Της Ελένης Μπετεινάκη

Γιατί φέρνει αλήθεια ένας λαγός τα αυγά το Πάσχα σε πολλές χώρες του κόσμου; 

Πως ξεκίνησε τούτο το έθιμο και πόσο παλιό είναι; 

Τι συμβολίζει ο “πασχαλινός” λαγός; 

Πως γεννήθηκε ο σοκολατένιος λαγός και πως επικράτησε ως τις μέρες μας; 

Αυτά κι αλλά πολλά μας αφηγείται η Ελένη Μπετεινάκη με συντροφιά τον Πέτρο έναν λαγό που λατρεύει το κόκκινο χρώμα!

-Έθιμα που  έχουν τις ρίζες τους στον Μεσαίωνα:

Τότε, η Μεγάλη Πέμπτη, ήταν και η τελευταία μέρα του τρέχοντος οικονομικού έτους. Έτσι οι ακτήμονες αγρότες έπρεπε την ημέρα αυτή να αποδώσουν στους γαιοκτήμονες έντοκα το ενοίκιο για τη γη που χρησιμοποιούσαν, πράγμα που τις περισσότερες φορές γινόταν σε είδος δηλαδή με τρόφιμα. Επειδή λόγω της νηστείας που είχε προηγηθεί είχαν μαζευτεί πολλά αυγά, οι αγρότες τα έβραζαν και πλήρωναν με αυτά τους τόκους. Μαζί με τα αυγά έδιναν πολλές φορές στους γαιοκτήμονες αφέντες τους και λαγούς, που είχαν σκοτώσει σαν κυνήγι στα χωράφια τους. Έτσι προέκυψε ο συνδυασμός «αυγά και λαγός», ο οποίος εδραιώθηκε με τον καιρό στη συνείδηση των ανθρώπων.

Τον 17ο αιώνα οι ενήλικες άρχισαν να διηγούνται στα παιδιά πως τα αυγά τα έφερνε …”ο πασχαλινός λαγός”. Ωστόσο για ένα μεγάλο διάστημα ο λαγός δεν ήταν ο μοναδικός προμηθευτής αυγών. Ανταγωνιστές του ήταν οι αλεπούδες, οι πελαργοί και οι γερανοί.

Όλα αυτά τελείωσαν βέβαια οριστικά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν ήρθε η σειρά των σοκολατοποιιών  ν’ ανακαλύψουν το ζωάκι με τα μεγάλα αυτιά και τα στρογγυλά μάτια. Παρήγαγαν λοιπόν την περίοδο του Πάσχα μόνο σοκολατένιους λαγούς, φροντίζοντας ώστε μέχρι σήμερα τα αυγά να τα φέρνει ποιος άλλος; Ο λαγός!

Ο λαγός συμβολίζει στον χριστιανισμό την σβελτάδα, την εγρήγορση, την τύχη, την γονιμότητα. Έτσι την Κυριακή του γερμανικού Πάσχα είναι αυτός που φέρνει τα σοκολατένια αυγά, παλαιότερα ζωγραφισμένα ή απλώς βαμμένα με κόκκινη ή μπλε μπογιά. Σε ορισμένες περιοχές της Γερμανίας τα πασχαλινά αυγά και ασφαλώς και τα σοκολατένια τα φέρνει η αλεπού (Βεστφαλία), σε άλλες ο πελαργός (Θουριγγία) και σε άλλες ο πετεινός (Βοημία).

Την Κυριακή του Πάσχα λοιπόν  διαδραματίζονται περίεργες σκηνές: Σε διαμερίσματα, σπίτια και κήπους μικρά παιδιά τρέχουν ενθουσιασμένα πάνω-κάτω, σπρώχνουν έπιπλα, κοιτάνε κάτω από τα μαξιλάρια των καναπέδων ή ψάχνουν πίσω από δέντρα και μέσα σε θάμνους. Γιατί; Επειδή το Πάσχα ο κόσμος στη Γερμανία ψάχνει στις πιο απίθανες γωνιές και κρυψώνες για χρωματιστά αυγά, τα οποία έφερε και έκρυψε την προηγούμενη νύχτα ο «πασχαλινός λαγός».

– Πασχαλινά plexi glass αυγά διακοσμημένα από παιδικά χεράκια με ανεξίτηλους μαρκαδόρους:

–Αυγά από φελιζόλ διακοσμημένα με ανεξίτηλους μαρκαδόρους, εμπνευσμένα από τη Γιαπωνέζα καλλιτέχνη Yayoi Kusama και τον Ρώσο ζωγράφο Vassily Kandinski!

-Βάψιμο αυγών με την τεχνική “Διάχυσης χρωμάτων”. Τα παιδιά ζωγραφίζουν ελεύθερα σε απορροφητικό χαρτί κουζίνας με μαρκαδόρους ή τέμπερες. Τυλίγουν το χαρτί στο αυγό τους και το βουτάνε σε νερό ώστε τα χρώματα να μεταφερθούν-τυπωθούν στο αυγό τους:

-Βάφοντας τα αυγά μας με παραδοσιακό τρόπο μεταμορφώθηκαν σε πασχαλίτσες:

-Ζωγραφίσαμε όμως και χάρτινα αυγά-βιβλία με τα γεγονότα του Πάσχα για την κάθε ημέρα της Μ. Εβδομάδας:

–“Κλικάρια, τα πασχαλινά κεριά των μελισσοκόμων της Νικήτης”

Η Νικήτη-Χαλκιδικής  χαρακτηρίζεται ως το κέντρο της μελισσοκομίας στη χώρα, ίσως και το πρώτο μελισσοκομικό χωριό στα Βαλκάνια.

Από τα πολύ παλιά χρόνια και όταν το μέλι ήταν σε μεγάλη αφθονία, οι μελισσοκόμοι της περιοχής, προκειμένου να αξιοποιήσουν το αποθηκευμένο μέλι τους, κατασκεύαζαν την περίοδο του Πάσχα το δικό τους κερί. Ήταν το κλικάρι, ένα στριφογυριστό- κυκλικό  κεράκι που μοιάζει με σαλιγκάρι, μήκους περίπου 1μ.από 100% φυσικό κερί μέλισσας και κατασκευάζεται μόνο εκεί.

Για την κατασκευή των κλικαριών σήμερα χρησιμοποιείται ένα αυτοματοποιημένο μηχάνημα ενώ παλαιότερα, διαδικασία αυτή ήταν χειρωνακτική. Το κερί για τα κλικάρια μοιάζει με τις λαμπάδες που είναι για τα τάματα.

Τα κλικάρια κατασκευάζονται και χρησιμοποιούνται από τους πιστούς μόνο τη Μ. Πέμπτη στην εκκλησία στα Δώδεκα Ευαγγέλια και τη Μ. Παρασκευή το πρωί στην ανάγνωση των Ευαγγελίων και το βράδυ στην Περιφορά του Επιταφίου, καθώς έχουν συνδεθεί με το πένθος και τη Σταύρωση του Χριστού μας.

Το νηπιαγωγείο μας επισκέφτηκε  η συνταξιούχος  δασκάλα κα Αγγελίνα Κρικελίκου, Νικητιανή στην καταγωγή, η οποία μας μίλησε για το έθιμο αυτό και συνέδραμε στην προσπάθεια μας να κατασκευάσουμε τα δικά μας ” κλικάρια”, αλλά με πηλό. Προσθέσαμε και ψεύτικο φιτίλι, ώστε να μοιάζουν με τα πραγματικά: