« ΦΩΤΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΟΜΗ ΦΩΤΙΑ!»

ίσως αυτός ο στίχος από το ποίημα του Ελύτη «Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας» εκφράζει με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο τα συναισθήματα που ένιωθαν οι Έλληνες, όταν πριν 72 ολόκληρα χρόνια έμπαιναν σε έναν πόλεμο που έμελλε να είναι ο πιο αιματηρός που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα, στο Β παγκόσμιο πόλεμο.

Σήμερα η ανάρτηση μας απευθύνεται και αφιερώνεται σε μικρά και μεγάλα παιδιά!!!!! Η δομή της στηρίζεται σε αποσπάσματα λογοτεχνικών κειμένων για τα μεγάλα παιδιά και εικόνες για εμάς τους μικρούς!

Όλα, για να προσεγγίσουμε καλύτερα μια επέτειο εθνική … μια επέτειο που πρέπει να μας θυμίζει πως ξεκινάει ένας πόλεμος και ποιος στα αλήθεια είναι ο εχθρός!

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Από την 1^η Σεπτεμβρίου του 1939 ολόκληρη γη Ευρώπη είχε σκεπαστεί από τα σύννεφα του πολέμου. Οι δυνάμεις της ναζιστικής Γερμανίας έχουν καταλάβει, τη μια μετά την άλλη τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, μόνο η Αγγλία κατάφερε να αντισταθεί στην αεροπορική επίθεση που εξαπέλυσαν εναντίον της οι Ναζί.

Ο σύμμαχος του Χίλτερ Μουσολίνι, ηγέτης της φασιστικής Ιταλίας θέλει να ενισχύσει την παρουσία του στα Βαλκάνια. Μετά την κατάληψη της Αλβανίας από τα στρατεύματά του το 1939, ο κίνδυνος επίθεσης της Ιταλίας εναντίον της Ελλάδος ήταν πλέον ορατός. Από την άνοιξη του 1940 οι ιταλικές προκλήσεις άρχισαν να πυκνώνουν, με κορύφωση τον τορπιλισμό της «Έλλης» στις 15 Αυγούστου 1940 στο λιμάνι της Τήνου.

28^Η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940.  ΤΡΕΙΣ ΤΟ ΠΡΩΙ

ο πρεσβευτής της Ιταλίας Γκράτσι παραδίδει στον έλληνα πρωθυπουργό Ι. Μεταξά τελεσίγραφο. Σ αυτό κατηγορούσε την Ελλάδα ότι επανειλημμένα είχε παραβιάσει την ουδετερότητα υπέρ Αγγλίας και ότι η Ιταλία, για την ασφάλεια της, θα καταλάβει τα σημεία εκείνα που κρίνει αναγκαία. Η απάντηση έπρεπε να δοθεί μέχρι τις 6 το πρωί. Το τελεσίγραφο απορρίπτεται. Η Ελλάδα βρίσκεται πια σε πόλεμο με την Ιταλία. Οι σειρήνες ηχούν στην Αθήνα και στις άλλες πόλεις, και σημαίνουν συναγερμό. Ο ελληνικός λαός σαν ένας άνθρωπος ξεσηκώνεται εναντίον των επιδρομέων. Και η καθολική αντίδραση στην εισβολή εκφράζεται με το σύνθημα: «ΟΧΙ».

Η Ελλάδα, απέναντι στην ιταλική υπεροπλία, ήταν ουσιαστικά απροετοίμαστη. Το μοναδικό της εφόδιο ήταν το υψηλό φρόνημα και η ομοψυχία των πολιτών της. Η επιστράτευση εξελίχθηκε σε αληθινό πανηγύρι, άρματα μάχης όμως δεν υπήρχαν, ούτε μεταγωγικά.

«Ήταν η ώρα 6 όταν oι σειρήνες της αντιαεροπορικής άμυνας ξύπνησαν την πολιτεία… Οι άνθρωποι ξυπνούσαν ξαφνιασμένοι, ρωτούσαν τους πρώτους διαβάτες. Ένα βουητό ανέβαινε λίγο-λίγο από γύρω. Από μακριά τα πρώτα ομαδικά βήματα πάφλασαν στην άσφαλτο. Μάτια υψώνoνταν στον ουρανό, έψαχναν. Όμως σ’ όλη αυτή την κίνηση που άρχιζε και πύκνωνα σε μικρές συντροφιές σε ομάδες που ξεκινούσαν για το κέντρο, δεv ξεχώριζες ταραχή ή αγωνία. Μια διάθεση ευοφορίας, κέφι ανάλαφρο, αλλόκοτο, ξεσήκωνε τις ψυχές, πρωινό αγέρι που κολπώνει το πανί. Στα μάτια των ανθρώπων που αντικρύζονταν,  έφευγε ένα χαρούμενο ξάφνιασμα, σάμπως όλος αυτός ο κόσμος να μάθαινε ξαφνικά πως έχει μέσα του κρυμμένα νιάτα» .

Άγγελου Τερζάκη, Ελληνική εποποιία 1940-1941

Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ

«Νύχτα πάνω στη νύχτα βαδίζαμε ασταμάτητα, ένας πίσω απ’ τον άλλο, ίδια τυφλοί. Με κόπο ξεκολλώντας το ποδάρι από τη λάσπη, όπου φορές, εκαταβούλιαζε ίσαμε το γόνατο. Επειδή το πιο συχνά ψιχάλιζε στους δρόμους έξω, καθώς μες στην ψυχή μας. Και τις λίγες φορές όπου κάναμε στάση να ξεκουραστούμε, μήτε που αλλάζαμε κουβέντα, μονάχα σοβαροί και αμίλητοι, φέγγοντας μ’ ένα μικρό δαδί, μία-μία εμοιραζόμασταν τη σταφίδα. ‘Η φορές πάλι, αν ήταν βολετό, λύναμε βιαστικά τα ρούχα και ξυνόμασταν με λύσσα ώρες πολλές, όσο να τρέξουν τα αίματα. Τι μας είχε ανέβει η ψείρα ως το λαιμό, κι ήταν αυτό πιο κι απ’ την κούραση ανυπόφερτο. Τέλος, κάποτε ακουγότανε στα σκοτεινά ή σφυρίχτρα, σημάδι ότι κινούσαμε, και πάλι σαν τα ζα τραβούσαμε μπροστά να κερδίσουμε δρόμο, πριχού ξημερώσει και μας βάλουνε στόχο τ’ αερόπλανα. Επειδή ο Θεός δεν κάτεχε από στόχους ή τέτοια, κι όπως το ‘χε συνήθειο του, στην ίδια πάντοτε ώρα ξημέρωνε το φως.

Τότες, χωμένοι μες στις ρεματιές, γέρναμε το κεφάλι από το μέρος το βαρύ, όπου δε βγαίνουνε όνειρα. Και τα πουλιά μας θύμωναν, που δε δίναμε τάχα σημασία στα λόγια τους – ίσως και που ασκημίζαμε χωρίς αιτία την πλάση».

Η πορεία προς το μέτωπο, από το «Άξιον Εστί» του Οδυσσέα Ελύτη

ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ

Τα αεροπλάνα ήταν παλιά, σχεδόν άχρηστα, και τα λιγοστά αεροδρόμια εντελώς ανεπαρκή. Όσο για τον εξοπλισμό, υπήρχαν ελλείψεις ακόμη και στα πιο αναγκαία εφόδια. Ωστόσο οι Έλληνες ήταν αποφασισμένοι να πολεμήσουν τον εχθρό.

«… και στην άλλη άκρη η Ελλάδα, ένας τόπος χωρίς πλούτη, με το φτωχό, τον ανθρώπινο, τον υπερήφανο λαό της, περιμένοντας να ηχήσουν και γι’ αυτήν οι σάλπιγγες ενός πολέμου με πολλά εκατομμύρια εχθρούς, με δισεκατομμύρια τόνους σίδερο, δουλεμένα στα εργοστάσια του θανάτου για την καταστροφή ψυχών και σωμάτων. Και η Ελλάδα πολέμησε, ο ελληνικός λαός πολέμησε, γιατί ένιωθε πως το κρίμα που θα πεφτε πάνω του, αν δεν πολέμουσε, θα ήταν ασήκωτο. Θα μπορούσε να καταποντίσει για πάντα, όχι την Ελλάδα αλλά ολόκληρη την οικουμένη».

