Ένα από τα πιο συνηθισμένα θέματα που αντιμετωπίζουν οι γονείς είναι οι δυσκολίες των παιδιών κατά την διάρκεια της νύχτας. Αναφέρουν συχνά τις προσπάθειες και τις εντάσεις, προκειμένου να πείσουν το παιδί να πάει στο κρεβάτι του ή να παραμείνει εκεί όλο το βράδυ.

Οι συνήθειες ενός παιδιού στον ύπνο είναι τόσο ατομικές και μοναδικές όσο και η ανάπτυξη της προσωπικότητάς του. Ο βασικός κύκλος του ύπνου ρυθμίζεται βιολογικά και δεν μαθαίνεται, όμως οι γονείς μπορούν να διαμορφώσουν τις βάσεις για την ανάπτυξη καλών συνηθειών στον ύπνο. Οι προσδοκίες τους επίσης πάνω στο θέμα αυτό μπορούν να επηρεάσουν τις συνήθειες του παιδιού καθώς μεγαλώνει. Αν για παράδειγμα οι γονείς θεωρούν ότι το παιδί τους είναι δύσκολο στον ύπνο ή ότι δεν χρειάζεται πολλές ώρες ύπνου, θα ενεργούν ανάλογα και θα ωθήσουν άθελά τους το παιδί να αναπτύξει ανεπαρκείς συνήθειες ύπνου.

Πολλά παιδιά εμφανίζουν περιστασιακά δυσκολίες στον ύπνο, οπότε για να αξιολογήσουν οι γονείς πότε το πρόβλημα είναι αληθινό, χρειάζεται να δούν τη συχνότητα, την ένταση, τον αριθμό και τη διάρκεια των δυσκολιών. Σημαντικό είναι επίσης να αποκλείσουν προβλήματα υγείας που μπορεί να επηρεάζουν τον ύπνο του παιδιού, καθώς και κάποιες φοβίες.

Οι πιο συχνές δυσκολίες την ώρα του ύπνου είναι:

• Άρνηση του παιδιού να πάει στο κρεβάτι του τη συγκεκριμένη ώρα που έχουν ορίσει οι γονείς.
• Αφύπνιση κατά τη διάρκεια της νύχτας και κάλεσμα των γονιών να πάνε κοντά του.
• Επιθυμία να κοιμάται στο κρεβάτι των γονιών.

Οι γονείς συνήθως εξαιτίας της κούρασης και του άγχους, επιτρέπουν στο παιδί να αποκοιμηθεί όπου θέλει και αργότερα το μεταφέρουν στο δωματιό του, ή παραμένουν μαζί του στο δωμάτιο πολλές ώρες μέχρι να κοιμηθεί, ενώ άλλοι αποδέχονται την επιθυμία του παιδιού να κοιμάται στο γονεικό κρεβάτι ή με τον έναν ή και με τους δύο γονείς. Το μήνυμα που περνάνε στο παιδί με αυτούς τους τρόπους, είναι ότι αν επιμείνει υιοθετώντας έντονες και παρατεταμένες συμπεριφορές, θα έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Πρακτικές συμβουλές για τους γονείς:

