5^ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΤΡΙΚΑΛΩΝ

Σχολικό Έτος 2017-18

Πολιτιστικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα:

«Μια αστραπή η ζωή μας… μα προλαβαίνουμε»

Η ζωή και το έργο του Νίκου Καζαντζάκη

(λογοτεχνικό εργαστήρι)

Συντονίστρια- Υπεύθυνη καθηγήτρια:

Ηλιάδη Αμαλία ΠΕ02, φιλόλογος-ιστορικός, Διευθύντρια 5^ου ΓΕΛ Τρικάλων

• (Εξωτερικός συνεργάτης πολιτιστικού προγράμματος: Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη, δ/νση: Μυρτιά 70100, Δήμος Αρχανών-Αστερουσίων Ηράκλειο Κρήτης, τηλ.: 2810 741689, Fax: 2810 742232 E-mail: info@kazantzaki.gr )
• http://www.kazantzakis-museum.gr
• http://www.historical-museum.gr/webapps/kazantzakis-pages/gr/introduction/intro.php
• http://www.kazantzakispublications.org/gr/kazantzakis.php

Εισαγωγή στο «σκεπτικό» του προγράμματος:

Ο Νίκος Καζαντζάκης υπήρξε, χωρίς αμφιβολία, ο πρώτος νεοέλληνας συγγραφέας που κέρδισε παγκόσμια αναγνώριση, ο πρώτος που απέκτησε ένα πλατύ και φανατικό αναγνωστικό κοινό, ο πρώτος που κίνησε το ενδιαφέρον του κοινού αυτού με τις ιδέες του, που η ζωή του προκάλεσε τόσες συζητήσεις όσες και τα βιβλία του. Μυθιστορήματά του γυρίστηκαν ταινίες, βιβλία γράφτηκαν γι’ αυτόν όχι μόνον από Έλληνες αλλά και από ξένους νεοελληνιστές, και στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Κρήτη, δημιουργήθηκε ένα Μουσείο αφιερωμένο αποκλειστικά σ’ αυτόν. Το εύρος της προσωπικότητας και της δημιουργίας του μπορεί ακριβώς να μετρηθεί και από τις ποικίλες και συχνά αντικρουόμενες απόψεις, από διθυραμβικές έως απορριπτικές, που έχουν διατυπωθεί για το έργο του, κοιταγμένο από διαφορετικές καλλιτεχνικές, αισθητικές και ιδεολογικές οπτικές γωνίες. Είναι για τον λόγο αυτό εξαιρετικά δύσκολο από τη μια να συμπυκνωθούν οι πληροφορίες για τη ζωή και την προσωπικότητά του και από την άλλη να δοθούν τα αναγκαία σχόλια για το εκτεταμένο και πολύπλευρο έργο του, έτσι ώστε να σχεδιάσουμε ικανοποιητικά το πνευματικό και καλλιτεχνικό πορτρέτο του, χωρίς να πλεονάζουν οι αναπόφευκτες παραλείψεις και απλουστεύσεις.

Ο ίδιος ο Καζαντζάκης μυθοποίησε τη ζωή του στο τελευταίο έργο του Αναφορά στον Γκρέκο (1961), κείμενο στο οποίο προβάλλει ιδιαίτερα την καταγωγή του, που τον προίκισε με μια ιδιόμορφη όραση για τον κόσμο, την «κρητική ματιά», όπως την ονόμαζε, για την οποία ήταν υπερήφανος. Στο βιβλίο αυτό αποκαλύπτει και τα τέσσερα «σκαλοπάτια» της δύσκολης ανοδικής δημιουργικής πορείας του: Χριστός, Βούδας, Λένιν, Οδυσσέας, που σηματοδοτούν τις βάσεις της κοσμοθεωρίας του φτιαγμένης από ποικίλες και αλληλοσυγκρουόμενες κάποτε ιδεολογίες και φιλοσοφίες. Ουσιαστική αφετηρία του ώριμου πρωτότυπου έργου του μπορούμε να θεωρήσουμε του βιβλίο Salvatores Dei – Ασκητική (1927) γραμμένο στο Βερολίνο. Καταθέτοντας σ’ αυτό μια πλατιά εικόνα της κοσμοθεωρίας του, μπόρεσε στη συνέχεια να την ενσωματώσει στη λογοτεχνική δημιουργία του.  Σε όλο του το έργο δύο είναι οι βασικοί τύποι ηρώων που καθορίζουν τόσο τη θεματική του όσο και την ανάπτυξη των ιστοριών του: από τη μια ο ήρωας, ο υπεράνθρωπος, από την άλλη ο απλός, καθημερινός άνθρωπος, ο λαός. Ο πρώτος ηγείται, ανοίγει δρόμους, θυσιάζεται για τις ιδέες του, ο άλλος, συνήθως ως συλλογικό υποκείμενο, ως χορός στις τραγωδίες του, ακολουθεί, διστάζει, ματαιώνει τα μεγάλα σχέδια από φόβο και αντίδραση. Στον πρώτο, ενυπάρχουν δύο φαινομενικά αντίπαλες ροπές, που μάχονται απεγνωσμένα και ενσαρκώνονται με δύο διαφορετικούς ήρωες: τον άνθρωπο της δράσης και τον ασκητή ή άγιο, χαρακτήρα όχι παθητικό αλλά, αντίθετα, αγωνιστή της πίστης του, στην προσπάθειά του να υποτάξει τη χοϊκή του πλευρά. Συχνά οι δυο τους ενσαρκώνονται στο ίδιο πρόσωπο και η πάλη τους είναι οδυνηρή, ενώ το κυρίαρχο θέμα είναι η υπαρξιακή αγωνία και η αντιμετώπιση του θανάτου.

Θα ‘πρεπε να κρίνουμε τον Καζαντζάκη, όχι από το τι έκανε, κι αν αυτό που έκανε έχει ή δεν έχει ανώτατη αξία. Παρά από το τι ήταν  αυτό  που   ήθελε   να   κάνει,   κι   αν   αυτό   που   ήθελε   να  κάνει   είχε ανώτατη   αξία   για   κείνον   και   για   μας   τους   άλλους.   Όλοι,   βέβαια, κρινόμαστε από το έργο και όχι μόνον από τις προθέσεις μας. Έτσι κι αλλιώς,  το  κατορθωμένο   έργο   του   Καζαντζάκη   του   δίνει  μία   από   τις πρώτες θέσεις στην ιστορία της λογοτεχνίας μας,  όχι μόνο για την έκταση, την   ποικιλία   και   το   εύρος   των   θεμάτων   του,   αλλά   και   για   την αναζωογονητική   πνοή   στην   πεζογραφία   μας   με   τη   δύναμη   της αφηγηματικής του φωνής. Αν, τώρα, αναλογιστούμε και την αγωνιώδη πνευματική   πορεία  του  με  τα   άλματα   και   τις   παλινωδίες   και συνυπολογίσουμε το ότι θέλησε να μπολιάσει τη λογοτεχνία μας με μία ιδεολογική   και   φιλοσοφική   διάσταση   πρωτοφανή   για   τον   τότε   στενό ηθογραφικό της ορίζοντα, σίγουρα αντιλαμβανόμαστε ότι υπήρξε για την πνευματική μας ζωή μια από τις μεγάλες μορφές αυτού του αιώνα.

Τη φετινή σχολική χρονιά, το 5^ο Γενικό Λύκειο Τρικάλων σχεδιάζει και στοχεύει να υλοποιήσει εκπαιδευτικό πρόγραμμα, σχολικής βαθμίδας Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Λυκείου, για τη ζωή και το έργο του Νίκου Καζαντζάκη. Το πρόγραμμα σχεδιάζεται σύμφωνα με τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα της κάθε ηλικιακής ομάδας, τις δυνατότητες του χώρου μας και το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ). Στόχος μας είναι η εξοικείωση των μαθητών/τριών  μας με την έννοια «μουσείο» και κυρίως με την προσωπικότητα και το λογοτεχνικό έργο του Νίκου Καζαντζάκη μέσα από παλιές φωτογραφίες και οπτικοακουστικό υλικό (ταινίες, ντοκυμαντέρ). Με τον τρόπο αυτό και μέσα από μεθόδους άτυπης εκπαίδευσης, οι μαθητές/τριές μας θα γνωρίσουν την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου τους, παρατηρώντας, ανταλλάσσοντας  ιδέες και απόψεις, ερευνώντας, γράφοντας και εκφράζοντας τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους ελεύθερα με το δικό τους μοναδικό τρόπο.

Για τους λόγους αυτούς αναζητήσαμε ψηφιακή υποστήριξή στο διαδίκτυο και κυρίως στο παραπάνω μουσείο του Νίκου Καζαντζάκη για δράσεις-εκπαιδευτικές δραστηριότητες-παρουσιάσεις-εκδηλώσεις, τις οποίες το Σχολείο μας εντάσσει στα Εκπαιδευτικά του Προγράμματα Πολιτισμού, Τέχνης και Λόγου. Παρά  τη σχετική δυσκολία που δημιουργεί η χωρική απόσταση μεταξύ μας, απαραίτητα στοιχεία όπως άρθρα, μελέτες, χειρόγραφα, παρτιτούρες σε μορφή ανατύπωσης  για τη σχέση-σύνδεση του έργου του Νίκου Καζαντζάκη με την τέχνη, φωτογραφικό και οπτικοακουστικό υλικό (φωτογραφίες, ταινίες), καθώς τις φιλολογικές-λογοτεχνικές μας ανάγκες καλύπτει  το πλούσιο υλικό, σε λόγο και πληροφορίες, της εξαιρετικά ενημερωμένης ιστοσελίδας του μουσείου.

Η αυτονόητα ευδόκιμη συνεργασία μας ωθεί να ευχαριστήσουμε εκ των προτέρων για το πολυποίκιλο έργο του στον τομέα της εκπαίδευσης το μουσείο Νίκου Καζαντζάκη στην Κρήτη γιατί  ανταποκρίνεται θαυμάσια στην αποστολή του να μετατρέπει την επικοινωνία μας σε μια ευχάριστη εμπειρία προσαρμοσμένη στα ενδιαφέροντα του Σχολείου μας και τις δυνατότητες των μαθητών μας.

