Αρχική » Βιβλιοθήκη (Σελίδα 2)
Αρχείο κατηγορίας Βιβλιοθήκη
2 Απριλίου – Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου
«Οι ιστορίες είναι φτερά που σε βοηθούν να πετάς ψηλά κάθε μέρα. Το διάβασμα είναι ελευθερία. Το διάβασμα είναι ανάσα. Το διάβασμα σ’ αφήνει να βλέπεις τον κόσμο με τρόπο διαφορετικό και σε καλεί σε κόσμους που δε θα θέλεις ποτέ να του αποχωριστείς. Το διάβασμα επιτρέπει στο πνεύμα σου να ονειρεύεται. Λένε ότι τα βιβλία είναι φίλοι για όλη μας τη ζωή και συμφωνώ. Τα ιδανικό δικό σου σύμπαν πλαταίνει όταν διαβάζεις. Οι ιστορίες είναι φτερά που σε βοηθούν να πετάς ψηλά κάθε μέρα, βρες, λοιπόν, τα βιβλία που μιλούν στο πνεύμα σου, στην καρδιά σου, στο μυαλό σου. Τα βιβλία είναι γιατρικά. Θεραπεύουν. Καθησυχάζουν. Εμπνέουν. Διδάσκουν. Ας ευγνωμονούμε τους παραμυθάδες, τους αναγνώστες και τους ακροατές. Ας ευγνωμονούμε τα βιβλία. Είναι φάρμακα για έναν καλύτερο, φωτεινότερο κόσμο.»
Άς την περάσουμε συντροφιά με ένα καλό βιβλίο κι ας το αφήσουμε να μας ταξιδέψει με τα φτερά του σε διαδρομές αγαπημένες και φωτεινές.
27 Mαρτίου – Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου
«Δεν κάνουμε θέατρο για το θέατρο. Δεν κάνουμε θέατρο για να ζήσουμε. Κάνουμε θέατρο για να πλουτίσουμε τους εαυτούς μας, το κοινό που μας παρακολουθεί κι όλοι μαζί να βοηθήσουμε να δημιουργηθεί ένας πλατύς, ψυχικά πλούσιος και ακέραιος πολιτισμός στον τόπο μας». ~ Κάρολος Κουν
Η λέξη θέατρο γεννιέται από το Ελληνικό “Θέατρον”, που στην κυριολεξία σημαίνει τον χώρο όπου κάποιος θεάται (βλέπει, παρατηρεί). Έναν χώρο, όπου όχι μόνο κοιτάζουμε, αλλά βλέπουμε, λαμβάνουμε και αντιλαμβανόμαστε.
«Μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας» ο ορισμός του Αριστοτέλη για το Θέατρο, το οποίο βρίσκει την πρώτη του οργανωμένη καλλιτεχνική έκφραση στην Αρχαία Αθήνα.
Ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Θέατρου καθιερώθηκε το 1962 από το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου (Δ.Ι.Θ.) και έκτοτε γιορτάζεται κάθε χρόνο παγκοσμίως στις 27 Μαρτίου. Μία από τις πιο σημαντικές δράσεις του εορτασμού είναι η κυκλοφορία του Διεθνούς Μηνύματος για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου μέσω του οποίου, μετά από πρόσκληση του Ινστιτούτου, μια διεθνώς αναγνωρισμένη προσωπικότητα του θεάτρου μοιράζεται τους προβληματισμούς της σχετικά με το θέατρο, τον πολιτισμό και την ειρήνη. Το μήνυμα μεταφράζεται σε περισσότερες από 20 γλώσσες, διαβάζεται σε όλα τα θέατρα και μεταδίδεται από τα ΜΜΕ σε όλο τον κόσμο.
Το μήνυμα για το 2022 το έγραψε ο Αμερικανός σκηνοθέτης θεάτρου και όπερας Peter SELLARS. Διαβάζει η ηθοποιός Αμαλία Μουτούση.
«Αγαπητές φίλες / Αγαπητοί φίλοι,
Καθώς ο κόσμος κρέμεται ώρα την ώρα, λεπτό το λεπτό, σταγόνα τη σταγόνα από την καθημερινή μετάδοση ειδήσεων, θα μου επιτρέψετε να προσκαλέσω όλους εμάς, ως δημιουργούς, να εισέλθουμε στο δικό μας πεδίο, τη δική μας σφαίρα και προοπτική του επικού χρόνου, της επικής αλλαγής, της επικής ευαισθητοποίησης, του επικού αναστοχασμού και του επικού οράματος; Ζούμε σε μια επική περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας και οι βαθιές και επακόλουθες αλλαγές που βιώνουμε στις σχέσεις των ανθρώπων με τον εαυτό τους, μεταξύ τους και με τους μη ανθρώπινους κόσμους είναι σχεδόν πέρα από τις δυνατότητές μας να τις αντιληφθούμε, να τις αρθρώσουμε, να μιλήσουμε γι’ αυτές και να τις εκφράσουμε.
Δε ζούμε στον 24ωρο κύκλο των ειδήσεων, ζούμε στις παρυφές του χρόνου. Οι εφημερίδες και τα μέσα ενημέρωσης είναι παντελώς ανεξόπλιστα και ανίκανα να αντιμετωπίσουν αυτό που βιώνουμε.
Πού είναι η γλώσσα, ποιες είναι οι κινήσεις και ποιες οι εικόνες που θα μας επέτρεπαν να κατανοήσουμε τις βαθιές μετατοπίσεις και ρήξεις που βιώνουμε; Και πώς μπορούμε να μεταδώσουμε το περιεχόμενο της ζωής μας, αμέσως τώρα – όχι ως είδηση αλλά ως βίωμα;
Σ’ έναν κόσμο που κατακλύζεται από αχανείς εκστρατείες τύπου, προσομοιωμένες εμπειρίες, φρικτά προγνωστικά, πώς μπορούμε να υπερβούμε την ατελείωτη επανάληψη των αριθμών για να βιώσουμε την ιερότητα και το άπειρο μιας ζωής, ενός ενιαίου οικοσυστήματος, μιας φιλίας ή της ποιότητας του φωτός σ’ έναν παράξενο ουρανό; Τα δύο χρόνια της πανδημίας της νόσου COVID-19 έχουν εξασθενήσει τις αισθήσεις των ανθρώπων, έχουν περιορίσει τις ζωές τους, έχουν σπάσει τους δεσμούς και μας έχουν φέρει σε ένα παράξενο σημείο μηδέν της ανθρώπινης ύπαρξης πάνω στον πλανήτη.
Ποιοι σπόροι πρέπει να φυτευτούν και να μεταφυτευτούν αυτά τα χρόνια και ποια είναι τα υπερτροφικά χωροκατακτητικά είδη που πρέπει να εκριζωθούν πλήρως και τελεσίδικα; Τόσοι πολλοί άνθρωποι βρίσκονται στο χείλος του γκρεμού. Τόση πολλή βία ξεσπά παράλογα ή απρόσμενα. Τόσα πολλά κατεστημένα αποκαλύπτονται ως δομές διαρκούς βαναυσότητας.
Πού είναι οι εθιμοτυπικές τελετές της μνήμης μας; Τι πρέπει να μνημονεύσουμε; Ποια είναι τα τελετουργικά που θα μας δώσουν επιτέλους τη δυνατότητα να οραματιστούμε εκ νέου και να δοκιμάσουμε να κάνουμε βήματα που δεν έχουμε κάνει ποτέ πριν;
Το θέατρο του επικού οράματος, του επικού σκοπού, της ανάκαμψης, της αποκατάστασης και της φροντίδας χρειάζεται νέες τελετουργίες. Δεν έχουμε ανάγκη να ψυχαγωγηθούμε. Έχουμε ανάγκη να συνευρεθούμε. Έχουμε ανάγκη να μοιραστούμε τον χώρο και να καλλιεργήσουμε έναν κοινό χώρο. Έχουμε ανάγκη από προστατευμένους χώρους βαθιάς ακρόασης και ισότητας.
Το θέατρο είναι η δημιουργία επί της γης ενός χώρου ισότητας μεταξύ ανθρώπων, θεών, φυτών, ζώων, βροχοσταλίδων, δακρύων και αναγέννησης. Ο χώρος της ισότητας και της βαθιάς ακρόασης φωτίζεται από κρυμμένη ομορφιά, διατηρείται ζωντανός σε μια βαθιά αλληλεπίδραση μεταξύ κινδύνου, γαλήνης, σοφίας, δράσης και υπομονής.
Στην «Αβαταμσάκα Σούτρα» ή «Ανθοστόλιστη Γραφή», ο Βούδας παραθέτει δέκα είδη μεγάλης υπομονής στην ανθρώπινη ζωή. Ένα από τα ισχυρότερα ονομάζεται «Υπομονή κατά την Αντίληψη των Πάντων ως Αντικατοπτρισμών». Το θέατρο πάντοτε παρουσίαζε τη ζωή αυτού του κόσμου σαν έναν αντικατοπτρισμό που μας βοηθά να δούμε μέσα από την ανθρώπινη ψευδαίσθηση, αυταπάτη, τύφλωση και άρνηση με απελευθερωτική διαύγεια και δύναμη.
Είμαστε τόσο σίγουροι γι’ αυτό που βλέπουμε και για τον τρόπο με τον οποίο το βλέπουμε, που είμαστε ανίκανοι να δούμε και να αισθανθούμε εναλλακτικές πραγματικότητες, νέες δυνατότητες, διαφορετικές προσεγγίσεις, αόρατες σχέσεις και διαχρονικούς δεσμούς.
Έφθασε η ώρα για τη βαθιά ανανέωση του μυαλού, των αισθήσεων, της φαντασίας, της ιστορίας και του μέλλοντός μας. Η δουλειά αυτή δεν μπορεί να γίνει από απομονωμένους ανθρώπους που δουλεύουν μόνοι τους. Τη δουλειά αυτή πρέπει να την κάνουμε μαζί. Το θέατρο είναι η πρόσκληση για να κάνουμε αυτή τη δουλειά μαζί.
