Άρθρα με ετικέτα φιλολόγου-ιστορικού

Eργασία της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη, φιλολόγου-ιστορικού, Δ/ντριας 5ου ΓΕΛ Τρικάλων, Εικονική περιήγηση σε γυναικείες μορφές στην Τέχνη, κατά την βυζαντινή εποχή: κοινωνική θέση της γυναίκας, ιδεώδες, εικαστικές αποτυπώσεις

 

Eργασία της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη, φιλολόγου-ιστορικού, Δ/ντριας 5ου ΓΕΛ Τρικάλων, Εικονική περιήγηση σε γυναικείες μορφές στην Τέχνη, κατά την βυζαντινή εποχή: κοινωνική θέση της γυναίκας, ιδεώδες, εικαστικές αποτυπώσεις: https://en.calameo.com/books/00462539645f51df3b86d

P7030026

“Αναφορές στην βυζαντινή υμνολογία- υμνογραφία (Hymnography) ως πηγής φιλολογικού και ιστορικού είδους ” της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη, φιλολόγου-ιστορικού, Δ/ντριας 5ου Γενικού Λυκείου Τρικάλων (διετές μεταπτυχιακό δίπλωμα βυζαντινής ιστορίας από το Α.Π.Θ.)

“Αναφορές στην βυζαντινή υμνολογία- υμνογραφία (Hymnography) ως πηγής φιλολογικού και ιστορικού είδους ” της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη, φιλολόγου-ιστορικού, Δ/ντριας 5ου Γενικού Λυκείου Τρικάλων (διετές μεταπτυχιακό δίπλωμα βυζαντινής ιστορίας από το Α.Π.Θ.)
P1110473 Αντιγραφή
Παράλληλα με το συγκεκριμένο είδος των αμιγώς ιστορικών πηγών, υπάρχει χριστιανική ποίηση σε μορφή ύμνων κατά την πρώιμη και τη μέση βυζαντινή περίοδο (2ος-11ος αι.), χωρίς να είναι υμνογραφία σε λατρευτική χρήση, σε συγγραφείς όπως οι Κλήμης Αλεξανδρεύς, Μεθόδιος Ολύμπου, Απολλινάριοι (πατέρας και γιος), Γρηγόριος Ναζιανζηνός, Συνέσιος Κυρήνης, Νόννος ο Πανοπολίτης, Σωφρόνιος Ιεροσολύμων, Γεώργιος Πισίδης, Συμεών ο Νέος Θεολόγος.
Ένα παράδειγμα ύμνου (μη λατρευτικού) που δεν είναι υμνογραφία:
Συμεών Νέος Θεολόγος (949-1022), ύμνος 57 (εκδ. Κambylis)
Τοῦ αὐτοῦ τετράστιχα τὸν πρὸς θεὸν αὐτοῦ ἐντεῦθεν δεικνύοντα ἔρωτα.
πῶς ἐκκαίεις σου τῷ πόθῳ (15)
πῶς τιτρώσκεις ἄνευ ξίφους;
πῶς ἀνέχῃ, πῶς βαστάζεις,
πῶς εὐθὺς οὐκ ἀποδίδως;
πῶς ὑπάρχων ἔξω πάντων
βλέπεις πάντων τὰ πρακτέα; (20)
πῶς μακρὰν ἡμῶν τυγχάνων
καθορᾷς ἑκάστου πρᾶξιν;
δὸς ὑπομονὴν σοῖς δούλοις,
μὴ καλύψῃ τούτους θλῖψις.
Βασικές παράμετροι που αφορούν την εξέλιξη της υμνογραφίας:
– Οι απαρχές της βρίσκονται στη αρχαία υμνογραφία σε προσωδιακά μέτρα, τους ευχαριστιακούς ύμνους της αρχαϊκής υμνογραφίας, τους ύμνους σε αιρετικά και απόκρυφα κείμενα και τη χρήση τους σταδιακά στη λατρευτική πράξη. Πολλές φορές πρότυπα στην έμπνευση και το θέμα αποτελούν ύμνοι από τα βιβλικά κείμενα, ειδικά την Παλαιά Διαθήκη.
– Η καθιέρωση των τριών μεγάλων ομάδων ύμνων από την περίοδο ακμής της υμνογραφίας (κοντάκιο, κανόνας και ο μεγάλος πλούτος-ποικιλία από μεμονωμένες κατηγορίες τροπαρίων, όπως απόστιχα, καθίσματα, δοξαστικά, κλπ.) στη λατρεία, κυρίως κατά την περίοδο αμέσως πριν και κατά τους Σκοτεινούς Αιώνες
– Οι παράγοντες προσωδιακό μέτρο που σχεδόν εξασθενεί, ο ρυθμός που παίζει ολοένα και μεγαλύτερη σημασία στη βάση του αριθμού των συλλαβών και του τονισμού τους, δηλαδή ρυθμικές ενότητες με ίσο αριθμό συλλαβών και τόνο στην ίδια συλλαβή (ισοσυλλαβία και ομοτονία).
– Ο παράγοντας μουσική και η θεωρία της τονής: πολλές φορές ο ρυθμός, ειδικά στο κοντάκιο, εξαρτάται από τους μουσικούς χρόνους και όχι από τη μακρότητα-βραχύτητα και τον επιτονισμό των συλλαβών.
Κύρια υπο-είδη της υμνογραφίας υπήρξαν το κοντάκιο και ο κανόνας.
Το κοντάκιο (ο όρος):
– Γένεση μέσα από την επίδραση της λογοτεχνίας των ανατολικών επαρχιών του πρώιμου Βυζαντίου (συριακή προέλευση;)
– Σύνολο στροφών (οίκων) με προοίμιο-α, κοινή την τελευταία φράση (εφύμνιο) σε κάθε οίκο και με ακροστιχίδα (μία φράση που σχηματίζεται από τα αρχικά γράμματα του κάθε οίκου, π.χ. Τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ ὕμνος, ή και αλφαβητικά όπως στον Ακάθιστο)
– Γλώσσα σχετικά απλή και προσβάσιμη σε ένα πιο ευρύ κοινό
– Μέτρο, μουσική: μικρή επίδραση από τα αρχαία μέτρα· κυρίαρχος ο ρυθμός στη βάση της θεωρίας της τονής, καθώς και την ισοσυλλαβία και την ομοτονία· ιδιόμελα (με δική τους μουσική) και προσόμοια (μουσικές διασκευές που ακολουθούν τη μουσική άλλων προτύπων)
– Θέματα: βιβλικά, αγιολογικά, περιστασιακά (έκτακτα)
– Περίοδος ακμής του οι αιώνες 6ος και 7ος
– Βασικός ποιητής των κοντακίων υπήρξε ο Ρωμανός ο Μελωδός.
– Το πιο γνωστό κοντάκιο είναι αυτό του Ακαθίστου Ύμνου που είναι σε χρήση μέχρι σήμερα.
Το κοντάκιο του Ακαθίστου:*
– Η ονομασία Ακάθιστος και οι διάφορες απόψεις για την πατρότητα και την χρονολόγησή του, οι οποίες διίστανται αποδίδοντάς τον από συγγραφείς όπως τον Ρωμανό, τον πατριάρχη Σέργιο των αρχών του 7ου αι., τον Γεώργιο Πισίδη, μέχρι τον Κοσμά τον Μελωδό των μέσων του 8ου αι., και τον πατριάρχη Φώτιο (9ος αι.)
– 3 προοίμια: το αρχικό (Τὸ προσταχθὲν …), και τα δύο μεταγενέστερα (Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ και Οὐ παυόμεθα …)
– 24 οίκοι: με αλφαβητική ακροστιχίδα από το Α ως το Ω
– Οίκοι Α έως Μ: με βιβλικό περιεχόμενο
– Οίκοι Ν έως Ω: με δογματικό περιεχόμενο
*Δείτε το σχετικό αρχείο που περιέχει το ολόκληρο το κοντάκιο του Ακαθίστου, όπως και τις δύο επόμενες διαφάνειες με τα δύο προοίμιά του.
Kοντάκιο Ακαθίστου (τέλη 5ου-8ος αι.),
(εκδ. Christ-Paranikas 1871): το α΄ προοίμιο
Τὸ προσταχθὲν μυστικῶς λαβὼν ἐν γνώσει
ἐν τῇ σκηνῆ τοῦ <Ἰω>σὴφ σπουδῇ ἐπέστη
ὁ ἀσώματος λέγων τῇ ἀπειρογάμῳ·
«Ὁ κλίνας τῇ καταβάσει τοὺς οὐρανοὺς
χωρεῖται ἀναλλοιώτως ὅλος ἐν σοί·»
ὃν καὶ βλέπων ἐν μήτρᾳ σου λαβόντα δούλου μορφὴν
ἐξίσταμαι κραυγάζων σοι·
«Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε.»
Kοντάκιο Ακαθίστου (τέλη 5ου-8ος αι.),
(εκδ. Christ-Paranikas 1871): το α΄ προοίμιο
Τὸ προσταχθὲν μυστικῶς λαβὼν ἐν γνώσει
ἐν τῇ σκηνῆ τοῦ <Ἰω>σὴφ σπουδῇ ἐπέστη
ὁ ἀσώματος λέγων τῇ ἀπειρογάμῳ·
«Ὁ κλίνας τῇ καταβάσει τοὺς οὐρανοὺς
χωρεῖται ἀναλλοιώτως ὅλος ἐν σοί·»
ὃν καὶ βλέπων ἐν μήτρᾳ σου λαβόντα δούλου μορφὴν
ἐξίσταμαι κραυγάζων σοι·
«Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε.»
Kοντάκιο Ακαθίστου (τέλη 5ου-8ος αι.),
(εκδ. Christ-Paranikas 1871): το β΄ προοίμιο
Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τὰ νικητήρια
ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια
ἀναγράφω σοι ἡ πόλις σου, θεοτόκε·
ἀλλ’ ὡς ἔχουσα τὸ κράτος ἀπροσμάχητον
ἐκ παντοίων με κινδύνων ἐλευθέρωσον,
ἵνα κράζω σοι·
“Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε”.
Ρωμανός ο Μελωδός
– Βίος: γεννιέται στα τέλη 5ου/αρχές 6ου αι. – πεθαίνει μετά το 555 μ.Χ.
– Την εποχή του αυτοκράτορα Αναστασίου (491-518) πηγαίνει στην Κωνσταντινούπολη.
– Γράφει δεκάδες κοντάκια (89 γνήσια με βάση τη χειρόγραφη παράδοση), βιβλικά, αγιολογικά, περιστασιακά με βάση το περιεχόμενό τους, ενώ πολλά άλλα αμφισβητούμενα παραδίδονται κάτω από το ονομά του, χίλια στον αριθμό (!), κατά το συναξάρι του.
Ρωμανός ο Μελωδός, κοντάκιον τῆς Χριστοῦ γεννήσεως, 10 (εκδ. Grosdidier de Matons)
Ἡ παρθένος σήµερον τὸν ὑπερούσιον τίκτει,
καὶ ἡ γῆ τὸ σπήλαιον τῷ ἀπροσίτῳ προσάγει
ἄγγελοι µετὰ ποιµένων δοξολογοῦσι,
µάγοι δὲ µετὰ ἀστέρος ὁδοιποροῦσι
δι᾿ ἡµᾶς γὰρ ἐγεννήθη
παιδίον νέον, Ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.
Αξίζει από τα κοντάκια του Ρωμανού να σχολιάσουμε συγκεκριμένα αποσπάσματα π.χ. από το κοντάκιο 49 … εἰς τὴν ἁγίαν Πεντηκοστήν …*
* Τα σχετικά χωρία που υπάρχουν στις διαφάνειες, τονίζονται σε μπλε χρώμα στα σημεία που το νόημά τους έχει ιδιαίτερη σημασία για την επικαιρότητα της εποχής σύνθεσής τους.
Επίσης σε μέρος από το κοντάκιο 49 … εἰς τὴν ἁγίαν Πεντηκοστήν …, τονίζεται η διάκριση ανάμεσα στη θύραθεν και τη χριστιανική σοφία.
… (14.) Μεγάλα ἦν καὶ φρικτὰ τὰ γεγονότα πάντα, καὶ φρένας πάντων ἱστᾷ·
πλησθέντες γὰρ ἐξαίφνης τοῦ πνεύματος πάντες
προσωμίλουν τοῖς ἀκούουσιν ὡς ἤκουον,
τοῖς Ῥωμαίοις οὐχ ὡς βάρβαροι, Πάρθοις ὡς ὅμοιοι
καὶ τοῖς Μήδοις ὡς ἴδιοι· (5)
τοῖς Ἐλαμίταις εὔλαλοι ὤφθησαν τρανῶς,
τοῖς Ἀραβίοις γνώριμοι γέγοναν εὐθύς,
Ἀσιανοῖς καὶ Φρυγίοις εὔδηλοι καὶ τρανόλαλοι,
καὶ πᾶσι τοῖς ἔθνεσιν ἐφθέγγοντο ὡς τούτοις ἐδίδου
τὸ πανάγιον πνεῦμα. (10)
(15.) Ἀλλ’ ὅτε εἶδον αὐτοὺς γλώσσαις λαλοῦντας πᾶσιν οἱ πανταχόθεν ἐκεῖ,
ἐξίσταντο βοῶντες· «Τί βούλεται τοῦτο;
Γαλιλαῖοι οἱ ἀπόστολοι ὑπάρχουσιν,
καὶ πῶς ἄρτι, καθὼς βλέπομεν, πᾶσι τοῖς ἔθνεσι
πατριῶται γεγόνασιν; (5)
Πότε κατεῖδεν Αἴγυπτον Πέτρος ὁ Κηφᾶς;
Πότε Ἀνδρέας ᾤκησε μέσην ποταμῶν;
Οἱ υἱοὶ τοῦ Ζεβεδαίου πόθεν εἶδον Παμφυλίαν;
Πῶς ταῦτα γνωρίσωμεν; Πῶς εἴπωμεν; Ἦ πάντως ὡς θέλει
τὸ πανάγιον πνεῦμα.» (10)
(16.) Νῦν γέγοναν σοφισταὶ οἱ ἀγρευταὶ τὸ πρώην· νῦν ῥήτορες καὶ τρανοὶ
οἱ πρὶν κατὰ τὰς ὄχθας τῶν λίμνων ἑστῶτες·
οἱ τὸ πρῶτον καταρράπτοντες τὰ δίκτυα
νῦν πλοκὰς ῥητόρων λύουσιν καὶ εὐτελίζουσιν
ἁπλουστέρῳ τῷ ῥήματι· (5)
ἕνα γὰρ λόγον λέγουσιν ἀντὶ πολλῶν,
ἕνα θεὸν κηρύττουσιν οὐ μετὰ πολλῶν·
τὸ ἓν ὡς ἓν προσκυνοῦσιν, ἀκατάληπτον πατέρα,
υἱὸν ὁμοούσιον, ἀμέριστον καὶ ὅμοιον τούτοις
τὸ πανάγιον πνεῦμα. (10)
(17.) Οὐκοῦν ἐδόθη αὐτοῖς πάντων περιγενέσθαι δι’ ὧν λαλοῦσι γλωσσῶν;
Καὶ τί φιλονεικοῦσιν οἱ ἔξω ληροῦντες;
Τί φυσῶσι καὶ βομβεύουσιν οἱ Ἕλληνες;
Τί φαντάζονται πρὸς Ἄρατον τὸν τρισκατάρατον;
Τί πλανῶνται πρὸς Πλάτωνα; (5)
Τί Δημοσθένην στέργουσι τὸν ἀσθενῆ;
Τί μὴ νοοῦσιν Ὅμηρον ὄνειρον ἀργόν;
Τί Πυθαγόραν θρυλλοῦσι τὸν δικαίως φιμωθέντα;
Τί δὲ μὴ προστρέχουσι πιστεύοντες οἷς ἐνεφανίσθη
τὸ πανάγιον πνεῦμα; … (10)
Αντίστοιχες συνδηλώσεις φέρει η υμνογραφία και σε μεταγενέστερα έργα, όπως το παρακάτω τροπάριο της ποιήτριας Κασιανής (περ. 800-860) από το δοξαστικό του εσπερινού των Χριστουγέννων, που ανακαλεί ξεκάθαρα τη συνείδηση ενότητας της αυτοκρατορίας από την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου τον 4ο αι. μέσα από την ενοποιητική δύναμη του χριστιανισμού, παράλληλα με αυτή της αυτοκρατορικής εξουσίας. Ξεκάθαρα ανακαλεί το αντίστοιχο χωρίο από τον Ευσέβιο Καισαρείας (260-339/40 μ.Χ.).
Όταν ο Αύγουστος έγινε μόνος αυτοκράτορας στη γη, έπαψε η πολυαρχία των ανθρώπων, και όταν εσύ έγινες άνθρωπος από την Αγνή (Παρθένο), καταργήθηκε η πολυθεΐα των ειδώλων. Οι πόλεις (όλες) μέσα στον κόσμο μπήκαν κάτω από μία βασιλεία, και τα έθνη (όλα)-οι ξένοι λαοί πίστεψαν σε μία βασιλεία του Θεού (σε έναν Θεό). Απογράφηκαν οι λαοί με το διάταγμα του Καίσαρα, πήραμε οι πιστοί το όνομά (τον τίτλο) μας από το όνομα του Θεού (χριστιανοί), εσένα του Θεού μας που έγινες άνθρωπος. Μεγάλο είναι το έλεός σου (η φιλανθρωπία σου), δόξα σε σένα.
… ἐπειδὴ παρῆν ὁ Χριστὸς τοῦ θεοῦ, περὶ οὗ πάλαι διὰ τῶν προφητῶν ἀνείρητο· “ἀνατελεῖ ἐν ταῖς ἡμέραις αὐτοῦ δικαιοσύνη καὶ πλῆθος εἰρήνης” καί· “συγκόψουσι τὰς μαχαίρας αὐτῶν εἰς ἄροτρα καὶ τὰς ζιβύνας αὐτῶν εἰς δρέπανα καὶ οὐ λήψεται ἔθνος ἐπ’ ἔθνος μάχαιραν καὶ οὐ μὴ μάθωσιν ἔτι πολεμεῖν,” ἀκόλουθα ταῖς προρρήσεσιν ἐπηκολούθει τὰ ἔργα. πᾶσα μὲν αὐτίκα περιῃρεῖτο πολυαρχία Ῥωμαίων, Αὐγούστου κατὰ τὸ αὐτὸ τῇ τοῦ σωτῆρος ἡμῶν ἐπιφανείᾳ
μοναρχήσαντος. ἐξ ἐκείνου δὲ καὶ εἰς δεῦρο οὐκ ἂν ἴδοις, ὡς τὸ πρίν, πόλεις πόλεσι πολεμούσας οὐδ’ ἔθνος ἔθνει διαμαχόμενον οὐδέ γε τὸν
(5.) βίον ἐν τῇ παλαιᾷ συγχύσει κατατριβόμενον. καίτοι πῶς οὐκ ἄξιον θαυμάζειν ἐπιστήσαντα, τί δή ποτε τὸ μὲν παλαιόν, ὅτε τῶν ἐθνῶν ἁπάντων κατετυράννουν οἱ δαίμονες καὶ πολλή τις ἦν τῶν ἀνθρώπων ἡ περὶ αὐτοὺς θεραπεία, πρὸς αὐτῶν τῶν θεῶν, αὐτῶν ἐξοιστρούμενοι ἐπὶ τοὺς κατ’ ἀλλήλων ἐξεμαίνοντο πολέμους (ὡς τοτὲ μὲν Ἕλληνας αὐτοῖς Ἕλλησι, τοτὲ δ’ Αἰγυπτίους Αἰγυπτίοις, καὶ Σύρους Σύροις, Ῥωμαίους τε Ῥωμαίοις πολεμεῖν, ἀνδραποδίζεσθαί τε ἀλλήλους καὶ κατατρύχειν ταῖς πολιορκίαις (ὥσπερ οὖν αἱ περὶ τούτων δηλοῦσι τῶν παλαιῶν ἱστορίαι), ἅμα δὲ τῇ τοῦ σωτῆρος ἡμῶν εὐσεβεστάτῃ καὶ εἰρηνικωτάτῃ διδασκαλίᾳ τῆς μὲν πολυθέου πλάνης καθαίρεσις ἀπετελεῖτο, τὰ δὲ τῆς τῶν ἐθνῶν διαστάσεως παῦλαν αὐτίκα παλαιῶν κακῶν ἀπελάμβανεν; …
(Ευσέβιος Καισαρείας, Die Praeparatio evangelica ,1.4.4.1-5.12)
– Δοξαστικό Μεγάλης Τρίτης (Κασιανής, 9ος αι.)
– Ασματικόν Μεγάλου Σαββάτου (Γεωργίου Ακροπολίτου, 13ος αι.)
Δόξα … Καὶ νῦν … Ἰδιόμελον. Ἦχος πλ. δ’. Ποίημα Κασσιανής Μοναχής
Κύριε, ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα γυνή, τὴν σὴν αἰσθομένη θεότητα, μυροφόρου ἀναλαβοῦσα τάξιν, ὀδυρομένη μύρα σοι, πρὸ τοῦ ἐνταφιασμοῦ κομίζει. Οἴμοι! λέγουσα, ὅτι νύξ μοι, ὑπάρχει, οἴστρος ἀκολασίας, ζοφώδης τε καὶ ἀσέληνος, ἔρως τῆς ἁμαρτίας. Δέξαι μου τὰς πηγὰς τῶν δακρύων, ὁ νεφέλαις διεξάγων τῆς θαλάσσης τὸ ὕδωρ· κάμφθητί μοι πρὸς τοὺς στεναγμοὺς τῆς καρδίας, ὁ κλίνας τοὺς οὐρανοὺς τῇ ἀφάτῳ σου κενώσει. Καταφιλήσω τοὺς ἀχράντους σου πόδας, ἀποσμήξω τούτους δὲ πάλιν, τοῖς τῆς κεφαλῆς μου βοστρύχοις· ὧν ἐν τῷ Παραδείσῳ Εὔα τὸ δειλινόν, κρότον τοῖς ὠσὶν ἠχηθεῖσα, τῷ φόβῳ ἐκρύβη. Ἁμαρτιῶν μου τὰ πλήθη καὶ κριμάτων σου ἀβύσσους, τίς ἐξιχνιάσει, ψυχοσῶστα Σωτήρ μου; Μή με τὴν σὴν δούλην παρίδῃς, ὁ ἀμέτρητον ἔχων τὸ ἔλεος.
Μετάφραση προηγούμενου τροπαρίου:
Κύριε (Θεέ μου), η γυναίκα που έχει πέσει σε πολλές αμαρτίες, όταν ένιωσε τη θεότητά σου (ότι είσαι Θεός), ανέλαβε το έργο της μυροφόρας και με θρήνους σου φέρνει μύρα πριν την ταφή σου, λέγοντας: «Αλλοίμονο σε μένα, που η νύχτα είναι η πρόσκληση (πειρασμός) για μια ζωή ακόλαστη, μέσα στο σκοτάδι, χωρίς φεγγάρι, ο έρωτας της αμαρτίας. Δέξου τις πηγές των δακρύων μου, εσύ που με τα σύννεφα μεταφέρεις (διοχετεύεις) το νερό της θάλασσας. Σκύψε στους στεναγμούς της καρδιάς (μου), εσύ που χαμήλωσες τους ουρανούς με την απερίγραπτη συγκατάβασή (ταπείνωσή) σου. Θα φιλήσω ξανά και ξανά τα πόδια σου, και πάλι θα τα σκουπίσω με τις πλεξούδες των μαλλιών μου· τα ίδια πόδια που όταν η Εύα άκουσε τον δυνατό τους πάταγο το δειλινό, στον Παράδεισο, κρύφτηκε από τον φόβο. Τα πλήθη των αμαρτιών μου και την άβυσσο των αποφάσεων (σχεδίων) σου, ποιός θα τα εξιχνιάσει, ψυχοσώστα σωτήρα μου; Μη με εγκαταλείπεις, τη δούλη σου, εσύ που έχεις αμέτρητη συμπόνια.»
ᾈσματικὸν Γεωργίου τοῦ Ἀκροπολίτου
Τὸν Ἥλιον κρύψαντα τὰς ἰδίας ἀκτῖνας, καὶ τὸ καταπέτασμα τοῦ ναοῦ διαρραγὲν τῷ τοῦ Σωτῆρος θανάτῳ, ὁ Ἰωσὴφ θεασάμενος, προσῆλθε τῷ Πιλάτῳ καὶ καθικετεύει λέγων· δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, τὸν ἐκ βρέφους ὡς ξένον ξενωθέντα ἐν κόσμῳ· δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, ὃν ὁμόφυλοι μισοῦντες θανατοῦσιν ὡς ξένον· δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, ὃν ξενίζομαι βλέπειν τοῦ θανάτου τὸν ξένον· δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, ὅστις οἶδε ξενίζειν τοὺς πτωχοὺς καὶ τοὺς ξένους· δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, ὃν Ἑβραῖοι τῷ φθόνῳ ἀπεξένωσαν κόσμῳ· δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, ἵνα κρύψω ἐν τάφῳ, ὃς ὡς ξένος οὐκ ἔχει τὴν κεφαλὴν ποῦ κλῖναι· δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, ὃν ἡ Μήτηρ ὁρῶσα νεκρωθέντα ἐβόα· ὦ Υἱὲ καὶ Θεέ μου, εἰ καὶ τὰ σπλάγχνα τιτρώσκομαι καὶ καρδίαν σπαράττομαι, νεκρόν σε καθορῶσα, ἀλλὰ τῇ σῇ Ἀναστάσει θαρροῦσα μεγαλύνω. Καὶ τούτοις τοίνυν τοῖς λόγοις δυσωπῶν τὸν Πιλᾶτον ὁ εὐσχήμων λαμβάνει τοῦ Σωτῆρος τὸ Σῶμα, ὃ καὶ φόβῳ ἐν σινδόνι ἐνειλήσας καὶ σμύρνῃ, κατέθετο ἐν τάφῳ τὸν παρέχοντα πᾶσι ζωὴν αἰώνιον, καὶ τὸ μέγα ἔλεος.
Μετάφραση προηγούμενου τροπαρίου:
Όταν ο Ιωσήφ (ο από Αριμαθαίας) είδε τον ήλιο να έχει κρύψει τις ακτίνες του, και το καταπέτασμα του ναού να έχει ραγίσει με το θάνατο του Σωτήρα (Χριστού), πήγε στον Πιλάτο και θερμά τον ικετεύει λέγοντας: «Δώσ’ μου αυτόν τον ξένο που από βρέφος σαν ξένος έχει απ’ τον κόσμο ξενέψει. Δώσ’ μου αυτόν τον ξένο που οι πατριώτες του τον μισούν και τον σκοτώνουν ως ξένο. Δώσ’ μου αυτόν τον ξένο που παραξενεύομαι να τον βλέπω (να πεθαίνει), τον ξένο με τον θάνατο (τον Θεό). Δώσ’ μου αυτόν τον ξένο που γνωρίζει να θάλπει (φιλοξενεί) τους φτωχούς και τους ξένους. Δώσ’ μου αυτόν τον ξένο που οι Εβραίοι από φθόνο τον αποξένωσαν απ’ τον κόσμο. Δώσ’ μου αυτόν τον ξένο, να τον κρύψω σε τάφο, που σαν ξένος δεν έχει που να γείρει το κεφάλι. Δώσ’ μου αυτόν τον ξένο που βλέποντάς τον νεκρό η Μητέρα του σπάραζε: ‘Γιέ μου και Θεέ μου, αν και πληγώνονται (καίγονται) τα σπλάγχνα μου και σπαράσσει η καρδιά μου, να σε βλέπω νεκρό, έχοντας θάρρος (πίστη) στην Ανάστασή σου σε δοξάζω-υμνώ.’» Μ’ αυτά τα λόγια λοιπόν παρακαλώντας τον Πιλάτο ο σεβάσμιος (Ιωσήφ) παίρνει το σώμα του Σωτήρα, και αφού με φόβο (δέος) το τύλιξε σε σεντόνι και σε σμύρνα, το απέθεσε σε τάφο, Εσένα που σε όλους δίνεις την αιώνια ζωή και την απέραντη αγάπη (συμπόνια) σου.

