3ο Γυμνάσιο Γλυφάδας

Ο Πικιώνης με τα παιδιά του, Ινώ, Ίωνα, Πέτρο και Τάσο

Μέσα στη γενικότερη συζήτηση που γίνεται τον τελευταίο καιρό για τον κορυφαίο έλληνα αρχιτέκτονα και ακαδημαϊκό Δημήτρη Πικιώνη, μια ταινία μικρού μήκους σε 3d animation, που αφορά ένα από τα σπουδαιότερα αλλά λιγότερο γνωστά έργα του, αυτό του οικισμού της Αιξωνής, βρίσκεται στην τελική ευθεία.

Κεφάλι κατσίκας σύμβολο οικισμού

Ερ: Πώς ξεκίνησε η ιδέα του οικισμού;Απ: Εκείνη την εποχή η Ελλάδα είχε βγει από έναν εμφύλιο και άρχιζε να «ξαναγιεννιέται». Ο παππούς δεν ήταν μόνο αρχιτέκτονας. Δεν ήταν μόνο ζωγράφος. Ήταν και ποιητής και φιλόσοφος. Και όλα αυτά μαζί συνέθεσαν μια ιδέα, έναν διαφορετικό τρόπο πρότασης για έναν οικισμό. Μεγάλος υποστηρικτής του εκείνη την εποχή ήταν ο Άγγελος Σικελιανός. Του είχε πει ο ίδιος ο Σικελιανός ότι μετά τη Δελφική Ιδέα, η Αιξωνή ήταν ίσως το πιο σημαντικό έργο που γινόταν εκείνη την εποχή στην Ελλάδα.

Συνοικισμός ποιμένων

 Απ. Η ιδέα είχε συλλογικό χαρακτήρα αφού από τη σύλληψή της ήδη απαίτησε την ηθική και πνευματική συμπαράσταση πολλών ανθρώπων. Οι πρώτοι Αιξωνείς είχαν ανομοιόμορφες ιδέες και ποικίλη προέλευση. Για παράδειγμα, στην περιοχή, που τότε ήταν βοσκοτόπι, ζούσαν μερικοί αγρότες. Η αρχική ομάδα εργασίας που κατόρθωσε να συσπειρώσει το ετερόκλητο αυτό σύνολο είχε πρόεδρο τον έμπορο και μουσικολόγο Ιωσήφ Παπαδόπουλο, ενώ η παρουσία του Πικιώνη αποτέλεσε εγγύηση για την ποιότητα του έργου. Ο ίδιος ήρθε σ’ επαφή με άλλους πνευματικούς συλλόγους και πλαισιώθηκε από ανθρώπους, όπως ο Σικελιανός, ο Γιάννης Θεοδωρακόπουλος, ο Χατζηκυριάκος – Γκίκας κ.α.

Άποψη οικισμού

Απ. Ιδέα του Πικιώνη ήταν μέσα σε κάθε οικόπεδο, που ήταν περίπου 400 τ.μ., να μην μπορεί να χτιστεί σπίτι μεγαλύτερο από 140 τ.μ.. Πίστευε ότι μια οικογένεια, τετραμελής για παράδειγμα, δεν χρειάζεται μεγαλύτερο χώρο. Τώρα, το υπόλοιπο 1,5 στρέμμα που αντιστοιχούσε σε κάθε ιδιοκτησία ήταν βουνό, το οποίο έπρεπε να φροντίζεται, να καλλιεργείται, να προστατεύεται από τους κατοίκους. Μέχρι σήμερα κανένας συνεταιρισμός δεν έχει σκεφτεί κάτι παρόμοιο. Επιπλέον, είχε προβλέψει πεζόδρομους, δρόμους ήπιας κυκλοφορίας και δακτύλιο ώστε μόνο τα αυτοκίνητα των ιδιοκτητών να μπορούν να μπαίνουν στον οικισμό. Είχε δώσει προτεραιότητα στον άνθρωπο, έλεγε ότι ο δρόμος είναι ένα σημείο συνάντησης και ανάπτυξης των ανθρωπίνων σχέσεων.

Απ: Οι φίλοι του Πικιώνη και της «Αιξωνικής Ιδέας» εξέδιδαν για πέντε χρόνια το διμηνιαίο περιοδικό «Αιξωνή». Λίγους μήνες μετά την ίδρυση του συνεταιρισμού, ένας ευρύτερος κύκλος επιστημόνων, πνευματικών ανθρώπων και καλλιτεχνών συνενώθηκε με τα αρχικά μέλη. Οι εργασίες τους, που δημοσιεύονταν στις σελίδες του περιοδικού, διεύρυναν το πεδίο πνευματικών δραστηριοτήτων και έδωσαν νέες κατευθύνσεις στην ιδέα. Μέλος της συντακτικής ομάδας ήταν άλλωστε και ο ίδιος ο Πικιώνης.