Σας ευχαριστώ βαθύτατα για τη δουλειά που κάνετε.»
Peter Sellars
Θεόφιλος – Ο ζωγράφος της Επανάστασης του 1821
«Δεν ξέρω την ιστορία όπως οι δάσκαλοι από τα βιβλία. Την ξέρω όπως την λέει ο τόπος και τα τραγούδια του. Η ιστορία είναι άνεμος που την καταλαβαίνεις όταν την ανασαίνεις» έλεγε ο Θεόφιλος.
Θεόφιλος, γνήσιος λαϊκός ζωγράφος. Γεννιέται στη Μυτιλήνη περί το 1870. Αστεγος, περιπλανώμενος, παραμυθάς, αν και τραυλός. Επαιζε ακορντεόν κι αυτοσχεδίαζε κλέφτικα τραγούδια. Βρώμικος, ψειριασμένος. Φουστανελοφορεμένος και με στολίδια, ολοχρονίς σαν Μεγαλέξανδρος. Καμιά γυναίκα δεν τον ήθελε. Οι μεγάλοι των φώναζαν αχμάκη (αφελής, κουτός), μισακάτη, σοβατζή. Τα παιδιά τον πετροβολούσαν. Τύπος παράξενος, σαλός. Ενας «φτωχούλης του θεού», με σπάνια «προίκα» στην ψυχή και στο ζερβί του χέρι. Ζωγράφιζε μικρομάγαζα και σπιτικά, για λίγη τροφή. Πέθανε από δηλητηρίαση παραμονή της Εθνικής γιορτής στα 1934.
«Χρειάστηκε, όχι λίγες φορές, ν’ αντιμετωπίσει τη βαναυσότητα. Με το πρώτο σήμα κινδύνου, είχε το προσκλητήριό του έτοιμο. Κι ολάκερη τότε η παρακαταθήκη των Ηρώων και των αγωνιστών έμπαινε σε κίνηση, με τ’ αλόγατα, με τα δέντρα, με τα ποτάμια, έτοιμη ν’ απολογηθεί για λογαριασμό του. Ήταν άλλωστε η φύση και ο ήρωας, τα δυο μοναδικά πράγματα που καμιά δύναμη δεν μπορούσε να του αφαιρέσει.»
«Ο Καραϊσκάκης στη μάχη του Φαλήρου», «Ο Κουτσαντώνης στα Τσουμέρκα», «Στο λημέρι του Κουτσαντώνη», «Ο Ιάκωβος Τομπάζης πυρπολεί το τουρκικό τρίκροτον», «Ο Κολοκοτρώνης», «Ο Κουτσαντώνης», «Μάρκος Μπότσαρης, Οδυσσέας Ανδρούτσος, Αθανάσιος Διάκος», «Ο ήρως Αθανάσιος Διάκος συλλαμβάνεται υπό των Τούρκων το 1821», «Ο θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη το 1823», «Ο Μάρκος Βότσαρης, η μάχη στο Κεφαλόβρυσο Καρπενησίου, χάνι του Ρήγγα», «Ρήγας- Κοραής», «Ο Παναγιώτης Κεφάλας επί των τειχών της Τριπόλεως υψώνει την σημαίαν της ελευθερίας», «Ο Μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλογεί την σημαίαν της ελευθερίας το 1821», «Οι γιγαντομάχοι ήρωες Σταμάτης Νικηταράς, Ιωάννης Γκούρας και Οδυσσέας Ανδρούτσος», «Ο Χρήστος Αναγνωσταράς νικά τους Τούρκους στο Βαλτέτσι το 1821», Ο Πέτρος Μαυρομιχάλης επαναστατών την Μεσσηνίαν», είναι μερικά μόνο από τα έργα του μεγάλου αυτού ζωγράφου που εμπνεύστηκε από την Επανάσταση του 1821.
Ο Μεγαλέξανδρος, οι οπλαρχηγοί του ’21, πρόσωπα της Μυθολογίας, θεοί και ήρωες απ’ όλες τις περιόδους της ελληνικής ιστορίας, αποτελούσαν τον κόσμο του Θεόφιλου.
Ο αγαπημένος του ήρωας ήταν ο Αθανάσιος Διάκος.
Τα έργα του τα υπέγραφε συνήθως χρησιμοποιώντας το επώνυμο της μητέρας του, ενώ το μοναδικό έργο που φέρει το κατά κόσμον όνομά του, έχει υπογραφή «Έργο Θεόφιλου Γαβριήλ Κεφαλά» και είναι μια εικόνα των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στο σκευοφυλάκιο του Ιερού Ναού Ταξιαρχών στις Μηλιές Πηλίου.
Ένα χρόνο μετά το θάνατο του, η τέχνη του αρχίζει να αναγνωρίζεται. Ο Στρατής Ελευθεριάδης – γνωστός τεχνοκριτικός στο Παρίσι με το γαλλικό όνομα Τεριάν- χαρακτηρίζει τον Θεόφιλο μεγάλο έλληνα ζωγράφο: «Όταν ο Θεόφιλος ζωγραφίζει ήρωες του ’21, οι φουστανέλες γίνονται λουλούδια στους αγρούς».
Σύντομα οργανώνεται έκθεσή του, στο Παρίσι. Ο μεγάλος αρχιτέκτονας Λε Κορμπιζιέ γράφει σε άρθρο του για τον Θεόφιλο «…Είναι ζωγράφος γεννημένος από το ελληνικό τοπίο. Μέσω του Θεόφιλου, ιδού το τοπίο και οι άνθρωποι της Ελλάδας: κοκκινόχωμα, πευκότοπος και ελαιώνας, θάλασσα και βουνά των θεών, άνθρωποι που λούονται σε μια τολμηρά επικίνδυνη ηρεμία….».
Ο Γιώργος Σεφέρης και ο Γιάννης Τσαρούχης εκφράζονται εγκωμιαστικά για την τέχνη του και ο Τάκης Μπαρλάς αποκαλεί τον Θεόφιλο «Παπαδιαμάντη της ζωγραφικής.»
O Οδυσσέας Ελύτης έγραψε: «Επιστρέφοντας από την Αμερική, τον Ιούνιο του 1961, σταμάτησα για λίγες μέρες στο Παρίσι και, καθώς βγήκα να χαζέψω στους δρόμους, το πρώτο πράγμα που είδα ήταν, σε μια βιτρίνα βιβλιοπωλείου όπου συνήθιζα να πηγαίνω άλλοτε, τη μεγάλη αφίσα της Έκθεσης του Θεόφιλου, που είχε ανοίξει ακριβώς εκείνη την εβδομάδα στις αίθουσες του Λούβρου. Η καρδιά μου άρχισε να χτυπά δυνατά. Ε, λοιπόν, ναι. Υπήρχε δικαιοσύνη σ’ αυτόν τον κόσμο».
Στις 3 Ιουνίου 1961 ο Θεόφιλος περνά τις πύλες του Λούβρου για μία μεγάλη αναδρομική έκθεση. Ήταν ο θρίαμβος του φουστανελά που κάποτε τον έλεγαν «σοβατζή». Το κοσμοπολίτικο Παρίσι υποδέχθηκε τον Έλληνα αυτοδίδακτο καλλιτέχνη, τον «παρθένο μαθητή των αισθήσεων», ο οποίος, κατά τον Οδυσσέα Ελύτη «έδωσε έκφραση πλαστική στο αληθινό μας πρόσωπο.»
Ο «εν ξιφήρεις» φουστανελάς μπήκε στις αίθουσες του πιο λαμπρού μουσείου και οι Λουδοβίκοι συναντήθηκαν με τον Αντώνη Κατσαντώνη, τον Αθανάσιο Διάκο, τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, τον Μέγα Αλέξανδρο, την Αρετούσα. Έργα απλά, ελεύθερα, γεμάτα φως, σοφία και γλαφυρότητα, ενθουσίασαν τους επισκέπτες της έκθεσης «οι οποίοι εξεφράζοντο μετά θαυμασμού δια την πρωτοτυπίαν του ζωγράφου Θεόφιλου, που θεωρείται ως ο πρωτοπόρος της λαϊκής αυτής τεχνοτροπίας».
Σήμερα, έργα του υπάρχουν διάσπαρτα σε πολλά μουσεία (Βαρειάς στη Μυτιλήνη και Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης στην Αθήνα), καθώς και σε ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Είναι ο μόνος καλλιτέχνης του οποίου ολόκληρο το έργο έχει κηρυχθεί εθνική πολιτιστική κληρονομιά.
«Τον Θεόφιλο τον παίρνω σαν ζωγράφο που με τη ζωγραφική του είπε αυτά ακριβώς που παρέλειψαν να πουν οι ανακαινιστές της ελληνικής ζωγραφικής του 19ου αιώνος, των οποίων το έμβλημα υπήρξε το “εφάμιλλον των ευρωπαϊκών”» θα γράψει. «Ο Θεόφιλος ανήκει στην αντίθετη παράταξη απ’ αυτή στην οποία ανήκουν οι δάσκαλοι, οι καθαρευουσιάνοι κι οι δημοτικιστές, οι ακαδημαϊκοί κι οι μοντέρνοι, οι συντηρητικοί κι οι εξ επαγγέλματος επαναστάτες. Είναι απ’ τη μεριά των σοφών και των τρελών, παρέα με τον Σολωμό, τον παγωμένο-θερμότατο Κάλβο, τον Παπαδιαμάντη, τον αναρχικό και άκρως πειθαρχημένο Καβάφη, τον τρελό Χαλεπά, κι όλους αυτούς τους φυσικά επαναστατημένους Έλληνες, τους Έλληνες των οποίων η ευλογημένη μεγαλομανία έσπασε τα κλουβιά του διδασκαλισμού. Δεν είναι, λοιπόν, να απορεί κανείς ότι αιώνια θα σκανδαλίζει αυτούς που θέλησαν πάντα να βολευτούν».