Η Διευθύντρια  του 5^ου Λυκείου Τρικάλων και συντονίστρια- υπεύθυνη καθηγήτρια του εν λόγω πολιτιστικού προγράμματος: «Μια αστραπή η ζωή μας… μα προλαβαίνουμε» Η ζωή και το έργο του Νίκου Καζαντζάκη (λογοτεχνικό εργαστήρι)

Ηλιάδη Αμαλία ΠΕ02, φιλόλογος-ιστορικός

Μαθητές και μαθήτριες του 5^ου Λυκείου Τρικάλων γράφουν για τη σκέψη, τη φιλοσοφία και την προσωπικότητα και το έργο του Νίκου Καζαντζάκη:

 Θέμα: (εργασία για τον Νίκο Καζαντζάκη)  Σχόλια και σκέψεις με αφορμή παραθέματα από την «Ασκητική» του Νίκου Καζαντζάκη:

• Ν ‘αρνιέσαι ό ,τι θωρούν τα μάτια σου. Να πεθαίνεις και να λες: Θάνατος δεν υπάρχει!
• Σα να ‘ναι όλη η ζωή ετούτη τ’ ορατό αιώνιο κυνήγι ενός αόρατου Γαμπρού, που κυνηγάει από κορμί σε κορμί την αιωνιότητα, την αδάμαστη Νύφη
• Τι θα πει ευτυχία; Να ζεις όλες τις δυστυχίες.

Ο Νίκος Καζαντζάκης έχοντας δικαστεί για αθεϊσμό για την «Ασκητική», καταλαβαίνουμε ότι αμφιταλαντευόταν ανάμεσα στην έννοια των λέξεων «ζωή» και «θάνατος».  Από τη μία, τον ταλανίζει η άποψη ότι σκοπός της ζωής είναι ο θάνατος και από την άλλη ότι σκοπός της εφήμερης ζωής είναι η αθανασία. Δυο φλέγοντα ζητήματα τα οποία απασχολούν μέχρι και σήμερα τόσο την επιστήμη όσο και τον καθένα μας ξεχωριστά. Προσπαθεί να διαχωρίσει τα συναισθήματα που του προκαλούνται και να διαπιστώσει αν αυτά προέρχονται από το μυαλό ή την καρδιά. Επικρατεί η φωνή της καρδιάς, αφού σύμφωνα με τα λεγόμενα του «ν’ αρνιέσαι ό,τι θωρούν τα μάτια σου», είναι προφανές πως η φωνή της λογικής υστερεί μπροστά στην ένταση, το πάθος και τη θέληση της καρδιάς.

Προφανώς ο Καζαντζάκης δε φοβάται το θάνατο. Αντιθέτως, προσπαθεί να εξοικειωθεί μαζί του και να παλέψει, αφού γνωρίζει πως κάποια μέρα και ο ίδιος θα πεθάνει. Εξ ου και ο στίχος «Να πεθαίνεις και να λες: θάνατος δεν υπάρχει». Παρομοιάζει τη ζωή με ένα ορατό αιώνιο κυνήγι ενός αόρατου Γαμπρού, που κυνηγάει από κορμί σε κορμί την αιωνιότητα, την αδάμαστη Νύφη. Δημιουργείται μια σύγχυση ανάμεσα στο ορατό κυνήγι και τον αόρατο Γαμπρό. Λέγοντας από κορμί σε κορμί εννοεί ότι ο υποτιθέμενος Γαμπρός θα πρέπει να προσπαθήσει πολύ, να δοκιμαστεί και να παλέψει αρκετά ώστε να βρει την κατάλληλη Νύφη, η οποία όμως θα είναι αδάμαστη. Δε θα μπορεί, δηλαδή, να υποτάσσεται, να υπακούει και εκείνος δε θα μπορεί να την ελέγχει. Ένα ταξίδι προς την αιωνιότητα, το οποίο καταλήγει σε κάτι που δεν είναι ιδανικό ούτε τέλειο. Ένα ταξίδι από το οποίο θα έχει αποκτήσει πολλές εμπειρίες, γνώσεις και αγαθά χωρίς εν τέλει αυτά να έχουν καμία σημασία αφού δεν καταλήγει σε κάτι ουσιώδες. Έτσι και η ζωή, είναι ένα ταξίδι, ένα κυνήγι, μόνο που δεν είναι αιώνιο. Έχει να σου προσφέρει πολλά. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως θα σου τα προσφέρει για πάντα. Ποια η σημασία λοιπόν της αιώνιας ζωής; Της αιωνιότητας; Ποια η έννοια του να ζεις για πάντα χωρίς να έχεις αποκτήσει αυτά για τα οποία τόσα χρόνια πάλευες; Ας πούμε λοιπόν πως η αιωνιότητα είναι ένα… άπιαστο όνειρο. Σύμφωνα λοιπόν με τον Καζαντζάκη «ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο… το μεταξύ τους φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή».

Δυστυχία και ευτυχία. Δύο έννοιες αντίθετες, δύο διαφορετικά συναισθήματα, δύο διαφορετικοί κόσμοι. Έχουν κάτι κοινό… την επιλογή! Ο καθένας κάνει τις επιλογές του στη ζωή. Είναι αυτές οι επιλογές που έχουν διαμορφώσει το χαρακτήρα μας, την προσωπικότητα μας και μαζί με αυτές χαράζουμε μια πορεία στη ζωή που δε γνωρίζει κανείς που θα καταλήξει. Σε μια εποχή που τίποτα δεν είναι ιδανικό, που κυριαρχεί το συμφέρον και η υποκρισία, είναι δύσκολο να θεωρήσει κανείς τον εαυτό του ευτυχισμένο. Η ευτυχία δεν είναι μόνιμη. Υπάρχουν μόνο στιγμές ευτυχίας.

Υπάρχουν, ωστόσο, και στιγμές δυστυχίας. Στιγμές δύσκολες που θα χρειαστεί να έχουμε υπομονή, δύναμη και πίστη στον εαυτό μας, ώστε να τις ξεπεράσουμε. Ευτυχία, επομένως, δεν είναι μόνο να είμαστε χαρούμενοι και να αντιμετωπίζουμε μόνο τα εύκολα. Ευτυχία είναι να είμαστε δυνατοί στα δύσκολα. Να αντέχουμε. Πρώτα για τον εαυτό μας και μετά για τους γύρω μας. Να ξεπερνάμε εμπόδια και δύσκολες καταστάσεις. Ευτυχία είναι να ζούμε όλες τις δυστυχίες. Η ευτυχία θέλει ρίσκο! Αξίζει όμως να ρισκάρεις ο,τιδήποτε είναι ανούσιο στη ζωή σου για να γίνεις ευτυχισμένος…

Δήμητρα Αθανασάκη, μαθήτρια Β’ τάξης του 5^ου Λυκείου Τρικάλων, τμήμα Β΄1

ΠΗΓΕΣ

• http://www.lifo.gr/lifoland/you-send-it/138677
• http://www.doctv.gr/page.aspx?itemID=SPG5869

Ηλιάνα Αγάπη Γούλα, Τάξη: Β’, Τμήμα:Β1 5^ου Λυκείου Τρικάλων

Θέμα: Να εκθέσετε τις σκέψεις που σας προκαλεί ο λόγος του Καζαντζάκη από το απόσπασμα που σας διαμοιράστηκε.

«Ένα καράβι είναι το σώμα μας και πλέει απάνω σε βαθιογάλαζα νερά. Ποιος είναι ο σκοπός μας; Να ναυαγήσουμε!

Έχεις ευθύνη. Δεν κυβερνάς πια μονάχα τη μικρή ασήμαντη ύπαρξή σου. Είσαι μια ζαριά όπου για μια στιγμή παίζεται η μοίρα του σογιού σου.

Ζούμε μόνοι, πεθαίνουμε μόνοι, το ενδιάμεσο φωτεινό σημείο το λέμε ζωή.

Η ανώτατη αρετή δεν είναι να είσαι ελεύθερος, παρά να μάχεσαι για ελευθερία»

Τα λόγια του Καζαντζάκη θίγουν διάφορα θέματα που αφορούν την ζωή, την πορεία και τη συνολική ύπαρξη του ανθρώπου πάνω στη γη. Διαβάζοντας αυτά τα λόγια-ιδιαίτερα το σημείο που λέει πως ο σκοπός μας είναι να ναυαγήσουμε-αισθάνομαι ότι το βαθύτερο νόημα, μια πιθανή εξήγηση των λεγομένων του είναι πως ο προορισμός του ανθρώπου σε αυτή τη Γη, είναι να ζήσει τη ζωή του, όσο δύσκολη και αν είναι αυτή. Κάπως έτσι, ο άνθρωπος θα διδαχτεί μέσα από τα λάθη, τα παθήματα και τις κακουχίες που καλείται να αντιμετωπίσει. “Να ναυαγήσουμε” . Η φράση αυτή φέρνει στο νου την κόπωση, την κατάθεση σωματικών και ψυχικών αποθεμάτων, πολλές φορές την απόγνωση, το αδιέξοδο αλλά και την περιπέτεια, την αναζήτηση του αγνώστου και του αβέβαιου, αυτού που δεν περιορίζεται στα όρια της ασφάλειας. Γιατί μόνο με τον μόχθο και την προσπάθεια θα σκαρφαλώσουμε τα δύσβατα μονοπάτια στα οποία θα βρεθούμε και στο τέλος από εκεί θα δούμε την όμορφη ανατολή.

O άνθρωπος δεν είναι μόνος του σε αυτή τη Γη. Έχει ευθύνη για τους κοντινούς του, φίλους, συγγενείς, συντρόφους στην εργασία ή στην καθημερινότητα. Ο λόγος αυτός δημιουργεί τη σκέψη της υπευθυνότητας από την οποία πρέπει να διακατέχεται ο καθένας μας. Αυτό σημαίνει ότι ο άνθρωπος δεν πρέπει να δρα αυθαίρετα και εγωκεντρικά. Έχει την υποχρέωση να σκέφτεται τον αντίκτυπο των πράξεών του στους οικείους του, σε όσους τον νοιάζονται και τον αγαπούν. Γιατί αλλιώς, μπορεί από τη μια στιγμή στην άλλη να καταστρέψει την οικογένειά του με κάποια ανούσια πράξη.

