-Γλωσσική άσκηση οπτικής αναγνώρισης:

                

 

-Η «κυρα Σαρακοστή» στην τάξη. Ατομική (χάρτινη) και ομαδική (κολλητική) εργασία των παιδιών, που κατά ομάδες, κολλάνε στην ποδιά της νηστίσιμες τροφές (όσπρια, ζυμαρικά και ρύζι), για να την στολίσουν (2023):

  

 

  

  

-Σχετικά διαδικτυακά παιχνίδια στην τάξη:

   

 

Τι είναι η λαγάνα;

Η λαγάνα είναι ο άζυμος άρτος (ψωμί), ο οποίος φτιάχνεται με παραδοσιακό τρόπο στην Ελλάδα μόνο μια μέρα του χρόνου, την Καθαρή Δευτέρα, ενώ το όνομά της προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό «λάγανον», μια πλακωτή ζύμη που παρασκευάζεται από αλεύρι και νερό και σηματοδοτεί την έναρξη της νηστείας της Μεγάλης Σαρακοστής.

                                   

Η ιστορία της λαγάνας

Η ιστορία της λαγάνας ξεκινάει από την αρχαιότητα και φτάνει μέχρι τις μέρες μας. Ο Αριστοφάνης την αναφέρει στις «Εκκλησιάζουσες» αλλά και ο Οράτιος στα κείμενά του αναφέρει ότι η λαγάνα είναι «Το γλύκισμα των φτωχών».

Το έθιμο της λαγάνας δεν άλλαξε σχεδόν καθόλου ανά τους αιώνες και καταναλώνεται κατά το έθιμο πάντα την Καθαρά Δευτέρα, που είναι η πρώτη μέρα της Σαρακοστής.

Το όνομα «Καθαρά» προήλθε από μια συνήθεια που είχαν οι νοικοκυρές το πρωί της ημέρας αυτής, να καθαρίζουν σχολαστικά με αλισίβα, δηλαδή ζεστό νερό και στάχτη, όλα τα μαγειρικά σκεύη. Στη συνέχεια τα κρεμούσαν στη θέση τους όπου και παρέμεναν αχρησιμοποίητα μέχρι να λήξει η νηστεία της Σαρακοστής.

Η Καθαρά Δευτέρα είναι η αρχή μιας σημαντικής περιόδου για την Ορθόδοξη Εκκλησία, τη Σαρακοστή, δηλαδή την προετοιμασία για το Πάσχα που συνδυάζεται με νηστεία. Έτσι η πρώτη βδομάδα της Σαρακοστής ονομάζεται Καθαρά Εβδομάδα και δίνει το χρόνο στο πιστό να εξαγνιστεί (δηλαδή να «καθαριστεί») και να προετοιμαστεί για το Πάσχα. Παράλληλα, η λαγάνα, που είναι ένα ψωμί άζυμο, δηλαδή φτιάχνεται χωρίς προζύμι, συμβολίζει τη βοήθεια που προσέφερε ο Θεός στους Ισραηλίτες με τα «άζυμα» και τους οδήγησε στη Έξοδο από την Αίγυπτο.

Από την Καθαρά Δευτέρα προετοιμάζεται ο άνθρωπος μετά τις εορτές και την καλοφαγία των Απόκρεων, να καθαρίσει την ψυχή και το σώμα του για να φτάσει στο τέρμα δηλ. στο Πάσχα και να αναστηθεί ξανά με την Ανάσταση του Κυρίου.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η λαγάνα που έχει το σχή­μα της «κυρα-Σαρακοστής», που παριστάνει μια μακριά γυναίκα που έχει ένα σταυρό στο κεφάλι, δεν έχει στόμα γιατί είναι όλο νηστεία. Τα χέρια της είναι σταυρωμένα για τις προσευχές, έχει επτά πόδια που συμβολίζουν τις επτά εβδομάδες της νηστείας.

Έθιμο που συνηθιζόταν για να μετρούν το χρόνο κατά την περίοδο της Σαρακοστής ήταν κάθε Σάββατο να κόβουν το ένα πόδι και το τελευταίο το έκοβαν το Μ.Σάββατο όπου το έκρυβαν σε ένα ξερό σύκο ή σε ένα καρύδι και όποιος το έβρισκε ήταν ο τυχερός της επόμενης χρονιάς.