Γιάννης Τσαρούχης
Το 1821 μέσα από βιβλία για παιδιά – Βιβλιοπροτάσεις
Μία ανάσα μόλις από τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου και τι καλύτερο από το να ξεφυλλίσουμε ένα βιβλίο που να αναφέρεται στα δρώμενα του 1821, μπαίνοντας ακόμα πιο ουσιαστικά στο κλίμα της Εποχής..
Στα 200+1 χρόνια υπάρχει πλέον μία τεράστια βιβλιογραφία από την οποία αλιεύουμε τίτλους και σας προτείνουμε τα ωραιότερα! Η επιλογή..δική σας!
Αδιαμφισβήτητα, ιδανικό βιβλίο για τα πολύ μικρά παιδιά, (ηλικίες 4-6), είναι «Τα Ελληνάκια». Πρόκειται για μια ιστορία εμπνευσμένη από τα κεντήματα, τα λιθόγλυπτα και τα υφαντά της λαϊκής τέχνης, που αναδημιουργεί την ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής. Το αγαπάμε για τη «διαφορετικότητα» του λόγου που μας ταξιδεύει στο παρελθόν και μας συνδέει με την παράδοση, τη γλώσσα, τους ανθρώπους της επαναστατημένης Ελλάδας του 1821. Το λατρέψαμε για τις εικόνες του που ξεπετάχτηκαν από τα κεντήματα των κοριτσιών και γυναικών της εποχής.
Ένα βιβλίο παλιό αλλά διαχρονικό, με καταπληκτική γραφή που περιγράφει σαν σε παραμύθι την πραγματικότητα των απλών ανθρώπων και πώς τελικά αποφάσισαν να επαναστατήσουν. Δεν μας αναφέρει πραγματικά ονόματα μεγάλων ηρώων ή τι έκαναν (κάτι που μπερδεύει τα πολύ μικρά παιδιά και πολλές φορές η ιστορία αυτών των ηρώων είναι υπερβολικά τραγική γι’ αυτές τις ηλικίες).
Όταν έβγαινε βόλτα ο Αφέντης ο Αγάς, όλοι έπρεπε να σκύβουν το κεφάλι. Μπροστά πήγαινε αυτός που κράταγε το τσεκούρι, πίσω ο Αγάς και πιο πίσω αυτοί που μάζευαν τα τρόφιμα και τα χρήματα. Κι όποιος ήθελε, ας μην έδινε! Κανείς δεν τολμούσε να μιλήσει. Χρόνια τώρα ο Αφέντης ο Αγάς έκανε ό,τι ήθελε. Ο Γιώργης, η Μαρία και τ’ άλλα παλικάρια του χωριού, όλο σιγοψιθύριζαν: ως εδώ και μη παρέκει… Αλλά μόνο σιγοψιθύριζαν…
Στα links που ακολουθούν μπορείτε να διαβάσετε το βιβλίο σε pdf ή να παρακολουθήσετε μια εξαιρετική αφήγηση του.
-Δεν έχω πάει ακόμη στην ΣT΄ δημοτικού. Μπορώ να μάθω τι ήταν η Ελληνική Επανάσταση; Μη με κουράσεις όμως με ονόματα, ημερομηνίες και λέξεις που δεν καταλαβαίνω!
-Το δικαίωμά σου να μάθεις, να ρωτήσεις, και να επαναστατήσεις αφήνοντας κατά μέρος αυτό το βιβλίο, θα το σεβαστώ!
-Ουφ, ευτυχώς!
-Απλώς θα σου πω πώς ξεκίνησαν όλα. Πώς φτάσαμε εσύ να έχεις δικαιώματα κι εγώ να τα σέβομαι. Πώς φτάσαμε να είσαι ελεύθερος άνθρωπος σε ένα ελεύθερο κράτος.
“ΓΙΑ ΝΑ ΖΟΥΜΕ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ” / Συγγραφέας: Ελένη Σβορώνου / Εικονογράφος: Χρήστος Κούρτογλου / Προτεινόμενη ηλικία: 6+
Συγγραφέας: Μαρίζα Ντεκάστρο / Εκδόσεις: Καπόν / Επιστημονική επιμέλεια: Φ.Ασημακοπούλου, καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του Παν. Αθηνών.
Και εγένετο ο Μακρυγιάννης… για παιδιά!
Στις σελίδες του βιβλίου παρουσιάζονται 24 εικόνες που αφηγούνται γεγονότα της Επανάστασης, από την έναρξή της το 1821 μέχρι την ανεξαρτησία της Ελλάδας το 1830. Είναι οι εικόνες που φιλοτέχνησε ο λαϊκός ζωγράφος και αγωνιστής της Επανάστασης Δημήτριος Ζωγράφος με την καθοδήγηση του στρατηγού Ιωάννη Μακρυγιάννη, για να μην ξεχαστούν όσα συνέβησαν εκείνα τα ταραγμένα χρόνια του αγώνα για την Ανεξαρτησία.
Η Μαρίζα Ντεκάστρο, βασιζόμενη στη φυσική περιέργεια και την παρατηρητικότητα των παιδιών, αξιοποίησε τον πλούτο των λεπτομερειών κάθε εικόνας —τα πρόσωπα, την τοπογραφία και τη στρατηγική των μαχών, τις πολιορκίες και τις ναυμαχίες, τον οπλισμό, την ενδυμασία, αλλά και τα χρώματα και την τεχνική του ζωγράφου— και σκηνοθέτησε με παιδαγωγική σπουδή είκοσι τέσσερις υποθετικούς διαλόγους με παιδιά και νέους. Παρακολουθώντας τον κάθε διάλογο, οι μικροί αλλά και μεγάλοι αναγνώστες καθοδηγούνται σε μια γοητευτική αποκρυπτογράφηση και ερμηνεία του κόσμου των εικόνων του Μακρυγιάννη, ανακαλύπτοντας μικρές και μεγάλες στιγμές της Επανάστασης του 1821 και της εποχής της που δεν βρίσκουμε στα σχολικά βιβλία! Ένα αριστουργηματικό βιβλίο που δε θα πρέπει να λείπει από καμία βιβλιοθήκη!
Ήταν μια φορά μια πλωτή πόλη με τριάντα πύργους και εφτά πύλες, χτισμένη ανάμεσα σε δυο λιμνοθάλασσες που γεννήθηκαν από δυο μεγάλους ποταμούς. Λέγαν οι παλιοί πως ο ένας, ο Εύηνος ήταν πριν από χρόνια και καιρούς ένας βασιλιάς που πνίγηκε στο ποτάμι σαν κυνηγούσε τον άρπαγα της κόρης του, μιας βασιλοπούλας που τη λέγαν Μάρπησσα. Ο άλλος, ο Αχελώος, ήτανε γιος του Ωκεανού και μιας νεράιδας, της Ναΐδας. Έπεσε και πνίγηκε στα νερά όταν κατάλαβε πως από λάθος είχε πλαγιάσει με την κόρη του.
Με αυτά τα λόγια ξεκινά η “ιστορία” μας και μας παρασύρει στον κυκεώνα των εξελίξεων που οδήγησαν στην Έξοδο του Μεσολογγίου. Μικρό χρονικό μιας μεγάλης στιγμής της Ελληνικής Επανάστασης και της ευρωπαϊκής ιστορίας: εννιά μέρες πριν και δυο μέρες μετά την Έξοδο του Μεσολογγίου μέσα από τη ματιά ενός εφήβου, του Μάρκου, του Γελεκτσή που σπρώχτηκε με τη βία στην ενηλικίωση εκείνες τις μέρες του Απρίλη του 1826..
1821 ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ / Δημιουργός: Σοφία Ζαραμπούκα / Εκδόσεις: Πατάκη / Προτεινόμενη ηλικία: 9+
Επιμέλεια τόμου: Μαρίζα Ντεκάστρο – Ελένη Σβορώνου / ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ / Προτεινόμενη ηλικία: 7+
Το 1821 «μίλησε» σε δημιουργούς, συγγραφείς και εικονογράφους, και τους άγγιξε: οι συγγραφείς έγραψαν φανταστικές ιστορίες με φόντο την Επανάσταση του 1821 και οι καλλιτέχνες τις εικονογράφησαν. Στο βιβλίο αυτό δεν γίνεται μάθημα Ιστορίας. Νιώθουμε την Ιστορία διαβάζοντας τα λογοτεχνικά γραπτά άξιων συγγραφέων! Και τη βλέπουμε, την Ιστορία, στις εικόνες που μας περπατούν σε μία πινακοθήκη μικρών έργων τέχνης από αγαπημένους εικονογράφους. Ένα καλλιτεχνικό αριστούργημα υψηλής αισθητικής το οποίο αξίζει να διαβάσετε!
1821 – Ένα εικονογραφημένο ταξίδι προς την ελευθερία / Συγγραφέας:Μάρω Βασιλειάδου / Εικονογράφος: Θέντα Μιμηλάκη / Ηλικίες:10+
Ποια χρώματα είχε η επαναστατική σημαία του Ρήγα Φεραίου;
Ποιο ήταν το συνωμοτικό όνομα που έδωσε η Φιλική Εταιρεία στον Αλέξανδρο Υψηλάντη;
Ποια καπετάνισσα κυβέρνησε το ιστιοφόρο «Αγαμέμνων» και ποια το «Καλομοίρα»;
Πώς γινόταν ένα σκάφος πυρπολικό και τι τραγούδησε ο στρατηγό Μακρυγιάννης στους συμπολεμιστές του μια βραδιά μέσα στην πολιορκημένη Ακρόπολη;
Οι απαντήσεις βρίσκονται στις σελίδες αυτού του βιβλίου, το οποίο με τις εικόνες και τους χάρτες του, μας ταξιδεύει στην ιστορία και τη γεωγραφία για να συναντήσουμε τα πρόσωπα και τις ιδέες εκείνων που οραματίστηκαν την Ελλάδα ως ελεύθερο κράτος και κατάφεραν να κάνουν το όνειρό τους πραγματικότητα. Στημένο σαν ένα σύγχρονο μουσείο, συνδυάζει με επιτυχία την ακριβή ιστορική πληροφορία και τη χρονολογική διαδρομή στα γεγονότα με γοητευτικές λεπτομέρειες που λειτουργούν σαν “μπαχαρικό” για να τη νοστιμίσουν και να προκαλέσουν τον αναγνώστη να συνεχίσει να ταξιδεύει στην εποχή αλλά και στις διαφορετικές πτυχές της Επανάστασης.
