Εξέλιξη γραφής

Στο πρώτο μέρος του θέματος εξωτερικεύεται η σκέψη του εκπαιδευτικού για το πώς θα διασκευάσει την εξέλιξη της γραφής έτσι ώστε και να μάθουν τα μικρά παιδιά το ιστορικό μέρος, αλλά και να αποτελέσει μια εναλλακτική μέθοδο για τη σύνδεση του προφορικού και του γραπτού λόγου και βέβαια τη διδασκαλία της γραφής.

Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζεται η πορεία διδασκαλίας χαρτογραφημένη και πλαισιωμένη με τους αντίστοιχους στόχους.

Πλαίσιο διδασκαλίας

Σκοπός :να γνωρίσουν οι μαθητές τα στάδια εξέλιξηςκαι τη σημασία της γραφής για την αναπαράσταση του κόσμου

Στόχοι :

–να μάθουν την ιστορία της γραφής

–να βιώσουν την ανάγκη της επικοινωνίας

–να ανακαλύψουν εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης και επικοινωνίας

–να κατασκευάζουν κώδικες, να αναγνωρίζουν συστήματα και να αποκωδικοποιούν σύμβολα

–να επεξεργαστούν τα γράμματα ως σύμβολα γραφής με κριτήριο τη μορφή και τα τυπογραφικά χαρακτηριστικά, τον ήχο που αντιστοιχούν, τη σειρά που έχουν μέσα στις λέξεις

–να καταλάβουν ότι ο λόγος είναι η αναπαράσταση του κόσμου (πραγματικού και φανταστικού)

–να καταλάβουν ότι ο γραπτός λόγος είναι μεταφορά του προφορικού στο χαρτί

–να διακρίνουν τη σημασία της σειράς στην αποτύπωση των συμβόλων και να καταλάβουν ότι όταν αλλάζει η σειρά αλλάζει και το νόημα.

Μεθοδολογία :

–βιωματική διδασκαλία

–ανακαλυπτική μέθοδος

–φυσικά στάδια ανάπτυξης του γραπτού λόγου (ανάγκη για επικοινωνία -> εικόνες -> ιδέες -> λόγος -> ομιλία -> γραφή)

–ανάλυση και σύνθεση

-κωδικοποίηση και αποκωδικοποίηση

Διδακτικά μέσα και υλικά :

–ηλεκτρονικά σχετικά βιβλία :1) «Ο μικρός ζωγράφος των βράχων» 2) «Το βιβλίο, που δεν ήθελε να διαβαστεί», στη σελίδα www.mikrosanagnostis.gr

–θεατρικό παιχνίδι

–Σκίτσα, ιδεογράμματα και γράμματα

–Πείραμα με ζελατίνη μαγειρικής και μελάνι :τυπογραφείο

–Δημιουργία αφίσας για τη σχολική βιβλιοθήκη

–Κατασκευή σελιδοδείκτη

Πορεία διδασκαλίας : πώς με 10 διδακτικά βήματα γράφουμε από την πέτρα στο cd.

1)Παρουσίαση του ηλεκτρονικού βιβλίου «ο μικρός ζωγράφος των βράχων»

2)Θεατρικό παιχνίδι :«θέλω να σου γράψω»

3)Συγγράφουμε μια εικονογραφημένη ιστορία

4)Ετοιμάζουμε πινακίδες, που προτείνουν εργασίες, με ιδεογράμματα

5)Αποκωδικοποιούμε ιδεογράμματα

6)Αντιστοιχούμε γράμματα με φθόγγους και τα ταξινομούμε με κριτήριο τον τρόπο παραγωγής του ήχου τους (ηχηροί, χειλικοί, οδοντικοί κλπ)

7)Επεξεργαζόμαστε τα γράμματα με κριτήριο τα τυπογραφικά τους χαρακτηριστικά και τα ταξινομούμε σε αυτά, που γράφονται με μόνο ίσιες ή μόνο καμπύλες γραμμές, σε αυτά που έχουν κύκλο κλπ

8)Συγκρίνουμε τους τρεις εξελικτικά κώδικες γραφής και βρίσκουμε ομοιότητες και διαφορές (γράφονται όλα με γραμμές, τα σύμβολα μπαίνουν σε σειρά, τα γράμματα φτιάχνουν λέξεις και όχι εικόνες κλπ).