• Επιλέξτε μια λογική ώρα ύπνου ανάλογα με την ηλίκια και τις ανάγκες του παιδιού και διατηρήστε την σταθερή.
• Ενημερώστε το παιδί περίπου 15 λεπτά νωρίτερα πως πλησιάζει η ώρα του ύπνου και αποφύγετε έντονες συζητήσεις.
• Το παιδί πρέπει να είναι ήρεμο πριν το ύπνο, οπότε αποφύγετε τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών ή τηλεόρασης, καθώς αρκετά από τα παιχνίδια και τα τηλεοπτικά προγράμματα προκαλούν υπερδιέγερση.
• Φροντίστε το τελευταίο γεύμα να είναι ελαφρύ και να έχει απόσταση από την ώρα του ύπνου.
• Διατηρήστε μια καθημερινή ρουτίνα μέχρι το παιδί να πέσει στο κρεβάτι του (μπάνιο, πλύσιμο δοντιών, πυτζάμες).
• Συνοδεύστε το παιδί στο κρεβάτι του και διαβάστε του μία ιστορία ή κάντε μία μικρή κουβέντα για κάποιο ευχάριστο θέμα, για να το βοηθήσετε να χαλαρώσει.
• Αν το παιδί δυσκολεύεται να αποκοιμηθεί χωρίς να είστε μαζί του, καθίστε κοντά του κρατώντας το χέρι του, χωρίς να μιλάτε και σταδιακά απομακρυνθείτε.
• Αν το παιδί κλαίει ή σας φωνάζει επίμονα, πηγαίνετε στο δωμάτιο να βεβαιωθείτε ότι είναι καλά και μείνετε μέχρι να ηρεμήσει, προσφέροντας του όσο το δυνατόν λιγότερη προσοχή (ένα απαλό άγγιγμα, σύντομες διαβεβαιώσεις ότι είναι ώρα για ύπνο), καθώς αυτή λειτουργεί ως ενίσχυση και θα το ωθήσει να επαναλάβει τις μη λειτουργικές συμπεριφορές μέσα στη νύχτα.
• Όταν το παιδί ξυπνάει και έρχεται στο κρεβάτι σας, αφού βεβαιωθείτε ότι δεν συμβαίνει κάτι σοβαρό, επιστρέψτε μαζί στο δωμάτιό του με ηρεμία και μείνετε για λίγο μαζί του, χωρίς να του δίνετε την προσοχή που επιδιώκει. Ίσως χρειαστεί να το επαναλάβετε πολλές φορές τη νύχτα, όμως αν είστε σταθεροί και κάθε φορά το επιστρέφετε στο κρεβάτι του, θα έχετε σύντομα θετικά αποτελέσματα.
• Είναι σημαντικό όταν το παιδί αρχίσει να πηγαίνει στο κρεβάτι του χωρίς φασαρία ή παραμένει στο κρεβάτι του όλη τη νύχτα, να του εκφράσετε πόσο ευχαριστημένοι είστε μαζί του και πόσο ώριμα συμπεριφέρεται.
• Και οι δύο γονείς χρειάζεται να συμμετέχουν στην διαδικασία του ύπνου, εναλλάξ, ώστε το παιδί να μην περιμένει από τον ίδιο γονέα να αναλαμβάνει την ευθύνη κάθε βράδυ και σε περίπτωση που χρειαστεί να λείψει, να μην υπάρξει αναστάτωση στο παιδί.
• Αφιερώστε ποιοτικό χρόνο στο παιδί μέσα στην ημέρα, ώστε να μην έχει την ανάγκη για επαφή το βράδυ και να διαχωρίσει την ώρα του παιχνιδιού από την ώρα της ξεκούρασης.

Όταν οι δυσκολίες στον ύπνο επιμένουν και οι παραπάνω πρακτικές δεν επιφέρουν το αναμενόμενο αποτέλεσμα, οι γονείς χρειάζεται να συμβουλευτούν κάποιον ειδικό, προκειμένου να εντοπιστούν οι πιθανές αιτίες και να διαμορφωθούν ειδικές στρατηγικές ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες του παιδιού και των γονιών του.

Είναι πολύ σημαντικό για τα παιδιά καθώς μεγαλώνουν, να αποκτούν αυτονομία σε βασικούς τομείς, όπως είναι ο ύπνος, και να αισθάνονται πως το διαζειρίζονται μόνα τους, καθώς έτσι ενισχύεται ο αυτοέλεγχος και κατά συνέπεια η αυτοπεποίθηση και η ωριμότητα.

Η Ψυχολόγος του Νηπιαγωγείου

Κατερίνα Πανταζοπούλου