Αγαπημένα μας παιδιά, γονείς, κηδεμόνες,
Άλλη μια εβδομάδα εξ ‘ αποστάσεως εκπαίδευσης ολοκληρώθηκε!Την Παρασκευή στην διαδικτυακή μας τάξη είχαμε χαρούμενο αποκριάτικο κλίμα μαθαίνοντας για τα έθιμα της Αποκριάς. Το κύριο γνώρισμα των Αποκριών είναι οι μεταμφιέσεις. Στην Ελλάδα υπάρχει πληθώρα εθίμων που διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή. Πάμε να δούμε μερικά από αυτά, αφού ακούσουμε ένα αποκριάτικο τραγουδάκι.
Το Καρναβάλι
Σε όλο τον κόσμο ξακουστό,
Με χαρά γλέντι και χορό,
Μα και άρματα εντυπωσιακά
Που ξετρελαίνουν τα παιδιά.
Ποιο έθιμο είμαι;
Η συνηθέστερη έννοια που έχει σήμερα η λέξη «Αποκριά» ή «Καρναβάλι» είναι εκείνη η μεγάλη εορταστική λαϊκή εκδήλωση μεταμφιεσμένων ανθρώπων που διασκεδάζουν στους δρόμους τραγουδώντας, χορεύοντας, πίνοντας, ξενυχτώντας, πειράζοντας άλλους ανθρώπους, λέγοντας αστεία. Η προέλευση όλων αυτών των εκδηλώσεων και των εθίμων αυτής της περιόδου είναι ειδωλολατρική και εντοπίζεται στην αρχαία Ελλάδα και την αρχαία Ρώμη. Οι μεταμφιέσεις υπήρχαν ήδη από την αρχαία Ελλάδα, καθώς κατά τη διάρκεια των διονυσιακών γιορτών οι οπαδοί του Διονύσου φορούσαν δέρματα ζώων, άλειφαν το πρόσωπό τους με την τρυγία (δηλ. το σκούρο κατακάθι του μούστου) και γενικότερα προσπαθούσαν να έχουν τη μορφή ανθρωπόμορφου τράγου, επειδή έτσι πίστευαν ότι έμοιαζαν οι Σάτυροι (δαιμονικές θεότητες) που συνόδευαν το Διόνυσο στα γλέντια του.
ΠΑΤΡΑ: Το καρναβάλι πραγματοποιείται εδώ και 160 χρόνια. Είναι φυσικά επηρεασμένο από τις παραδόσεις και άλλων λαών, αλλά αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα της Ευρώπης. Το πατρινό καρναβάλι περιλαμβάνει τη μεγάλη παρέλαση των καρναβαλιστών, μικρών και μεγάλων, τα μπορμπούλια, το σοκολατοπόλεμο ,δεκάδες άρματα, χαρούμενες μελωδίες, βεγγαλικά και φυσικά το κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς.
Το έθιμο του καρναβαλιού συναντάται και σε χώρες του εξωτερικού. Πάμε να δούμε πως αποτυπώνουν το Καρναβάλι στον καμβά τους ζωγράφοι.
Τι απεικονίζουν οι παραπάνω εικόνες; Πού βρίσκονται; Tι κάνουν; Τι χρώματα χρησιμοποιούνται;
Το Γαϊτανάκι
Σε κάθε αποκριάτικο χορό,
Σίγουρα θα πρωταγωνιστώ.
Με χρωματιστές κορδέλες στολισμένο
Ένα στύλο κεντρικό
Και χορεύοντας τριγύρω ένα σωρό,
Νιώθω στ αλήθεια βασιλιάς
Της τρελής Αποκριάς!
Ποιο έθιμο είμαι;
“Γαϊτανάκι μου πλεγμένο
στην ανέμη τυλιγμένο
Ροδίτικο ‘ναι το νερό, ροδίτικια κι η βρύση
Ροδίτισσα κι η κοπελιά που πάει για να γεμίσει
Γαϊτανάκι μου πλεγμένο
στην ανέμη τυλιγμένο
Ροδίτικο ‘ ναι το πανί, ροδίτικο το χτένι,
Ροδίτισσα κι η κοπελιά που κάθεται και υφαίνει.”
