«… πλησιάζουν οι απόκριες και στο σχολείο την Τρίτη είδαμε τον Καραγκιόζη στο έργο «Το καρναβάλι του Καραγκιόζη».
… επίσης σήμερα φτιάχνοντας το ημερολόγιο είδαμε ότι έχουμε δυο «σταθμούς» αυτόν το μήνα: τις Απόκριες – Καθαρή Δευτέρα και την Επέτειο για την 25η Μαρτίου, τη γιορτή της Ρωμιοσύνης …
Από την μια οι παρατηρήσεις των παιδιών κι ο προγραμματισμός του μήνα (με τι θα πρωτασχοληθούμε;) και από την άλλη η καθημερινότητα που πλέον ζούμε … μας ώθησαν στη σημερινή ανάρτηση με θέμα τον Καραγκιόζη!
Ψάχνοντας το υλικό μας για τον Καραγκιόζη βρήκαμε ένα ενδιαφέρον άρθρο. Είναι από το περιοδικό ΕΝΝΕΑΔΑ / ΜΑΪΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2001 και γράφει ο φιλόλογος Κώστας Αγγελόπουλος. … Με κάθε επιφύλαξη για τα πνευματικά δικαιώματα θα θέλαμε το μοιραστούμε μαζί σας …
Σελίδα 18 λοιπόν … ‘’ ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ – Ο καθρέπτης της ρωμιοσύνης
Το θέατρο Σκιών ψυχαγώγησε πολλές γενιές Νεοελλήνων. Καθώς έπεφτε το σκοτάδι, άναβε ο μπερντές του Καραγκιόζη κι αρχίζανε τα θαύματα. Ζωντάνευαν οι άψυχες φιγούρες, εκείνα τα «διονυσιακά χαρτονόμουτρα», και πιάναν τους χορούς και τα τραγούδια. Τι μουσικές λαϊκές, το φωνές μεσογειακές, τι σκέρτσα και καμώματα.
Όπα – όπα – όπα! Ε, ρε, γλέντια! Όξω φτώχια – μέσα λόρδα!
Η αυτού μεγαλειότης ο Καραγκιόζης! Κοντός, καμπούρης, καραφλός, χοροπηδάει ξυπόλητος και κουρελής κουνώντας την τεράστια κουλοχέρα του και, παμπόνηρος Ρωμιός, περιγελά τους πάντες και τα πάντα.
Πρόβαλε, ματάκια μου, κι ο τουρκοντημένος Χατζηαβάτης με τη γενειάδα του, άσπρο μου τριανταφυλλάκι, όλο τσαλίμια και γαλιφιές ο μαλαγάνας, μισοκακόμοιρος και κλαψιάρης, κόλακας και δουλοπρεπής.
Ροβόλησε κι ο Μπαρμπαγιώργος, σήκω Δημήτρω μ΄κι άλλαξε, βλάχος φουστανελάς, πανύψηλος, αγαθός και απονήρευτος, αχάλαστος από τα ήθη της Ογρώπης.
Εφτακε, ψυχούλα μου, κι ο Νιόνιος από το Ζάντε, το φιόρο του Λεβάντε, όμορφη που ναι η Κυριακή κι ο Άγιος να σημαίνει, ναίσκε, φρακοφορεμένος λιμοκοντόρος, ψευτοκόντες φραγκολεβαντίνος.
Εεεπ! Αριβάρισε κι ο Σταύρακας, ο κουτσαβάκης, με το μπαγλαμαδάκι του, κάτω στα λεμονάδικα γένηκε φασαρία, περπάτημα μονόπαντο και βαριό, σακάκι φορεμένο από το ‘να μανίκι, τζογαδούρα, καβουράκι, μπεγλέρι, αρειμάνιος μύσταξ, μάτι μοβόρικο, το οποίον μάγκες μου σεμνά.
Κι ο Μορφονιός ο μαμμόθρεφτος, κι ο Εβραίος ο ξεβιδωμένος, πόσοι και πόσοι…
…. Ολόκληρος ο Πολιτισμός της ανατολικής Μεσογείου ζωντανεμένος στο πανί του ονείρου. Ρωμαίικα πράγματα, δικά μας, που γοητεύουν τον λαό.
Μα, τι άλλο θα μπορούσε να τον γοητεύσει από τα θεάματα; Αλλά, αυτό, με τις επιδερμικές επιθεωρήσεις, τα γλυκερά κωμειδύλλια και τα αφυδατωμένα μελοδράματα που ανεβάζει – σε μια προσπάθεια της ηγετικής τάξης να μας εξευρωπαΐσει με το στανιό…-, του είναι ξένο κι απόμακρο. Του γυρίζει, λοιπόν, τα νώτα ο κόσμος και στρέφεται στον Καραγκιόζη που τον εκφράζει, τον απογειώνει από τη μίζερη καθημερινότητα, τον συσπειρώνει, του σφυρηλατεί το ομαδικό «εγώ» και του τονώνει το εθνικό αίσθημα.
