Γαστούνη

Η πόλη της Γαστούνης (7.457 κάτοικοι) είναι η τρίτη από πλευράς πληθυσμιακού μεγέθους, πόλη του Νομού Ηλείας μετά τον Πύργο (24.142 κάτοικοι) που είναι και η έδρα του Νομού και την Αμαλιάδα (16.487 κάτοικοι), έδρα του Δήμου Ήλιδας. Αποτελεί σημαντικό παραγωγικό, διοικητικό και κοινωνικό κέντρο και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο πλέγμα λειτουργιών και εξυπηρετήσεων για ολόκληρη την ευρύτερη περιοχή ο οποίος ενισχύεται από την εγγύτητα των αποστάσεων από τα ημιαστικά κέντρα της Γαστούνης, του Βαρθολομιού & του Τραγανού.

Ιστορική αναδρομή

Τα παλαιότερα ιστορικά στοιχεία στην περιοχή της Γαστούνης παραπέμπουν στην αζωική περίοδο (2000 π.χ). Στους ιστορικούς χρόνους η Γαστούνη εμφανίζεται στη Ρωμαϊκή και αργότερα στην Βυζαντινή εποχή. Κατά την περίοδο προ της επανάστασης του 1821, η πόλη είχε εξελιχθεί σε σημαντικό κέντρο με 20.000 κατοίκους και ήταν πρωτεύουσα της γύρω γεωργικής περιοχής.
Σ’ αυτήν την εποχή υπήρχε ήδη ένας σαφής καταμερισμός του χώρου. Στο σημερινό κέντρο κατοικούσαν οι προύχοντες (γαιοκτήμονες), ενώ οι εργαζόμενοι στα τσιφιλίκια ζούσαν στην συνοικία της Καθολικής.
Ο πιο γνωστός μεγαλοτσιφλικάς της Γαστούνης ήταν ο Γ. Σισίνης, φίλος του Κολοκοτρώνη και μέλος της φιλικής Εταιρείας από το 1819, το αρχοντικό του οποίου ανακαινίστηκε και διατηρείται, απέναντι από την εκκλησία του Αγ. Νικολάου.
Πολλά ήταν τα διώροφα σπίτια στον 18ο και 19ο αιώνα, αφού ο τόπος ήταν πλούσιος. Υλικό κατασκευής τους ήταν η πέτρα που μεταφερόταν από την Αρχαία Ήλιδα και τα Καλάβρυτα. Ο κεντρικός δρόμος είχε κατά μήκος στοές (σήμερα σώζεται ένα τέτοιο σπίτι με στοά). Εδώ ήταν και ο τόπος των εμπορικών δραστηριοτήτων και πανηγυριών. Τέλος , υπάρχει ένα διατηρητέο ιστορικό μνημείο, η εκκλησία της Καθολικής, Βυζαντινή του 11ου αιώνα, σταυροειδής εγγεγραμμένη με νάρθηκα.
Αν και η Γαστούνη κατοικείται τουλάχιστον από την εποχή του Βυζαντίου, όπως προκύπτει από τις μαρτυρίες, εν τούτοις το οικιστικό της δυναμικό δεν έχει διατηρήσει εμφανή τα σημάδια των προηγούμενων χρονικών περιόδων. Μόνο η βυζαντινή εκκλησία της Παναγίας της Καθολικής, που χρονολογείται από τον 12ο μ.Χ. αιώνα αποτελεί αξιόλογο δείγμα αρχιτεκτονικής και τέχνης. Επίσης υπάρχουν μερικά απομεινάρια της ίδιας περιόδου με το οίκημα Σπηλιόπουλου, τα οποία παραμένουν εξίσου ανεκμετάλλευτα και είναι κυρίως κτίσματα που απορρέουν από την περίοδο βιομηχανικής ακμής της περιοχής.

Η Γαστούνη είναι από τους πλέον ιστορικούς δήμους της Ηλείας, που περιβάλλεται σχεδόν κυκλικά από το ποταμό Πηνειό. Αποτελείται από αρκετούς οικισμούς με παλαιότερο αυτόν της Καθολικής, καθώς επίσης και από συνοικίες προσφύγων Μικρασιατών. Είναι άγνωστο μέχρι στιγμής πότε έγινε η εμφάνιση της Γαστούνης, αναφέρεται όμως στα προ της μεταξοτροφίας στο Μοριά χρόνια, καθώς από το 550 μ. Χ-850 μ. Χ δημιουργήθηκε στη περιοχή ένα από τα δύο μεγαλύτερα μεταξοπαραγωγικά κέντρα, λόγω της ευδοκίμησης της μουριάς στον τόπο. Έτσι, η Γαστούνη έγινε τότε μια μεγάλη περιοχή καλλιέργειας μουριάς, όπως το 1900 ήταν σταφίδας και σήμερα τομάτας και καλαμποκιού. Όταν το 1205 η Ηλεία κατακτήθηκε από τους Φράγκους η ονομασία Γαστούνη δεν υπήρχε. Όταν οι Βυζαντινές αρχές καταλύθηκαν στην θέση τους, εγκαταστάθηκαν στην περιοχή φράγκοι ευγενείς. Ένας με το όνομα Gaston πήρε τη θέση του «Καθολικού» κι έτσι η περιοχή ονομάστηκε Γαστούνη.

Αξιοθέατα-Τουρισμός

Ο Δήμος Πηνειού διαθέτει σημαντικά ιστορικά μνημεία, όπως η Παναγία η Καθολική, η Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου στα Καβάσιλα, η Ι. Μονή Αγ. Ελεούσας στη Λυγιά, τα οποία έχουν αναδειχθεί ώστε να αξιοποιηθούν τουριστικά με τις νέες μορφές τουρισμού που σήμερα ευδοκιμούν (θρησκευτικός, περιπατητικός, αγροτουρισμός κ.λπ.). Το μεγαλύτερο βέβαια συγκριτικό πλεονέκτημα του δήμου είναι οι μαγικές παραλίες του μεταξύ των οποίων αυτές της Γλύφας, του Αρκουδίου, των Θινών, των Καλυβίων ,της Μπούκας και του Παλαιοχωρίου. Αξίζει να σημειωθεί ότι πλησίον του Δήμου βρίσκονται τα λασπόλουτρα στο Λίτζι που δέχονται κάθε χρόνο μεγάλο αριθμό επισκεπτών.

Το Νηπιαγωγείο μας βρίσκεται κοντά στην εκκλησία  Παναγία η Καθολική.

Εκπαίδευση

Σήμερα στη Γαστούνη λειτουργούν ένας Βρεφονηπιακός σταθμός, τέσσερα Νηπιαγωγεία, τρία Δημοτικά σχολεία, ένα Γυμνάσιο και  ένα Ενιαίο Λύκειο.

Πηγή του άρθρου η ιστοσελίδα του Δ.Πηνειού :http://www.dimospineiou.gov.gr/portal/page/portal/municipality/Home