Απόκριες χωρίς γαϊτανάκι δεν γίνεται, γι αυτό κι εμείς θα μιλήσουμε για το γαϊτανάκι, το οποίο είναι από τα λίγα έθιμα που διατηρούνται αυτούσια ως τις μέρες μας. Το γαϊτανάκι είναι ένας χορός που δένει απόλυτα με το χρώμα και το κέφι της αποκριάς. Πέρασε στην Ελλάδα από πρόσφυγες του Πόντου και της Μικράς Ασίας και είναι υποκοριστικό της μεσαιωνικής λέξης γαϊτάνι ή γαϊτάνιν (μεταξωτό κορδόνι) που προέρχεται από το ελληνιστικό γαϊτάνη (θηλυκό) ή γαϊτανόν (ουδέτερο).
Στο γαϊτανάκι χρειάζονται δεκατρία άτομα, ο ένας κρατά ένα μεγάλο στύλο στο κέντρο, από την κορυφή του οποίου ξεκινούν δώδεκα μακριές κορδέλες, καθεμιά με διαφορετικό χρώμα. Οι υπόλοιποι 12 κρατούν από μία κορδέλα. Συνήθως όλοι είναι μεταμφιεσμένοι. Οι κορδέλες λέγεται ότι συμβολίζουν τις ζεστές ακτίνες του ήλιου και οι χορευτές τους 12 μήνες του χρόνου.
Οι χορευτές σε ζευγάρια άνδρες και γυναίκες χορεύουν τραγουδώντας ένα παραδοσιακό τραγούδι. Καθώς κινούνται γύρω από τον στύλο, κάθε χορευτής εναλλάσσεται με το ταίρι του κι έτσι όπως γυρνούν, πλέκουν τις κορδέλες γύρω από τον στύλο δημιουργώντας χρωματιστούς συνδυασμούς, με τον ίδιο τρόπο που έπλεκαν παλιά οι γυναίκες τα γαϊτάνια και στόλιζαν τις παραδοσιακές φορεσιές. Όταν οι κορδέλες έχουν όλες τυλιχτεί και οι χορευτές χορεύουν όλο και πιο κοντά στο κοντάρι, αντιστρέφεται η φορά του χορού και αφού τα γαϊτάνια ξετυλιχτούν ο χορός τελειώνει. Έτσι, πλέκοντας τις χρωματιστές κορδέλες μια φορά προς τα μέσα, μια προς τα έξω, ο αέναος κύκλος του χρόνου αλλά και της ζωής εναλλάσσονται συνεχώς.
Στο παρακάτω βίντεο θα δούμε παιδιά να χορεύουν γαϊτανάκι
Πάμε ν ακούσουμε το Γαϊτανάκι
Ο “Φανός” της Κοζάνης.
Το βράδυ της Αποκριάς
Φωτιές ανάβουν σε κάθε κοζανίτικη γειτονιά.
Φωτιές γιορτινές, φωτιές της χαράς
Του γλεντιού, του χορού,
Του τραγουδιού.
Ποιο έθιμο είμαι;
ΚΟΖΑΝΗ «Οι Φανοί» είναι μεγάλες φωτιές που ανάβουν στις διάφορες γειτονιές της Κοζάνης και οι ντόπιοι τραγουδούν αποκριάτικα τραγούδια (στο τοπικό ιδίωμα), που σατιρίζουν καταστάσεις και πρόσωπα. Κατά τη διάρκεια της Αποκριάς, κάθε μέρα μια γειτονιά ανάβει τον δικό της «Φανό», ενώ το βράδυ της Κυριακής (της Μεγάλης Αποκριάς) ανάβουν όλοι οι «Φανοί» σ’ όλες τις γειτονιές και η πόλη ζει ένα ξέφρενο παραδοσιακό γλέντι ως το πρωί.
Πάμε να παίξουμε!
Ένα κύριο χαρακτηριστικό των αποκριών, οι μάσκες μεταμφίεσης αποτέλεσε κίνητρο να ασχοληθούμε με την φωνούλα Μ,μ!