Η συγγραφέας-δημοσιογράφος Μάρω Βασιλειάδου, με συνοδοιπόρους της τη Θέντα Μιμηλάκη, που έδωσε μαγευτική μορφή στο κείμενο και ζωντάνεψε πρόσωπα και καταστάσεις με την ιδιαίτερη ματιά της και τον καθηγητή Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Ηλία Κολοβό, που είχε την επιστημονική επιμέλεια, είναι υπεύθυνοι για αυτό το εξαιρετικό ιστορικό βιβλίο..
Οι αγωνιστές του 1821 / Συγγραφέας: Αγγελική Δαρλάση / Εικονογράφηση: Σοφία Παπαδοπούλου / Εκδόσεις: Μεταίχμιο / Προτεινόμενη ηλικία: 9+
Στο πρώτο βιβλίο της σειράς Οι Μεγάλοι… μικροί, η συγγραφέας μας παρουσιάζει στιγμές από την παιδική ηλικία των αγωνιστών του 1821. Επέλεξε να φωτίσει πτυχές της παιδικής ηλικίας του Κολοκοτρώνη, της Μπουμπουλίνας, της Μαυρογένους, του Κανάρη και του Καραϊσκάκη.
Μέσα από τις ιστορίες των αγωνιστών του 1821 που μας παρουσιάζει η συγγραφέας, καταγράφεται και η ζωή όλων των Ελλήνων την περίοδο που η χώρα μας στέναζε κάτω από τον ζυγό των Τούρκων. Η φτώχεια, η πείνα, οι δυσκολίες και η δίψα του έθνους για ελευθερία παρουσιάζονται έμμεσα, και τα παιδιά λαμβάνουν πληροφορίες για την τότε εποχή με τρόπο που δεν θυμίζει σχολικό μάθημα.
Οδυσσέας Ελύτης
Ο ίδιος στα πεζά κείμενά του δηλώνει: «Αντιλαμβάνομαι την ποίηση σαν μια πηγή αθωότητας γεμάτης από επαναστατικές δυνάμεις, που αποστολή μου είναι να τις κατευθύνω επάνω σ’ έναν κόσμο απαράδεκτο για τη συνείδησή μου.»
Stephen Hawking
(Αποσπάσματα από το βιβλίο του: «Σύντοµες απαντήσεις στα µεγάλα ερωτήµατα»)
Limericks: τα αγαπημένα ποιήματα των παιδιών!
«Ήτανε μια κοπέλα απ’ τον Πόρο
που έτρεχε να προφτάξει το βαπόρο.
Μα μπρος στο Γαλατά
δεν είχε πια λεφτά
και γύρισε πίσω στον Πόρο.”
Γ.Σ.
Σας αρέσει αυτό το ποιηματάκι; Ξέρετε πώς ονομάζεται και ποιός είναι ο πρώτος ποιητής στην Ελλάδα που αποπειράθηκε να γράψει αυτού του είδους τα ποιήματα;
Oνομάζονται λίμερικ (limerick) και είναι ποιήματα σύντομα, σατιρικά ή απλώς κωμικά, “δίχως νόημα”. Ξακουστά είναι εκείνα του Έντουαρντ Λιρ (Edward Lear), που το 1864 δημοσίευσε μια ποιητική συλλογή με λίμερικ, με τον τίτλο «The book of nonsense.”
Ο Ληρ ήταν ο πρώτος που ασχολήθηκε με το να γράψει κάτι για παιδιά. Τότε που κανεις δεν ασχολιόταν με αυτά και που όποιος συσχετιζόταν μαζί τους, έπρεπε να είναι σοβαρός, να τα διδάσκει και να τα μαθαίνει να σέβονται και να υπακούν.
Αντίθετα με την εποχή, λοιπόν, ο Ληρ έγραψε παιχνιδιάρικα και αστεία ενώ στις θεματικές τους κύριο ρόλο έχουν ενήλικες ήρωες που διακρίνονται για τη χαζομάρα τους, όπως η νέα με τη μύτη που έφτανε στο απέναντι σπίτι ή η γιαγιούλα που έκανε μια σβούρα – υπόκλιση και βιδώθηκε στο χώμα.
Κάθε ποίημα είναι πεντάστιχο και αστείο και συνοδεύεται από μια καρικατούρα. Όλα τους αυτοτελή, να περιγράφουν μια μικρή υπερρεαλιστική ιστορία, με ήρωες που κάνουν χαζά και εξωπραγματικά πράγματα.
Τον Λιρ τον μιμήθηκαν μεγάλοι συγγραφείς, όπως ο Σουίνμπερν, ο Τένυσον, ο Κίπλινγκ, αλλά μάλλον δεν μπόρεσαν να τον φτάσουν!
Να ένα λίμερικ του Λιρ :
«Υπήρχε ένας γέρος στο έλος
από τη φύση του ήταν ασήμαντος κι ανέμελος
καθισμένος σ’ ένα πετραδάκι
τραγουδούσε δημοτικά σ’ ένα βατραχάκι
αυτός ο διδακτικός γέρος στο έλος.”
Στην Ελλάδα, ο πρώτος που αποπειράθηκε να γράψει λίμερικ ήταν ο Γιώργος Σεφέρης! Μάλιστα, πήγε να αποδώσει τον όρο στα ελληνικά με τη λέξη “ληρολόγημα”, συνδυάζοντας το όνομα του Λιρ με τη λέξη “λήρος”, που σημαίνει τρελή κουβέντα, ασυνάρτητα λόγια. Η συλλογή από αυτά τα λίμερικ περιλαμβάνονται στο βιβλίο του με τίτλο «Ποιήματα με ζωγραφιές σε μικρά παιδιά.”
Θέλετε να προσπαθήσετε και εσείς να γράψετε το δικό σας λίμερικ; Δεν είναι δύσκολο! Το μόνο που χρειάζεται να κάνετε είναι να αφήσετε τη φαντασία σας ελεύθερη! Τα παιδιά στο Δημοτικό έχουν γράψει αριστουργήματα!
Βιβλιοπροτάσεις: «Οι ύποπτοι βιβλιοφάγοι»
Οι μικροί βιβλιοφάγοι του σχολείου μας λατρεύουν τις ιστορίες μυστηρίου και πάντα τις αναζητούν ανυπόμονα στα ράφια της βιβλιοθήκης.
Γιώργος Σεφέρης
| Γιώργος Σεφέρης | 13 Μαρτίου 1900 – 20 Σεπτεμβρίου 1971 |
Αυτός ο άνθρωπος πηγαίνει κλαίγοντας
κανείς δεν ξέρει να πει γιατί
κάποτε νομίζουν πως είναι οι χαμένες αγάπες
σαν αυτές που μας βασανίζουνε τόσο
στην ακροθαλασσιά το καλοκαίρι με τα γραμμόφωνα.
Οι άλλοι άνθρωποι φροντίζουν τις δουλειές τους
ατελείωτα χαρτιά παιδιά που μεγαλώνουν, γυναίκες
που γερνούνε δύσκολα
αυτός έχει δυο μάτια σαν παπαρούνες
σαν ανοιξιάτικες κομμένες παπαρούνες
και δυο βρυσούλες στις κόχες των ματιών.
Πηγαίνει μέσα στους δρόμους ποτέ δεν πλαγιάζει
δρασκελώντας μικρά τετράγωνα στη ράχη της γης
μηχανή μιας απέραντης οδύνης
που κατάντησε να μην έχει σημασία.
Άλλοι τον άκουσαν να μιλά
μοναχό καθώς περνούσε
για σπασμένους καθρέφτες πριν από χρόνια
για σπασμένες μορφές μέσα στους καθρέφτες
που δεν μπορεί να συναρμολογήσει πια κανείς.
Άλλοι τον άκουσαν να λέει για τον ύπνο
εικόνες φρίκης στο κατώφλι του ύπνου
πρόσωπα ανυπόφορα από τη στοργή.
Τον συνηθίσαμε είναι καλοβαλμένος και ήσυχος
μονάχα που πηγαίνει κλαίγοντας ολοένα
σαν τις ιτιές στην ακροποταμιά που βλέπεις απ’ το τρένο
ξυπνώντας άσκημα κάποια συννεφιασμένη αυγή.
Τον συνηθίσαμε δεν αντιπροσωπεύει τίποτε
σαν όλα τα πράγματα που έχετε συνηθίσει
και σας μιλώ γι’ αυτόν γιατί δε βρίσκω
τίποτε που να μην το συνηθίσατε∙
προσκυνώ.
Ημερολόγιο Καταστρώματος, Α΄, 1940
«Ηχήστε οι Σάλπιγγες» – Στις 27 Φεβρουαρίου 1943 φεύγει από τη ζωή ο Κωστής Παλαμάς
Στις 27 Φεβρουαρίου 1943 φεύγει από τη ζωή, σε ηλικία 84 ετών, ο σπουδαίος έλληνας ποιητής Κωστής Παλαμάς.
