Ο τρίτος μήνας του χρόνου, κατά το γρηγοριανό ημερολόγιο, πήρε το όνομά του από το θεό Mars των Ρωμαίων, αντίστοιχο του αρχαιοελληνικού Άρη. Ο Mars ήταν προστάτης της αρχαίας Ρώμης και φαίνεται πως στα αρχαιότατα χρόνια ήταν ο πρώτος μήνας του χρόνου (θέση που κατέλαβε ο Ιανουάριος το 153 π.Χ., ενώ η 1η Ιανουαρίου θεσπίστηκε ως Πρωτοχρονιά το 48 π.Χ.).
Μάλιστα, η μνήμη αυτή διασώζεται και σε ελληνικές παραδόσεις, όπως η παραδοσιακή αφήγηση που θέλει το Μάρτη να χάνει τα πρωτεία από τον Ιανουάριο εξαιτίας της πονηριάς του χαρακτήρα του, που αντανακλάται στις καιρικές διακυμάνσεις.
Σε αρκετές περιοχές επίσης μαρτυρούνται έθιμα γιορτασμού της 1ης Μαρτίου αντίστοιχα με αυτά της Πρωτοχρονιάς (ποδαρικό, αποφυγή δανεισμού και άλλων «γρουσούζικων» ενεργειών, προβλέψεις του καιρού όλης της χρονιάς κ.λπ.), καθώς και ανοιξιάτικα κάλαντα, όπως το αρχαιότατο «Χελιδόνισμα», που επιβίωσε σχεδόν αυτούσιο στη Θράκη. Ο Μάρτιος άλλωστε είναι ο πρώτος μήνας της άνοιξης (εαρινή ισημερία στις 20-21 Μαρτίου), με ιδιαίτερη σημασία για τις αγροτικές κοινωνίες.
Άλλες παραδοσιακές ονομασίες του σχετίζονται με την αστάθεια του καιρού που τον χαρακτηρίζει: Γδάρτης και Παλουκοκαύτης, Πεντάγνωμος, Δίγαμος (επειδή έχει δυο γυναίκες, μια όμορφη, μια άσχημη, κι ανάλογα με ποια κοιμάται αλλάζει κι ο καιρός), αλλά και Πενταγιόματος (επειδή η μέρα μεγαλώνει κι οι άνθρωποι τρώνε πέντε γεύματα), Ανοιξιάτης και Βλάσταρος.