9)Ετοιμάζουμε σχολικό τυπογραφείο

10)Δημιουργία αφίσας για τη βιβλιοθήκη του σχολείου με αφορμή την ανάγνωση της ιστορίας «το βιβλίο, που δεν ήθελε να διαβαστεί».

Το σενάριο διδασκαλίας «Από την πέτρα  στο …. cd” αναφέρεται στην εξέλιξη της γραφής μέσα από την προσπάθεια του ανθρώπου να επικοινωνήσει με τους άλλους ανθρώπους. Η «ιστορία» ξεκινάει από την εποχή των σπηλαίων, που οι άνθρωποι «ζωγράφιζαν» πάνω στους βράχους. Το θέμα τους τότε ήταν συνήθως τα ζώα, το κυνήγι, η φωτιά, δηλαδή η καθημερινότητα της επιβίωσης. Έπειτα, άρχισαν να παριστάνουν ολόκληρες σκηνές της καθημερινότητας  ή εικόνες όπως η προετοιμασία για το κυνήγι, η ώρα του φαγητού, εικόνες τόπων πλούσιων σε τροφή, εργαλεία και σκεύη, ομαδικές συγκεντρώσεις γύρω από τη φωτιά. Ήταν το στάδιο της εικονογραφίας.

Όλες οι παραστάσεις μέχρι τώρα αναφερόταν σε πραγματικά αντικείμενα και μορφές, ώσπου αισθάνθηκαν την ανάγκη να «ζωγραφίσουν» εικόνες της ψυχής τους, πλάσματα και μορφές φανταστικές, ανακάλυψαν δηλαδή τα σύμβολα. Οι άνθρωποι έφυγαν από τις σπηλιές, έχτισαν καλύβες τη μία δίπλα στην άλλη, ενώθηκαν πολλές ομάδες μαζί και έγιναν κοινωνία. Τώρα η επικοινωνία απευθυνόταν σε περισσότερους ανθρώπους, έπρεπε δηλαδή τα μηνύματα να τοποθετούνται σε πινακίδες, που είχαν περιορισμένο χώρο. Γι’αυτό όσα σύμβολα είχαν εμπνευστεί τα μάζεψαν και τα έκαναν ένα κώδικα γραφής , τα ιδεογράμματα. Τώρα μπορούσαν να μεταδώσουν μηνύματα και εντολές, τις ιδέες τους, τις προτιμήσεις τους, τις συναντήσεις τους, τις εντυπώσεις τους, τις αιτίες και τα αποτελέσματα των πράξεών τους, γενικά να αποτυπώσουν σκέψεις και όχι μόνο αντικείμενα και εικόνες.

Και τα ιδεογράμματα όμως δεν έφταναν να αναπαραστήσουν τον άυλο, πνευματικό και ψυχικό κόσμο, τις σημασίες των πραγμάτων, τα νοήματα και τις έννοιες, τους συλλογισμούς και τα συμπεράσματα. Μόνο με τα γράμματα μπορούσαν να κατασκευάζουν νέες λέξεις σε κάθε νέα έννοια. Μόνο με τα γράμματα μπορούσαν να αποτυπώνουν τα λόγια και τις σκέψεις. Στην αρχή τα έγραφαν με γραφίδες πάνω σε πάπυρους και περγαμηνές. Μετά ανακάλυψαν το μελάνι και τις πένες. Ώσπου έφτασαν στην τυπογραφία και την έκδοση βιβλίων. Τώρα ό,τι έγραφαν μπορούσαν να τα διαβάσουν πολλοί περισσότεροι άνθρωποι.