Το νέο του θανάτου του επιφανέστερου ποιητή της γενιάς του 1880 κυκλοφόρησε με αστραπιαία ταχύτητα στην κατοχική Αθήνα. «Χτες βράδυ μία είδηση ακατανόητη μας ήρθε. Μία είδηση ασύλληπτη. Ο Γέρο-Παλαμάς πέθανε. Είχαμε ξεχάσει πως ήταν θνητός» γράφει στο προσωπικό της ημερολόγιο η Ιωάννα Τσάτσου.
Η κηδεία του γίνεται την επόμενη μέρα στις 28 του Φλεβάρη με συνοδεία από χιλιάδες Αθηναίους, στην κατοχική Αθήνα, μετατρέποντας την όλη τελετή σε ένα ανήκουστο για την εποχή συλλαλητήριο ενάντια στα κατοχικά στρατεύματα, αλλά και για να αποδοθεί η τελευταία τιμή στον μεγάλο ποιητή.«Σ΄αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα…» είχε πει ο Άγγελος Σικελιανός για τον μεγάλο ποιητή Κωστή Παλάμα, την ημέρα της κηδείας του. Και «με μια φωνή όσο ποτέ δυνατή» απήγγειλε το ποίημα Παλαμάς, που είχε γράψει τα χαράματα της 28ης Φεβρουαρίου προς τιμήν του μεγάλου ποιητή:
Ηχήστε οι σάλπιγγες… Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα…
Βογκήστε τύμπανα πολέμου… Οι φοβερές
σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα !
Σ’ αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα! Ένα βουνό
με δάφνες αν υψώσουμε ως το Πήλιο κι ως την Όσσα,
κι αν το πυργώσουμε ως τον έβδομο ουρανό,
ποιόν κλεί, τι κι αν το πεί η δικιά μου γλώσσα;
Μα εσύ Λαέ, που τη φτωχή σου τη μιλιά,
Ήρωας την πήρε και την ύψωσε ως τ’ αστέρια,
μεράσου τώρα τη θεϊκή φεγγοβολιά
της τέλειας δόξας του, ανασήκωσ’ τον στα χέρια
γιγάντιο φλάμπουρο κι απάνω από μας
που τον υμνούμε με καρδιά αναμμένη,
πες μ’ ένα μόνο ανασασμόν: «Ο Παλαμάς !»,
ν’ αντιβογκήσει τ’ όνομά του η οικουμένη !
Όταν τελείωσε η νεκρώσιμη ακολουθία, ο Σπύρος Μελάς, ο Άγγελος Σικελιανός και νέα παιδιά σήκωσαν το φέρετρο και κατευθύνθηκαν προς τον χώρο της ταφής. Την ώρα που θα εναπόθεταν το φέρετρο μέσα στη γη, πλησίασε ο αντιπρόσωπος του κατακτητή να καταθέσει στεφάνι. Τότε, ο λογοτέχνης Γιώργος Κατσίμπαλης άρχισε να τραγουδά τον Εθνικό Ύμνο: «Σε γνωρίζω από την κόψη…». Ακολούθησε το συγκεντρωμένο πλήθος, «πρώτα δειλά –περιγράφει ο Κωνσταντίνος Τσάτσος– ύστερα η φωνή κατάκτησε όλον τον κόσμο, μυριόστομη. Ήταν η στιγμή η πιο συγκινητική. Ο κόσμος τραγουδούσε με πάθος. Κάποιος φώναξε Ζήτω η ελευθερία του πνεύματος. Αλλά ο κόσμος ήθελε ελευθερία σκέτη και φώναζε Ζήτω η Ελευθερία!».
ΛΥ-ΠΟ Σήμερα: 2 χρόνια χωρίς την Άλκη Ζέη
«ΣΠΙΤΙ! Παράξενη, όμορφη λέξη. ΠΑΩ ΣΠΙΤΙ! Δεν υπάρχει τίποτα πιο καλό από το να μπορείς να λες: ΠΑΩ ΣΠΙΤΙ, ΜΕ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ Η ΜΑΜΑ.»
(Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου)
Ποιός δεν θυμάται το περίφημο ΕΥ-ΠΟ και ΛΥ-ΠΟ από το «Καπλάνι της Βιτρίνας..»
ΛΥ ΠΟ λοιπόν σήμερα για όλους μας…
ΕΥ-ΠΟ που την γνωρίσαμε, που την διαβάσαμε και που θα υπάρχει μέσα μας για πολλά χρόνια ακόμα.
ΕΥ -ΠΟ που τα βιβλία της θα συνεχίσουν να διαβάζονται κι ας έχουν περάσει 59 χρόνια από εκείνο το μοναδικό Καπλάνι…
Ήρθες και πάλι τρελό Καρναβάλι!
Ήρθες και πάλι
τρελό καρναβάλι
παντού σκορπώντας
γέλια, χαρά
και τη ζωή την έχεις μεταβάλλει
σε πανηγύρια και ξεφωνητά.
Πηδάς και χορεύεις
τρως και μεθάς
παντού σκορπώντας
γέλια, χαρά
και πέφτουν επάνω σου
σαν τη βροχή
οι σερπαντίνες και τα κομφετί.
Τι είναι και πώς γιορτάζονται οι απόκριες;
Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από την Καθαρή Δευτέρα οπότε αρχίζει και η μεγάλη νηστεία της Σαρακοστής. Ονομάστηκαν έτσι επειδή, τη περίοδο αυτή, συνηθίζεται να μην τρώνε κρέας οι Χριστιανοί, δηλαδή «να απέχουν από κρέας». Ανάλογη με την ελληνική λέξη Αποκριά είναι και η λατινική λέξη καρναβάλι (Carneval,carnavale, από τις λέξεις<Carne=κρέας και Vale=περνάει).
Το κύριο γνώρισμα στις απόκριες είναι οι μεταμφιέσεις τις οποίες συναντάμε σε ολόκληρη την Ελλάδα, καθώς και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Το όνομα των μεταμφιεσμένων διαφέρει από τόπο σε τόπο: κουδουνάτοι, καμουζέλες, μούσκαροι, αλλά το κοινότερο είναι μασκαράδες και καρνάβαλοι, που προέρχεται από τις ιταλικές λέξεις maschera και carnevale.
Για να μάθετε περισσότερα, παρακολουθείστε το video που ακολουθεί.
Στην Ελλάδα υπάρχει πληθώρα από έθιμα που διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή. Πάμε μία βόλτα να δούμε πως γιορτάζονται οι Απόκριες στην Ελλάδα!
Από τα πιο γνωστά πανελλαδικά έθιμα, που διατηρούνται αυτούσια ως τις μέρες μας κατά τις απόκριες, είναι το γαϊτανάκι. Δεκατρία άτομα χρειάζονται γι’ αυτόν το χορό. Ο ένας κρατά ένα μεγάλο στύλο στο κέντρο, από την κορυφή του οποίου κρέμονται 12 μακριές κορδέλες, διαφορετικού χρώματος η καθεμιά. Οι κορδέλες αυτές λέγονται γαϊτάνια και δίνουν το όνομά τους στο έθιμο. Οι υπόλοιποι δώδεκα χορευτές κρατούν από ένα γαϊτάνι και χορεύουν σε ζευγάρια. Καθώς κινούνται γύρω από το στύλο, κάθε χορευτής εναλλάσσεται με το ταίρι του. Έτσι, πλέκουν τις κορδέλες πάνω του δημιουργώντας χρωματιστούς συνδυασμούς. Όταν πια οι κορδέλες τυλιχτούν στο στύλο και οι χορευτές χορεύουν όλο και πιο κοντά σε αυτόν, τότε ο χορός τελειώνει και το στολισμένο γαϊτανάκι μένει να θυμίζει το αποκριάτικο πνεύμα.
Σκύρος – Κουδουνοφόροι
Οι κυρίαρχες μορφές της Σκύρου για τις απόκριες είναι ο Γέρος, η Κορέλα και ο Φράγκος. Ο «γέρος» έχει καλυμμένο το πρόσωπό του με προβιά μικρού κατσικιού, φοράει μία χοντρή μαύρη κάπα και υφαντή βράκα και έχει στη μέση του 2-3 σειρές κουδούνια με μεγάλο βάρος. Η «κορέλα» είναι η ντάμα του ντυμένη με παραδοσιακά σκυριανά ρούχα και κυρίαρχο χρώμα το άσπρο ώστε να βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με το μαύρο χρώμα του «γέρου» και έχει και αυτή καλυμμένο το πρόσωπό της. Τα σοκάκια της Σκύρου γεμίζουν κάθε χρόνο στις Απόκριες από τους ήχους των κουδουνιών και το θέαμα είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Έθιμο πολλών χρόνων με διονυσιακές ρίζες, ο Γέρος και η Κορέλα υπενθυμίζουν μια φυσική καταστροφή που κατέστρεψε όλα τα κοπάδια του νησιού. Μετά από αυτήν την καταστροφή ένας βοσκός με τα κουδούνια των ζώων του γύρισε το χωριό για να πει το κακό νέο και στους υπόλοιπους.
Νάουσα – Γενίτσαροι και Μπούλες
Οι «Μπούλες» είναι ένα χορευτικό δρώμενο και αυτό γιατί κατά την διάρκεια της τέλεσής του απαιτείται χορευτική συμμετοχή από ομάδες ανθρώπων. Σε αυτό το έθιμο για να λάβει κανείς μέρος θα πρέπει να ακολουθήσει τους αυστηρούς κανόνες που θέτονται σχετικά με την συμπεριφορά, το δρομολόγιο και άλλες προκαθορισμένες προϋποθέσεις οι οποίες προκύπτουν από το αρχαίο τελετουργικό.
Ένας απαράβατος κανόνας του εθίμου που δεν αλλοιώθηκε όσα χρόνια κι αν πέρασαν είναι πως οι τελεστές του εθίμου είναι αυστηρά μόνο άντρες. Από τα πολύ παλιά χρόνια στα μπουλούκια έπαιρναν μέρος και μικρά αγόρια.