Η νόστιμη και λαχταριστή για όλους μας λαγάνα είναι ένα προϊόν άξιο σεβασμού και με πραγματική πλούσια ιστορία, θα είναι μεγάλη απώλεια για τις επερχόμενες γενεές να ξεχάσουν τις παραδόσεις μας, να ξεχάσουν τις παλιές σαρακοστιανές μυρουδιές.

Οι αρτοποιοί της γειτονιάς πιστοί στις παραδόσεις μας παρασκευάζουν την Καθαρά Δευτέρα τη λαγάνα συμβάλλοντας έτσι στη διατήρηση του εθίμου, ώστε οι νέες γενεές να έχουν την ευκαιρία να ακούσουν, να μυρίσουν και να γευτούν τη Σαρακοστή γιατί οι Σαρακοστιανές μυρωδιές είναι έμμεσοι φορείς μιας βαθιάς πνευματικότητας.

( Άρθρο, από Athensmagazine team)

 

-Σαρακοστιανό πρωινό στην τάξη με νηστίσιμα εδέσματα (βιωματική προσέγγιση της Σαρακοστής):

  

 

  -ΤΕΧΝΗ:     Πίνακες ζωγραφικής:

-Ο χαρταετός στη σύγχρονη ελληνική τέχνη:

  –  «Καθαρή Δευτέρα»  Σπ. Βασιλείου

                 

 

 

-«Χαρταετός» Αλ. Φασιανός:

    

 

-«Χαρταετοί» Αγήνωρ Αστεριάδης:

                    

 

 

-Αλέξης Ακριθάκης:

                

 

                             

 

-Οι ζωγραφιές των παιδιών εμπνευσμένες από τον πίνακα ζωγραφικής του Βασιλείου. Έστρωσαν το πιο νόστιμο σαρακοστιανό τραπέζι, γεμάτο νηστίσιμα φαγητά(2021-22)!!:

                                

 

 

-Συζήτηση με τα παιδιά για τον παραπάνω πίνακα, αναπαράστασή του στο Νηπιαγωγείο και σχετικά εκπαιδευτικά παιχνίδια (” βρες το κομμάτι που λείπει”):

 

 

   

-Το έθιμο του Χαρταετού ήρθε πριν 1000 χρόνια από την Κίνα. Το ασπάστηκε το Βυζάντιο κι έδωσε πνευματική σημασία. Ο αετός συμβολίζει το σώμα μας και η ουρά του την ψυχή μας, που αυτές τις 40 μέρες μέχρι το Πάσχα, με τα δάκρυα και την μετάνοια, πρέπει να ανέβει την σκάλα των αρετών, ώστε σαν τον χαρταετό να ανέβει ψηλά!

 

– «Χαρταετός» για τους γονείς:

 

-Ο χαρταετός ταξιδεύει  με τα χρώματα των παιδιών και γίνεται μια ολόκληρη ιστορία (2023):

                                    

-Όταν τα μικρά χεράκια δημιουργούν: Τα παιδιά ζωγράφισαν, έκοψαν, κόλλησαν και δημιούργησαν τους πολύχρωμους χαρταετούς τους, έτοιμους να “πετάξουν” και να “κατακτήσουν” τους ουρανούς! (2023):

  

          

                                          

                                     

 

-Ζωγραφίσαμε τον χαρταετό μας και τον στείλαμε ψηλά στον ουρανό:

  

 

–“Η κυρά-Σαρακοστή”: ομαδική κολλητική εργασία από τα παιδιά, για την καλύτερη εμπέδωση της έννοιας της Σαρακοστής, που διανύουν οι Χριστιανοί μέχρι τη γιορτή του Πάσχα. Συζήτηση για τις τροφές που τρώμε και αυτές που αποφεύγουμε, το λόγο που γίνεται αυτό και τη σημασία που έχουν τα  7 της ποδαράκια:

                                           

 

-Σχετικά βίντεο και διδακτική αξιοποίηση: