4 Μαρτίου 2008
Συντάκτης: 6ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ | κατηγορίες: Παρουσίαση βιβλίου | trackback
Είχα καιρό, πολύ καιρό, να διαβάσω Μαρία Λαϊνά. Όλον αυτό τον καιρό πορευόμουν με το στίχο της που μου είχε μείνει: ” Σε τόπο ξερό απλώνω τον κήπο μου ” – ή κάπως έτσι. Όταν πήρα είδηση πως κυκλοφόρησε ένα αφήγημά της με τίτλο ” Το νόημα “, έσπευσα.
Ένα παραληρηματικό κείμενο είναι το αφήγημά της, ένας μονόλογος τεραστίων περιόδων που σου δίνουν την εντύπωση πως είναι γραμμένες χωρίς ανάσα. Εντύπωση και μόνο εντύπωση. Γιατί νοήματα και λόγος είναι τόσο δουλεμένα που μόνο με ταχύτητα δεν είναι δυνατόν να έχουν γραφτεί.
Αναζητά το νόημα η Λαϊνά και διακωμωδεί τις περιπτώσεις που ο άνθρωπος νομίζει πως το ” έχει πιάσει ” . Παρακολουθεί με κριτική και συχνά ειρωνική διάθεση τον άνθρωπο αποπροσανατολισμένο να κυνηγά τις πλάνες του. Τα βάζει με τους συγγραφείς – γράφοντας..-, με τους ψυχαναλυτές, που τους περνάει γενεές δεκατέσσερες με κωμικοτραγικά νεοελληνικά φαινόμενα.
Λόγος αποκαθηλωτικός, σκληρός και αμείλικτος, αυστηρός και παράλληλα κωμικός, σαρκαστικός κι αυτοσαρκαστικός, γκρεμίζει με ευκολία και χωρίς έλεος, παρωδεί και γελοιοποιεί καταστάσεις, συνήθειες, στερεότυπα. Άλλοτε με λανθάνοντα τρόπο και άλλοτε αμεσότερα δεν παύει να υπενθυμίζει πως το απλό, που κρύβεται στο φυσικό, ο άνθρωπος το αποποιείται και το αγνοεί. Σαν σε ώτα μη ακοόντων, φωνάζει πως ΔΕΝ ” μάθαμε, αδελφέ μου, να κουβεντιάζουμε ήσυχα, ήσυχα κι απλά “, διακωμωδεί με πίκρα και χωρίς επιείκεια την ανθρώπινη υπερδραστηριότητα, όταν αυτή θεωρείται μέσον ανέλιξης του είδους μας..
Πρωτότυπο κείμενο, προσωπική και φρέσκια γραφή, χιούμορ μαζί με μελαγχολικές διαπιστώσεις, επισημάνσεις, σκέψεις διεισδυτικές και καίριες. Μπορεί κανείς να διαφωνήσει σε αρκετά σημεία, ωστόσο είναι πολύ δύσκολο να μη συμφωνήσει για τις αρετές του βιβλίου.
Ένα παραληρηματικό κείμενο είναι το αφήγημά της, ένας μονόλογος τεραστίων περιόδων που σου δίνουν την εντύπωση πως είναι γραμμένες χωρίς ανάσα. Εντύπωση και μόνο εντύπωση. Γιατί νοήματα και λόγος είναι τόσο δουλεμένα που μόνο με ταχύτητα δεν είναι δυνατόν να έχουν γραφτεί.
Αναζητά το νόημα η Λαϊνά και διακωμωδεί τις περιπτώσεις που ο άνθρωπος νομίζει πως το ” έχει πιάσει ” . Παρακολουθεί με κριτική και συχνά ειρωνική διάθεση τον άνθρωπο αποπροσανατολισμένο να κυνηγά τις πλάνες του. Τα βάζει με τους συγγραφείς – γράφοντας..-, με τους ψυχαναλυτές, που τους περνάει γενεές δεκατέσσερες με κωμικοτραγικά νεοελληνικά φαινόμενα.
Λόγος αποκαθηλωτικός, σκληρός και αμείλικτος, αυστηρός και παράλληλα κωμικός, σαρκαστικός κι αυτοσαρκαστικός, γκρεμίζει με ευκολία και χωρίς έλεος, παρωδεί και γελοιοποιεί καταστάσεις, συνήθειες, στερεότυπα. Άλλοτε με λανθάνοντα τρόπο και άλλοτε αμεσότερα δεν παύει να υπενθυμίζει πως το απλό, που κρύβεται στο φυσικό, ο άνθρωπος το αποποιείται και το αγνοεί. Σαν σε ώτα μη ακοόντων, φωνάζει πως ΔΕΝ ” μάθαμε, αδελφέ μου, να κουβεντιάζουμε ήσυχα, ήσυχα κι απλά “, διακωμωδεί με πίκρα και χωρίς επιείκεια την ανθρώπινη υπερδραστηριότητα, όταν αυτή θεωρείται μέσον ανέλιξης του είδους μας..
Πρωτότυπο κείμενο, προσωπική και φρέσκια γραφή, χιούμορ μαζί με μελαγχολικές διαπιστώσεις, επισημάνσεις, σκέψεις διεισδυτικές και καίριες. Μπορεί κανείς να διαφωνήσει σε αρκετά σημεία, ωστόσο είναι πολύ δύσκολο να μη συμφωνήσει για τις αρετές του βιβλίου.
Να ένα απόσπασμα:
” Ο άνθρωπος που γράφει, κυρίως ο άνθρωπος που γράφει ή τέλος πάντων ο άνθρωπος που ασκεί κάτι που και ο ίδιος και οι άλλοι το χαρακτηρίζουν τέχνη του γραπτού λόγου, δεν είναι ούτε καλύτερος ούτε χειρότερος από οποιονδήποτε άλλο, αν το δούμε με την απαραίτητη αφιλοκέρδεια και ανιδιοτέλεια. Αν πρέπει, αν πρέπει, όχι αν μπορούμε, να πούμε κάτι γι’ αυτόν είναι ότι εννοεί να μιλήσει κι άλλο απ’ όσο μιλάεδι, δεν του αρκεί ο προφορικός άμετρος λόγος θέλει και έμμετρο γραπτό, ναι, θέλει και έμμετρο άμετρο, βλέπε πεζογραφία, και άμετρο έμμετρο, βλέπε ποίηση, θέλει να πιάσει τον προφορικό λόγο και να τον κάνει καλύτερο γράφοντάς τον, θέλει να ενσαρκώσει πατόκορφα το λόγο, να τον πάρει από το στόμα και να τον βάλει, πλήρη χάριτος και αληθείας, στον οφθαλμό, ή δια του οφθαλμού στο ωτίον και πάλι στον οφθαλμό, θέλει αυτό που δεν μπορεί να το πει μιλώντας να το πει γράφοντας, και όχι μόνο, ναι, όχι μόνο, θέλει αυτό που μπορεί να το πει μιλώντας να το πει και γράφοντας, να πει με γραπτές λέξεις αυτό για το οποίο δεν του αρκούν οι προφορικές λέξεις, αλλά κυρίως θέλει, ναι, να μετατρέψει το πτερόεν έπος σε άπτερο, σε άπτερο κατ’έπος, σε γράμμα αλεξίζωο, να μετατρέψει το κινούμενο, το αυθορμήτως και αυτονόητα κινούμενο σε ακίνητο, εδώ είναι το κουμπί – το ήξερε αυτό ο Λέβι Στρως που θεωρούσε κατάρα τη γραφή, ναι, κατάρα τη θεωρούσε -, το κουμπί είναι ότι ο άνθρωπος που γράφει έχει ταχθεί να βρει το νόημα και να το ακινητοποιήσει, ακόμη κι όταν το νόημα εξαντλείται στον εαυτό του, ακόμη κι όταν το νόημα δεν υπερβαίνει, δεν καταφέρνει να υπερβεί τον εαυτό του γιατί δεν μπορεί να υπερβεί τον εαυτό του, ακίμη κι όταν το νόημα εξαντλείται στον εαυτό του, ναι, ακόμη κι όταν το νόημα βρίσκεται και υπάρχει εν κενώ και ήδη και προ πολλού ακίνητο, ο άνθρωπος που γράφει είναι αποφασισμένος να το βρει, και όχι μόνο να το βρει, ναι, όχι μόνο, αλλά να του εμφυσήσει και περαιτέρω νόημα, να το προικίσει με περαιτέρω νόημα, το περαιτέρω νόημα δεν εξαντλείται, υπάρχει αείποτε, ναι, το περαιτέρω νόημα υπάρχει και όταν ακόμη δεν υπάρχει νόημα, ναι, το περαιτέρω νόημα, σε αντίθεση με το απλό νόημα, υπερβαίνει τον εαυτό του, κι έτσι ο άνθρωπος είναι αποφασισμένος να το βρει και να το κοινωνήσει με τους άλλους, να κοινωνήσουν και οι άλλοι το νόημα και το περαιτέρω νόημα που αυτός βρήκε – ακόμη και η φύση έχει υποφέρει απ’ αυτό, ναι, ακόμη κι η φύση έχει υποστεί περιγραφές που της αποδίδουν ντε και καλά στα καλά καθούμενα νόημα. ”
” Ο άνθρωπος που γράφει, κυρίως ο άνθρωπος που γράφει ή τέλος πάντων ο άνθρωπος που ασκεί κάτι που και ο ίδιος και οι άλλοι το χαρακτηρίζουν τέχνη του γραπτού λόγου, δεν είναι ούτε καλύτερος ούτε χειρότερος από οποιονδήποτε άλλο, αν το δούμε με την απαραίτητη αφιλοκέρδεια και ανιδιοτέλεια. Αν πρέπει, αν πρέπει, όχι αν μπορούμε, να πούμε κάτι γι’ αυτόν είναι ότι εννοεί να μιλήσει κι άλλο απ’ όσο μιλάεδι, δεν του αρκεί ο προφορικός άμετρος λόγος θέλει και έμμετρο γραπτό, ναι, θέλει και έμμετρο άμετρο, βλέπε πεζογραφία, και άμετρο έμμετρο, βλέπε ποίηση, θέλει να πιάσει τον προφορικό λόγο και να τον κάνει καλύτερο γράφοντάς τον, θέλει να ενσαρκώσει πατόκορφα το λόγο, να τον πάρει από το στόμα και να τον βάλει, πλήρη χάριτος και αληθείας, στον οφθαλμό, ή δια του οφθαλμού στο ωτίον και πάλι στον οφθαλμό, θέλει αυτό που δεν μπορεί να το πει μιλώντας να το πει γράφοντας, και όχι μόνο, ναι, όχι μόνο, θέλει αυτό που μπορεί να το πει μιλώντας να το πει και γράφοντας, να πει με γραπτές λέξεις αυτό για το οποίο δεν του αρκούν οι προφορικές λέξεις, αλλά κυρίως θέλει, ναι, να μετατρέψει το πτερόεν έπος σε άπτερο, σε άπτερο κατ’έπος, σε γράμμα αλεξίζωο, να μετατρέψει το κινούμενο, το αυθορμήτως και αυτονόητα κινούμενο σε ακίνητο, εδώ είναι το κουμπί – το ήξερε αυτό ο Λέβι Στρως που θεωρούσε κατάρα τη γραφή, ναι, κατάρα τη θεωρούσε -, το κουμπί είναι ότι ο άνθρωπος που γράφει έχει ταχθεί να βρει το νόημα και να το ακινητοποιήσει, ακόμη κι όταν το νόημα εξαντλείται στον εαυτό του, ακόμη κι όταν το νόημα δεν υπερβαίνει, δεν καταφέρνει να υπερβεί τον εαυτό του γιατί δεν μπορεί να υπερβεί τον εαυτό του, ακίμη κι όταν το νόημα εξαντλείται στον εαυτό του, ναι, ακόμη κι όταν το νόημα βρίσκεται και υπάρχει εν κενώ και ήδη και προ πολλού ακίνητο, ο άνθρωπος που γράφει είναι αποφασισμένος να το βρει, και όχι μόνο να το βρει, ναι, όχι μόνο, αλλά να του εμφυσήσει και περαιτέρω νόημα, να το προικίσει με περαιτέρω νόημα, το περαιτέρω νόημα δεν εξαντλείται, υπάρχει αείποτε, ναι, το περαιτέρω νόημα υπάρχει και όταν ακόμη δεν υπάρχει νόημα, ναι, το περαιτέρω νόημα, σε αντίθεση με το απλό νόημα, υπερβαίνει τον εαυτό του, κι έτσι ο άνθρωπος είναι αποφασισμένος να το βρει και να το κοινωνήσει με τους άλλους, να κοινωνήσουν και οι άλλοι το νόημα και το περαιτέρω νόημα που αυτός βρήκε – ακόμη και η φύση έχει υποφέρει απ’ αυτό, ναι, ακόμη κι η φύση έχει υποστεί περιγραφές που της αποδίδουν ντε και καλά στα καλά καθούμενα νόημα. ”
Τι λέτε;
Αφήστε μια απάντηση
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.
Σχoλια »
Τι να πούμε; Μεγάλο το νόημα και το καλύτερο που έχω να κάνω είναι να κάνω το παπαγαλάκι!
Μπράβο παιδιά!
Με κομμένη την ανάσα!
” Ανάμεσα στην ιστορία και στην αιωνιότητα διάλεξα την ιστορία γιατί μου αρέσει η σιγουριά. Τουλάχιστον γι’ αυτή νιώθω σίγουρος και πως ν’αρνηθώ αυτή τη δύναμη που με συνθλίβει;
Πάντοτε έρχεται η στιγμή που πρέπει να διαλέξεις ανάμεσα στη θεωρία και την πράξη. Αυτό αποκαλείται “γίνεσαι άνθρωπος”. Αυτή η διάσχιση είναι φοβερή.
Όμως μια καρδιά περήφανη, δεν μπορεί να μείνει μέσα στη μέση. Υπάρχει ο Θεός ή ο χρόνος, αυτός ο σταυρός , αυτό το σπαθί. Αυτός ο κόσμος είτε έχει ένα βαθύτερο νόημα, ανώτερο από τις κινήσεις του, είτε τίποτα πιο αληθινό από αυτές τις κινήσεις. Οφείλει να ζει κανείς με το χρόνο και να πεθαίνει μαζί μ’ αυτόν ή να παραιτηθεί απ’ αυτόν προς χάρη της παντοτινής ζωής. Γνωρίζω ότι μπορεί κανείς να συμβιβαστεί, να ζει στην εποχή του και να πιστεύει στο αιώνιο. Αυτό ονομάζεται παραδοχή. Αλλά αποστρέφομαι αυτή τη λύση και ζητώ τα πάντα ή τίποτα”.
Καμύ απόσπασμα από το μύθο του Σίσυφου
Καλό απόγευμα!
Κατερίνα, επισκέφτηκα το μπλογκ σου ( http://kiklaminovounou.blogspot.com/) και μετά εκπλήξεως είδα πως διαφημίζεις την παρουσίαση που κάνουμε στη Λαϊνά. Πόσο ευγενικό! Και πόσο συγκινητική η από την αρχή της ύπαρξής μας συμπαράστασή σου, τεχνική και ψυχολογική…Ένα, δύο. πολλά ευχαριστούμε..
Mareld, το βιβλίο δεν έχει το λυρισμό που έχουν οι δικοί σου τόποι ( http://yakynthy.blogspot.com/ ), μάλιστα μοιάζει σκληρό μέχρι και κυνικό στιγμές στιγμές, όμως είναι πολύ αληθινό και δουλεμένο κείμενο.
Σ’ ευχαριστούμε που μας συμπληρώνεις.
Διονύση, τα ευχαριστώ είναι για άλλους!
Καλή συνέχεια και πάντα τέτοια!
Την άλεφ την είδατε που της άρεσε;
Για πάτε κατά κει… και δεν θα χάσετε! Έχει βιβλία και βιβλία εκεί!και όχι μόνο!