Ποιος είναι, άραγε, ο προορισμός του καθενός; Ο κύκλος της ζωής του ανθρώπου είναι γνωστός: η γέννηση το χαρμόσυνο γεγονός, η ανάπτυξη, σωματική και πνευματική, που συνοδεύεται από τη διαμόρφωση της προσωπικότητας, η διάρκεια της ζωής με ό, τι αυτή συνεπάγεται και τέλος το κλείσιμο, η δύση δηλαδή ο αναπόφευκτος θάνατος. Ο απώτερος σκοπός μας είναι να ζήσουμε μια όμορφη ζωή με φίλους, με ανθρώπους γύρω μας που μπορούν να μας δώσουν εφόδια, να σταθούν ως σημεία αναφοράς στη ζωή μας και να μας βοηθήσουν να συνεχίσουμε το δύσκολο αλλά όμορφο αυτό ταξίδι που λέγεται ζωή.

Το τελευταίο λεγόμενο του αποσπάσματος λέει ότι οι άνθρωποι πρέπει να είναι ελεύθεροι και να μάχονται για αυτή τους την ελευθερία. Έτσι γεννήθηκαν. Ελεύθεροι να ζήσουν, να επιλέξουν, να ταξιδέψουν στο όμορφο ταξίδι της ζωής. Στις μέρες μας βέβαια, η ελευθερία έχει μειωθεί κατά πολύ αλλά όλοι μας έχουμε καθήκον να συνεχίσουμε να προσπαθούμε και να καταβάλουμε όσα αποθέματα έχουμε για να έχουμε ένα όμορφο ταξίδι, ένα ταξίδι που αξίζει να κάνουμε.

Ηλιάνα Αγάπη Γούλα, μαθήτρια Β1’ τάξης 5^ου Λυκείου Τρικάλων

«Τριών λογιών είναι οι ψυχές, τριών λογιών οι προσευχές: 
α’ Δοξάρι είμαι στα χέρια σου Κύριε, τέντωσέ με να μη σαπίσω
β’ Μη  με παρατεντώσεις, θα σπάσω
γ’ Παρατέντωσέ με, κι ας σπάσω.
Διάλεξε.» 

Να εκθέσετε / να διατυπώσετε τις σκέψεις που σας προκαλεί ο λόγος του Καζαντζάκη .

Οι άνθρωποι δεν είναι όλοι ίδιοι. Χωρίζονται κυρίως σε τρείς κατηγορίες με βάση τα στοιχεία του χαρακτήρα τους. Στην πρώτη κατηγορία είναι εκείνοι που πρόθυμα δέχονται να αγωνιστούν, που επιδιώκουν να γνωρίσουν καινούριες εμπειρίες, που δεν επαναπαύονται και δεν διστάζουν να γνωρίσουν καινούργιες προκλήσεις. Είναι αυτοί που θεωρούν ότι οφείλουν να προσφέρουν ό,τι καλύτερο μπορούν. Είναι αυτοί που στις προσευχές τους ψιθυρίζουν : Δοξάρι είμαι στα χέρια σου Κύριε, τέντωσέ με να μη σαπίσω.

Η δεύτερη κατηγορία ανθρώπων είναι αυτοί που φοβούνται να τολμήσουν, αυτοί που διστάζουν να αγωνιστούν, αυτοί που σκέφτονται μόνο τον εαυτό τους. Είναι οι άνθρωποι που πάντα ακολουθούν και πάντα ζούνε με τον φόβο. Αυτοί στις προσευχές τους παρακαλούν : Δοξάρι είμαι στα χέρια σου Κύριε, μη με παρατεντώσεις, θα σπάσω.

Τέλος υπάρχει μια κατηγορία ανθρώπων που είναι οι τολμηροί, αυτοί που έχουν θάρρος αλλά και θράσος, αυτοί που τολμούν ένα βήμα πέρα από τα συνηθισμένα. Είναι οι άνθρωποι που φαίνεται ότι δεν περιορίζονται σε όρια, που ξεπερνούν τον εαυτό τους. Είναι όσοι επιλέγουν να θυσιαστούν για τους άλλους χωρίς να υπολογίζουν τίποτα. Αυτοί στις προσευχές τους φαίνεται να λένε : Δοξάρι είμαι στα χέρια σου Κύριε, παρατέντωσέ με, κι ας σπάσω.
Νίκος Βάγγος, μαθητής του τμήματος  Β1, 5^ου Γενικού Λυκείου Τρικάλων

Το απόσπασμα του Ν. Καζαντζάκη αναφέρεται σε ανθρώπους που δεν μπορούν να καταλάβουν τη δύναμη που έχουν. Προσπαθεί να τους αφυπνίσει καλώντας αυτούς που γνωρίζουν τις δυνατότητές τους να ξεκινήσουν μια “επανάσταση” απέναντι σε ανθρώπους που μας κάνουν να μην πιστεύουμε στους εαυτούς μας.

Οι άνθρωποι που μάχονται και διεκδικούν τα δικαιώματά τους στη ζωή είναι πραγματικά ελεύθεροι, διότι τα δικαιώματα αποκτώνται μόνο με θυσίες.

“Ε κακομοίρη άνθρωπε”, είπε δυνατά, “μπορείς να μετακινήσεις βουνά, να κάμεις θάματα, κι εσύ να βουλιάζεις στην κοπριά, στην τεμπελιά και στην απιστία! Θεό έχεις μέσα σου, Θεό κουβαλάς και δεν το ξέρεις – το μαθαίνεις μονάχα την ώρα που πεθαίνεις, μα ΄ναι πολύ αργά. Ας ανασκουμπωθούμε εμείς που το ξέρουμε, ας σύρουμε, μπορεί να μας ακούσουν!”

Ελευτεριά θα πει να μάχεσαι στη γης χωρίς ελπίδα! Οδύσσεια!

 

Γιάννης Γεωργιάδης, μαθητής Β1 του  5^ου Γενικού Λυκείου Τρικάλων

 Γιαννάκα Σαββίνα, μαθήτρια Β1 5^ου Γενικού Λυκείου Τρικάλων Τρίκαλα 28-9-2017

ΘΕΜΑ: Εργασία για τον Νίκο Καζαντζάκη

<<Πιο δυνατή η ψυχή από την ανάγκη, και δε συχωρνάει!>>

Νίκος Καζαντζάκης

Διαβάζοντας αυτό το απόφθεγμα του συγγραφέα μπορούμε να πούμε ότι η ανθρώπινη ψυχή έχει απεριόριστη δύναμη. Αντέχει όσα καμιά φορά δεν αντέχει ο νους και το σώμα. Κυρίως στις μεγάλες στεναχώριες και στις λύπες, η ψυχή είναι εκείνη που παλεύει με τα συναισθήματά της για να τις ξεπεράσει.

Κι αν η ηρεμία της ψυχής διαταραχθεί από κάποιον, κι αν πληγωθεί, είναι τόσο πεισματάρα και περήφανη που δεν το ξεχνάει ποτέ. Κρατάει καλά κρυμμένο μέσα της για χρόνια ,για καιρό ,για μια ολόκληρη ζωή καμιά φορά ό,τι την πίκρανε ,την ξεφτίλισε, την κορόιδεψε, την ατίμωσε, την εξαπάτησε, την πρόσβαλε.

Ακόμα κι όταν ο ανθρώπινος οργανισμός ως βιολογική οντότητα έχει την ανάγκη να πάρει κάτι, όπως παραδείγματος χάρη το να είναι κάποιος φτωχός και να έχει την ανάγκη των χρημάτων για να καλύψει βασικές βιοποριστικές ανάγκες, αυτός ο άνθρωπος λοιπόν είναι δυνατόν να μην δεχτεί ποτέ χρήματα από κάποιον που στο παρελθόν τον έβλαψε, τον πρόσβαλε, τον στεναχώρησε, τον έθιξε, τον εξαπάτησε… Η ψυχή του πληγωμένου είναι ραγισμένη και παραμένει. Γι΄αυτό και δεν συγχωράει την αδικία ,την ατιμία, το κακό.

<<Πυροβάτης είναι κάθε άγιος-πυροβάτης και κάθε τίμιος άνθρωπος στην Κόλαση ετούτη που την λένε ζωή.>> Νίκος Καζαντζάκης

Ο συγγραφέας αναφέρεται στον καθημερινό αγώνα του ανθρώπου προκειμένου να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες της ζωής. Μιλάει για τον άνθρωπο εκείνο, ο οποίος προσπαθεί και ριψοκινδυνεύει την ίδια του την ανθρώπινη ύπαρξη για να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις και στις δυσκολίες της καθημερινής του ζωής.

Και φυσικά μιλάει για τον τίμιο άνθρωπο, για αυτόν που στηρίζετε στις δικές του δυνάμεις, εργάζεται τίμια, κοπιάζει. Κάποιες φορές φτάνει μέχρι τα άκρα των δυνατοτήτων του κι όμως δεν τα εγκαταλείπει. Προσπαθεί, κουράζεται ,παιδεύεται, τολμάει, δοκιμάζει και δοκιμάζεται και παρομοιάζεται με τον πυροβάτη που περπατά σε αναμμένα κάρβουνα. Γιατί και οι ανάγκες του ανθρώπου μοιάζουν με αναμμένα κάρβουνα, πάνω στα οποία πρέπει να περπατήσει για να τις καλύψει.

Η διαφορά είναι ότι ο τίμιος άνθρωπος δεν χρησιμοποιεί δόλια μέσα για να τα καταφέρει στη ζωή του. Δοκιμάζεται ακόμα και στα πιο δύσκολα, πατά με τα γυμνά του πόδια στις καυτές -σαν τα κάρβουνα- ανάγκες του και διαβαίνει και συνεχίζει πνίγοντας τον πόνο από το κάψιμο, γιατί έχει κι άλλες αναμμένες εστίες μπροστά του και πρέπει να τις διαβεί κι αυτές.Έχει κι άλλες ανάγκες που πρέπει ο ίδιος να καλύψει κι αύριο και την άλλη μέρα και κάθε μέρα ,όλη του τη ζωή. Μια ζωή που μοιάζει μάταιη ,που μοιάζει με την Κόλαση!

Ο καθημερινός πυροβάτης- κατά τον Καζαντζάκη-πατάει σε αναμμένα κάρβουνα (μεταφορικά το λέει ο συγγραφέας), από ανάγκη κι όχι από επιλογή.

 

 Γκαραγκάνη Αθανασία  μαθήτρια  Β’1 του 5^ου Γενικού Λυκείου Τρικάλων

-Να εκθέσω τις σκέψεις, που μου προκαλεί ο λόγος του Καζαντζάκη  στο απόσπασμα που μου διαμοιράστηκε. (Μάθημα φιλοσοφίας )

• H καρδιά σμίγει ό,τι ο νους χωρίζει, ξεπερνάει την παλαίστρα της ανάγκης και μετουσιώνει το πάλεμα σε αγάπη.

Σε αυτή τη φράση η λέξη ”νους” σημαίνει λογική και η λέξη ”καρδιά ” συναίσθημα. Η λογική έχει την ικανότητα να οργανώνει τον άνθρωπο , να τον βοηθά να ξεφεύγει τους κινδύνους και να του προσφέρει ισορροπία στη ζωή. Από την άλλη, το συναίσθημα βοηθά τον άνθρωπο να γνωρίσει τις επιθυμίες και τους πόθους του. Η ”καρδιά ” σε αυτή την περίπτωση ενώνεται με τον ” νου” , με σκοπό να κάνει λογικό κάτι που πριν έμοιαζε παράλογο.

• Μην καταδέχεσαι να ρωτάς : “Θα νικήσουμε; Θα νικηθούμε;” Πολέμα!

Εδώ βλέπουμε την έννοια της αμφιβολίας. Είναι λογικό, πως οι άνθρωποι απορούν για ο,τιδήποτε τους συμβαίνει. Θέλουν να μάθουν τι θα γίνει στο μέλλον και ποιες θα είναι οι συνέπειες των πράξεών τους. Ο Καζαντζάκης, όμως,  συμβουλεύει τους ανθρώπους να κάνουν κάτι σωστότερο: Να διατηρήσουν τη γενναιότητα και την τόλμη τους , να επιδιώξουν τους στόχους τους, να πολεμήσουν! Το γεγονός αυτό δείχνει πως σημασία έχει η προσπάθεια και όχι το αποτέλεσμα, είτε είναι επιθυμητό είτε ανεπιθύμητο. Εξάλλου, όπως λέει και το γνωστό ποίημα ”Ιθάκη” , σημασία έχει το ταξίδι (και ό,τι αποκομίσουμε από αυτό) και όχι ο προορισμός.

• Ν’ αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί , εγώ φταίω.

Στη φράση αυτή, υπάρχει η έννοια της ευθύνης. Εμείς , όμως, ζούμε σε μια εποχή όπου οι άνθρωποι απορρίπτουν την ευθύνη. Είναι επίσης εγωιστές και προβάλλουν το εγώ τους εις βάρος των άλλων. Έτσι, με αυτόν τον τρόπο απομακρύνονται από την κοινωνία και συνεπώς από τις ευθύνες που τους αναλογούν. Όπως αναφέρει και ο Καζαντζάκης, το σωστό θα ήταν όλοι να  αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους, διότι έχουν υποχρέωση απέναντι στους συνανθρώπους τους και στον πλανήτη. Εάν, βέβαια, όλοι οι άνθρωποι ενωμένοι αγαπήσουν την ευθύνη, τότε τα πάντα σε αυτόν τον πλανήτη θα λειτουργήσουν καλύτερα. Με λίγα λόγια, ο Καζαντζάκης κατακρίνει τους ευθυνόφοβους και εγωιστές και ενθαρρύνει όλους να αγωνιστούν για ένα καλύτερο αύριο, διότι έχουν χρέος να το κάνουν.

 Δεν υπάρχουν ιδέες -υπάρχουν μόνο άνθρωποι που κουβαλούν αυτές τις ιδέες-κι αυτές παίρνουν το μπόι του ανθρώπου που τις κουβαλάει.

Διαβάζοντας αυτό το κείμενο περνούν από το μυαλό μας διάφορες σκέψεις και ερωτήματα. Αυτά  τα ερωτήματα θα θέσουμε σήμερα και θα προσπαθήσουμε να βρούμε απαντήσεις για αυτά καθώς και θα παραθέσουμε την άποψή μας για την πρόταση αυτή.
Ο συντάκτης της περιόδου που αναφέραμε μας προβληματίζει. Εγώ
πιστεύω πως θέλει να μας πει ότι η σπουδαιότητα  των ιδεών  καθορίζεται από τον άνθρωπο που τις έχει. Για να γίνω πιο σαφής πιστεύω ότι μας λέει πως όσο καλή και να είναι η ιδέα άμα είναι από έναν άνθρωπο που κανένας δεν υπολογίζει τότε δεν έχει αξία, ενώ άμα κάποιος με δύναμη  έχει κάποια ιδέα όλοι θα του την αναγνωρίσουν. Τελικά ο συντάκτης μας λέει ότι κάθε άνθρωπος έχει καλές σκέψεις απλά τις  απαξιώνουμε άμα αυτός που τις  έχει δεν είναι αποδεκτός από το ευρύτερο σύνολο της κοινωνίας .
Μέγιστο λάθος: όλες οι ιδέες θα πρέπει να έχουν την ίδια βαρύτητα.
  ΑΛΙΑΓΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ, μαθητής  Β1 του 5^ου Λυκείου Τρικάλων.

 

ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΒΑΣΔΕΚΗ /ΤΑΞΗ  Β1 του 5^ου Λυκείου Τρικάλων

«Να πεθαίνεις κάθε μέρα. Να γεννιέσαι κάθε μέρα. Ν’ αρνιέσαι ό,τι έχεις κάθε μέρα.   Να ‘σαι ανήσυχος, αφχαρίστητος, απροσάρμοστος πάντα. Όταν μια συνήθεια καταντήσει βολική, να τη συντρίβεις. Η μεγαλύτερη αμαρτία είναι η ευχαρίστηση». (Είναι μερικά από τα αποφθέγματα από την  «Ασκητική» του Νίκου Καζαντζάκη)

Η «Ασκητική» του Νίκου Καζαντζάκη μεταφράσθηκε και εκδόθηκε σε πολλές ξένες γλώσσες και χώρες και αποτελεί ένα από τα δημοφιλέστερα έργα του διεθνώς. Το 1930 ο Στέφαν Τσβάιχ έγραψε στον Καζαντζάκη ότι η «Ασκητική» ανήκει σε όλο τον κόσμο. Ο ελληνιστής Οκτάβιος Μερλιέ, ο οποίος έγραψε μακροσκελή εισαγωγή στη γαλλική έκδοσή της το 1951, θεωρεί την «Ασκητική» ως το μεγαλύτερο μεταφυσικό ταξίδι. 

Οι σκέψεις   μου  για  τον  λόγο  του Νίκου  Καζαντζάκη   πάνω στο  συγκεκριμένο απόφθεγμα  είναι  περίπλοκες.  Από ότι  μπορώ  να  καταλάβω  μας   λέει  ότι  δεν  πρέπει  να  θεωρούμε   τί- ποτα   δεδομένο  στην   ζωή  εφόσον  δεν   γνωρίζουμε  τι  μας  επιφυλάσσει το μέλλον.  Μας  λέει  ξεκάθαρα  να αρνιούμαστε  ό,τι   έχουμε κάθε μέρα διότι  σήμερα τα  έχουμε  ενώ  αύριο  όχι  καθώς  και  το  αντίστροφο.  Το  να πεθαίνεις  κάθε  μέρα γνωρίζοντας  το,  η  σκέψη  του  θανάτου  μας   κάνει  να θέλουμε  να  ζήσουμε  μια  πιο  έντονη  και  ενδιαφέρουσα  ζωή.  Μας κά-νει να ξεχνάμε  και  να απωθούμε  κάθε  σίγουρο και  δεδομένο  γεγονός.  Να ξεχνάμε  την  καθημερινότητα  μας.  Από  την  άλλη  πλευρά όταν  ακούς  την  λέξη θάνατος   προσπαθείς  να  αποφύγεις   την  σκέψη του  εφόσον  την συνδιάζεις   με  τον  πόνο,  την  θλίψη,  τη  στεναχώρια  και  την  απώλια.  Το άτομο δεν  πρέπει  να  επαναπαύεται  με  όσα  έχει  στη  ζωή  του. Οφείλει  να είναι  ανήσυχο  πνεύμα, δραστήριο  και  δυναμικό. Να  έχει  το  αίσθημα  του  ανικανοποίητου  ώστε  να  θέτει  συνεχώς  νέ- ους  στόχους. Η  συμπεριφορά  του  καλό είναι  να  ξεφεύγει  από  τα  όρια  της νωχελικότητας.  Η  ρουτίνα  τον  συντρίβει  και  τον  καθιστά  οκνηρό  και  απαθή.  Του  στερεί  κάθε  ανάγκη  για  εξέλιξη  και   τον  κρατά  δέσμιο  της.  Τον  εμποδίζει  έτσι  να  αναβαθμιστεί.  Εξάλλου  η  απόκτηση  της  ευτυχίας  είναι  παροδική.  Για αυτό  πρέπει  ο  καθένας  να  αγωνίζεται συνεχώς  ώστε  να  αποκτά  καινούρια  αγαθά.  Η  διαρκής  αναζήτηση  εμπειριών  όμως  δίνει  νόημα  στην  ύπαρξη  του.  Δεν  επαναπαύεται  στα κεκτημένα  αλλά  όντας  ανήσυχος  έχει  νέους  προβληματισμούς ,  φιλοδοξίες  και  όνειρα.

Όσον  αφορά  την  ευχαρίστηση  θεωρώ  ότι  είναι  ένα  σημαντικό  αγαθό  και  όχι  μια  αμαρτία.  Βέβαια  είναι  μια  μορφή  ικανοποίησης  και επιβράβευσης  των  προσπαθειών  του  καθενός.   Όταν  όμως  τείνει  να  παγιωθεί  ως  συναίσθημα τότε  το  άτομο  επαναπαύεται.   Για  το λόγο  αυτό  χρειάζεται  να παίρνει  το  ρίσκο.  Να  δοκιμάζει,  να πειραματίζεται,   να  αποτυγχάνει,   να συνθλίβεται.  Μέσα  από  τις  αρνητικές εμπειρίες  χτίζει  τον  χαρακτήρα και  την  προσωπικότητα  του.  Μαθαίνει να  μάχεται  και  να θέτει  ακόμη  πιο  υψηλούς  στόχους.  Δεν συμβιβάζεται  με  τα απλά πράγματα  αλλά  αναζητά  τα  νέα  και  τα  δύσκολα.  Εξάλλου  η  ζωή  είναι  για  τους  τολμηρούς  και  δυναμικούς ανθρώπους.   Δοκιμάζουν  τα όριά τους  αλλά  και  ταυτόχρονα  δοκιμάζονται  και  οι  ίδιοι .