Ο Καραγκιόζης, όμως, δε σταματά εδώ: ασκεί κριτική και κάνει κοινωνικό έλεγχο. Η σάτιρά του είναι καυστική και βιτριολική. Μέσα από το καλαμπούρι, καταγγέλει την ακρίβεια, τα σκάνδαλα, την κοινωνική αδικία. Έτσι, «γίνεται καθρέπτης και ο ενισχυτής της λαϊκής δυσαρέσκειας, μια έκφραση εκτόνωσης, αλλά και χλευασμού και ενδόμυχης εξέγερσης» (Γιάννης Κιουρτσάκης,1983,σελ.76)
Αυτή η κοινωνική διαμαρτυρία τονίζεται, κυρίως μέσα από την πείνα του ξυπόλητου πρωταγωνιστή, την αιώνια συντρόφισσά του.
Ε, ρε, τι είναι η ατομική μπόμπα μπροστά στην ατομική πείνα!’’
Πριν την παράσταση…
συζητήσαμε για τον Καραγκιόζη. Σε άλλους άρεσε και σε άλλους όχι. Επίσης μερικοί από εμάς δεν είχαν ξαναδεί παράσταση Καραγκιόζη από κοντά. Περιγράψαμε τον Καραγκιόζη και τους άλλους ήρωες του θεάτρου σκιών. Μιλήσαμε για το φως και τη σκιά και τη σημασία τους στο Θέατρο Σκιών.
Κατά τη διάρκεια της παράστασης…
γελάσαμε πολύ με τα αστεία και τις φάρσες του και όταν μας χρειάστηκε τον βοηθήσαμε… τελικά σε όλους μας άρεσε!!!!
Σημειώνουμε ότι η παράσταση έγινε στην μικρή μας τάξη και μας έκαναν παρέα και οι μαθητές του Α1.
Από προήλθε το όνομα Καραγκιόζης και τι σημαίνει;
- Πώς λένε τα παιδιά του Καραγκιόζη; Και γιατί άλλοι καραγκιοζοπαίχτες τα λένε όλα κολλητήρια ή κάποιοι το δεύτερο παιδί το λένε Σκορπιό (Πειραιώτικη Σχολή: Χαρίδημος κ.ά.) και άλλοι Κοπρίτη (Αθηναϊκή Σχολή: Σπαθάρης κ.ά.);
- Επίσης μας μίλησε για την καταγωγή του Καραγκιόζη, την εξέλιξή του μέσα από τον «λαϊκό του δρόμο», τους ήρωες που προστέθηκαν όπως ο Νιόνιος – ο οποίος ήταν πραγματικά πρόσωπο και κάποιος καραγκιοζοπαίχτης των πρόσθεσε στους ήρωες του θεάτρου σκιών …
Σε αυτό το σημείο θα σας παραθέσουμε πάλι ένα απόσπασμα από το ίδιο περιοδικό ΕΝΝΕΑΔΑ / ΜΑΪΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2001 ‘’… Λένε πολλοί, και εύστοχα εκ πρώτης όψεως, γιατί ο πρωταγωνιστής του λαϊκού μας θεάτρου να σέρνει απάνω του μια τούρκικη ονομασία, γιατί δηλαδή να λέγεται Καραγκιόζης και όχι Πειναλέων για παράδειγμα. Μήπως αυτό αποδεικνύει την Οθωμανική προέλευσή του; Αγνοούν όμως κάτι πολύ σημαντικό: την άγραφη συμφωνία των λαών για ανταλλαγή και επικοινωνία. Οι Τούρκοι πρωτοδανειστήκανε το όνομα από την παράδοση του ελληνισμού που σαν απόηχος πλανιόταν στο πολυεθνικό Βυζάντιο. Από τον 4ο αιώνα π.χ. ο έχων «μέλαν όμμα» υποδηλώνει στην αττική διάλεκτο τον εμβριθή και καλλιεργημένο, δηλαδή τον έξυπνο και ικανό. Αυτός είναι και ο λόγος που ο πρωταγωνιστής του οθωμανικού Θεάτρου Σκιών ονομάστηκε Karagoz (Μαυρομάτης). ‘’
Επίσης ο Καραγκιοζοπαίχτης μας μίλησε για το επάγγελμά του και μας είπε ότι είναι το μοναδικό θέατρο στον κόσμο που όλες τις φωνές τις κάνει ένας άνθρωπος.