“Ο κανόνας ως μέρος της βυζαντινής υμνογραφίας” της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη, φιλολόγου-ιστορικού, Δ/ντριας 5ου ΓΕΛ Τρικάλων (διετές μεταπτυχιακό δίπλωμα βυζαντινής ιστορίας από το Α.Π.Θ)

“Ο κανόνας ως μέρος της βυζαντινής υμνογραφίας” της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη, φιλολόγου-ιστορικού, Δ/ντριας 5ου ΓΕΛ Τρικάλων (διετές μεταπτυχιακό δίπλωμα βυζαντινής ιστορίας από το Α.Π.Θ)
30 June 2022 Αντιγραφή
– Η λέξη κανών (με συνήθεις σημασίες όπως «γραφίδα, εργαλείο χάραξης», ως φορολογικός ή νομοθετικός όρος, ως μοναστικό επιτίμιο) για την υμνογραφία ίσως σήμαινε αρχικά το μουσικό πρότυπο και ήταν σε χρήση παράλληλα με τους όρους ποίημα, ύμνος, θρήνος, μέλος, μέλισμα ύμνος, μελωδία).
– Όπως το κοντάκιο, πιθανόν είχε ανατολική καταγωγή (σχέση με τις μονές της Παλαιστίνης ή τη Δαμασκό) και καθιερώθηκε στις μονές του Αγίου Σάββα (Παλαιστίνη), Στουδίου (Κων/πολη), Αγίου Βασιλείου στην Κρυπτοφέρρη-Grotta Ferrata (κοντά στην Ρώμη).
– Ως ευρετές του πιθανολογούνται ο πατριάρχης Κων/πόλεως Γερμανός Α΄ (634-733) ή ο Ανδρέας Κρήτης (660-740).
– Αρχικά ίσως συνόδευε την εκφώνηση-μουσική εκτέλεση των εννέα βιβλικών ωδών στην ακολουθία του όρθρου. Ίσως επικράτησε περισσότερο ως μουσική και λιγότερο ως ποιητική δημιουργία, ενώ αποτέλεσε στο εξής το κυρίαρχο υμνογραφικό κείμενο στην ακολουθία του όρθρου.
– Περιλαμβάνει ένα σύστημα τροπαρίων (στροφών) χωρισμένων σε εννέα ομάδες (ωδές), αντίστοιχα με τις βιβλικές, με πρώτο της κάθε ομάδας τον ειρμό (το στιχουργικό και μουσικό πρότυπο). Συνήθως απουσιάζει η β΄ ωδή, ενώ κάποιες φορές περιέχει ακροστιχίδα (σχηματιζόμενη από τα πρώτα γράμματα των τροπαρίων).
– Θέματα των κανόνων στο ημερολογιακό έτος αποτελούν οι δεσποτικές, οι θεομητορικές γιορτές, οι γιορτές των αγίων και ειδικές περιστάσεις εορτασμών.
Η θεματική των πρώτων τροπαρίων των εννέα ωδών (κυρίως από την Παλαιά και από την Καινή Διαθήκη).
Το πρώτο τροπάριο της κάθε ωδής ονομάζεται ειρμός (ως μουσικό πρότυπο που συνδέει με τα υπόλοιπα της ίδιας ωδής) και έχει τα ακόλουθα βιβλικά θέματα από την α΄ (πρώτη) έως την θ΄ (ένατη) ωδή:
– α΄. Η ωδή του Μωυσή μετά τη διάβαση της Ερυθράς Θάλασσας (Έξοδος, 15.1-19).
– β΄. Η ωδή επίσης του Μωυσή, όταν παρέδιδε τις πλάκες του νόμου στους Ισραηλίτες (Δευτερονόμιο, 32.1-43).
– γ΄. Η προσευχή της προφήτιδας Άννας, όταν γέννησε τον Σαμουήλ (Βασιλειών Α΄, 2.1-10).
– δ΄. Η προσευχή του προφήτη Αββακούμ (Αββακούμ, 3.1-19).
– ε΄. Το όραμα και η προσευχή του προφήτη Ησαΐα (Ησαΐας, 26.1-21).
– στ΄. Η προσευχή του προφήτη Ιωνά στην κοιλιά του κήτους (Ιωνάς, 2.3-10).
– ζ΄. Η προσευχή των Τριών Παίδων, όταν τους έριξαν μέσα στην κάμινο του πυρός (Δανιήλ, 3.26-45).
– η΄. Ο ύμνος (ευχαριστία) των Τριών Παίδων για τη διάσωσή τους από την κάμινο του πυρός (Δανιήλ, 3.52-90).
– θ΄. Η προσευχή της Θεοτόκου μετά τον Ευαγγελισμό κατά τη συνάντησή της με την Ελισάβετ, τη μητέρα του Προδρόμου (Ευαγγέλιο Λουκά, 1.47-55).
Οι πιο γνωστοί κανονογράφοι υπήρξαν:
– Η πολύ σημαντική τριάδα, Κοσμάς ο Μελωδός (περ. 674/76-752/54), Ιωάννης ο Δαμασκηνός (περ. 679/80-749/50), Ανδρέας Κρήτης (περ. 660-740)
– Επίσης σημαντικοί υπήρξαν οι Γερμανός Α΄ (περ. 634-733), τα αδέλφια Θεόδωρος (759-826) και Ιωσήφ Θεσσαλονίκης (762-832) οι Στουδίτες, Ιωσήφ ο Υμνογράφος (816-886), τα αδέλφια Θεοφάνης (περ. 778-845) και Θεόδωρος οι Γραπτοί, η εξέχουσα γυναίκα υμνογράφος Κασία ή Κασιανή (περ. 810-865), και πολλοί, λιγότερο γνωστοί, όπως ο Μάρκος Υδρούντος, ο Ανατόλιος, ο Γεώργιος Νικομηδείας κ.ά.
Ανδρέας Κρήτης:
– Γεννημένος στη Δαμασκό, διετέλεσε αρχιεπίσκοπος Γορτύνης στην Κρήτη από το 692.
– Συγγραφέας πλήθους ομιλιών, ποιημάτων, και λατρευτικών ύμνων (κανόνων).
– Περίφημο έργο του υπήρξε ο Μέγας Κανών, έργο συντριβής και μετανοίας που ψάλλεται την Τετάρτη της Ε΄ εβδομάδας της Σαρακοστής
(ο πιο εκτενής σωζόμενος κανόνας με περίπου 250 τροπάρια).
– Ως χαρακτηριστικό της ποίησής του χρησιμοποιούσε πάντα στους κανόνες του και τη β΄ ωδή.
H υμνογραφική ορολογία και η σχέση της με τις ακολουθίες, δηλ. τις λατρευτικές ενότητες που περιέχουν τα αντίστοιχα υμνογραφικά κείμενα που ψάλλονται κατά τη διάρκεια μίας μέρας και νύκτας καθόλη τη διάρκεια του εορτολογίου του κάθε ημερολογιακού έτους:
– Οι ακολουθίες είναι το μεσονυκτικό, ο όρθρος, οι ώρες (Α΄, Γ΄, ΣΤ΄, Θ΄), ο εσπερινός, το απόδειπνο. Περιέχουν τροπάρια, όπως το αυτόμελο-α (μουσικό πρότυπο), το προσόμοιο-α (ακολουθεί τη μουσική άλλου τροπαρίου), το ιδιόμελο-α (έχει δική του μουσική εκτέλεση, χωρίς να αποτελεί πρότυπο), το δοξαστικό-α, το θεοτοκίο-α, το σταυροθεοτοκίο-α, το μαρτυρικό-α, το απολυτίκιο-α, την υπακοή, τα στιχηρά, τα εξαποστειλάρια, τα αντίφωνα, τους αναβαθμούς, τις καταβασίες, τα καθίσματα, τα μεγαλυνάρια, τα ευλογητάρια …
Η απάντηση στους «σκοτεινούς αιώνες» τα νέα «χριστιανικά» είδη, σύμφωνα με τον δικό μας συμβατικό διαχωρισμό σήμερα;
– Η αγιολογία και η υμνογραφία;
– Η ασκητική γραμματεία και η δογματική γραμματεία που θεμελίωσαν τη χριστιανική παράλληλα με τη θύραθεν σοφία;
– Ταυτόχρονα αποτελούν την πρώιμη φάση της βυζαντινής γραμματείας και λογοτεχνίας που συμβάλλει ακριβώς στην εδραίωση του χριστιανισμού στη Νέα Ρώμη.
Οι χριστιανοί συγγραφείς συνεχίζουν τα είδη παλαιότερων περιόδων αλλά και νέα σε ένα νέο χριστιανικό ρωμαϊκό περιβάλλον, με ανάλογα γνωρίσματα σε κάθε περίπτωση.
Βιβλιοθήκης του Βατικανού, που το 1600 εξέδωσε την Εκκλησιαστική του Ιστορία με τίτλο «Annales Ecclesiastici».
2. Πατήρ Pagi, μορφωμένος Φραγκισκανός Μοναχός που αναθεώρησε την Εκκλησιαστική Ιστορία του Baronius.
3. Μ.Le Nain de Tillemont, Γάλλος ιερέας του β’ μισού του 17ου αιώνα, ο οποίος έγραψε το μνημειώδες έργο «Αναμνήσεις για την ανασύνθεση και υποστήριξη της Εκκλησιαστικής Ιστορίας των έξι πρώτων αιώνων». Το έργο αυτό εμφανίστηκε μετά τον θάνατό του το 1698 και φτάνει μόλις στην εποχή των Μαρτύρων (τόμος V), πράγμα που σημαίνει ότι το φιλόδοξο έργο του M.Le Nain de Tillemont έμεινε ανολοκλήρωτο.