Ονοματεπώνυμο: Μαριαλένα Γκόλια, μαθήτρια 5^ΟΥ Γενικού Λυκείου Τρικάλων, Τμήμα: Β1

• Τι θα πει φως; Να κοιτάς με αθόλωτο μάτι όλα τα σκοτάδια.

«Εγώ ρωτάω, τι θα πει ευτυχία; Να ζει κάποιος όλες τις δυστυχίες. Άκουσα κάποτε έναν γέρο στο χωριό της μάνας μου να εύχεται: ‘Θεέ μου μη μου δίνεις όλα τα καλά, αλλά ούτε και όλα τα κακά’. Ο άνθρωπος όλα τα αντέχει , όλα τα υπομένει, το σίδερο, το σχοινί, η πέτρα δεν αντέχουν. Δε σημαίνει ότι είναι άφθαρτος, αλλά η ψυχή είναι αυτή που ορίζει τη δύναμή του. Η γέννηση εμπεριέχει αυτόματα και το θάνατο. Σκοπός της εφήμερης ζωής, είναι η αθανασία και αυτό, το πετυχαίνει ο άνθρωπος με το έργο, τα σημάδια που αφήνει πίσω του. Το να έχουμε το ‘γνώθι σαυτόν’ και να βαδίζουμε σεμνά και ταπεινά στη ζωή, αυτά μας χαρίζουν εσωτερική γαλήνη και ομορφιά. Γιατί η ομορφιά δεν έχει έλεος. Αυτή σε θωρεί και δε συγχωρεί… δε συγχωρεί να μη βάζουμε τάξη στην αναρχία, να μην ανοίγουμε δρόμους για τις επόμενες γενιές. Πρέπει να γίνουμε εμείς η θεωρία και η πράξη».

 

• Η ομορφιά δεν έχει έλεος. Δεν την κοιτάζεις, αυτή σε θωρεί και δε συγχωρεί…

Η ομορφιά όντως δεν έχει έλεος. Σε θωρεί και δε συγχωρεί. Η αναφορά του μεγάλου λογοτέχνη Ν. Καζαντζάκη στην ομορφιά, θα ήταν επιπόλαιο από την πλευρά μας, να νομίζουμε ότι αναφέρεται στην εξωτερική εμφάνιση και μόνο. Δεν έχει αξία αν δεν συνοδεύεται με εσωτερική ομορφιά και εννοώ ψυχική και νοητική. Η μόρφωση και η καλλιέργεια του ατόμου είναι αυτά που κάνουν την εξωτερική ομορφιά να εκπέμπει ακόμη περισσότερο. Όπως λέει ένας σύγχρονος Αμερικανός φιλόσοφος ‘Η ομορφιά χωρίς χάρη είναι σαν αγκίστρι χωρίς δόλωμα’.

• Ό,τι δεν συνέβη ποτέ, είναι ό,τι δεν ποθήσαμε αρκετά.

Πολλοί άνθρωποι ακούμε να μιλάνε και να κάνουν αναφορά στη ‘μοίρα’. Θα με έβρισκαν να συμφωνώ μαζί τους, αν δεν είχα ακούσει τελευταία για έναν Έλληνα φιλόσοφο που ρωτήθηκε στα σαράντα του χρόνια, τί γνώμη έχει για την ‘τύχη’ στη ζωή των ανθρώπων και πόσο μεγάλο ρόλο παίζει. Απάντησε ότι όλα είναι στο χέρι μας και ότι εμείς ορίζουμε τις καταστάσεις. Λίγο πριν το τέλος της ζωής του, όταν( γύρω στα 40) του κάνανε την ίδια ερώτηση, αναθεώρησε λέγοντας ότι η ‘τύχη-μοίρα’ καθορίζει τη ζωή μας και λιγότερο οι προσωπικές μας εκτιμήσεις.

Άρα καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι τα δικά μας θέλω, δεν αρκούν, αν οι συγκυρίες δεν είναι ευνοϊκές, ώστε να βιώσουμε πράγματα που επιθυμήσαμε.

ΔΗΜΗΤΡΑ ΓΟΥΛΑ, ΤΜΗΜΑ Β1, μαθήτρια 5^ου Γενικού Λυκείου Τρικάλων

Να διατυπώσετε τις σκέψεις που σας προκαλεί ο λόγος του Καζαντζάκη απ’ το απόσπασμα που σας διαμοιράστηκε.

<<Αναφορά στον Γκρέκο>>

• Αν μπορείς κοίταξε τον φόβο κατάματα και ο φόβος θα φοβηθεί και θα φύγει.
• Για ένα ήμουν σε όλη μου τη ζωή βέβαιος : πως ένας δρόμος , ένας μοναχά οδηγάει στο θεό, ο ανήφορος .Ποτέ ο κατήφορος ,ποτέ ο δρόμος ο στρωτός , ο ανήφορος μοναχά.

Οι φόβοι πολλές φορές μας κρατάνε πίσω σε πράγματα που θέλουμε να κάνουμε αλλά δειλιάζουμε και μόνο στην ιδέα . Η σκέψη της αποτυχίας μας τρομάζει και δεν κάνουμε καμία προσπάθεια να δοκιμάσουμε . Μόνο όμως αν καταπολεμήσουμε αυτό που μας φοβίζει θα δούμε τι κρύβει μέσα του, μόνο αν δεν μείνουμε απαθείς θα ζήσουμε. Ο φόβος είναι ένα κομμάτι μας και πρέπει να μάθουμε να ζούμε αρμονικά μαζί του. Χρειάζεται από εχθρό να τον κάνουμε σύμμαχο .

Η ανασφάλεια, η αβεβαιότητα και η ατολμία επισκιάζουν τις ζωές μας και μας εμποδίζουν στην υλοποίηση των ονείρων μας. Το πιο δύσκολο πράγμα είναι η αναμέτρηση με τον εαυτό μας, αν αποβάλουμε τις φοβίες θα νιώσουμε ελεύθεροι . Αλλά η ελευθερία θέλει τόλμη και αποφασιστικότητα.

Η ζωή όπως και κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις . Κανείς δε μας διαβεβαιώνει όμως πως μέσα της όλα θα είναι εύκολα . Θα βρούμε εμπόδια και άπειρες δυσκολίες, μέσα από αυτές όμως θα γίνουμε πιο ισχυροί ,θα αποκτήσουμε νέες εμπειρίες οι οποίες θα μας κάνουν να αντέξουμε τον πόνο και την καταπίεση. Ο καθένα από εμάς έχει ανάγκη να επιζητά τον δύσκολο δρόμο, αυτός είναι που θα μας πάει στην κορυφή, τίποτα στην ζωή δεν είναι δεδομένο και τίποτα δεν κερδίζεται χωρίς κόπο. Έτσι ενεργοποιούμε την σκέψη και την κρίση μας, γινόμαστε πιο δυναμικοί και ελέγχουμε τις αντοχές μας . Δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε και να μένουμε αδρανείς ,η προσπάθεια ακόμα και αν κάτι έχει ήδη κριθεί μετρά .

Ο Νίκος Καζαντζάκης είναι ένας από τους σημαντικότερους και καταξιωμένους συγγραφείς σε παγκόσμιο επίπεδο και ανάμεσα σε ακραίες περιπτώσεις δημιουργών, πράγμα που μας το αποδεικνύουν το ευρύτατο σύνολο των φιλοσοφικών ρητών και αποφθεγματικών εκφράσεών του, οι οποίες παραμένουν αλώβητες, αναλλοίωτες και διαχρονικές μέχρι τη σημερινή εποχή. Μεταξύ πολλών από αυτών των αποφθεγμάτων διακρίνουμε τις ακόλουθες φράσεις:

• Δεν ελπίζω τίποτα, δεν φοβάμαι τίποτα, είμαι ελεύθερος.
• Μια αστραπή η ζωή μας… μα προλαβαίνουμε.
• Έχεις τα πινέλα, έχεις τα χρώματα ζωγράφισε τον παράδεισο και μπες μέσα.

Κατά την άποψή μου με την πρώτη φράση θέλει να εκφράσει τα πιστεύω του σχετικά με το πώς θα πρέπει να σκέφτεται ο άνθρωπος και να δρα. Το άτομο δεν πρέπει να φοβάται τίποτα και κανένα  παρά μόνο τον εαυτό του, θα πρέπει να αισθάνεται ελεύθερος εκφράζοντας τις σκέψεις του και κάνοντας πράξη ό,τι επιθυμεί.

Με τη δεύτερη φράση εξηγεί πως με τους γρήγορους ρυθμούς της καθημερινότητας η ζωή του ανθρώπου περνά χωρίς ο ίδιος να το καταλαβαίνει επειδή δεν έχει το χρόνο, όμως, με ότι και να συμβαίνει πάντα βρίσκουμε τη λύση με την ευφυΐα που μας διακατέχει. Για όλα υπάρχει λύση και ο άνθρωπος μπορεί να πετύχει πολλά!

Τέλος, ο Καζαντζάκης με το δικό του τρόπο θέλει να πει πως ο καθένας μπορεί να ορίσει το μέλλον του κάνοντας (μεταφορικά) ένα δικό του κόσμο στον οποίο είναι το αφεντικό δηλαδή, στον εσωτερικό του κόσμο, στην ψυχή του.

Αυτά εννοεί ο Νίκος Καζαντζάκης, τουλάχιστον όπως μπορώ εγώ να καταλάβω και να κατανοήσω και με βρίσκει απόλυτα σύμφωνο με όλα αυτά. Είναι ένας από τους καλύτερους στον κλάδο του και το αποδεικνύει με αυτά που λέει και κάνει, διότι πίσω από αυτά κρύβονται πολλές αλήθειες.

Σπύρος Δίπλας, μαθητής Β1 του 5^ου Γενικού Λυκείου Τρικάλων

“Ολάνθιστος γκρεμός της γυναικός το σώμα”

Με το γνωμικό αυτό ο συγγραφέας, κατά την άποψή μου, εκφράζει αρχικά τον θαυμασμό και την εκτίμησή του για το γυναικείο σώμα. Αυτό ίσως οφείλεται στο θαύμα της ζωής που πηγάζει από το σώμα της γυναίκας και με αυτόν τον τρόπο ίσως να τονίζει την αξία αλλά και την ιερότητα της γυναίκας. Επιπρόσθετα με τον όρο ολάνθιστο μας δείχνει την ομορφιά που κρύβει, την νεότητα και το δέος που προκαλεί. Τέλος, όπως γνωρίζουμε,  είχε μεγάλη αγάπη προς το γυναικείο φύλο οπότε πιθανόν μας μιλάει για την ψυχική και παράλληλα την  σωματική ευχαρίστηση και ηδονή που προσφέρει το γυναικείο σώμα.