Δοκιμές (απόσπασμα) του Γιώργου Σεφέρη

Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

Σημαντικότατη βοήθεια στον αγώνα πρόσφεραν οι γυναίκες των γύρω χωριών. Με απαράμιλλο θάρρος και υπεράνθρωπη προσπάθεια κάλυπταν τις ελλείψεις του στρατού σε μεταγωγικά. Μέσα από δύσβατα μονοπάτια, κουβαλώντας στην πλάτη τους κάσες με πυρομαχικά και όπλα, ανέβαιναν στις βουνοκορφές για να δώσουν τα εφόδια στους μαχόμενους.

«… Την είδα να αποχαιρετά τον στρατιώτη της και δεν την αναγνώρισα. Τι έγινε η τρομαγμένη γυναικούλα που δεν είχε άλλη έγνοια από το χάδι και τη λατρεία του παιδιού της; Αποφασιστική, ατάραχη, περήφανη του έδωσε με γενναιότητα το χέρι, τον φίλησε στο μέτωπο κι ενώ οι γείτονες, συγκινημένοι, εθώπευαν τον φαντάρο, αυτή δεν βρήκε τίποτε άλλο να του πει παρά δύο ξερές λέξεις: – Καλή νίκη. Τις είπε με φωνή τραχειά, σα να ήταν θυμωμένη. Ευχή μαζί και προσταγή. Έτσι αδάκρυτη, στάθηκε στο κατώφλι της ώσπου ο φαντάρος χάθηκε στη γωνιά του δρόμου».

Μητέρες του  40, Π. Παλαιολόγος, εφημερίδα Ελεύθερον Βήμα, 16/11/1940.

«Χθες ακόμη οι γυναίκες της Πίνδου έδωσαν κάτι περισσότερον από το θάρρος και την πνοήν. Έδωσαν την ζωήν και τα χέρια των. Όταν η 8η Μεραρχία διετάχθη να προελάση και να καταλάβη ωρισμένας διαβάσεις, μαζί με τους γέροντας και τα παιδιά εβγήκαν από τα σπίτια των αι γυναίκες και έφεραν εις τας κορυφάς των ορέων τα πυροβόλα, τα πυρομαχικά, τας οβΒίδας. Εν ώρα μάχης. Γυναίκες της Πίνδου πρέπει να γίνουν τώρα όλαι αι Ελληνίδες…»

Γυναίκες της  Πίνδου, Γ. Α. Βλάχου, Άρθρα του πολέμου 1940-41.

«Μητέρα του πολεμιστή

Και του στρατιώτη ταίρι

Αχ, όπου δεν αγάπησε το χωρισμό δεν ξέρει.

Μα η δάφνη έχει το δρόμο της

Κι η νίκη τον δικό της.

Ανάμεσα ουρανού και γης παλεύει ο στρατιώτης».

Τέλλος Άγρας

«Σε  κάθε ελληνικό στήθος είχε ριζώσει μια βουβή αμε­τάκλητη απόφαση: Δεν θα περάσουν.

Εδώ και δυο-τρεις ώρες πιο πίσω από τις πρώτες γραμ­μές, η βοή της ακατάπαυτης μάχης μάς ερχότανε, σαν ένα βαρύ, μόνιμο, χωρίς καμιά διακοπή, εξακολουθητικό μπουμπουνητό.