- Μας πρότεινε να δούμε το ντοκιμαντέρ του θιάσου του, το οποίο πήρε βραβείο στο Σικάγο και τιμητική διάκριση στην Χαλκίδα.
Μετά την παράσταση…
φτιάξαμε και μεις τον δικό μας καραγκιόζη και τον πήραμε σπίτι.
Την επόμενη μέρα το πρωί είχαμε προγραμματίσει να μιλήσουμε για τις Απόκριες με αφορμή το Καρναβάλι του Καραγκιόζη όμως η συζήτηση έμεινε … στον Καραγκιόζη και τα κατόρθωμα του.
Μιλήσαμε αναλυτικά για την προσωπικότητα του Καραγκιόζη και την γενναιότητά του.
Είπαμε απίστευτα πράγματα…
- Ότι ήταν γενναίος γιατί δεν στενοχωριόταν που ήταν ξυπόλητος και φτωχός.
- Ότι είναι γενναίος σαν την αμυγδαλιά που δεν φοβάται το χειμώνα και ανθίζει πρώτη – πρώτη προμηνύοντας την άνοιξη.
- Τον θαυμάσαμε επειδή είναι πάντα χαρούμενος και ξέρει ότι τα λεφτά δεν σε κάνουν πραγματικά πλούσιο.
- Επίσης τον θαυμάζουμε που κάνει συνέχεια αστεία στους φίλους του.
- Ότι το σημαντικότερο πράγμα στη ζωή είναι να γελάμε με τους φίλους μας.
- Ακόμα μας άρεσε που ο Καραγκιόζης ξεγελούσε τον πασά.
- Και η κυρία δεν πίστευε ότι ο Πασάς μας θύμισε τον Λαδένιο από την Ντενεκεδούπολη, το παγώνι από τα Βραχιόλια των πουλιών και πολλούς Κακούς των Παραμυθιών και της Ιστορίας!
Κι εδώ θα κλείσουμε πάλι παραθέτοντας απόσπασμα από το ίδιο περιοδικό ΕΝΝΕΑΔΑ / ΜΑΪΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2001 … ‘’… Έτσι λοιπόν ο πασάς αποτελεί την πάσης φύσεως αυθαίρετη εξουσία, ο Βεληγκέκας τη σιδηρά κατάσταση που την υποστηρίζει, οι τούρκοι αξιωματικοί και όλη η οθωμανική κουστωδία τις μύγες που εμπορεύονται με γάντι και υψηλή διαλεκτική την αδικία. Είναι με λίγα λόγια πρόσωπα διαχρονικά και πολυεθνικά, αν θέλετε. Τώρα, αν το ελληνικό Θέατρο Σκιών καλά και ντε θέλει να τους ονομάζει Οθωμανούς και όχι Άγγλους, Γάλλους, Αμερικανούς, αυτό συμβαίνει, γιατί το επιβάλλει η παράδοση. Όσοι μπορούν και επικοινωνούν με την ουσία ξέρουν να ταυτίζουν την τυραννία με τα πραγματικά της πρόσωπα. Στην τέχνη ο συμβολισμός είναι τροφή και όχι τροχοπέδη. Και τι άλλο από τέχνη είναι το Θέατρο Σκιών; ‘’( Περιοδικό ΕΝΝΕΑΔΑ/ΜΑΪΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2001 σελίδα 17)
Προτάσεις
Περισσότερες πληροφορίες για τον Καραγκιόζη μπορείτε να βρείτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση του θιάσου που μας παρουσίασε την παράσταση: http://www.karagiozis.gr/
Ακόμα σας προτείνουμε να επισκεφτείτε στο Εργαστήριο – Μουσείο Θεάτρου Σκιών «Χαρίδημος» . Πληροφορίες http://www.cityofathens.gr/katoikoi/texnes-politismos/xoroi-politismoy/moyseia/moyseio-theatro-skion-xaridimos
Ευχαριστούμε φανατική μας αναγνώστρια και …μοναδική μας σχολιάστρια! Πάντα ευγενική και καλοσυνάτη! Να περνάτε συχνά … σε λίγες μέρες θα σας περιμένει ένα βραβείο και για τις δικές σας προσπάθειες! Καλή αποκριά και χρόνια πολλά μέρα που είναι!
πάντα άρτιες αναρτήσεις Ελένη μου!! αυτό με τη γενναιότητα και την ξυπολησιά πολύ μου αρεσε!! ε!ρε γλέντια!! άντε και καλή Τσικνοπέμπτη!!