Παρακάτω προτείνονται κάποιες δραστηριότητες που έχουν σκοπό την επαφή με την φωνούλα Μ,μ , ώστε οι μαθητές μας να την γνωρίσουν και να μπορούν να την αναγνωρίσουν. Προτείνεται οι δράσεις να γίνονται αποσπασματικά με παιγνιώδη διάθεση, ανά τακτά χρονικά διαστήματα!
1η Δραστηριότητα:
Σχηματίστε στο πάτωμα το “Μ” και “μ” με υλικά που διαθέτετε στο σπίτι (χαρτοταινία, σχοινί, κορδέλα…) και περπατήστε το.
2η Δραστηριότητα:
Ξαπλώστε στο πάτωμα και σχηματίστε το “Μ” με τα σώματά σας.
3η Δραστηριότητα:
Σχηματίστε τη φωνούλα “Μ” και “μ” με υλικά που διαθέτετε στο σπίτι (πλαστελίνη, χάντρες, κουμπιά, φασόλια…).
4η Δραστηριότητα:
Η φωνούλα “Μ” φωνάζει ή είναι ήσυχη; Σχηματίστε το με τα χείλη σας. Την φωνούλα ποιανού ζώου σας θυμίζει;
5η Δραστηριότητα:
Διαβάστε στα παιδιά σας το αγαπημένο τους παραμύθι και ζητήστε τους να εντοπίσουν τις λέξεις που άκουσαν που αρχίζουν από τη φωνούλα “Μ”.
6η Δραστηριότητα:
Διαβάστε στα παιδιά το παρακάτω ποίημα και ζητήστε τους να πουν λέξεις που άκουσαν από τη φωνούλα Μ.
7η Δραστηριότητα:
Ζητήστε από τα παιδιά σας να κυκλώσουν ή να κόψουν από εφημερίδες ή περιοδικά με το “Μ” και “μ”.
8η Δραστηριότητα:
Ζητήστε τους να σκεφτούν λέξεις που αρχίζουν από “Μ”.
9η Δραστηριότητα:
Φτιάχνουμε την κάρτα του “Μ”. Σε χαρτί Α4 σχεδιάζουμε το “Μ” και “μ” και το γεμίζουμε με χρώματα και σχέδια. Γύρω γύρω να σκεφτούν και να ζωγραφίσουν πράγματα που αρχίζουν από “Μ” (μαργαρίτα, μήλο, μέλισσα…).
10η Δραστηριότητα:
Ακούμε την εκπαιδευτική σειρά κινουμένων σχεδίων ελληνικής παραγωγής. Στοχεύει στη μάθηση της ελληνικής γλώσσας μέσα από την ψυχαγωγία. Η γνωριμία του παιδιού με τους ήχους της γλώσσας γίνεται μέσα από 24 έμμετρες χιουμοριστικές, σουρεαλιστικές ιστορίες.
Κλείνοντας σας παραθέτουμε μια θεατρική δράση που στοχεύει στην επαφή των παιδιών με την φωνούλα Μ,μ μέσα από χιουμοριστικό τρόπο!
Καλή προβολή!
Τέλος , δεν θα μπορούσε να απουσιάζει η καθιερωμένη δράση φιλαναγνωσίας μας! Για αυτό το Σαββατοκύριακο , το παραμύθι μας είναι εμπνευσμένο από το Εργαστήριο Δεξιοτήτων και την θεματική Φροντίζω το περιβάλλον, που έχει στόχο την καλλιέργεια οικολογικής συνείδησης στους μαθητές μας!
Καλή ανάγνωση!Αναμένουμε τις εντυπώσεις σας!
ΞΕΧΩΡΙΖΩ ΤΑ ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΑ-Φιλαναγνωσία
Σας περιμένουμε με χαρά την Δευτέρα στην ψηφιακή μας παρεούλα!
Με εκτίμηση ,
Η Προϊσταμένη και οι Εκπαιδευτικοί του 5ου Νηπιαγωγείου Αμαρουσίου