Πίσω απ’ το βουνό οι λάμψεις φωτίζανε τη νύχτα εκτυ­φλωτικά τον βαρυσυννεφιασμένο ουρανό κι οι νυχτερινές επιδρομές σε μας και στον από κάτω μας δρόμο, όπου πέρναγαν εσπευσμένως όλες οι εφοδιοπομπές μας, δεν παύανε μια στιγμή. Και το θαύμα έγινε! Χωρίς μεταγωγικά μέσα, με πεζοπορία ατέλειωτων ωρών, νηστικοί και άυπνοι έφθασαν οι άνδρες μας». Από Το πλατύ ποτάμι του Γιάννη Μπεράτη

ΠΡΟΤΟΥ ΜΠΟΥΝ ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ

Λίγους μήνες προτού μπουν οι Γερμανοί στην Αθήνα ο Κωστής Παλαμάς έγραψε:

«Παιδιά μου, ο πόλεμος για σας περνάει θριαμβευτής

των άδικων ο πόλεμος δεν είναι εκδικητής.

Η Ελλάδα είναι αβασίλευτη με δάφνες και με κρίνα της νίκης.

Παντοδύναμος την έπλασε τεχνίτης.

Η δόξα το καμάρι της, η αλήθεια είναι δική της.

Κι αν είναι και στον πόλεμο μέσα η ζωή θυσία.

Ο τάφος είναι πέρασμα προς την αθανασία».

« ΦΩΤΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΟΜΗ ΦΩΤΙΑ!»

«Ήταν ωραίο παιδί. Την πρώτη μέρα που γεννήθηκε σκύψανε τα βουνά της Θράκης να φανεί. Στους ώμους της στεριάς το στάρι που αναγάλλιαζε. Σκύψανε τα βουνά της Θράκης και το φτύσανε. Μια στο κεφάλι, μια στον κόρφο, μια στο κλάμα του. Ήταν γενναίο παιδί. Με τα θαμπόχρυσα κουμπιά και το πιστόλι του. Με τον αέρα του άντρα στην περπατηξιά. Και με το κράνος του, γυαλιστερό σημάδι (φτάσανε τόσο εύκολα μες στο μυαλό που δεν εγνώρισε κακό ποτέ του). Με τους στρατιώτες του ζερβά δεξιά. Και την εκδίκηση της αδικίας μπροστά του. – Φωτιά στην άνομη φωτιά! – Με το αίμα πάνω από τα φρύδια. Τα βουνά της Αλβανίας βροντήξανε. Ύστερα λιώσαν χιόνι να ξεπλύνουν Το κορμί του, σιωπηλό ναυάγιο της αυγής Και το στόμα του, μικρό πουλί ακελάηδιστο Και τα χέρια του, ανοιχτές πλατείες της ερημιάς Βρόντηξαν τα βουνά της Αλβανίας Δεν έκλαψαν Γιατί να κλάψουν; Ήταν γενναίο παιδί»

Απόσπασμα από το θαυμάσιο ποίημα «Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας» του Οδυσσέα Ελύτη.

ΜΕΤΑ ΑΠΟ 72 ΧΡΟΝΙΑ…

Ο πόλεμος «ασχημίζει χωρίς αιτία την πλάση». Οι φιλοδοξίες, τα «συμφέροντα» των «ισχυρών»  ανθρώπων, οδηγούν στον παραλογισμό του πολέμου «λερώνοντας» τη φύση. Οι άνθρωποι σκοτώνονται χωρίς αιτία, λέει ο πoιητής. Mπoρεί εκείνη τη στιγμή να είναι στη θέση αυτού που αμύνεται προστατεύοντας την πατρίδα του, αλλά αυτό δεν τον εμποδίζει να βλέπει τη φρίκη και το παράλογο του πoλέμoυ ιδίως μπροστά στην καθαρότητα και την ομορφιά της φύσης που συνεχίζει ατάραχη το έργο της.

Οι άνθρωποι συχνά διαλέγουν αίμα και θάνατο, αδιαφορώντας για τη ζωή. Διαλέγουν έναν ύπνο χωρίς όνειρα, την κούραση και τη λάσπη, ξεχνώντας αυτό που τους έχει δοθεί: την ευκαιρία να ζήσουν. Πολλά τα θύματα του πολέμου. Κι ανάμεσά τους, δυστυχώς, κι αυτοί που ονειρεύονται, που αγαπούν, που χαίρονται, που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν με την παρουσία τους έναν καλύτερο κόσμο.