Διονύση!
Και εγώ ευχαριστώ!
Η Λαϊνά μου αρέσει! Μου αρέσει αυτό το σπάσιμο..γεννάει κάτι καινούργιο.
Η παρουσίασή σου μου έφερε σύνδρομο σχεδόν στέρησης..αν ήμουν εκεί θα έτρεχα να βρω το βιβλίο.
Οι δικοί μου τόποι είναι οάσεις για το νευρικό σύστημα που χτυπιέται τόσο πολύ στην καθημερινότητα.
Το στρες μας κάνει βλάκες και μετά μας εξοντώνει.
Χρόνια μελετάω Νευροψυχοανοσοβιολογία.
Είχα τη τύχη να έχω μάνα τη Θάλασσα και δυο πατέρες.. Σολωμό και Κάλβο.
Στη συνέχεια..”Ποιός σου τα δίδαξε όλα τούτα γιατρέ;”
Η απάντηση ήρθε στη στιγμή:
“Τα βάσανα”.Καμύ Πανούκλα.
Νιώθω ότι είσαστε της προσφοράς και χαίρομαι. Είσαστε Δάσκαλοι.
Καλό απόγευμα!
Να προσθέσω, βιβλιογραφικά τα όσα γράφει η Ελισάβετ Κοτζιά στην Καθημερινή της 23-3-2008:
Το νόημα» της Μαρίας Λαϊνά (Καστανιώτης, σελ. 122) διέθετε τις προϋποθέσεις να είναι ένα συναρπαστικό βιβλίο ? μια διαισθητικά οξυδερκέστατη, καθιερωμένη ποιήτρια σε έναν υψηλής θερμοκρασίας, εκρηκτικό μονόλογο πάνω στο αφόρητα πιεστικά ζήτημα του κενού που μας περιβάλλει. Το «Κωμωδία. Πράξη πρώτη» όπως επιγράφεται το πεζογράφημα της Λαϊνά, η οποία έχει θητεύσει και στο θέατρο, μετακινείται από το θείο στο ανθρώπινο, από το μέγιστο στο ελάχιστο, από τον άλλον στο εγώ, από τη φιλοσοφική διερώτηση στην απελπισμένη κραυγή, από την εύστοχη κοινωνική παρατήρηση στη σαρκαστική παρωδία. Χειμαρρώδης, επίμονη, στο τρέχον νεανικό ιδίωμα θα λέγαμε βιδωμένη, η αφηγήτρια δείχνει ότι αρχίζει να μιλάει τη στιγμή που η απόγνωση μετατρέπεται σε ανεξέλεγκτο θυμό και οργισμένη οδύνη. Αιτία, η απελπιστική ανυπαρξία εγγενούς ουσίας και η απόλυτη ανθρώπινη ανικανότητα να νοηματοδοτήσει το σύμπαν. Στο στόχαστρό της έτσι τοποθετούνται όλη η γη, η ανθρωπότητα και ο πολιτισμός, η τέχνη και κυρίως η ψυχανάλυση, αυτό το άφρον, αδίστακτο, επιπόλαιο τίποτα που αποδεικνύεται ότι είναι όχι μόνον ο χυδαίος αλλά και ο εντελώς αδύναμος νοήμων άνθρωπος. A la maniere de Thomas Bernhard αναφέρει το μότο του βιβλίου. Η περιώνυμη οργή του κλασικού συγγραφέα έχει ταυτιστεί με την καταγγελία της υπερσυντηρητικής υποκρισίας και της διεφθαρμένης κτηνωδίας της αυστριακής κοινωνίας. Παρά το τεράστιο θεματικό εύρος του βιβλίου, ο λόγος της Λαϊνά εκφράζεται σε μία και μόνο τονικότητα. Δεν είμαι βέβαιη ότι μπορούμε να ακούσουμε την αδιάκοπα θυμωμένη, μονόχορδη αυτή φωνή μέσα στα συμφραζόμενα της υπέρμετρα θορυβώδους, χαώδους δικής μας κοινωνίας.