4. Ορθολογιστές κριτικοί όπως οι : Robertson, Drews, Smith, Couchoud κ.ά.
5. Ο λόγιος Πάπας Βενέδικτος XIV, κατά κόσμον Prosper Lambertini, φίλος του Βολταίρου, που αναθεώρησε και αναμόρφωσε το Μαρτυρολόγιο.
6. Ο Ιησουΐτης και Βολλανδιστής πατέρας Hippolyte Delehaye. Οι Βολλανδιστές γενικά είναι οι Ιησουΐτες «σύντροφοι» και διάδοχοι του Bollandus, ο οποίος το 17ο αιώνα συνέστησε μια πολύτομη συλλογή των «Πράξεων των Αγίων».
Η σπουδή των βίων των μαρτύρων και των αγίων και η εξιχνίαση της διαδικασίας κατασκευής τους αποκαλείται σήμερα Επιστήμη της Αγιογραφίας ή Αγιολογίας. Εμπεριέχει τις εργασίες εκατοντάδων σημαντικών λόγιων των τελευταίων εκατό χρόνων, εκ των οποίων μόνο μια μικρή μειοψηφία υπήρξαν ρασιοναλιστές. Κορυφαίοι Καθολικοί λόγιοι όπως ο Μgr. Duchesne, σπουδαίοι προτεστάντες λόγιοι, όπως ο Harnack και πολλοί άλλοι, λιγότερο γνωστοί αλλά όχι λιγότερο αφοσιωμένοι ερευνητές, συνεργάστηκαν στην έρευνα των μαρτυρίων και των βίων των αγίων των παλαιοχριστιανικών χρόνων.
Το αποτέλεσμα είναι φανερό στο έργο του Dr. Albert Ehrhard: ‘Die altchristliche Literature’. O Ehrhard είναι καθολικός, όμως συνοψίζει, συμπυκνώνει και τελικά επικυρώνει το έργο των προηγούμενων κριτικών. Μας παραδίδει τους συγγραφείς και τους τίτλους περισσότερων των χιλίων βιβλίων και δοκιμίων που πραγματεύονται κριτικά το ζήτημα της εγκυρότητας των μαρτυρολογίων.
Ο Neumann, για παράδειγμα, μας πληροφορεί πως έχει κάνει μια ειδική μελέτη όλων των θρύλων και των μύθων των μαρτύρων επί Κομμόδου αυτοκράτορος και διαπίστωσε ότι σχεδόν όλοι τους, εκτός από δύο ή τρεις, είναι φαλκιδευμένοι.
Περαιτέρω, μελέτησε εξονυχιστικά την ιστορία της Αγίας Felicitas και των επτά υιών της και κατέδειξε ότι, στην περίπτωση αυτή, δύο τελείως διαφορετικές εκδοχές του θρύλου έχουν συγχωνευτεί, έτσι ώστε η Αγία να αποκτά πραγματικά τους επτά υιούς της κατά την περίοδο του Μεσαίωνα.
Ο Delehaye, ένας Ιησουΐτης μελετητής προέβη σε μια ειδική μελέτη των μαρτύρων της Ρωμαϊκής Εκκλησίας και διαπίστωσε ότι όλες οι «Πράξεις» τους – συμπεριλαμβανομένων και των πολύτιμων αφηγήσεων για την Αγία Αγνή και την Αγία Καικιλία – είναι μεταγενέστερα συμπιλήματα τα οποία δεν μαρτυρούν αναφορές σε προγενέστερες πηγές.
Ο Duchesne μελέτησε ιδιαίτερα τα Μαρτυρολόγια που αναφέρονται σε γαλλικής καταγωγής αγίους. Ο Εhrhard μελέτησε τους Έλληνες μάρτυρες και ο καθηγητής von Gebhardt ξόδεψε σχεδόν μια ζωή στη μελέτη των «Πράξεων του Παύλου και της Θέκλας» και όπως παρατηρεί ο πατέρας Delehaye, «το αποτέλεσμα μας δείχνει τη μοιραία πορεία μέσα στο χρόνο των αγιογραφικών κειμένων, τα οποία παλιότερα είχαν υπερτιμηθεί ως θρησκευτικές και ιστορικές πηγές.
Ο καθηγητής Usener και άλλοι λόγιοι κατέδειξαν ότι παγανιστικές θεότητες μεταμορφώθηκαν, μετασχηματιζόμενες στα βασικά τους στοιχεία σε χριστιανούς μάρτυρες.
‘Aλλοι μελετητές ασχολήθηκαν ιδιαίτερα με την κατηγορία των αγιοποιημένων ηθοποιών που, ως ειδωλολάτρες, αρνήθηκαν να παρωδήσουν τους χριστιανούς στη σκηνή, εξαγοράζοντας έτσι την προηγούμενη άτακτη και αμαρτωλή ζωή τους με το μαρτύριο.
Σ’ αυτή την κατηγορία, η τυπολογία της οποίας αποδείχτηκε ιδιαίτερα δημοφιλής, αποτελώντας τη βάση για πολλούς βίους μαρτύρων, εντάσσονται τα μαρτύρια των Αγίων: Γενεσίου, Γελασίνου, Αρδαλίωνος, Πορφυρίου, Φιλήμωνος και άλλων.
Πρέπει ν’ αναφερθεί πως στο χώρο των Ιησουϊτών λόγιων ο μορφωμένος ταυτίζεται με το Βολλανδιστή. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να είναι μέλος της μόνιμης επιτροπής ή της Εταιρείας-Κοινωνίας των Βολλανδιστών μελετητών, που απ’ το 17ο αιώνα, υπό την εποπτεία, επιστασία και καθοδήγηση του πατρός Βοlland, συγκέντρωσε αγιολογικά κείμενα, δημιουργώντας την πιο μνημειώδη συλλογή Μαρτυρολογίων και βίων Αγίων που υπήρξε ποτέ. Έως την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης οι Βολλανδιστές είχαν εκδόσει 53 τεράστιους τόμους που περιείχαν τους βίους 25.000 Αγίων και μαρτύρων.
Για τον τρόπο κατασκευής και δημιουργίας των πρώιμων αγιολογικών κειμένων οι Ιησουΐτες μελετητές διαπίστωσαν πως ισχύουν οι συνήθεις διαδικασίες, οι οποίες, στο πέρασμα του χρόνου, καταλήγουν στη σύνθετη παραγωγή τέτοιων κειμένων.
Η αρχική συγγραφική εκδοχή ενός βίου-αγιολογικού κειμένου τροποποιείται μέσα στους αιώνες γιατί οι αντιγραφείς του είναι συνήθως απρόσεκτοι ή καταγράφουν τις παρατηρήσεις τους στο περιθώριο του κειμένου ή αντίθετα αισθάνονται ότι αυτό είναι ένα έργο τέτοιας ευσέβειας και ιερότητας που είναι αδύνατον ν’ αγγίξουν, έστω και λίγο, τροποποιώντας την, την αρχική του αφήγηση.
Μ’ αυτό τον τρόπο τα κείμενα των βίων σώζονται σε αρκετά διαφορετικές εκδοχές σ’ Ανατολή και Δύση και οι μεγάλοι συγγραφείς βίων και μαρτυρολογίων του 5ου, 6ου και 7ου αιώνα προσπάθησαν να συγχωνεύσουν αυτές τις διαφορετικές εκδοχές και να εισαγάγουν στο τελικό τους κείμενο και την παραμικρή λεπτομέρεια που τυχόν έβρισκαν ν’ αναφέρεται στις πηγές τους.
[Ενδεικτική βιβλιογραφία:]
1. Thomas Head, The Cult of the Saints and their Relics. Hunter College and the Graduate Center CUNY.http://orb.rhodes.edu/encyclop/religion/hagiography/cult.htm (7/3/2000).
2. Joseph Mc Cabe, The Story of Religious Controversy. http://www.infidels.org/library/historic…be/religious_controversy/chapter_15html (17/5/2000).
3.Beck, Hans-Georg, Kirche und Theologische Literatur im Byzantinischen Reich (Munich, 1959).
4. Leroy Julien, Le cursus canonique chez S. Thιodore Studite, EphL 68, 1954, 5-19.
5. Rezac Giovanni, Le diverse forme di unione fra i monasteri orientali, OCA 153, 1958, 99-135
Η Αμαλία Κ.Ηλιάδη είναι φιλόλογος- ιστορικός, με ΜΑ Βυζαντινής Ιστορίας.
Για επικοινωνία μαζί της απευθυνθείτε στο email: ailiadi@sch.gr
Θεός και Θρησκεία:τ.2 Απρίλιος 1999/ τ.5 1999/ τ. 7 1999.

«Σκέψεις και εικόνες για την πραγματοποιούμενη ενεργειακή αναβάθμιση του 5ου Γενικού Λυκείου Τρικάλων». Της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη, φιλολόγου-ιστορικού, Δ/ντριας 5ου ΓΕΛ Τρικάλων

