Τήν 11η τοῦ μηνός Μαΐου ἑορτάζει ἡ ᾽Εκκλησία μας τή μνήμη τῶν δύο ἰσαποστόλων ἁγίων Κυρίλλου καί Μεθοδίου, φωτιστῶν τῶν Σλαύων. Οἱ ἅγιοι αὐτοί ἔζησαν τόν ἔνατο μ. Χ. αἰ., σέ ἐποχή καθοριστική γιά τό Βυζάντιο, ἀφοῦ τότε ἐπῆλθε τό πρῶτο λεγόμενο σχίσμα τῆς Δυτικῆς ᾽Εκκλησίας ἐπί πατριάρχου Φωτίου.

῏Ησαν ῞Ελληνες ἀπό τή Θεσσαλονίκη, καταγόμενοι ἀπό πλούσια καί ἀριστοκρατική οἰκογένεια, πού τούς ἔδωσε τή δυνατότητα νά σπουδάσουν σέ πλάτος καί βάθος. Ὁ Κύριλλος μάλιστα – Κωνσταντίνος πρίν γίνει μοναχός καί ἀλλάξει τό ὄνομά του – πού ἦταν καί μικρότερος ἀπό τόν Μεθόδιο, σπούδασε μαθηματικά, φιλοσοφία, ἀστρονομία καί μουσική, κι ἔγινε καί καθηγητής φιλοσοφίας στό Πανεπιστήμιο τῆς Μαγναύρας, πιθανόν διάδοχος τοῦ ἁγίου Φωτίου. Ὁ Μεθόδιος, μέ πλατιά καί αὐτός μόρφωση, διακρίθηκε κυρίως γιά τίς διοικητικές του ἱκανότητες καί τό ὀργανωτικό καί πρακτικό του πνεῦμα, κάτι πού φανερώθηκε ἰδιαιτέρως, ὅταν ἀνέλαβε διοικητής σέ περιοχές κοντά στούς Σλαύους. Ἡ πίστη τους στόν Χριστό ἦταν πολύ θερμή καί βαθιά, γι᾽ αὐτό καί οἱ δύο ἀπεφάσισαν νά ἀποσυρθοῦν ἀπό τά ἐγκόσμια καί νά γίνουν μοναχοί. ῎Ηδη ὅμως εἶχαν δείξει καί τήν ἱεραποστολική τους διάθεση, ἀφοῦ εἶχαν ἀναλάβει διάφορες ἀποστολές μέσα στά πλαίσια τῆς Βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας.

(περισσότερα…)

Η Μονή Βλατάδων (ή Βλαταίων) βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της Άνω Πόλης της Θεσσαλονίκης, νότια των Βόρειων Τειχών, απέναντι από τον Πύργο των Παλαιολόγων και σε υψόμετρο 130 περίπου μέτρων από τη θάλασσα. Η Μονή Βλατάδων είναι το μόνο από τα πολυάριθμα βυζαντινά μοναστήρια της Θεσσαλονίκης που διασώθηκε ως τις μέρες μας παρόλες τις καταστροφές που έπαθε μέχρι σήμερα. Στα χρόνια των Παλαιολόγων (1261-1453) η Θεσσαλονίκη, σύμφωνα με ιστορικές μαρτυρίες, είχε πλήθος μοναστηριών (“σηκών”) μέσα στα όρια της καστροπερίκλειστης πόλης και στη γύρω περιοχή. Ήταν η εποχή που οι Παλαιολόγοι επέδειξαν ιδιαίτερο ζήλο για την τόνωση του θρησκευτικού αισθήματος του λαού, που συνέβαλλε άλλωστε και στην επιθυμητή ενότητα, απαραίτητη για την αντιμετώπιση των σοβαρών κινδύνων που απειλούσαν με διάλυση τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Ιδιαίτερη φροντίδα προς την κατεύθυνση αυτή εκδήλωσε η αυτοκράτειρα Άννα Παλαιολογίνα, που ήρθε και εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1351, με προτροπή του Καντακουζηνού, μετά την επικράτηση και τον θρίαμβο του “ησυχασμού”, του οποίου ηγούνταν ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Γρηγόριος Παλαμάς. Μαζί με τον Παλαμά, ήρθαν τότε στην πόλη και οι ομοϊδεάτες του μοναχοί Δωρόθεος και Μάρκος Βλατής, που η παράδοση τους θέλει Θεσσαλονικείς, καταγόμενους όμως από την Κρήτη. Οι μοναχοί αυτοί, που διακρίνονταν για τη μεγάλη τους μόρφωση και τη βαθιά χριστιανική τους πίστη, ίδρυσαν γύρω στα 1351-1371 τη Μονή των Βλατάδων, βοηθούμενοι ίσως και από την Άννα Παλαιολογίνα, που την ίδια χρονική περίοδο επισκεύαζε τα τα κοντινά προς το χώρο της Μονής ανατολικά τείχη της πόλης. Το νέο μοναστήρι αφιερώθηκε στον Παντοκράτορα Χριστό και τιμούνταν στη γιορτή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα. (περισσότερα…)