Το έθιμο ξεκινάει νωρίς το πρωί, την παραμονή της Κυριακής της Αποκριάς όπου κι αρχίζει το ντύσιμο. Αυτό συμβαίνει γιατί τ’ ασήμια που θα κοσμήσουν τα πανάκριβα υφάσματα πρέπει να ραφτούν ένα ένα πάνω σε ένα ειδικά σχεδιασμένο για την τελετή γιλέκο. Τελευταία προσθήκη για να ολοκληρωθεί η αμφίεση της Μπούλας είναι το περίτεχνο και συνάμα πολύπλοκο κεφαλοδέσιμο. Αυτό, τοποθετείται από ειδικό τεχνίτη, έτσι ώστε να δεθεί σωστά και σφιχτά για ν’ αντέξει στις μεγάλες διαδρομές που θα διανύσουν οι τελεστές και στους πολλούς και έντονους χορούς που απαιτεί η τέλεση του εθίμου.
Η φορεσιά για τις «Μπούλες» απαιτεί πολλά κοσμήματα κυρίως ασημένια γι’ αυτό και οι συμμετέχοντες στο έθιμο ξεκινούσαν την συλλογή τους τουλάχιστον τρεις μήνες πριν. Πολλά από τα ασημικά που συνοδεύουν την εντυπωσιακή αμφίεση είναι σπάνια, ανεκτίμητης αξίας οικογενειακά κειμήλια. Τα υφάσματα που αποτελούν την ενδυμασία της «Μπούλας» (νύφης) είναι πανάκριβα μέχρι και σήμερα γι’ αυτό και έραβαν μερικά μέρη της φορεσιάς και τα υπόλοιπα τα δανείζονταν από τελεστές του εθίμου προηγούμενων χρόνων.
Εντύπωση προκαλεί η παραδοσιακή μάσκα που ονομάζεται πρόσωπος ή προσωπίδα που είναι ίσως το σημαντικότερο εξάρτημα της φορεσιάς της νύφης αλλά και του άντρα που συμμετέχει στο έθιμο.
Νάξος – Κορδελάτοι
Οι Κορδελάτοι δεν είναι τίποτα περισσότερο από το αναπόσπαστο μέρος ενός περιοδεύοντος θιάσου. Ο θίασος αυτός αποτελείται από τον αρχηγό του, τον μπαϊρακτάρη, τους λεβέντες, νέους με στολή τσολιά που στην πλάτη τους κρέμονται πολύχρωμες κορδέλες και μαντήλια (κατ’ αναλογία ίσως με το γαϊτανάκι), τους ληστές, τους μοσκάρους και τέλος τα όργανα μαζί με τη σημαία, το μπαϊράκι.
Η προετοιμασία έχει ιδιαίτερη σημασία και οι επισκέψεις στα γειτονικά χωριά είναι μέρος της ιεροτελεστίας… Ηγείται της πομπής ο μπαϊρακτάρης, ένας μεγάλης ηλικίας άνδρας, ο οποίος κρατά το λάβαρο της Αποκριάς, κι από εκεί και πέρα η αντροπαρέα έχει και τα παραδοσιακά όργανα αλλά και μία …καραμπίνα. Και βέβαια ο σκοπός των επισκέψεων έχει ως στόχο νύφες και πολύ χορό… Μεταφέρει το αποκριάτικο κλίμα με τα γλέντια και τους χορούς, να διασκεδάσει δηλαδή τους κατοίκους των χωριών.
Άμφισσα, Γαλαξίδι – Αλευροπόλεμος
Το έθιμο των αλευρομουτζουρωμάτων κρατάει αιώνες, καθώς η απαρχή του είναι δύσκολο να εντοπιστεί.
Ο «αλευροπόλεμος», αλευρομουτζουρώματα στο Γαλαξίδι ξεκινούν το απομεσήμερο της Καθαράς Δευτέρας και είναι η κορύφωση των εορτών της Αποκριάς. Μικροί και μεγάλοι, νέοι και… μεγαλύτεροι, καλυμμένοι με τις ολόσωμες φόρμες, μάσκες, μαντήλια, καπέλα και τα σακιά με τα «πολεμοφόδια» στα χέρια κατεβαίνουν τα στενά δρομάκια του Γαλαξιδίου, πετώντας ο ένας στον άλλο αλεύρι και χαρτοπόλεμο, μέχρι να γίνουν όλοι και όλα πολύχρωμοι! Δεν υπάρχουν γνωστοί και άγνωστοι εδώ, στα αλευρομουτζουρώματα είναι όλοι μια παρέα!
Προορισμός το λιμάνι, όπου η «μάχη» κορυφώνεται μέχρι το βράδυ, που οι κατάκοποι «πολεμιστές» μετακινούνται προς τα αυτοσχέδια γλέντια στις πλατείες και τα στενά. Η μουσική στα αλευρομουτζουρώματα βέβαια δεν σταματάει λεπτό κι εκτός από τα γνωστά καρναβαλικά, εδώ κυρίαρχο ρόλο έχουν οι κουδούνες, καραμούζες και νταούλια συνοδεύουν το κομβόι, ενώ ανάμεσα στους συμμετέχοντες, θα δείτε και ξεχαρβαλωμένα, βαμμένα αυτοκίνητα, τα «άρματα», που τους μεταφέρουν! Τα αλευρομουτζουρώματα δεν σταματούν αν δεν βαφτεί το λιμάνι, ακόμα και η θάλασσα δηλαδή, πολύχρωμο, όπως και όλοι όσοι βρίσκονται εδώ.
Κοζάνη – Φανοί
Ένα ζωντανό έθιμο που στηρίζεται στην αυθόρμητη συμμετοχή των κατοίκων, αναβιώνοντας μια παράδοση, οι ρίζες της οποίας χάνονται στα βάθη του χρόνου. Γλέντι και ξεφάντωμα με φαγητό, κρασί, χορό, τραγούδι και αθυροστομία χωρίς όρια είναι τα χαρακτηριστικά των εκδηλώσεων.
Οι «Φανοί» είναι μεγάλες φωτιές που ανάβουν στις διάφορες γειτονιές της Κοζάνης και οι ντόπιοι τραγουδούν αποκριάτικα τραγούδια (στο τοπικό ιδίωμα), που σατιρίζουν καταστάσεις και πρόσωπα. Κατά τη διάρκεια της Αποκριάς, κάθε μέρα μια γειτονιά ανάβει τον δικό της «Φανό». Το βράδυ της Κυριακής (της Μεγάλης Αποκριάς) ανάβουν όλοι οι «Φανοί» σ’ όλες τις γειτονιές και η πόλη ζει ένα ξέφρενο παραδοσιακό γλέντι ως το πρωί.
Ιωάννινα – Τζαμάλες
«Τζαμάλες», κατά το τοπικό ιδίωμα, ονομάζονται οι μεγάλες αποκριάτικες φωτιές που ανάβουν κάθε χρόνο σε διαφορετικές συνοικίες της πόλης των Ιωαννίνων την τελευταία Κυριακή πριν την αρχή της Σαρακοστής. Γύρω τους στήνεται κάθε χρόνο γλέντι με πολύ χορό και κρασί που κρατά μέχρι τα ξημερώματα. Το έθιμο υπάρχει από τον 19ο αιώνα και αναβιώνεται κάθε χρόνο από το λαό καθώς θεωρείται ως καθαρτήριο για να ανοίξει καλά η νέα χρονική περίοδος, δηλαδή αυτή που θα έρθει μετά τον Χειμώνα.
Ζάκυνθος – Κηδεία της Μάσκας
Ένας παραδοσιακός ντελάλης γυρίζει το νησί και διαλαλεί το πρόγραμμα του καρναβαλιού. Τις απόκριες στη Ζάκυνθο διοργανώνονται χοροί, παρελάσεις και άλλα δρώμενα. Τις Κυριακές των Απόκρεω και της Τυρινής γίνεται η περιφορά του Καρνάβαλου με συνοδεία αρμάτων από όλες τις περιοχές του νησιού. Οι εκδηλώσεις κλείνουν με την πολύ διασκεδαστική «Κηδεία της Μάσκας». Πρόκειται για μια αναπαράσταση – παρωδία κηδείας με πολύ γέλιο. Εκεί, τη θέση του νεκρού παίρνει ο Καρνάβαλος, ενώ ακολουθούν οι θλιμμένοι συγγενείς, με απερίγραπτη εξέλιξη. Το καρναβάλι δεν περιορίζεται μόνο στην πόλη, αλλά μεταφέρεται και σ’ όλα τα χωριά του νησιού. Η πομπή καταλήγει στο λιμάνι όπου ο Βασιλιάς Καρνάβαλος καίγεται με το φέρετρο του ανοιχτά στο πέλαγος με πυροτεχνήματα και φωτισμένες γόνδολες να περιβάλλουν τη μεγαλειώδη κηδεία.
Διδυμότειχο – Το έθιμο του «Μπέη»
Στα χρόνια της τουρκοκρατίας υπήρχαν πολλοί Τούρκοι με μεγάλες περιουσίες που οι κάτοικοι τους ονόμαζαν «Μπέηδες». Οι Τούρκοι δεν επέτρεπαν στους Έλληνες να συγκεντρώνονται και να μιλάνε ελεύθερα. Μετά από προσπάθειες, τους επέτρεπαν να συγκεντρώνονται την Αποκριά, να μιλούν ελεύθερα και να λύνουν τα προβλήματά τους. Σιγά-σιγά μπορούσαν να σατιρίζουν τους Τούρκους και να τους πειράζουν, μόνο εκείνη τη μέρα. Το έθιμο συνεχίστηκε και μετά την απελευθέρωση γινόταν σαν γιορτή για την απελευθέρωση από την εκμετάλλευση των Τούρκων. Κράτησε, και με τα χρόνια αύξησε το σατιρικό και περιπαικτικό χαρακτήρα του.