«Σκέψεις και εικόνες για την πραγματοποιούμενη ενεργειακή αναβάθμιση του 5ου Γενικού Λυκείου Τρικάλων».
Της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη, φιλολόγου-ιστορικού, Δ/ντριας 5ου ΓΕΛ Τρικάλων
Η αξιοποίηση πόρων και ανθρώπινου δυναμικού με σχετικές “παραπομπές” στους συσχετισμούς Οικονομίας και Κοινωνίας και Οικονομίας και Παιδείας- Εκπαίδευσης στοιχειοθετούν ένα σχολείο-χώρο μάθησης, έρευνας και δημιουργίας στον οποίο οι υλικοτεχνικές υποδομές και οι κανόνες εσωτερικής λειτουργίας δεν θα οριοθετούν μηχανικά και ασυνείδητα προσωπικότητες και συμπεριφορές αλλά θα εμπνέουν, θα «τροφοδοτούν», θα «απογειώνουν».
Στην κατεύθυνση αυτή η πολιτεία στηρίζει και ενισχύει την σχολική κοινότητα του 5ου ΓΕΛ Τρικάλων με πράξεις: Ο Περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κώστας Αγοραστός έδωσε την έγκριση για την δημοπράτηση του έργου «Ενεργειακή αναβάθμιση 5ου Λυκείου Τρικάλων», προϋπολογισμού 1.198.303 ευρώ, με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ Θεσσαλίας 2014-2020. Δικαιούχος και Φορέα υλοποίησης του έργου είναι ο Δήμος Τρικκαίων. P6230001
«Σε συνεργασία με το Δήμαρχο Τρικκαίων Δημήτρη Παπαστεργίου, τον Αντιπεριφερειάρχη Π.Ε. Τρικάλων Χρήστο Μιχαλάκη και την Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης του ΕΣΠΑ Θεσσαλίας 2014- 2020 αναβαθμίζουμε τις εγκαταστάσεις του 5ου Λυκείου Τρικάλων και αποδίδουμε στους μαθητές και στους καθηγητές τους ένα σύγχρονο χώρο μάθησης με πράσινο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Οι υποδομές εκπαίδευσης είναι έργα με προστιθέμενη αξία που αφήνουν πίσω τους μέλλον» δηλώνει ο Περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κώστας Αγοραστός. «Με ολοκληρωμένο σχέδιο και στρατηγική αναβαθμίζουμε δημόσια κτίρια στην Θεσσαλία, επενδύοντας πάνω από 60 εκατομμύρια ευρώ από το ΕΣΠΑ Θεσσαλίας 2014 -2020» προσθέτει ο Περιφερειάρχης.
Το μεγάλο και σπουδαίο αυτό έργο αφορά στην ενεργειακή αναβάθμιση του 5ου Λυκείου Τρικάλων. Πρόκειται για υφιστάμενο σχολικό κτίριο Ενεργειακής Κατηγορίας Η, το οποίο αναμένεται να αναβαθμιστεί σε Κατηγορία Β+ με βελτίωση των ενεργειακών χαρακτηριστικών του.
Η ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίου περιλαμβάνει τις εξής παρεμβάσεις: Θερμομόνωση στέγης, θερμομόνωση κελύφους, αντικατάσταση κουφωμάτων, τοποθέτηση μόνιμου συστήματος σκίασης, εγκατάσταση συστήματος θέρμανσης με ΦΑ, σύστημα αερισμού, τοποθέτηση φωτιστικών LED.
Το κτήριο του 5ου Λυκείου Τρικάλων βρίσκεται επί της οδού Καλαμπάκας και Σταυροπούλου, 42100, Τρίκαλα στο οικοδομικό τετράγωνο Ο.Τ. Γ427 σε αστικό περιβάλλον.
P6230002
Οι παρεμβάσεις που έχουν ήδη αρχίσει από τον Μάρτιο του 2022 και προχωρούν με ταχείς και «εποικοδομητικούς» , κυριολεκτικά και μεταφορικά, ρυθμούς στο παρόν έργο, αφορούν στην αναβάθμιση των ενεργειακών χαρακτηριστικών του κτιριακού κελύφους (αδιαφανών και διαφανών δομικών στοιχείων) καθώς και των τεχνικών συστημάτων (θέρμανσης-κλιματισμού- αερισμού και φωτισμού) του κτιρίου .
Στόχος η ολοκληρωμένη ενεργειακή αναβάθμιση με παρεμβάσεις που μεμονωμένα πληρούν τις ελάχιστες τεχνικές προδιαγραφές του ΚΕΝΑΚ και συνολικά κατατάσσουν το κτίριο στην ενεργειακή κατηγορία Β+.
Οι παρεμβάσεις αναβαθμίζουν το κτίριο από λειτουργικής απόψεως και θα συντελέσουν
• Στην εξοικονόμηση ενέργειας κατά τη λειτουργία του κτηρίου.
• Στην εξασφάλιση συνθηκών άνεσης σε μαθητές και εκπαιδευτικό προσωπικό κατά τη χρήση .
• Στην αισθητική αναβάθμιση του κτιρίου
P6230003
Εισαγωγική παρατήρηση-γνωστοποίηση: Οι παρούσες αλλά, ευτυχώς πλέον, παλιές κτιριακές εγκαταστάσεις του σχολείου μας ολοκληρώθηκαν σε δύο διαδοχικές φάσεις. Οι παλαιότερες πτέρυγες χαρακτηρίζονταν από σωρεία κακοτεχνιών ενώ η νεότερη πτέρυγα του 2ου ορόφου λόγω της κακής κατασκευής είχε εμφανίσει σημαντικό πρόβλημα στην οροφή λόγω σοβαρής καθίζησης μέρους της στέγης. Επιπροσθέτως, το σχολείο διέθετε πεπαλαιωμένες πόρτες και παράθυρα με αποτέλεσμα η μόνωσή του να είναι ανεπαρκής έως ανύπαρκτη. Ο καυστήρας και τα σώματα καλοριφέρ λόγω παλαιότητας είχαν χαμηλή απόδοση. Για όλους αυτούς τους λόγους, στο σχολείο μας, ένα παλαιό διδακτήριο του 1972, τον Μάρτιο του 2022 άρχισαν οι εργασίες αναβάθμισης, επισκευής και συντήρησης του διδακτηρίου και του αυλείου χώρου του. Στο πλαίσιο της υπ’ αριθμ.5133/23-02-2018 (ΑΔΑ:609Ψ465ΧΘ7-ΑΓΡ) πρόσκλησης του προγράμματος ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ ΙΙ ο Δήμος Τρικκαίων σε συνέργεια με την σχολική μας κοινότητα βελτιώνει τις πεπαλαιωμένες σχολικές υποδομές μας και αναβαθμίζει την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών στον τομέα της εκπαίδευσης. Οι επιλέξιμες δαπάνες του προγράμματος, σύμφωνα με την σχετική μελέτη που εκπονήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ ΙΙ του Υπουργείου Εσωτερικών και την συνακόλουθη ένταξή τους στο ΕΣΠΑ 2014-2020 αφορούν ποικίλες οικοδομικές-τεχνικές εργασίες: κατά προτεραιότητα εργασίες που αφορούν στην εξασφάλιση και βελτίωση της πρόσβασης των μαθητών, όπως η κατασκευή εξωτερικών ραμπών ΑΜΕΑ εισόδου στο κτίριο αλλά και εσωτερικών ραμπών για την πρόσβαση σε αίθουσες εντός του κτιρίου, η προμήθεια και τοποθέτηση προστατευτικών κιγκλιδωμάτων(σταθερών και αποσπώμενων), διαγραμμίσεις διαβάσεων καθώς και η προμήθεια και τοποθέτηση κατάλληλης κατακόρυφης σήμανσης. Στο πλαίσιο των σχετικών με την προσβασιμότητα και την οδική ασφάλεια γύρω από το σχολικό συγκρότημα εργασιών, κατασκευάζονται σε επιτρεπόμενες θέσεις ανισόπεδες διαβάσεις με την απαιτούμενη κατά περίπτωση διαμόρφωση κρασπέδων και πεζοδρομίων και επιπλέον τοποθετούνται εγκάρσιες υπερυψωμένες λωρίδες (σαμαράκια) και ανακλαστήρες οδοστρώματος (μάτια γάτας) με σκοπό την επιβράδυνση των οχημάτων. Επίσης, εκτελούνται εργασίες επισκευής και συντήρησης των κτιριακών υποδομών του σχολείου μας όπως εσωτερικοί και εξωτερικοί χρωματισμοί, τμηματική αντικατάσταση φθαρμένων κουφωμάτων και υαλοπινάκων και εργασίες στεγάνωσης σε χώρους με προβλήματα υγρασίας. Αναφορικά με τον αύλειο χώρο μας, αποκαθίστανται οι φθορές του υφιστάμενου ασφαλτικού/τσιμεντοστρωμένου δαπέδου και επισκευάζονται κατεστραμμένα τμήματα της περίφραξης.
P6230004
Το όλο έργο έχει μόνο θετικές συνέπειες κι αποτελέσματα σε όλους τους τομείς λειτουργίας του σχολείου: αναμόρφωση-βελτίωση παλαιού διδακτηρίου και αναβάθμιση του σχολικού περιβάλλοντος, επιδίωξη του σχολείου του μέλλοντος σε όλα τα επίπεδα της συνεργασίας και συνέργειας πολιτείας-διοίκησης του σχολείου-σχολικής κοινότητας.
Αποτιμώντας την οργάνωση και τον συντονισμό της σχολικής μας ζωής σε σχέση με την έμπρακτη «διατύπωση» οράματος εκ μέρους του Δήμου Τρικκαίων και της Περιφέρειας Θεσσαλίας, εγκρίνοντας την δημοπράτηση του έργου “Ενεργειακή αναβάθμιση του 5ου Λυκείου Τρικάλων” (Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης του ΕΣΠΑ Θεσσαλίας 2014-2020), αναβαθμίζονται-ανανεώνονται-ανακαινίζονται οι εγκαταστάσεις του 5ου Γενικού Λυκείου Τρικάλων και αποδίδεται στους μαθητές και στους καθηγητές τους ένας σύγχρονος χώρος μάθησης με πράσινο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Οι υποδομές εκπαίδευσης είναι έργο με προστιθέμενη αξία και μια σπουδαία επένδυση για το μέλλον.
Εφέτος,(σχολικό έτος 2021-22), πραγματοποιήθηκε τεράστια πρόοδος-σπουδαίο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Με την συνέχιση των εργασιών της ενεργειακής αναβάθμισης, το σχολείο μας εισέρχεται πλέον για τα καλά στην υλοποίηση των προσδοκιών και των οραμάτων του μέλλοντός μας. Άλλωστε, ως πολυσύνθετο παιδαγωγικό οργανισμό, το σχολείο μας το επιθυμούμε εξοπλισμένο υλικά, συνεκτικό, δημοκρατικό. Και προσπαθώντας να ισορροπήσουμε ανάμεσα στο ρεαλισμό και στην ευφάνταστη πνευματική μας προσδοκία, αναγνωρίζουμε πως η αξιοποίηση πόρων και ανθρώπινου δυναμικού αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο σε αυτό τον δρόμο, όπου το σχολείο του μέλλοντος θα εξελίσσεται αενάως ως τόπος ιδανικού χωροχρόνου, ως ένα παιδαγωγικό εργαστήρι υλικοπνευματικής διαμόρφωσης ελεύθερων ανθρώπων και ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων.
P6230005P6230006P6230007P6230008

Θεοδώρα, η προερχόμενη από τον υπόκοσμο αυτοκράτειρα του βυζαντινού θρόνου, κατά τη μαρτυρία του ιστορικού Προκοπίου. Επιμέλεια  Αμαλίας Κ. Ηλιάδη, φιλολόγου-ιστορικού, Δ/ντριας 5ου ΓΕΛ Τρικάλων

Θεοδώρα, η προερχόμενη από τον υπόκοσμο αυτοκράτειρα του βυζαντινού θρόνου, κατά τη μαρτυρία του ιστορικού Προκοπίου.

P1110441

Επιμέλεια  Αμαλίας Κ. Ηλιάδη, φιλολόγου-ιστορικού, Δ/ντριας 5ου ΓΕΛ Τρικάλων

Πηγή- Απόσπασμα-Μαρτυρία: Προκοπίου Ανέκδοτα ή Απόκρυφη Ιστορία Μετάφραση: Αλόη Σιδέρη Εκδόσεις: ΑΓΡΑ

