζει η ανθρώπινη ιστορία, που λέμε, κι η ομορφιά του ανθρώπου ανάμεσα σε σκουριασμένα σίδερα και κόκκαλα ταύρων και αλόγων”.
Γ. Ρίτσος, Ελένη
Ν. Καρούζος