Το έθιμο του «Μπέη», περιέχει διονυσιακά στοιχεία και έχει σατιρικό χαρακτήρα. Το ντύσιμο σχεδόν όλων των προσώπων βασίζεται σε ρούχα παλαιότερων εποχών και στον αυτοσχεδιασμό. Αφού τελειώσει η «γύρα» του μπέη, γίνεται αναπαράσταση των τοπικών εργασιών (όργωμα, θερισμός) από τους γεωργούς. Ακολουθεί γαϊδουροδρομία και ρωμαϊκή πάλη. Μετά την ολοκλήρωση της ρωμαϊκής πάλης, ο κόσμος μαζεύεται στις ταβέρνες. Εκεί, μαζί με το προσωπικό του Μπέη πίνει και διασκεδάζει με παραδοσιακά όργανα της περιοχής.
Καστοριά – Μπουμπούνες
Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, στις πλατείες της Καστοριάς και στα χωριά στήνονται μεγάλες φωτιές, τηρώντας ένα προχριστιανικό έθιμο που ακούει στο όνομα Μπουμπούνες. Γύρω από την αναμμένη μπουμπούνα, οι παρευρισκόμενοι πίνουν και γεύονται εδέσματα της μέρας της Αποκριάς, που καταναλώνονται εν όψει της Καθαράς Δευτέρας. Λαϊκές ορχήστρες παίζουν τοπικούς παραδοσιακούς σκοπούς και ακολουθεί χορός μέχρι να σβήσει η μπουμπούνα και να πάρει μαζί της τα κακά πνεύματα. Έτσι, ο εξαγνισμός της Σαρακοστής να ξεκινήσει χωρίς αυτά.
Στα σπίτια τηρούν το έθιμο του «Χάσκαρη». Μετά το βραδινό φαγητό διασκεδάζουν όλοι με τις προσπάθειες που καταβάλουν όλα τα μέλη της οικογένειας για να “πιάσουν” με το στόμα ολάνοιχτο το βρασμένο αυγό. Αυτό το αυγό τους προσφέρεται με τη βοήθεια ενός ξύλινου ραβδιού και μιας κλωστής στην οποία δένεται το αυγό. Ο συμβολισμός του χάσκαρη έχει να κάνει με τη σαρακοστή. Με αυγό κλείνει το στόμα για την νηστεία, με αυγό ανοίγει ξανά το βράδυ της ανάστασης.
Σέρρες – Το έθιμο του «Μπαμπόγερου»
Την Κυριακή της Τυρινής και την Καθαρά Δευτέρα, στο χωριό Φλάμπουρο αναβιώνει το έθιμο του Μπαμπόγερου. Ο Μπαμπόγερος συμβολίζει το καλό και την υγεία. Η εμφάνισή του είναι ξεχωριστή και παράλληλα τρομακτική. Είναι ντυμένος με μαύρα ή καφέ δέρματα αιγοπροβάτων και από τη μέση του κρέμονται διαφορετικού μήκους κουδούνια. Διακρίνονται μόνο τα μάτια του, αφού στο κεφάλι του φοράει ένα μαύρο καπέλο. Είναι ένα μυτερό καπέλο περίπου τριών μέτρων, στολισμένο με χάντρες, κορδέλες και μαντήλια. Νωρίς το πρωί, ο Μπαμπόγερος, αφού πάρει την ευλογία της μάνας του, κατευθύνεται στην εκκλησία για να πάρει τη χάρη της Αγίας Άννας. Στη συνέχεια επισκέπτεται κάθε σπίτι του χωριού με σκοπό να σκορπίσει το κακό και να φέρει τύχη και υγεία.
Το έθιμο του Μπαμπόγερου ολοκληρώνεται την Καθαρά Δευτέρα, με ένα μεγάλο γλέντι, που στήνεται στην πλατεία του χωριού. Δίνεται έτσι στους επισκέπτες η ευκαιρία να θαυμάσουν τον περίτεχνο και μοναδικό χορό των Μπαμπόγερων, αλλά και την ευκαιρία να δοκιμάσουν νηστίσιμα εδέσματα.
Αμοργός
Στην Αμοργό οι Απόκριες έχουν διαφορετική γεύση, εκεί αναβιώνει το έθιμο του καπετάνιου! Το πρωί της Τυρινής οι νέοι, ντυμένοι με βράκες με ζωνάρι στη μέση, με τραγιάσκες και παραδοσιακά γιλέκα διακοσμημένα χιαστί με χρωματιστές κορδέλες, παίρνουν τον δρόμο για την εκκλησία της Παναγίας την Επανοχωριανής. Οι νέοι αυτοί συνοδεύονται από οργανοπαίχτες που τραγουδούν μαντινάδες και τον «Αποκριανό»: «Πέρασαν οι αποκριές πάνε και οι τυρινάδες… Ένα αντίστοιχο έθιμο αναβιώνει και στη Σέριφο την Κυριακή της Τυρινής.
Σκόπελος
Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς άντρες ντυμένοι με πρόχειρα ρούχα κρατούν στα χέρια τους ένα καΐκι κατασκευασμένο από καλάμια και ξύλα, την «Τράτα». Οι τραταραίοι (το πλήρωμα) όλοι με ένα σταυρό από λουλάκι στο μέτωπο και στα μάγουλα γυρνούν όλη την πόλη χορεύοντας και τραγουδώντας άσεμνα τραγούδια και μερικές φορές ρίχνουν και δίχτυα, στα οποία πιάνονται οι περαστικοί. Το μπουλούκι που ακολουθεί την τράτα με τους “τραταραίους” αποτελείται από κάθε λογής μασκαρεμένους. Εκείνοι τραγουδούν, χορεύουν και πίνουν ενώ κατά το σούρουπο η πορεία αυτή καταλήγει στην παραλία όπου και θα “φουντάρουν” στη θάλασσα την τράτα τους. Το γλέντι και οι χοροί θα συνεχίσουν στα σπίτια μέχρι τις πρωινές ώρες. Πρόκειται για έθιμο που αναπαριστά τους κουρσάρους που παλιότερα λυμαίνονταν τα αιγαιοπελαγίτικα νησιά και αποτελούσαν τον φόβο και τον τρόμο των κατοίκων.
Μυτιλήνη – Οι Κουδουνάτοι
Το έθιμο των κουδουνάτων αναβιώνει κάθε χρόνο στην γραφική Λέσβο, κυρίως στο χωριό Μεσότοπο του Δήμου Ερεσού. Οι «Κουδουνάτοι» συμβολίζουν τις ψυχές πεθαμένων, που έχουν το χάρισμα να γονιμοποιούν τη γη. Οι νέοι συγκεντρώνονται στην αυλή ενός σπιτιού όπου οι ηλικιωμένοι τους τοποθετούν κουδούνια που ζυγίζουν πάνω από 20 κιλά.
Μεθώνη – Του Κουτρούλη ο Γάμος
Σάτιρα και χιούμορ σε ένα από τα πιο ξεκαρδιστικά έθιμα του ελληνικού καρναβαλιού. Η ιστορία αρχίζει όταν ο τελευταίος Έλληνας ιππότης ο Ιωάννης Κουτρούλης ερωτεύθηκε μια ντόπια, που όμως ήταν παντρεμένη. Εκείνος την έκλεψε και αποφάσισε να συγκατοικήσει μαζί της, γεγονός που προκάλεσε τον αφορισμό της γυναίκας από την Εκκλησία. Η αναβίωση του εθίμου βασίστηκε στη θέληση των κατοίκων της Μεθώνης να γιορτάζουν τα κούλουμα στον εσωτερικό χώρο του κάστρου. Κάθε χρόνο οι διάλογοι εμπλουτίζονται με θέματα από την επικαιρότητα για να αντικατοπτρίζεται το πνεύμα του εθίμου.
Ξάνθη και Πάτρα – Καρναβάλι
Οι δύο επίσημα καρναβαλικές πόλεις της Ελλάδας εγγυώνται αξέχαστες αποκριές με πολύχρωμες παρελάσεις!
Στην Πάτρα γίνεται το μεγαλύτερο καρναβάλι της Ελλάδας με διάρκεια δύο μηνών και την τελευταία Κυριακή της αποκριάς γίνεται παρέλαση αρμάτων με επικεφαλής το ομοίωμα του θεού της αποκριάς του «Καρνάβαλου» και ακολουθία διάφορων άλλων έξυπνων μασκαρεμάτων, με τη συμμετοχή 40.000 καρναβαλιστών, και πλήθους επισκεπτών.
Δείτε στο χάρτη της Ελλάδας τα έθιμα της Αποκριάς!
Διάσημα καρναβάλια στον κόσμο
Μόνον οι Καθολικοί και οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί γνωρίζουν τις απόκριες, ενώ στην προτεσταντική βόρεια Ευρώπη δεν υπάρχουν.
Το Καρναβάλι της Βενετίας με ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων και καταβολές που αντλούνται από τα ρωμαϊκά Saturnalia και τις ελληνικές διονυσιακές γιορτές, δεν θεωρείται άδικα ένα από τα μακροβιότερα καρναβάλια του κόσμου…
Το Καρναβάλι της Βενετίας θεωρείται ότι ξεκίνησε το 1162 μετά από μάχη της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας με τον πατριάρχη Ουλρίκο ντι Τρεβέν. Για να γιορτάσει τη νίκη, ο κόσμος άρχισε να συγκεντρώνεται και να χορεύει στην Πλατεία του Αγίου Μάρκου. Κατά την περίοδο της Αναγέννησης, το καρναβάλι έγινε επίσημος θεσμός και οι μπαρόκ μεταμφιέσεις θεωρήθηκαν ένας τρόπος επίδειξης του γοήτρου της Βενετίας. Το 1797 το καρναβάλι απαγορεύτηκε από τον βασιλιά της Αυστρίας και οι μάσκες θεωρήθηκαν παράνομες. Επανήλθε μετά από σχεδόν δυο αιώνες, το 1979, και μετατράπηκε στην πιο φαντασμαγορική γιορτή της πόλης.