P1110443

«…Αυτά ήταν λοιπόν, καθώς νομίζω, τα σχετικά με το χαρα­κτήρα του Ιουστινι­ανού, όσα τουλάχιστον εγώ μπο­ρώ να πω. Όσο για τη γυναίκα που παντρεύτηκε, θα εξηγήσω τώρα πώς γεννήθηκε και ανατράφηκε και πώς, αφού συνδέθηκε με τον άνθρωπο αυτόν, αφάνισε πέρα για πέρα τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Υπήρχε στο Βυζάντιο ένας κάποι­ος Ακάκιος, φύλακας των θηρίων στο τσίρκο, οπαδός των Πράσινων, ένας άνθρωπος απ’ αυτούς που ονομάζουν αρκουδιάρηδες. Αυτός ο άνθρωπος πέθανε από αρρώστια στα χρόνια που ήταν αυτοκράτο­ρας ο Αναστάσιος, κι άφησε τρεις κόρες, την Κομιτώ, τη Θεοδώρα και την Αναστασία, από τις οποίες η μεγαλύτερη δεν ήταν ακόμα εφτά χρόνων. Η γυναίκα του ξέπεσε και βρήκε άλλον άνδρα με την ελπίδα ότι θα ανελάμβανε τη φροντίδα του σπιτιού όπως επίσης και τη δουλειά στο τσίρκο. Αλλά ο πρώτος χορευτής των Πράσινων, Αστέριος το όνομα, πληρώθηκε από κάποι­ον άλλον για να τους διώξει από τη θέση αυτή και την έδωσε, χωρίς καμιά δυσκολία, στον άνθρωπο που του είχε δώσει τα χρήματα. Οι χορευτές, βλέπετε, μπορού­σαν να κανονίζουν όπως ήθελαν κάτι τέτοιες υποθέσεις. Η γυναίκα όμως, όταν βεβαιώθηκε πως όλος ο κόσμος είχε μαζευτεί στο τσίρκο, φόρεσε στεφάνια στο κεφάλι και στα χέρια των κοριτσιών της και τις έβαλε να καθήσουν ως ικέτισσες. Οι Πράσινοι βέβαια αρνήθηκαν κατη­γορηματικά να δεχθούν την ικεσία, οι Βένετοι όμως τους έδωσαν μια ανάλογη θέση, επειδή και ο δικός τους φροντιστής των θηρίων είχε πεθάνει πρόσφατα. Όταν λοιπόν τα παιδιά αυτά μεγάλωσαν, η μητέρα τους τα έβγαλε αμέσως στη σκηνή του τσίρκου γιατί ήταν όμορφα κο­ρίτσια. Δεν τις έβγαλε όμως συγχρό­νως και τις τρεις, αλλά τη στιγμή που καθεμιά τους φάνηκε να ωριμάζει. Η πρώτη λοιπόν, η Κομιτώ, είχε ήδη κατακτήσει διακεκριμένη θέση ανάμεσα στις εταίρες του καιρού της· η δεύτερη, η Θεοδώρα, φορώ­ντας έναν κοντό χιτώνα με μακριά μανίκια σαν αυτούς που φοράνε οι μικρές σκλάβες, την ακολουθού­σε υπηρετώντας τη σε καθετί και κουβαλώντας στους ώμους της το σκαμνί, πάνω στο οποίο εκείνη συνήθιζε να κάθεται στις δημόσιες συγκεντρώσεις. Εκείνη την εποχή η Θεοδώρα δεν είχε ακόμα ωριμάσει κι έτσι δεν ήταν καθόλου σε θέση να πέσει σε κρεβάτι μ’ έναν άνδρα και να συνευρεθεί μ’ αυτόν σαν γυ­ναίκα, γι’ αυτό και επιδιδόταν σ’ ένα είδος ασέλγειας ανδρικού τύπου με κάτι πανάθλιους τύπους και μά­λιστα δούλους που ακολουθούσαν τους αφέντες τους στο θέατρο και έβρισκαν περιστασιακά την ευκαι­ρία να κάνουν την ολέθρια αυτή πράξη· αλλά και στο μπορντέλο καταγινόταν αρκετές ώρες μ’ αυτή την παρά φύσιν σωματική εργασία. Όταν όμως έγινε γυναίκα και ωρίμα­σε επιτέλους, άρχισε ν’ απασχολεί­ται στο θέατρο κι αμέσως έγινε το είδος της πόρνης που οι παλιοί τις έλεγαν παρακατιανές. Ούτε αυλό έπαιζε ούτε τραγουδούσε ούτε καν έκανε τη χορεύτρια, αλλά μόνο πρό­σφερε τα τρυφερά της νιάτα στον πρώτο τυχόντα ασκώντας το επάγ­γελμα μ’ όλο της το σώμα. Αργότε­ρα άρχισε ν’ ανακατεύεται σ’ όλες τις δουλειές του θεάτρου μαζί με τους κωμικούς ηθοποιούς κι έπαιρνε μέρος μαζί τους στις παραστάσεις που δίνονταν εκεί, βοηθώντας τους γελωτοποιούς με διάφορες αισχρολογίες. Ήταν πρώτη στα αστεία και στα πειράγματα και, γι’ αυτά της τα καμώματα, γρήγορα έγινε περιζήτη­τη. Η γυναίκα αυτή ήταν τελείως ξετσίπωτη και κανείς δεν την είδε ποτέ να κοκκινίζει, αλλά προσέφερε αναί­σχυντες υπηρεσίες χωρίς τον παρα­μικρό δισταγμό και ήταν τέτοιος τύπος που, όταν έτρωγε χαστούκια και κατακεφαλιές, χαριεντιζόταν και έσκαζε στα γέλια και, βγάζοντας τα ρούχα της, τα έδειχνε όλα θεόγυμνα στον πρώτο τυχόντα κι από μπρος κι από πίσω, ενώ το σωστό είναι αυτά τα πράγματα να μένουν κρυμμένα από τα μάτια των ανδρών.

Τους εραστές της τους βαριόταν και τους κορόιδευε και τα κατάφερ­νε πάντα να κερδίζει τις ακόλαστες ψυχές τους δείχνοντάς τους με κα­μάρι όλο και πιο ασυνήθιστα κόλπα στο κρεβάτι. Σε κανέναν απ’ αυτούς που συναναστρεφόταν δεν κατα­δεχόταν ν’ αφήσει την πρωτοβουλία· αντίθετα, εκείνη τους ερέθιζε όλους, ακόμα και τ’ αμούστακα παι­διά, λέγοντας πρόστυχα αστεία και κουνώντας ξεδιάντροπα τον πισινό της. Πουθενά στον κόσμο δεν γεν­νήθηκε κανείς τόσο παραδομένος σε κάθε είδους ηδονή όσο αυτή. Συχνά πήγαινε σε συμπόσια μαζί με δέκα ή και περισσότερους νεαρούς, όλους εξαιρετικά γεροδεμένους, που είχαν κάμει δουλειά τους τη λα­γνεία, και επιδιδόταν σε ολονύχτια όργια με όλους μαζί τους συνδαιτυ-μόνες. Ύστερα, όταν δεν έμενε πια πνοή σε κανέναν απ’ αυτούς, εκείνη πήγαινε κι έβρισκε τους υπηρέτες τους, πολλές φορές καμιά τριαντα­ριά, και ζευγάρωνε με έναν έναν απ’ αυτούς· αλλά ούτε κι έτσι μπορούσε να χορτάσει τη λαγνεία της.

Μια φορά που είχε πάει στο σπίτι ενός διακεκριμένου προσώπου, κι ενώ όλοι οι συνδαιτυμόνες την κοί­ταζαν πιωμένοι, καθώς λένε, ανέ­βηκε στην άκρη του ανάκλιντρου πλάι στα πόδια τους και, σηκώνο­ντας με τον πιο αηδιαστικό τρόπο τα φουστάνια της, θεώρησε καλό να τους κάμει επιτόπου μια επίδειξη λαγνείας. Κι ενώ δούλευε και με τις τρεις τρύπες μαζί, κατηγορούσε τη φύση, παραπονούμενη που δεν της είχε κάµει πιο φαρδιές και τις τρύπες των µαστών της ώστε να µπορεί να σκαρφίζεται κι άλλα κόλπα συνουσιαζόµενη κι από εκεί. Συχνά βέβαια έµενε έγκυος, αλλά, µεταχειριζόµενη διάφορα κόλπα, τα κατάφερνε αµέσως να αποβάλλει.

Πολλές φορές µάλιστα γδυνόταν ακόµα και στο θέατρο, µπροστά στα µάτια όλου του κόσµου, και στεκό­ταν ανάµεσα στους θεατές γυµνή, φορώντας µόνο µια ποδίτσα γύρω από τους βουβώνες και τα αιδοία, όχι όµως επειδή ντρεπόταν να δεί­ξει ακόµα κι αυτά στον κόσµο, αλλά επειδή δεν επιτρέπεται σε κανέναν να παρουσιάζεται ολωσδιόλου γυ­µνός στο θέατρο· πρέπει να φοράει τουλάχιστον ένα διάζωµα γύρω από τους βουβώνες και τα αιδοία. Μ’ αυ­τό λοιπόν το ντύσιµο ξάπλωνε κατά­χαµα και κειτόταν ανάσκελα. Μερικοί θήτες, που έπαιζαν κατά κανόνα το ρόλο αυτόν, της έριχναν πάνω στο αιδοίο της κριθάρι, που το έπιαναν σπυρί σπυρί και το έτρωγαν χήνες γυµνασµένες επί τούτω. Εκείνη όχι µόνο σηκωνόταν χωρίς να κοκκινίζει, αλλά και φαινόταν να περηφανεύε­ται γι’ αυτή την παράσταση. ∆εν ήταν µόνο ξεδιάντροπη, αλλά και τα κατά­φερνε καλύτερα από τον καθένα να παρασύρει τους άλλους στην αδιαντροπιά. Συχνά γδυνόταν και στεκό­ταν πάνω στη σκηνή ανάµεσα στους µίµους, πότε γέρνοντας το κορµί της προς τα πίσω και πότε τουρλώνοντας τον πισινό της και προς αυτούς που την είχαν χαρεί και προς τους άλλους που δεν την είχαν ακόµα πλησιάσει, επιδεικνύοντας µε καµάρι τα συνηθισµένα της γυµνάσµατα. Με τόση λαγνεία καµάρωνε για το κορµί της, ώστε φαινόταν ότι δεν είχε το αιδοίο της στη φυσική του θέση όπως οι άλλες γυναίκες, αλλά ότι το ’χει στο κούτελο. Αλλά κι εκείνοι που την πλη­σίαζαν αµέσως αποκαλύπτονταν ότι δεν το συνήθιζαν να συνουσιάζονται κατά τους νόµους της φύσης· γι’ αυτό και τα αξιοσέβαστα πρόσωπα, όταν τη συναντούσαν στην αγορά, άλλα­ζαν δρόµο κι έφευγαν βιαστικά από φόβο µήπως αγγίξουν κάποιο από τα φορέµατα αυτής της γυναίκας και νο­µιστεί ότι κόλλησαν το µίασµα. Όσοι την έβλεπαν, ιδιαίτερα νωρίς το πρωί, το ’χαν για γρουσουζιά. Όσο για τη σχέση της µε τις άλλες γυναίκες του θεάτρου, συνήθιζε να τους επιτίθεται όλη την ώρα µε φοβερή αγριότητα σαν σκορπιός, γιατί την κυριαρχούσε µεγάλος φθόνος.

Αργότερα έφυγε µαζί µε τον Εκηβόλο, έναν άνδρα από την Τύρο που είχε αναλάβει τη διοίκηση της Πενταπόλεως, για να του προσφέρει τις πιο αισχρές υπηρεσίες, αλλά κάτι του έκαµε του ανθρώπου και την έδιωξε άρον άρον από εκεί· γι’ αυ­τό λοιπόν βρέθηκε χωρίς κανέναν πόρο ζωής κι από τότε τα ’βγαζε πέρα µε τον συνηθισµένο της τρόπο, πουλώντας άνοµα το κορ­µί της. Αρχικά λοιπόν πήγε στην Αλεξάνδρεια. Έπειτα, αφού γύρισε όλη την Ανατολή, ξεκίνησε να επιστρέψει στο Βυζάντιο ασκώντας σε κάθε πόλη το επάγγελµά της, που αν άνθρωπος το κατονόµαζε, ποτέ, νοµίζω, δεν θα τον συγχω­ρούσε ο θεός· σαν να µην άντεχαν οι ουράνιες δυνάµεις να µείνει τό­πος κανείς που να µη γνωρίσει την ακολασία της Θεοδώρας.

Έτσι λοιπόν γεννήθηκε κι ανα­τράφηκε η γυναίκα αυτή κι έτσι έγινε περιβόητη ανάµεσα σε πολλές δηµόσιες γυναίκες και σε όλους τους ανθρώπους. Αλλά µόλις έφτασε πάλι στο Βυζάντιο, την ερωτεύτηκε ο Ιουστινιανός µε παράφορο έρωτα. Στην αρχή τη συναναστρεφόταν ως ερωµένη, µολονότι την είχε ανυψώσει στο αξίωµα της πατρικίας. Η Θεοδώ­ρα λοιπόν τα κατάφερε αµέσως να αποκτήσει υπέρµετρη δύναµη και τεράστια πλούτη γιατί για τον άνθρωπο αυτόν – όπως συνήθως συµβαίνει µε τους τρελά ερωτευ­µένους – το πιο γλυκό πράγµα στον κόσµο ήταν να κάνει όλα τα χατίρια της αγαπηµένης του και να της προσφέρει όλα τα πλούτη του κόσµου. Όσο για το κράτος, καιγόταν σαν προσάναµµα για χάρη αυτού του έρωτα. Με τη βοήθεια της Θεοδώρας εκείνος προξενούσε ακόµα µεγαλύτερες καταστροφές στο λαό, όχι µόνο στο Βυζάντιο, αλλά και σ’ όλα τα µέρη της Ρωµαϊκής Αυτοκρατο­ρίας. Καθώς κι οι δυο τους ανήκαν από παλιά στην παράταξη των Βένετων, έδωσαν όλο το ελεύθερο στα µέλη αυτής της φατρίας να χειρίζονται τις κρατικές υποθέσεις. Ύστερα όµως από πολύν και­ρό το κακό αυτό κατευνάστηκε στο µεγαλύτερο µέρος του µε τον εξής τρόπο:

Έτυχε ο Ιουστινιανός να πέσει άρρωστος για πολλές µέρες και στην αρρώστια αυτή έφτασε σε τέτοιο κίνδυνο, ώστε κυκλοφόρη­σε ακόµα κι η φήµη πως πέθανε· οι στασιαστές εν τω µεταξύ εξα­κολουθούσαν να διαπράττουν τα εγκλήµατα που αναφέρθηκαν και µάλιστα σκότωσαν µέρα µεση­µέρι, µέσα στο ιερό της Σοφίας, κάποιον Υπάτιο, ένα πρόσωπο όχι ασήµαντο. Όταν λοιπόν διαπρά­χθηκε το έγκληµα, ο θόρυβος που προκλήθηκε από την πράξη τους έφτασε στ’ αυτιά του αυτοκρά­τορα και καθένας από τους αυλι­κούς, παίρνοντας θάρρος από το γεγονός ότι ο Ιουστινιανός απου­σίαζε από το χώρο του εγκλήµα­τος, έσπευδε να διεκτραγωδεί το άτοπο της πράξης απαριθµώντας ένα ένα όλα όσα είχαν συµβεί. Τε­λικά ο αυτοκράτορας πρόσταξε τον έπαρχο της πόλης να επιβάλει ποινές για όλα τα εγκλήµατα που είχαν διαπραχθεί. Ο άνθρωπος αυτός ονοµαζόταν Θεόδοτος και τον φώναζαν µε το παρατσούκλι Κολοκύθα…»