Αντίθετα, με τον όρο γκρεμός, θέλει να δείξει πως ένα σαγηνευτικό σώμα μπορεί να σε εθίσει και γλυκά να σε οδηγήσει στην καταστροφή. Με λίγα λόγια δηλαδή παρουσιάζει το γυναικείο σώμα ως μια έντονη αδυναμία των ανδρών, η οποία μπορεί να αποβεί μοιραία.

Θα ήθελα επίσης να προσθέσω, πως αυτό το γνωμικό ταιριάζει πολύ στη σημερινή εποχή. Δυστυχώς στις μέρες μας οι γυναίκες συνεχώς δυσανασχετούν και νιώθουν άβολα με το σώμα τους. Αυτό λοιπόν είναι ένα δυνατό κίνητρο για μια γυναίκα ώστε να αναγνωρίσει την αξία του σώματός της, να το αποδεχτεί, να το αγαπήσει και να το φροντίσει με τον τρόπο που του αρμόζει, αντί συνεχώς να προσπαθεί να μοιάσει στα εικονικά ψεύτικα είδωλα που μας προβάλλονται.

Γκουλίτου Ηρώ, μαθήτρια Β1′ του 5^ου Λυκείου Τρικάλων

Αλίμονο σε όποιον ζει στην έρημο και θυμάται του κόσμου:

Οι σκέψεις που προκαλεί το συγκεκριμένο απόσπασμα του Νίκου Καζαντζάκη είναι ότι ο άνθρωπος που επιλέγει να  ζει στην μοναξιά θα αναπολεί  την ζωή ανάμεσα στην κοινωνία.

• Από τα καλά κερδεμένα παίρνει ο διάολος τα μισά-από τα κακά κερδεμένα, παίρνει και το νοικοκύρη:

Το απόσπασμα του Νίκου Καζαντζάκη προκαλεί σκέψεις ότι, όταν ο άνθρωπος είναι αδιάφορος στην ζωή, πρόκειται να χάσει κάθε ενδιαφέρον για αυτήν, ενώ όταν ο άνθρωπος ασχολείται και ενδιαφέρεται δεν πρόκειται να χάσει το ενδιαφέρον και το νόημα ως προς αυτήν.

 

Βασίλης Γιαρίκης, μαθητής Τάξης: Β1 του 5^ου Λυκείου Τρικάλων

 

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΓΚΟΛΙΑΣ, μαθητής Β1 5^ου Γενικού Λυκείου Τρικάλων

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ:

<<Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο. Καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο. Το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή. Ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η επιστροφή. Ταυτόχρονα με το ξεκίνημα κι ο γυρισμός. Κάθε στιγμή πεθαίνουμε. Γι’ αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της ζωής είναι ο θάνατος. Μα κι ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η προσπάθεια να δημιουργήσουμε, να συνθέσουμε, να κάμουμε την ύλη ζωή. Κάθε στιγμή γεννιούμαστε. Γι’ αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της εφήμερης ζωής είναι η αθανασία. Στα πρόσκαιρα ζωντανά σώματα τα δυο τούτα ρέματα παλεύουν: α) ο ανήφορος, προς τη σύνθεση, προς τη ζωή, προς την αθανασία. β) ο κατήφορος, προς την αποσύνθεση, προς την ύλη, προς το θάνατο>>.

Το παραπάνω απόσπασμα μου δημιουργεί μελαγχολικές σκέψεις αλλά κυρίως καταλαβαίνω ότι ο  Καζαντζάκης δείχνει μια απαισιοδοξία απέναντι στην ζωή. Στην συνέχεια εντοπίζω στο απόσπασμα ότι  αρχίζει να αλλάζει τις σκέψεις του προς την ζωή. Επιπλέον δίνει κάποια   παραδείγματα ανθρώπων που διαλάλησαν ότι ο σκοπός της ζωής είναι ο θάνατος αλλά και κάποιων άλλων που λένε ότι σκοπός της εφήμερης ζωής είναι η αθανασία. Τέλος παραθέτει τα δυο ρέματα που παλεύουν για τα ζωντανά σώματα. Το πρώτο είναι  κατά την γνώμη του ο ανήφορος προς την σύνθεση και την αθανασία και το δεύτερο είναι ο κατήφορος προς την αποσύνθεση, προς την ύλη και τον θάνατο.

 

«Είδα κάποτε μια μέλισσα πνιγμένη μέσα στο μέλι και κατάλαβα».

Ο συγγραφέας μιλάει κυριολεκτικά και μεταφορικά. Κυριολεκτικά όταν είδε πραγματικά μια πνιγμένη μέλισσα μέσα στο μέλι και μεταφορικά το <<κατάλαβα>>, μας παραπέμπει στο πάθος της μέλισσας και στην αγάπη της για την τροφή αυτήν που ήταν τόσο μεγάλη που της στοίχησε την ζωή.

<<Η ευτυχία απάνω στη γης είναι κομμένη στο μπόι του ανθρώπου. Δεν είναι σπάνιο πουλί να το κυνηγούμε πότε στον ουρανό, πότε στο μυαλό μας. Η ευτυχία είναι ένα κατοικίδιο πουλί στην αυλή μας.>>

Εδώ ο συγγραφέας παρομοιάζει την ευτυχία με πουλί. Μας λέει πως βρίσκεται στον καθένα και μπορεί να την έχει στο <<μπόι του>>. Δεν είναι κάτι σπάνιο που πρέπει να κυνηγούμε  στον ουρανό. Είναι κατοικίδιο πουλί, δηλαδή βρίσκεται δίπλα μας και δεν χρειάζεται προσπάθεια για να την αποκτήσουμε.

<<Η νιότη ζητάει αθανασία, δεν την βρίσκει, συμβιβασμό δεν καταδέχεται, κι από περηφάνια αρνιέται τα πάντα. Όχι κάθε νιότη. Η νιότη η λαβωμένη από την αλήθεια.

Κάποιοι νέοι όταν γνωρίζουν την αλήθεια πληγώνονται. Αντιδρούν, δεν θέλουν να συμβιβαστούν και αρνιούνται τα πάντα. Ζητούν την αθανασία που όμως δεν βρίσκουν.

         Βασίλης Δημητρίου, μαθητής   Β1 τμήματος, 5^ου Γενικού Λυκείου Τρικάλων

 

• Δεν έχουμε παρά μια μονάχα στιγμή στη διάθεσή μας. Ας κάνουμε τη στιγμή αυτή αιωνιότητα. Άλλη αθανασία δεν υπάρχει.
• Δεν είναι ο Χριστός το τέλος ,είναι η αρχή ,δεν είναι το “Καλώς όρισες!”, είναι το “Καλό ταξίδι!”.
• Δεν υπάρχει δύναμη πιο ιμπεριαλιστική στον κόσμο από την ψυχή του ανθρώπου. Καταχτάει, καταχτάται και όλο κι η αυτοκρατορία της φαντάζει στενή, πλαντάει, και θέλει να κυριέψει τον κόσμο για να μπορεί ν’ ανασάνει.

Ο Νίκος Καζαντζάκης δεν πίστευε σε ιδέες αλλά σε ανθρώπους που κουβαλούν τις ιδέες, δίνοντάς τους το μπόι τους. Πίστη του ο άνθρωπος, γιατί ο άνθρωπος έχοντας μια καρδιά σαν κουβάρι από κάμπιες που με ένα  φύσηγμα μπορούν να γίνουν πεταλούδες, είναι ο καθένας από εμάς που   μπορεί   να   κάμει   θάματα,   αν   καταλάβει,   πριν   να   είναι   αργά,   ότι  κουβαλά έναν θεό μέσα του… τον ίδιο του τον εαυτό. Σαν άνθρωπος ήταν κι   αυτός   ένα   πλάσμα   εφήμερο,   αδύναμο,   καμωμένο   από   λάσπη   κι ονείρατα, μα έβαλε σκοπό ζωής να ανοίξει τα μάτια του και να δει όλες τις   δυνάμεις   του   Σύμπαντος   που   στροβιλίζονταν   μέσα   του.   Και   ο μυστικός νόμος του σύμπαντος; Ότι το κακό πάντα στην αρχή θριαμβεύει και πάντα στο τέλος  νικάται.      Μια αστραπή η ζωή του… μα πρόλαβε! Έλεγε πως δεν έχουμε παρά μια μονάχα στιγμή στη διάθεσή μας και πως θα πρέπει να κάνουμε τη στιγμή αυτή αιωνιότητα, γιατί άλλη αθανασία δεν υπάρχει. Πέθαινε κάθε μέρα. Γεννιόταν κάθε μέρα. Αρνιόταν ότι είχε κάθε μέρα. Η πιο «αψηλή» εντολή; Ν’ αρνηθεί κανείς όλες τις παρηγοριές, τους θεούς, τις πατρίδες, τις ηθικές και τις αλήθειες, ν’ απομείνει μόνος και ν’ αρχίσει να πλάθει μοναχά με τη δύναμή του, έναν κόσμο που να μην ντροπιάζει την καρδιά του. Ν’ αναλάβει την πάσα ευθύνη. Αγάπαγε την ευθύνη, καθώς κανένας δεν   κυβερνάει   μόνο   τη   μικρή   ασήμαντη   ύπαρξή   του.   Έλεγε:   «Εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω». Δε ζύγιαζε,   δε   μετρούσε,   δε   βολευόταν.   Ακολουθούσε   το   βαθύ   του χτυποκάρδι.   Η   στερνή,   η   πιο   ιερή   μορφή   θεωρίας   ήταν   η   πράξη   για εκείνον. Η φυγή δεν ήταν νίκη, τ’ όνειρο ήταν τεμπελιά, και μόνο το έργο μπορούσε να χορτάσει την ψυχή και να σώσει τον κόσμο.