Το ναΰδριο της “Ακαθίστου”

Απ: Ο Πικιώνης αγαπούσε το αττικό τοπίο. Το περπατούσε συνεχώς, το αφουγκραζόταν, πονούσε για την κακοποίησή του, τον βιασμό του. Τα βασικότερα χαρακτηριστικά του έργου του άλλωστε ήταν η αρμονία του κτίσματος με τη φύση που το περιέβαλε. Απόρροια της τάσης του αυτής ήταν ο τονισμός του στοιχείου της ελληνικότητας σ’ ένα έργο κατά βάση ποιητικό, ένα έργο που απέπνεε πνευματικότητα.

Ερ. Πώς ξεκίνησε η ιδέα για την ταινία;

Προοπτικό πλατείας

Απ. Από τότε που άρχισα να μελετάω το έργο του παππού, η Αιξωνή, σε αντίθεση με άλλα έργα του, δεν ήταν γνωστή στον πολύ κόσμο. Όσο λοιπόν έψαχνα, τόσο περισσότερο μου κέντριζε την περιέργεια και το ενδιαφέρον. Έτσι, από φοιτητής ακόμα, αναρωτιόμουν πώς θα ήταν ο οικισμός αν είχε χτιστεί. Με την ευκαιρία λοιπόν της έκθεσης που γίνεται στο Μουσείο Μπενάκη, πρότεινα να δημιουργηθεί μια αναπαράσταση του οικισμού της Αιξωνής. Όμως, προχωρώντας και μελετώντας το έργο, συγκεντρώνοντας και μεγαλώνοντας την ομάδα εργασίας, κάποια στιγμή βγήκε από μόνο του το να γίνει ταινία μικρού μήκους και όχι απλά μία ταινία αναπαράστασης της Αιξωνής.

Ερ. Δηλαδή;

Διώροφες κατοικίες τύπου Β, μεσημβρινή όψη

Απ. Θα υπάρχει κάτι δραματοποιημένο στην ταινία ώστε να μην έχει τον χαρακτήρα ενός ντοκιμαντέρ. Στόχος μας είναι ο θεατής να σκεφτεί τον τρόπο που ζει, τον τρόπο που θα μπορούσε να ζήσει. Γιατί αυτός ο οικισμός αντιπροσωπεύει κι άλλα πράγματα, σύγχρονα. Για παράδειγμα, μιλάμε σήμερα για οικολογία, πράσινη αρχιτεκτονική, βιοκλιματική αρχιτεκτονική, πεζοδρόμηση, αποσυμφόρηση της κυκλοφορίας. Αυτό ακριβώς ήταν το όραμα του Πικιώνη 60 χρόνια πριν, όταν το κυκλοφοριακό και η ρύπανση στην Αθήνα ήταν λέξεις άγνωστες. Ήταν πολύ μπροστά από την εποχή του με το να σκέφτεται και να σχεδιάζει με αυτό το όραμα. Έτσι, είχε μελετήσει τη λαϊκή ελληνική αρχιτεκτονική, ήξερε να προσανατολίσει ένα σπίτι, ποιους τοίχους να κάνει πιο χοντρούς, πιο λεπτούς, τι υλικά να χρησιμοποιήσει ώστε το σπίτι να είναι δροσερό το καλοκαίρι και ζεστό τον χειμώνα.

Ερ. Σε τι φάση βρίσκεται τώρα η ταινία;



Γλυφάδα, Δυτική όψη οικίας Γκόργκα



Ερ. Η ταινία θα έχει και πραγματικούς ηθοποιούς;




Ο Πικιώνης με την κόρη του Αγνή

 

 

Ζωγραφικό έργο του Πικιώνη

Απ. Ναι, είχε ολοκληρώσει την εκκλησία, που είναι και το μόνο κτίσμα Πικιώνη σήμερα στην Αιξωνή. Το σπίτι του παπά, που υπάρχει δίπλα, το ολοκλήρωσαν οι μαθητές του βασιζόμενοι στη δική του ιδέα. Επίσης, κάποια σπίτια τα είχε δουλέψει περισσότερο γιατί οι πελάτες υπήρχαν. Π.χ. η οικία Μουσούρη, η οικία Γκόργκα. Τα κτίρια αυτά είναι τα πιο «ολοκληρωμένα» και τα πιο εύκολα για εμάς να αντιμετωπίσουμε. Βέβαια, κι αυτό σχετικό είναι γιατί ο Πικιώνης χρησιμοποιούσε πολλές παραλλαγές. Ο παππούς, επειδή ήταν και ζωγράφος, όταν σχεδίαζε έλυνε τα διάφορα προβλήματα στο μυαλό του. Επιπλέον, δούλευε επιτόπου πάνω στα έργα του. Δηλαδή, για την Ακρόπολη, ναι μεν είχε κάνει πολλά σκίτσα, το έργο όμως βγήκε με τη συνεργασία μαθητών του και των αρχιμαστόρων του. Ήταν ο τρόπος που δούλευε.