P1110446

«Το γυμνό στην Τέχνη», εργασία της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη, φιλολόγου-ιστορικού, Δ/ντριας 5ου ΓΕΛ Τρικάλων

«Το γυμνό στην Τέχνη», εργασία της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη, φιλολόγου-ιστορικού, Δ/ντριας 5ου ΓΕΛ Τρικάλων

https://www.matia.gr/library/ebook_13/index.html (Το γυμνό στην Τέχνη)

“Οικονομικές κρίσεις, κοινωνικές δυσπραγίες και δημοσιονομικές δυσκολίες στο Βυζαντινό Κράτος: Εκκλησία, κράτος και αστικές γαίες”, της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη*, φιλολόγου-ιστορικού, Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Βυζαντινής Ιστορίας από το Α.Π.Θ., Δ/ντριας 5ου ΓΕΛ Τρικάλων

 

“Οικονομικές κρίσεις, κοινωνικές δυσπραγίες και δημοσιονομικές δυσκολίες στο Βυζαντινό Κράτος: Εκκλησία, κράτος και αστικές γαίες”, της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη*, φιλολόγου-ιστορικού, Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Βυζαντινής Ιστορίας από το Α.Π.Θ., Δ/ντριας 5ου ΓΕΛ Τρικάλων

 «Σύνοψη οικονομικής ιστορίας της Βυζαντινής αυτοκρατορίας»

Περιεχόμενα:

Τα δημοσιονομικά πλαίσια

Τα κύρια στοιχεία της κρίσεως

Η άμεση φορολογία

Η έμμεση φορολογία

Διάφορα τέλη – δικαιώματα

Η αναδιοργάνωση τους κράτους από τους Κομνηνούς

Οι σκοτεινοί χρόνοι του Βυζαντίου

Α) Τα στρατιωτικά κτήματα

Β) Τα ιδιωτικά κτήματα

1)    Τα δημοσιονομικά πλαίσια

Τα μέτρα του Διοκλητιανού και στη συνέχεια του Μεγάλου Κωνσταντίνου για τη θεραπεία της οικονομικής κρίσεως του 3ου αι., είχαν δημοσιονομικό κυρίως χαρακτήρα: πρόκειται για νομισματικές και φορολογικές ιδιαίτερα μεταρρυθμίσεις. Το περιεχόμενο και οι μηχανισμοί του φορολογικού συστήματος και οι συνέπειες τους στις δομές όλων των τομέων της οικονομίας ήταν τέτοιες, ώστε ανοίγουν μια νέα ιστορική περίοδο, κατά την οποία ο κρατικός παρεμβατισμός αποτελεί έναν από τους κυριότερους παράγοντες της οικονομικής εξέλιξης της αυτοκρατορίας. (η συνέχεια στο

http://www.24grammata.com/wp-content/uploads/2012/02/Eliade-ekonomiki-byzanzio-24grammata.com_.pdf )

 

Το Ύψωμα 731, οι άγνωστες Θερμοπύλες του πολέμου του 1940 Της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη, φιλολόγου-ιστορικού, Δ/ντριας 5ου ΓΕΛ Τρικάλων, Πιστοποιημένης Επιμορφώτριας Ενηλίκων του Ε.ΚΕ.ΠΙΣ.

Το Ύψωμα 731, οι άγνωστες Θερμοπύλες του πολέμου του 1940
Της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη, φιλολόγου-ιστορικού, Δ/ντριας 5ου ΓΕΛ Τρικάλων, Πιστοποιημένης Επιμορφώτριας Ενηλίκων του Ε.ΚΕ.ΠΙΣ.
ailiadi@sch.gr

Στις αρχές του Μάρτη, ο ίδιος ο Μπενίτο Μουσολίνι έφτασε στην Αλβανία για να παρακολουθήσει από κοντά τις επιχειρήσεις. Κύριος στόχος, η διάσπαση του μετώπου σε μια γραμμή έξι χιλιομέτρων, από την Γκλάβα στο Μπούμπεσι. Την επιχείρηση είχε αναλάβει το όγδοο ιταλικό σώμα στρατού, που έριξε στη μάχη τέσσερις μεραρχίες και δυο τάγματα μελανοχιτώνων, κρατώντας άλλες δύο σε εφεδρεία. Απέναντι τους, η πρώτη ελληνική μεραρχία που πολεμούσε συνεχώς, χωρίς σταμάτημα, από την αρχή της εκστρατείας. Η πολυδιαφημισμένη «Εαρινή Επίθεση» των Ιταλών ξέσπασε στις 9 του Μάρτη του 1941 σε όλη τη γραμμή του μετώπου. Στις 26 του Μάρτη ο απολογισμός ήταν τραγικός . Δώδεκα ιταλικές μεραρχίες με άφθονα εφόδια είχαν ριχτεί σε έξι πεινασμένες και ξεθεωμένες ελληνικές και δεν πήραν ούτε σπιθαμή εδάφους.

Μεγάλη συμβολή στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε η χώρα μας. Πιο γνωστή στο ευρύ κοινό, η ελληνοιταλική σύγκρουση και η Μάχη της Κρήτης (Επιχείρηση Ερμής). Ένα περιστατικό ηρωικό από το ελληνοαλβανικό μέτωπο που δεν είναι τόσο πολύ διαδεδομένο, διαδραματίστηκε κατά την διάρκεια της «Εαρινής Επίθεσης» των Ιταλών.
«Το εν λόγω ύψωμα βρίσκεται περί τα 20χιλ βόρεια της Κλεισούρας. Ήταν ένα από τα ισχυρότερα ερείσματα, που κατέλαβε ο Ελληνικός Στρατός κατά τους χειμερινούς αγώνες, που προηγήθηκαν, κλειδί της όλης τοποθεσίας, στον κεντρικό τομέα της Αλβανίας. Η παραμονή σε ελληνικά χέρια του υψώματος αυτού καταδίκαζε κάθε προσπάθεια των Ιταλών. Η αρχή της ιταλικής επίθεσης έγινε νωρίς το πρωί της 9ης Μαρτίου, με σφοδρή δράση του πυροβολικού με όλμους και αεροπορικό βομβαρδισμό των ελληνικών θέσεων.
Στο διάστημα από 9 έως 11 Μαρτίου 1941, πενήντα Τρικαλινοί θυσιάστηκαν ηρωικά, υπερασπιζόμενοι το ύψωμα. Η τρίτη μέρα βρίσκει το 5° σύνταγμα Τρικάλων να έχει χάσει 586 άνδρες, περίπου τη μισή του δύναμη. Τρικαλινός ήταν ο πρώτος νεκρός στρατιώτης ονόματι Τσιαβαλιάρης Βασίλειος, Τρικαλινός ήταν και ο πρώτος νεκρός αξιωματικός ονόματι Νικόλαος Γεωργούλας».