Πολιτική του ιδεολογία ήταν ότι δεν μισούσε κανέναν. Προσωπική του ιδεολογία η ελευθερία. Ελευθερία για τον Καζαντζάκη ήταν να μάχεσαι στη γης χωρίς ελπίδα, και ανώτερη αρετή από την ίδια την ελευθερία… το να μάχεσαι για αυτήν. Η ανώτατη ελευθερία, η πιο αψηλή από όλες ήταν να πάψεις να φοβάσαι το θάνατο αλλά και να λυτρωθείς απ’ όλους τους σωτήρες.   Μια   τέτοια   ελευθερία   όμως   με   δυσκολία   την   αναπνέει   ο άνθρωπος,   με   δυσκολία   την   αντέχει…   Με   δυσκολία   άντεξε   το εκκλησιαστικό   κατεστημένο   την   κοινωνικοποίηση   του   «Σωτήρα»   του  από   τον   μεγάλο   συγγραφέα,   ο   οποίος   σαν   θιασώτης   της   κοινωνικής δράσης διακήρυττε ότι η προσευχή λέγεται πράξη, το να ασκητεύεις θα πει  να   ζεις   με   τους   ανθρώπους   και   να   ανεβαίνεις   κάθε   μέρα   στο «Γολγοθά» και να σταυρώνεσαι μαζί τους.   Ο   Καζαντζάκης   στο   θέμα   του   Θεού   ήταν   για   πολλούς   μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα. Όμως αυτό που έκανε δεν ήτανε τίποτε άλλο από το να διατυπώσει με θάρρος και παρρησία τις απορίες και να εξομολογείται   τις   αγωνίες   του   για   τον   Θεό.   Έτσι,   έχοντας   βαθιά συνείδηση της αμαρτωλότητάς  του εγχειρήματός του, που προσπάθησε ως ταπεινός εργάτης του πνεύματος να διερευνήσει στα πρόθυρα μιας αρχόμενης  παγκοσμιοποίησης  όχι  μόνον τη  δυνατότητα   αλλά  και  την αναγκαιότητα της ύπαρξης ενός Θεού, που να είναι αποδεκτός από όλους τους λαούς της γης. Προσπάθησε δηλαδή να συλλάβει μια έννοια του Θεού,   στην   οποία   μπορεί   ίσως   να   αναχθεί   το   πλήθος   των   υπαρκτών θρησκειών. Ο Θεός αυτός αντικατοπτρίζει τον αγώνα και ενσαρκώνει την αρετή. Για   το   ότι   ο   θέμα   του   Θεού   ήταν   στην   πρώτη   γραμμή   των στοχασμών του προκύπτει και από την ομολογία του: «Το κύριο, σχεδόν μοναδικό θέμα όλου μου του έργου είναι ο αγώνας του ανθρώπου με τον θεό».

Τα   ηθικά καθήκοντα   του   ανθρώπου για   τον   Καζαντζάκη ξεκινούν πρώτα απέναντι στον εαυτό του: καταρχάς, αυτοπειθαρχία ώστε ο   νους   να   μπορέσει   να   ελέγξει   τις   δυνάμεις του   και   να   επιβάλει   τη θέλησή του στην ύλη. Το δεύτερο χρέος ξεκινά από την επιταγή ο νους να αφήσει την καρδιά να δει πέρα από τα φαινόμενα και να φτάσει στην Ουσία. Έτσι, ενώ ο Καζαντζάκης φαντάζει μερικές φορές υλιστής, που πιστεύει στις αισθήσεις και στη σάρκα, συνάμα είναι και ιδεαλιστής που πιστεύει   στο   επέκεινα,   όχι   αναγκαστικά   με   τη   θρησκευτική   αναμονή αλλά με μια μεταφυσική ρίζα που δεν σταματά στον ορατό κόσμο. Το τρίτο   χρέος   οδηγεί   τον   άνθρωπο   να   νικήσει   την   ελπίδα,   για να μην δένεται με την προσμονή για κάτι καλύτερο κι απογοητεύεται. Έτσι, ο άνθρωπος   θα   αποδεσμευτεί   από   τη  νομοτέλεια   και   θα   χαίρεται   κάθε στιγμή αυτή  καθεαυτή.  Κι έτσι πάλι ο  Καζαντζάκης  ξαναγυρίζει στον αγαπημένο του μηδενισμό.

Το μεγάλο αίτημα για τον Καζαντζάκη είναι ο καθένας να αναλάβει την ευθύνη που του αναλογεί για να σώσει τον κόσμο. Μια φωνή μέσα του, η συνείδηση, να μην τον αφήνει να βολευτεί, να επαναπαυτεί, να μουλιάσει στο νερό της συνήθειας, αλλά να ζωστεί τ’ άρματα και να πάρει την ανηφόρα, δηλαδή τον δύσκολο δρόμο που θα τον κάνει αγωνιστή. Ευθύνη και αγώνας. Ο αγώνας   όμως   δεν  είναι  μόνο προσωπικός.   Εκφράζει   τους   προγόνους,   την παράδοση,   την   ιστορία,   κάνει   τον   άνθρωπο   όργανο   μιας   αρραγούς συνέχειας,   που   τον   οπλίζει   ως   αντιπρόσωπό   της   στη   γενιά   του   και σκυταλοδρόμο προς τα εμπρός. Ο Καζαντζάκης εκφράζει ότι η ράτσα, η ανθρωπότητα, ολόκληρο το σύμπαν περιμένει τον ανηφορικό αγώνα, για να σώσει ο άνθρωπος την ψυχή του αλλά και την πλάση ολάκερη. Η πιο μεγάλη αλήθεια από όλες τις αλήθειες ήταν για αυτόν η ψυχή του ανθρώπου. Μια ψυχή που για να κατακτήσει την ευτυχία, θα πρέπει να περάσει πρώτα όλες τις δυστυχίες. Την ευτυχία δεν την κυνήγησε σαν σπάνιο πουλί πότε στον ουρανό, πότε στο μυαλό του, γιατί εκείνη ήταν ένα κατοικίδιο πουλί στην αυλή του. «Όσο ζούμε μιαν ευτυχία, δύσκολα τη νιώθουμε.   Μονάχα   όταν   περάσει   και   κοιτάξουμε   πίσω   μας, καταλαβαίνουμε ξαφνικά ―και κάποτε με κατάπληξη― πόσο σταθήκαμε ευτυχισμένοι», πίστευε. ‘Ό, τι δεν του συνέβη άλλωστε, ήταν ό, τι δεν πόθησε   αρκετά.   Έψαξε   να   βρει   μια   ψυχή   σαρανταπληγιασμένη   κι απροσκύνητη, σαν την ψυχή του, να της ξομολογηθεί ότι η καρδιά σμίγει, ότι  ο νους  χωρίζει,   ξεπερνάει   την   παλαίστρα   της   ανάγκης   και μετουσιώνει το πάλεμα σε αγάπη. Και τι είναι αγάπη; Δεν είναι συμπόνια μήτε καλοσύνη. Στη συμπόνια είναι δύο, αυτός που πονά κι αυτός που συμπονάει.   Στην   καλοσύνη   είναι   δύο,   αυτός   που   δίνει   κι   αυτός   που δέχεται. Μα στην αγάπη είναι ένα. Σμίγουν οι δύο και γίνονται ένα. Δεν ξεχωρίζουν.  Το  εγώ  και το  εσύ αφανίζονται.  Αγάπη είναι  να  χάνεσαι, έλεγε.

Συγκεφαλαιώνοντας, θα ‘πρεπε να κρίνουμε τον Καζαντζάκη, όχι από το τι έκανε, κι αν αυτό που έκανε έχει ή δεν έχει ανώτατη αξία. Παρά τι ήταν   αυτό   που   ήθελε   να   κάνει,   κι   αν   αυτό   που   ήθελε   να  κάνει   είχε ανώτατη   αξία   για   κείνον   και   για   μας   τους   άλλους.   Όλοι,   βέβαια, κρινόμαστε από το έργο και όχι μόνον από τις προθέσεις μας. Έτσι κι αλλιώς,  το  κατορθωμένο   έργο   του   Καζαντζάκη   του   δίνει  μία   από   τις πρώτες θέσεις στην ιστορία της λογοτεχνίας μας,  όχι μόνο για την έκταση, την   ποικιλία   και   το   εύρος   των   θεμάτων   του,   αλλά   και   για   την αναζωογονητική   πνοή   στην   πεζογραφία   μας   με   τη   δύναμη   της αφηγηματικής του φωνής. Αν, τώρα, αναλογιστούμε και την αγωνιώδη πνευματική   πορεία  του  με  τα   άλματα   και   τις   παλινωδίες   και συνυπολογίσουμε το ότι θέλησε να μπολιάσει τη λογοτεχνία μας με μία ιδεολογική   και   φιλοσοφική   διάσταση   πρωτοφανή   για   τον   τότε   στενό ηθογραφικό της ορίζοντα, σίγουρα αντιλαμβανόμαστε ότι υπήρξε για την πνευματική μας ζωή μια από τις μεγάλες μορφές αυτού του αιώνα.

Επιμέλεια: Δημήτρης Αντωνίου, μαθητής   Β1 τμήματος, 5^ου Γενικού Λυκείου Τρικάλων

 

Όνομα: Σωκράτης Γούλας,   μαθητής   Β1 τμήματος, 5^ου Γενικού Λυκείου Τρικάλων    (Εργασία στη φιλοσοφία)

Ο άνθρωπος στη ζωή πρέπει να ζει ελεύθερος μακριά από πάθη και καταναγκασμούς .Οφείλει να απομακρυνθεί από κάθε μορφή χειραγώγησης, πνευματικής και συναισθηματικής. Όταν αποβάλει τον φανατισμό, τον ορθολογισμό και την αυστηρά κριτική σκέψη ,θα βγει από τα στεγανά και θα νιώσει ελεύθερος .Το ίδιο ισχύει και με τα συναισθήματα .Βέβαια, όπως είπαν και κάποιοι μεγάλοι λογοτέχνες: «Με την καρδιά βλέπεις καλά ,την ουσία δεν την βλέπουν τα μάτια .Αγάπα για να ζήσεις ,ζήσε για να αγαπάς» .Το συναίσθημα δίνει αξία στην ζωή, την προάγει σε άλλο επίπεδο .Με οδηγό το συναίσθημα μπορείς να βιώσεις όλες τις καταστάσεις ολοκληρωτικά ,ουσιαστικά .Όμως από την άλλη τα παγιωμένα συναισθήματα μίσους-χαράς, ικανοποίησής-δυσαρέσκειας ,συμπάθειας-αντιπάθειας δεσμεύουν και εγκλωβίζουν το άτομο .Για να νικηθούν τα σκοτεινά πάθη χρειάζεται ως αντίβαρο να αναπτυχθούν άλλα, σφοδρότερα πάθη .Πάθη ικανά να αφυπνίσουν το άτομο, να το δραστηριοποιήσουν ώστε να βγει από τον λήθαργο και να θέσει νέους στόχους. …… Η πίστη σε άλλα υψηλότερα ιδανικά δίνει νόημα στην ύπαρξή μας, την καταξιώνει ,την κάνει να ανθίζει…

 

Να διατυπώσετε τις σκέψεις που σας προκαλεί ο λόγος  του Καζαντζάκη από το απόσπασμα που σας δόθηκε.