Κατά το διάστημα του καρναβαλιού, επισκέπτες από κάθε γωνιά του κόσμου συρρέουν στην πόλη για να απολαύσουν το μοναδικό θέαμα. Υπολογίζεται ότι περίπου 3 εκατομμύρια επισκέπτονται τη «Γαληνοτάτη» τη συγκεκριμένη περίοδο.
Βραζιλία
Οι μέρες του Καρναβαλιού στην «ωραία Βραζιλία» διακρίνονται για το απροσποίητο κέφι, την αυθόρμητη ζωντάνια και τη μεταδοτική θετική τους ενέργεια που, σε συνδυασμό με τη φιλόξενη ιδιοσυγκρασία του λαού της, προσφέρουν ένα αξέχαστο υπερθέαμα – πρόκληση σε όλες τις αισθήσεις.
Το Καρναβάλι του Ρίο ντε Τζανέιρο θεωρείται το μεγαλύτερο του κόσμου και πολυπληθέστερο σε μια φαντασμαγορική κάθε φορά παρουσίαση όπου συνδυάζεται με παραδοσιακούς ξέφρενους χορούς όπως η Σάμπα.
Όπου κι αν επιλέξετε να γιορτάσετε τις φετεινές Αποκριές, σας ευχόμαστε να περάσετε όμορφα, με άφθονο γέλιο, χορό και τραγούδι!
Τα «βιβλία σε ρόδες» ήρθαν στο Σχολείο μας!
Υπάρχουν κάποια βιβλία αεικίνητα, που δεν τους αρέσει να περιμένουν υπομονετικά σε ένα ράφι βιβλιοθήκης να τα διαλέξουν και να τα διαβάσουν. Κάποια βιβλία ταξιδιάρικα, που θέλουν να τρυπώσουν σε πολλές παιδικές αγκαλιές, να γνωρίσουν κάθε ελληνικό σχολείο όσο απομακρυσμένο κι αν είναι, να προσφέρουν χαρά, γνώσεις και συγκινήσεις σε όσο το δυνατόν περισσότερους μικρούς αναγνώστες γίνεται!
Πώς το καταφέρνουν αυτό; Ετοιμάζουν τη μικρή, μπλέ βαλίτσα τους με τα ροδάκια και ξεκινούν τα ταξίδια! Ένα ταξίδι κάθε μήνα σε φιλόξενα σχολεία που τα αναζήτησαν και τα περιμένουν με ανυπομονησία.. Οι θεματικές ενότητες πολλές: Γιά όλα τα γούστα και τα ενδιαφέροντα. Ταξιδεύουν τα βιβλία σε ρόδες, ταξιδεύουν και τα παιδιά μαζί τους. Κι όταν οι μέρες περάσουν, βάζουν πανιά για καινούρια ταξίδια, για νέες αναγνωστικές διαδρομές!
Μια τέτοια βαλίτσα φιλοξενήσαμε κι εμείς το Δεκέμβριο στο Σχολείο μας. Δεν ήταν η πρώτη φορά που μας είχε επισκεφθεί. Ανταποκρίνεται πάντα πρόθυμα στο κάλεσμα μας. Κι εμείς την υποδεχόμαστε με την ίδια χαρά και ενθουσιασμό!
Η θεματική ενότητα που επιλέξαμε αυτή τη φορά είχε τον τίτλο: «Oι φίλοι μου κι εγώ»! Ένα θέμα «πρώτης γραμμής» για τα παιδιά αυτής της ηλικίας, ευαίσθητο αλλά και δύσκολο, αγαπησιάρικο αλλά και στενάχωρο. Γιατί πολλές φορές οι ήρωες της κάθε ιστορίας έχουν προβλήματα που πονάνε και δεν συζητιούνται εύκολα: φτώχεια, ορφάνια, αρρώστια, απώλεια, θάνατος, πόλεμος, μετανάστευση, μοναξιά. Ο σάκος αυτός έγινε για να δώσει στα παιδιά την ευκαιρία να εκφράσουν τα συναισθήματά τους μέσα στην ασφάλεια και τη ζεστασιά που προσφέρει μια κοινότητα αναγνωστών.
Ενδεικτικά ακολουθούν κάποιες φωτογραφίες από τη «διαδρομή» της βαλίτσας με ρόδες στο σχολείο μας!
Το ταξίδι αυτό τελείωσε με μια ευχή: Kαλοτάξιδα να είναι πάντα τα βιβλία σε ρόδες και του χρόνου με το καλό, ούριος άνεμος να τα φέρει ξανά κοντά μας!
* Για περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα ΒΙΒΛΙΑ ΣΕ ΡΟΔΕΣ πατήστε εδώ.
Διδώ Σωτηρίου
Διδώ Σωτηρίου | Κιρκιντζές Αϊδινίου, 18 Φεβρουαρίου 1909 – Αθήνα, 23 Σεπτεμβρίου 2004 |
«…τόσα φαρμάκια, τόση συφορά κι εμένα ο νους να γυρίσει θέλει πίσω στα παλιά! Να‘ ταν, λέει, ψέμα όλα όσα περάσαμε και να γυρίζαμε τώρα δα στη γη μας, στους μπαξέδες μας, στα δάση μας με τις καρδερίνες, τις κάργες και τα πετροκοτσύφια, στα περιβολάκια μας με τις μαντζουράνες και τις ανθισμένες κερασιές, στα πανηγύρια μας με τις όμορφες… Αντάρτη του Κιορ Μεμέτ, χαιρέτα μου τη γη όπου μας γέννησε… Ας μη μας κρατάει κάκια που την ποτίσαμε με αίμα… Ανάθεμα στους αίτιους!»
Ενα χρόνο μετά τον θάνατό της, ένας σύλλογος με έδρα στη Μυτιλήνη που λέγεται Ειρήνη στο Αιγαίο και έχει μέλη και Τούρκους, με κάλεσαν και πήγαμε μαζί με άλλους στον Κιρκιντζέ, όπου διαδραματίζονται τα «Ματωμένα Χώματα».
Καθώς πηγαίναμε, που ήταν πολλές ώρες με το λεωφορείο, είδαμε σε μια γέφυρα επάνω σε μια γιγαντοαφίσσα τη Διδώ με το μπερεδάκι της να χαμογελάει. Μου φάνηκε σαν να με καλωσόριζε. Στον Κιρκιντζέ, μας μοίρασαν λουκουμάδες, συνήθεια που έχουν οι Τούρκοι αντί για κόλυβα.
Η διερμηνέας με παρουσίασε ως ανιψιά της Διδώς. Με αγκάλιαζαν, με φιλούσαν και μου έλεγαν μια φράση που δεν καταλάβαινα. Η διερμηνέας μου το είπε: «Ανάθεμα στους αίτιους», όπως τελειώνουν τα «Ματωμένα Χώματα». Σε αυτή τη μικρή πόλη, κάτι ανάμεσα σε πόλη και χωριό, όλοι οι άνθρωποι στον δρόμο μας αγκάλιαζαν, έκλαιγαν και μιλούσαν για τη Διδώ. Κατάλαβα πολλά.”
Προσφυγοπούλα το 1922 ,ανατράφηκε από τους πλούσιους θείους της, Μαρίτσα και Γιώργο Νικητόπουλο. Στην Αθήνα τελείωσε τις εγκύκλιες σπουδές , πήρε δίπλωμα καθηγήτριας γαλλικών και για λίγους μήνες παρακολούθησε μαθήματα Λογοτεχνίας στη Σορβόννη. Ασχολείται επαγγελματικά με τη δημοσιογραφία από το 1937. Στην περίοδο της κατοχής δούλεψε στον παράνομο Τύπο ως ειδικευμένη στη διεθνή πολιτική.
Το πρώτο της βιβλίο «Οι νεκροί περιμένουν» αναφέρεται στα γεγονότα της Μικρασιατικής καταστροφής και κυκλοφορεί το 1959. Τα «Ματωμένα χώματα» το 1969, είναι μια τοιχογραφία της μικρασιατικής τραγωδίας μέσα από τις περιπέτειες του Μανώλη Αξιώτη, ενός απλού αγρότη από τον Κιρκιντζέ. Στη Μ. Ασία αναφέρεται και το δοκίμιό της «Η Μικρασιατική καταστροφή και η στρατηγική του ιμπεριαλισμού στην Ανατολική Μεσόγειο» (1975).
Τα περισσότερα έργα της μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες και αλλεπάλληλες εκδόσεις. Η Διδώ Σωτηρίου αγαπήθηκε όσο λίγοι από τους συγγραφείς της γενιάς της. Βραβεύτηκε από πολλούς φορείς του πνεύματος του τόπου μας: Βραβείο Ιπεκτσί (1983), Ειδικό Κρατικό Βραβείο (1989), Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών (1990) και βραβείο της Ένωσης Σμυρναίων. Της απονεμήθηκε επίσης το παράσημο του Ταξιάρχη του Φοίνικα από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο (1996) και το παράσημο του Αξιωματικού του Τάγματος της Αξίας από τον Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας Ζακ Σιράκ.
Στις 23 Σεπτεμβρίου 2004 πετάει για την αιωνιότητα στα 95 της χρόνια. Κηδεύτηκε δημοσία δαπάνη παρουσία εκπροσώπων του πολιτικού κόσμου και συναδέλφων πεζογράφων και ποιητών.
Νίκος Καζαντζάκης
| Νίκος Καζαντζάκης | 18 Φεβρουαρίου 1883 – 26 Οκτωβρίου 1957 |
«Αυτό θα πει άνθρωπος: να πονάς, ν’ αδικιέσαι, να παλεύεις και να μην το βάνεις κάτω! Αν ήταν να με ρωτούσαν ποιος δρόμος πάει στον ουρανό, θ’ απαντούσα: ο πιο δύσκολος.
Η βιβλιοθήκη μας
Θα μας βρείτε και στο Facebook