Ένας τιτάνιος αγώνας διεξήχθη στο ύψωμα 731 (υψόμετρο) κατά την «Εαρινή Επίθεση» των Ιταλών στα μέσα Μαρτίου 1941, προκειμένου οι ιταλικές φασιστικές δυνάμεις με την παρουσία του ίδιου δικτάτορα Μουσολίνι -μετά από τέσσερις μήνες πόλεμο – να δρέψουν μία νίκη κατά της Ελλάδας και να κατέβουν μαζί με τις ναζιστικές δυνάμεις των Γερμανών «νικητές» στην Αθήνα! Το 731 όμως, ανέτρεψε τα σχέδια του(ς). Στο ύψωμα αυτό, καθώς και στα γειτονικά υψώματα, πολέμησαν οι άνδρες του 5ου Συντάγματος της 1ης Μεραρχίας πού κατάγονταν κυρίως από την Καρδίτσα και τα Τρίκαλα.
Η Ιστορία για το 731 γράφει: «Επί 7 ημέρες, ως τις 15 Μαρτίου η μεραρχία δοκιμάστηκε σκληρά, αλλά απέκρουσε τα κύματα των επιτιθέμενων αντιπάλων. Οι επιθέσεις και αντεπιθέσεις άρχιζαν με πυκνό κανονιοβολισμό που κατέσκαβε τα υψώματα, για να καταλήξουν σε συμπλοκές, όπου το λόγο είχαν η χειροβομβίδα και η λόγχη. Το ύψωμα 731, μεταξύ Αώου και Άψου, έμεινε θρυλικό. Ως τις 19 Μαρτίου, μετά από σχετική τριήμερη ανάπαυλα, οι Ιταλοί εξαπέλυσαν κατά του υψώματος 731 όχι λιγότερες από 18 επιθέσεις. Το «731», όπως έμεινε γνωστό στην πολεμική ιστορία και των δύο αντιπάλων, υπήρξε ίσως ένα από τα πιο αιματοβαμμένα υψώματα ολόκληρου του παγκοσμίου πολέμου». (ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, Εκδοτική Αθηνών Α.Ε. 1978, τόμος ΙΕ, σελ.441-442).
Ο λογοτέχνης και ακαδημαϊκός Άγγελος Τερζάκης, πολεμιστής του 1940, γράφει: «Ξημερώνει η 10 Μαρτίου 1941 ,ημέρα Δευτέρα, και το πυροβολικό του Καβαλλέρο ξαναρχίζει. Ξαναρχίζει από την Τρεμπεσίνα, με πείσμα διπλό, γιατί η πρώτη μέρα χάθηκε κι αυτό είναι άσχημο για μιαν επίθεση, που πρέπει να το πετύχει στις πρώτες ώρες της.
Το κανονίδι τώρα απλώνεται ανατολικά, στο 731. Είναι τέτοιο που μόνο με τους θρυλικούς βομβαρδισμούς του Βερντέν, στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, μπορεί να παραβληθεί. Τ’ ακούει και ζαρώνει περίτρομη η ψυχή του ανθρώπου. Τα ελληνικά πυρά της έκοψαν την ορμή, ως που το μεσημέρι οι Ιταλοί ενισχυμένοι με νέες δυνάμεις, ξανάρχισαν, όμως, το πεζικό κατόρθωσε με μόνα τα δικά του να σπάσει το πρώτο κύμα του εχθρού. Στις 6 τ’ απόγεμα οι Ιταλοί άνοιγαν μεγάλη φωτιά κατά του 731. Χίμηξαν ύστερα με ταυτόχρονη προσπάθεια να το υπερκεράσουν από τη δημοσιά, ενώ έπιαναν και να βομβαρδίζουν την Τρεμπεσίνα. Ήταν η έβδομη επίθεσή τους για το 731. Το ύψωμα έμπαινε πια, ζωσμένο με φλόγες στο θρύλο» (Άγγελος Τερζάκης, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΟΠΟΙΪΑ 1940-1941, Αθήναι 1964, σελ.177-178).
Στο προσωπικό χειρόγραφο ημερολόγιο του Ταγματάρχη (τότε) Δημήτριου Κασλά, από το Πουρί Ζαγοράς, Διοικητή του ΙΙ (2ου) Τάγματος του 5ου Συντάγματος Τρικάλων, που με τους στρατιώτες του υπερασπίστηκε το ύψωμα 731, αναφέρει:
«(Ημέρα πρώτη: Κυριακή 9η Μαρτίου 1941, «έναρξις της επιθέσεως»)
(Πρωινές ώρες): Την 06:30 ώραν ήρξατο τρομακτικόν και καταιγιστικόν πυρ του εχθρικού Πυροβολικού και όλμων. Η πρώτη ομοβροντία μιας βαρέως Πυροβολαρχίας ερρίφθη ακριβώς την 06:30 ώραν επί του υψώματος 731, όπου ο Σταθμός Διοικήσεώς μου ήτο το σύνθημα της ενάρξεως της βολής.
Ο βομβαρδισμός συνεχίζεται με αυξάνουσαν έντασιν. Σμήνη αεροπλάνων ρίπτουν συνεχώς τα φορτία των επί των υψωμάτων 731 και 717. Το ύψωμα 731, όπου το Τάγμα μου, σείεται συνεχώς, σκόνη, φωτιά και καπνός, η ατμόσφαιρα είναι βαρειά, δύσκολα αναπνέει κανείς από τα αέρια των εκρήξεων, κόλασις πυρός, μας περιβάλλαν καπνοί και αι φλόγες, δεν ημπορούμε να διακρίνουμε τι γίνεται εις απόστασιν 10 μέτρων. Το ύψωμα 731 ήτο δασωμένον με δέντρα ύψους 4-5 μέτρων, εντός διώρου έμεινε γυμνόν. Τα συρματοπλέγματά μας κατεστράφησαν, τα χαρακώματα ισοπεδώθηκαν, οι στρατιώται καλύπτονται εις τας οπάς των οβίδων και αγωνίζονται απεγνωσμένα να επανορθώσουν τας ζημίας, ιδίως να προστατεύσουν τα πολυβόλα και οπλοπολυβόλα από την καταστροφήν, από τις πέτρες και χώματα που εγείροντο από τας εκρήξεις. Τα υπάρχοντα επί του υψώματος 731 δύο πυροβόλα των 6,5 και αντιαρματικός ουλαμός των 37 κατεστράφησαν ολοτελώς.
Περί την 07:30 ώραν κατόρθωσα να επικοινωνήσω τηλεγραφικώς δια λίγα λεπτά με τον Συνταγματάρχην Κετσέαν, επίσης μετά του Διοικητού του Συγκροτήματος Συνταγματάρχου Γεωργούλα Ν., οι οποίοι αγωνιούσαν να πληροφορηθούν την κατάστασίν μας. Με ερώτησαν εάν οι άνδρες του Τάγματος κρατούν τας θέσεις των, τους απάντησα ότι οι Λόχοι ευρίσκονται εις τας θέσεις των. Μου διεβίβασεν την εξής Διαταγήν γραπτήν. «Επί των θέσεών σας θ’ αμυνθήτε μέχρις εσχάτων, Η Πατρίς, η Ανωτάτη Διοίκησις απαιτεί να κρατήσητε ψηλά την τιμήν των όπλων».
……………Του απήντησα ότιδήποτε και αν συμβή δεν θα εγκαταλείψωμεν το 731 και έχω πεποίθησιν ότι δεν θα περάσουν οι Ιταλοί.
Περί την 8ην ώραν το Πυροβολικόν του εχθρού ήρχισε να επιμηκύνη την βολήν του εις τα μετόπισθεν του Τάγματος και την 08:30 έπαυσεν την βολήν του επί των υψωμάτων 731 και 717. ΄Ητο φανερόν πλέον ότι θα ήρχιζεν η επίθεσις των Ιταλών. Διέταξα τους Λόχους να ετοιμάσουν τα αυτόματα και να μη βάλουν από μεγάλας αποστάσεις, παρά μόνον όταν οι Ιταλοί θα έφθαναν εις ωρισμένα σημεία του εδάφους που υπεδείχθησαν επί τόπου εις απόστασιν περίπου 200 μέτρων.
Περί την 09:30 ώραν οι Ιταλοί χρησιμοποιούντες τας δεξιά του 5ου Λόχου βαθείας γραμμάς πλησιάζουν επικινδύνως και προσεγγίζουν τα κατεστραμμένα συρματοπλέγματα. Αρχίζει πλέον ο αγών διά της χειροβομβίδος. Οι Ιταλοί δοκιμάζουν με τρόμον και φωνάς τα καταστρεπτικά αποτελέσματα των αμυντικών μας χειροβομβίδων.
(Μεσημέρι): Την μεσημβρίαν προσπαθούν οι Ιταλοί να επαναλάβουν την επίθεσίν των, αλλά ευθύς ως αναπτύσσονται καθηλούνται και διασκορπίζονται από το Πυροβολικό και τα Πολυβόλα μας.
(Απόγευμα): Το απόγευμα και ενώ μέχρι της στιγμής εκείνης τα εχθρικά πυρά είχον αραιωθή, εκσπά και νέα επίθεσις μετά σφοδρού βομβαρδισμού, εφ’ ολοκλήρου του τομέως της Ι Μεραρχίας και ανασκάπτεται πάλιν το έδαφος από το πυροβολικόν και τας βόμβας αεροπλάνων. Οι στρατιώται περιμένουν να πλησιάσουν τα εχθρικά τμήματα πεζικού, τα παραλαμβάνουν με τα αυτόματα και τα αποδεκατίζουν με επιτυχείς ριπές και όταν ο εχθρός χρησιμοποιή τας βαθείας γραμμάς και προσεγγίζει τα χαρακώματα, επιτίθενται διά της χειροβομβίδος και της λόγχης.
Οι Ιταλοί όμως δεν παραιτούνται. Δοκιμάζουν διά μία ακόμα φοράν, προτού νυκτώση, να διασπάσουν τας γραμμάς μας επί του υψώματος 731.Και η προσπάθεια αυτή αποκρούεται σε σοβαροτάτας απωλείας.
(Βράδυ): Η νύκτα μας βρίσκει όλους εξηντλημένους σωματικώς. Είμεθα όλη την ημέραν νηστικοί. Εν τούτοις κανείς δεν θέλει να φάγη. Έχουμε άφθονο κονιάκ. Οι Λόχοι δεν ζητούν ψωμί αλλά χειροβομβίδας αμυντικάς και σκαπανικά εργαλεία. Καθ’ όλην την νύκτα οι ημιονηγοί του Τάγματος, οι αφανείς αυτοί ήρωες επηγαινοερχόνταν εις τον σταθμόν εφοδιασμού διά να μας φέρουν εκατοντάδας φορτίων χειροβομβίδων, πυρομαχικών και λοιπών εφοδίων.
(Ημέρα δεύτερη: Δευτέρα 10 Μαρτίου 1941).
(Πρωινές ώρες): «Την 7ην πρωινήν ήρχισε πάλιν το ιταλικόν πυροβολικόν. Εις τας 9 ώρα αρχίζει η Ιταλική επίθεσις. Αυτήν την ημέραν κατευθύνεται προς το αριστερόν μας διά να υπερφαλαγγίσουν το 731 εκ του αριστερού. Οι Ιταλοί κινούνται με μυρίας προφυλάξεις, τους καταλαμβάνει πρώτον το Πυροβολικόν μας και τους αποδεκατίζει. Το Πυροβολικόν των Ιταλών προσπαθεί να υποστηρίζει την κινουμένην φάλαγγα. Οι Ιταλοί προχωρούν κατά διαδοχικά κύματα με προφανή σκοπόν να καταλάβουν οπωσδήποτε το 731, χωρίς να λαμβάνουν υπ’ όψιν τας απωλείας των. Οι Ιταλοί φθάνουν εις απόστασιν από 50-100 μ. από την γραμμήν αντιστάσεως. Διά να εξαπατήσουν τους στρατιώτας μας υψώνουν λευκά μανδίλια, προς στιγμήν υπέθεσαν ότι επρόκειτο να παραδοθούν. Αντελήφθην εκ πρώτης στιγμής ότι επρόκειτο περί απάτης. Επενέβην αμέσως, διέταξα έντασιν των πυρών διά χεροβομβίδων και τοπικήν αντεπίθεσιν. Οι Στρατιώται κραυγάζοντες την περίφημον πολεμικήν ιαχήν «αέρα» διά της λόγχης και των χειροβομβίδων αιφνιδιάζουν τους Ιταλούς, οι οποίοι αρχίζουν να τρέχουν προς τα οπίσω, μεταβαλόντες την υποχώρησίν των εις πανικόβλητον φυγήν. Η επίθεσις των συνετρίβη.
(Μεσημέρι): Ολίγον προ της μεσημβρίας διεξάγεται νέα προσπάθεια εις το ίδιο σημείον παρά Ιταλών κατόπιν πάλιν προπαρασκευής διά σφοδρού βομβαρδισμού και η επίθεσις αύτη συνετρίβη προ του ακαμάτου ηρωισμού των Λόχων, διά της λόγχης, μέχρι την 12:30 ώραν τρέπομεν εις νέαν άτακτον φυγήν τους Ιταλούς.
(Απόγευμα): … Εις τας 06:30 αρχίζει βομβαρδισμός επί των υψωμάτων 731 και 717 και μετ’ ολίγον νέα επίθεσις των Ιταλών και κατά των δύο πλευρών του υψώματος 731, δηλαδή εναντίον και των δύο Λόχων μου. Και η επίθεσις αυτή απεκρούσθη με βαρυτάτας απωλείας διά τον εχθρόν.
(Βράδυ): Προς το εσπέρας νομίζουν ότι θα κλονίσουν το ηθικόν των στρατιωτών μας, ρίπτουν δι’ αεροπλάνων χιλιάδας προκηρύξεις, καλούν τους στρατιώτας μας να ρίψουν τα όπλα και να σπεύσουν να παραδοθούν. Αι προκηρύξεις αυταί μόνον γέλωτας προσέφερον εις τους ηρωικούς οπλίτας.
Και η δευτέρα ημέρα της επιθέσεως έκλεισε με την απόλυτον διατήρησιν των θέσεών μας επί του υψώματος 731, καθώς επίσης και το δεξιά μου ΙΙΙ Τάγμα επί του υψώματος 717″.
Η «Εαρινή Επίθεση» των Ιταλών απέτυχε. Ο Μουσολίνι έφυγε ταπεινωμένος. Το ύψωμα 731 έγινε δόξα και το όνομά του γράφτηκε στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη: «731».
Η ανιδιοτελής τους θυσία ας μας ωθήσει μέσα στην τύρβη της βαριάς μας καθημερινότητας να αναλογιστούμε: τιμή σ’ όσους κρατούνε Θερμοπύλες, κι ας ξέρουν πως οι βάρβαροι στο τέλος θα διαβούνε…
Η ηρωική αντίσταση των Συμπολιτών μας Ελλήνων στο Ύψωμα 731 είναι μεγάλης, απροσμέτρητης σημασίας, τόσο σε Πανελλήνιο όσο και σε τοπικό επίπεδο. Οι ήρωες αυτοί έκαναν στην εντέλεια το καθήκον τους προς την πατρίδα. Κι ήταν οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας, απλοί, καθημερινοί, ταπεινοί άνθρωποι του λαού. Το γεγονός αυτό καταξιώνει με τρόπο απόλυτα ηθικό τη θυσία των υπερασπιστών του Υψώματος 731.
Όπως, μάλιστα, συγκινημένος, δηλώνει ο σημαιοφόρος του 5ου Συντάγματος στο σχετικό ντοκιμαντέρ της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Τρικάλων, η έννοια της εκπλήρωσης του καθήκοντος προς την πατρίδα δεν εξαγοράζεται ούτε ανταλλάσσεται , για τους αγνούς πατριώτες εκείνης της ηρωικής γενιάς, με θέσεις και διορισμούς στο δημόσιο. Είναι εξόχως αποστομωτική η μαρτυρία του, η μαρτυρία ενός ανθρώπου που μέσα στη φωτιά και τη δίνη του πολέμου, μέσα στη φτώχεια, τη στέρηση και την πείνα, μέσα σε συνθήκες ταπεινωτικές, σχεδόν άθλιες, δεν έχασε στιγμή την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και περηφάνια του.
Ακούγοντας, κυριολεκτικά και νοερά τις μαρτυρίες των αυτοπτών μαρτύρων, αυτών που βίωσαν στο πετσί τους τα ηρωικά ιστορικά γεγονότα, συνειδητοποιούμε πως το Ύψωμα 731, χαραγμένο στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, είναι συνώνυμο της Δόξας, αριθμός – σύμβολο του ηρωισμού του απλού, καθημερινού ανθρώπου: των ηρώων που περπατούν ακόμη στα σκοτεινά όταν τους καταπίνει η λήθη της ιστορίας. Ας τους θυμόμαστε, αρνούμενοι να υποκύψουμε στη λήθη αυτή, ως φωτεινά μετέωρα στο στερέωμα της Σύγχρονης, πρόσφατης Ιστορίας μας.
Νοερά τους αντικρίζουμε στις ράχες και στα κορφοβούνια της Πίνδου να περπατούν στα σκοτεινά και να καταυγάζουν με το εσωτερικό τους φως τη δική μας, σημερινή σκοτεινιά… Ας εμπνευστούμε όλοι από την ηρωική τους θυσία σε έργα προόδου, ειρήνης, δικαιοσύνης, τιμώντας όσους κρατούνε Θερμοπύλες, κι ας ξέρουν πως οι βάρβαροι στο τέλος θα περάσουν.