Απόσπασμα

[ Νίκησε το στερνό, τον πιο μεγάλο πειρασμό, την ελπίδα .Τούτο είναι το τρίτο χρέος.

Πειθαρχία, να η αρετή.

Ποτέ μην αναγνωρίσεις τα σύνορα του ανθρώπου! Να σπας τα σύνορα!]

Ο Νίκος Καζαντζάκης ήταν Έλληνας συγγραφέας, δημοσιογράφος, πολιτικός, μουσικός, ποιητής και φιλόσοφος, με πλούσιο λογοτεχνικό, ποιητικό και μεταφραστικό έργο. Αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες λογοτέχνες και ως ο περισσότερο μεταφρασμένος παγκοσμίως. Έγινε ακόμα γνωστότερος μέσω της κινηματογραφικής απόδοσης των έργων του Ο Χριστός ξανασταυρώνεται, Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά και Ο Τελευταίος Πειρασμός. Ήταν ένας από τους πιο σεβαστούς από το λαό και από τους πλέον αναγνωρισμένους στο εξωτερικό συγγραφείς. Από το 1945 ως το 1948 ήταν πρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών.

Στην πρώτη φράση ο Νίκος Καζαντζάκης μας μιλάει για το τρίτο χρέος… Από το έργο του ‘Ασκητική’ μας λέει ότι το πρώτο χρέος είναι,   εκτελώντας τη θητεία σου στη ράτσα,  να νιώσεις μέσα σου όλους τους προγόνους . Το δεύτερο χρέος , να φωτίσεις την ορμή τους και να συνεχίσεις το έργο τους. Και τέλος το τρίτο χρέος να παραδώσεις στο γιο τη μεγάλη εντολή να σε ξεπεράσει….

Στην δεύτερη πρόταση αναφέρεται στην πειθαρχία που την αποκαλεί ανώτερη αρετή. Πειθαρχία είναι η υπακοή σε κανόνες που ρυθμίζουν τη συμπεριφορά και τη δράση των ατόμων ενός συνόλου και εξασφαλίζουν τη τάξη. Ο Καζαντζάκης θεώρει την πειθαρχία αρετή . H αρετή, ως έννοια, περιλαμβάνει αρκετές από τις διαθέσιμες δυνατότητες της ανθρώπινης φύσης.  Πειθαρχία λοιπόν, δεν μπορούν να έχουν όλοι οι άνθρωποι διότι είναι μια δυνατότητα .Οπότε δεν μπορούν όλοι οι άνθρωποι να έχουν τις ίδιες ικανότητες . Γιατί όμως αποκαλεί την πειθαρχία ανώτερη αρετή;  Είναι τελικά τόσο σημαντική η πειθαρχία ώστε να την χαρακτηρίζει αρετή; Προφανώς η πειθαρχία είναι αρετή διότι και η υπομονή είναι και χωρίς την υπομονή δεν υπάρχει πειθαρχία.

Στην τρίτη και τελευταία παράγραφο μας προτρέπει να σπάμε τα σύνορα, να μην μένουμε στάσιμοι και να προχωράμε στη ζωή μας . Τέλος να  μην γνωρίζουμε τα όρια ενός ανθρώπου ,άλλωστε είναι αδύνατον να κάνουμε κάτι τέτοιο γιατί το άτομο που γνωρίζει τα όρια κάποιου είναι ο ίδιος μας ο εαυτός…

Κατερίνα Βαλκανιώτη, μαθήτρια Β1 του 5^ου ΓΕΛ Τρικάλων

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%AF%CE%BA%CE%BF%CF%82_%CE%9A%CE%B1%CE%B6%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B6%CE%AC%CE%BA%CE%B7%CF%82  (πρώτη παράγραφος )

 

Θέμα: Σίγουρα, είναι η ψυχή από την Πυρκαγιά του Θεού μια σπίθα και κάθεται μέσα στα άχερα, στα κρέατα και τους βάζει φωτιά.

Τα συναισθήματα που μου προκαλεί αυτό το απόσπασμα είναι εντυπωσιακά και περίεργα. Παρομοιάζει την ψυχή από την Πυρκαγιά του Θεού που καίει  με μια σπίθα που μπορεί να κάψει ανθρώπους όπως καίγονται τα άχερα, τόσο εύκολα από μια σπίθα. Με λίγα λόγια θέλει να μας πει ότι η ψυχή του ανθρώπου είναι τόσο εύκολο να καεί όπως καίγονται και τα άχερα.

Αντωνίου Σωτηρία  Τάξη Β΄1 του 5^ου Λυκείου Τρικάλων

 

Θέμα-παράθεμα-ρήση του Νίκου Καζαντζάκη:

Ότι εμείς οι άνθρωποι λέμε πόλεμο για την πίστη και την πατρίδα, τα κοράκια το λένε φαγοπότι και ότι εμείς λέμε ήρωα, τα κοράκια το λένε νόστιμο κρέας.

Οι σκέψεις που μου προκαλεί αυτή η φράση είναι ότι εμείς γενικότερα θα αποκαλέσουμε σύγκρουση -ανάμεσα σε κάτι ή με κάποιον- για την χώρα μας και την πίστη μας, ενώ τα κοράκια θα το έβλεπαν σαν ένα χαρούμενο γεγονός και θα το γιορτάζανε. Χρησιμοποιούνται τα κοράκια σε αυτή την φράση σαν έξυπνα πουλιά, εξυπνότερα από τους ανθρώπους, δηλαδή ότι σκέφτονται πιο λογικά από εμάς, βλέπουν τα πράγματα όπως είναι και δεν εξαγοράζονται στον τρόπο σκέψης τους. Επίσης θα πούμε κάποιον ήρωα για μια πράξη που έκανε, ενώ τα κοράκια απλά θα το έβλεπαν σαν το φαγητό τους, δηλαδή ότι δεν μπορείς να τα ξεγελάσεις κάνοντας μια καλή πράξη ενώ οι προθέσεις σου στο μέλλον μπορεί να αλλάξουν, εμείς απλά θα τον βλέπαμε σαν σωτήρα και δεν θα σκεφτόμασταν κάτι αρνητικό για εκείνον.

Βιολατζή Παρθένα, μαθήτρια Β΄1 5^ου Γενικού Λυκείου Τρικάλων

 

Ο σκηνοθέτης Γιάννης Σμαραγδής, μετά τις  ταινίες Καβάφης, El Greco και Ο Θεός αγαπάει το χαβιάρι, ολοκλήρωσε τη νέα του ταινία «Νίκος Καζαντζάκης». Το σενάριο της ταινίας βασίζεται πάνω στην πνευματική αυτοβιογραφία του μεγάλου Έλληνα και ταυτόχρονα οικουμενικού συγγραφέα Νίκου Καζαντζάκη,  Αναφορά στον Γκρέκο.

Είναι μια πολυκύμαντη αναζήτηση του συγγραφέα, μέσα από όνειρα και ταξίδια σε τόπους που αγάπησε, διεκδικώντας βιωματικά να κατανοήσει τον Χριστό, τον Βούδα, τον Λένιν, για να καταλήξει, μέσω του Οδυσσέα του, στην «Κρητική Ματιά» η οποία τον οδήγησε στην κατάργηση του φόβου του θανάτου και στην κατάκτηση μιας ανώτερης ελευθερίας.

«Στην Ευρώπη του σήμερα όπου υπάρχουν εντάσεις και διαφοροποιήσεις, η  τέχνη  πρέπει να παίξει το  ρόλο της, δηλαδή   να ενώνει τις ανθρώπους και να τους δίνει δύναμη. Εμείς,  οι άνθρωποι του κινηματογράφου το αποδεικνύουμε έμπρακτα. Τέσσερις διαφορετικές  χώρες  της Ευρώπης Ελλάδα, Γαλλία, Γερμανία, Αυστρία  ενώνουμε  τις δυνάμεις μας για να δημιουργήσουμε μια ταινία  για τον Κρητικό Έλληνα, τον Ευρωπαίο και  τον οικουμενικό συγγραφέα Νίκο Καζαντζάκη!» τόνισε ο Γιάννης Σμαραγδής.

Τα γυρίσματα ξεκίνησαν τον Απρίλιο του 2016. Έγιναν στην Ελλάδα, στην Κρήτη, στην Αθήνα, στην Αίγινα, στις θάλασσες του Αιγαίου,  στη Γαλλία, Παρίσι και Αντίπολη, στην Αυστρία, Βιέννη, στην Γερμανία, Βερολίνο καθώς και στην Κίνα. Οι ηθοποιοί που συμμετέχουν στην ταινία είναι ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος ως Νέος Καζαντζάκης, η Μαρίνα Καλογήρου ως Ελένη Καζαντζάκη, ο Θοδωρής Αθερίδης  ως  Γιώργης Ζορμπάς, η Ζέτα Δούκα ως Μελίνα Μερκούρη και ο Στάθης Ψάλτης στο ρόλο ενός καλόγερου.

«Μέσα από την ταινία θέλουμε  και πιστεύουμε  ότι θα προβληθεί η μεγάλη αλλά και ελκυστική προσωπικότητα  του Νίκου Καζαντζάκη, καθώς και οι τόποι που έζησε, αγάπησε  και τον γοήτευσαν. Ο μεγάλος Κρητικός συγγραφέας έλεγε πως «αυτό που καθόρισε  την ζωή του  αλλά και το έργο του  ήταν τα ταξίδια  και τα όνειρα».  Αυτό ακριβώς  θα επιδιωχθεί να αναδειχθεί μέσα από την ταινία. Τα ταξίδια του στην  Γαλλία, την Γερμανία την Αυστρία  και την Κίνα και μέσα από αυτά οι φιλοσοφικές και μεταφυσικές αναζητήσεις του, αλλά και το «μέσα» το «εσώτερο» ταξίδι» συμπλήρωσε ο κ. Σμαραγδής.