>
Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο τουρισμός. Μπορεί να αποτελεί τη βαριά βιομηχανία της χώρας, οι σχολές τουριστικών επιχειρήσεων στα ΤΕΙ, όμως, έχουν κάθε χρόνο πολλές κενές θέσεις. Πολύ χαμηλά στις προτιμήσεις των υποψηφίων βρίσκονται και τα τμήματα των ΤΕΙ που προσφέρουν ειδικότητα στις ιχθυοκαλλιέργειες, δηλαδή τον δεύτερο μεγαλύτερο εξαγωγικό κλάδο της ελληνικής οικονομίας. Και αν κρίνει κανείς από τα αποτελέσματα των πανελληνίων, ανάλογη εικόνα προκύπτει και για τον πλέον δυναμικό κλάδο της ελληνικής οικονομίας, τη ναυτιλία (το 2009, από τις 402 θέσεις που είχαν προκηρυχθεί, καλύφθηκαν από τα μηχανογραφικά μόνο οι 119).
Όμως, αυτή η εικόνα είναι απατηλή: στις Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού μπορεί κανείς να εισαχθεί πλην των πανελλαδικών και με το απολυτήριο λυκείου: Το πρόβλημα εδώ είναι ότι η ζήτηση είναι μεγαλύτερη από την προσφορά θέσεων σπουδών, αλλά και η ζήτηση στην αγορά εργασίας είναι μεγαλύτερη από ό, τι οι θέσεις σπουδών μπορούν να καλύψουν.
Η ελλιπής ενημέρωση, η ανυπαρξία επαγγελματικού προσανατολισμού στο σχολείο και η προβληματική διασύνδεση των Ιδρυμάτων με την αγορά εργασίας –ειδικά σε ό, τι αφορά τα τουριστικά επαγγέλματα– είναι οι κύριοι λόγοι που οι υποψήφιοι γυρίζουν την πλάτη σε αντικείμενα σπουδών που χρειάζεται η χώρα. Τα στοιχεία του υπουργείου Παιδείας είναι αποκαλυπτικά. Ενδεικτικά, στο τμήμα Ιχθυοκομίας και Αλιείας του ΤΕΙ Ηπείρου, την πενταετία 2005 – 2010 προσφέρονταν 285 θέσεις εισακτέων, εισήχθησαν όμως μόνο 75 φοιτητές και αποφοίτησαν 32. Στο Υδατοκαλλιεργειών και Αλιευτικής Διαχείρισης του ΤΕΙ Μεσολογγίου προσφέρονταν 271 θέσεις, εισήχθησαν όμως μόνο 90 και αποφοίτησαν 54. Στη Θεσσαλονίκη, το ίδιο διάστημα, για 140 θέσεις ενδιαφέρθηκαν 57 φοιτητές και αποφοίτησαν 20.
Παρεμφερής είναι η εικόνα και των τμημάτων ΤΕΙ τουριστικών επαγγελμάτων: Στο τμήμα του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης προσφέρονταν την ίδια πενταετία 144 θέσεις, οι οποίες προσείλκυσαν μόνο 103 φοιτητές, στη Λάρισα 273, εισήχθησαν όμως μόνο 80, και στην Πάτρα 222 θέσεις, για τις οποίες ενδιαφέρθηκαν μόνο 97 φοιτητές. Το 2009 και το 2010, το τμήμα τουριστικών επιχειρήσεων στο ΤΕΙ Πειραιά προσέφερε 114 θέσεις, για τις οποίες ενδιαφέρθηκαν μόνο 57 φοιτητές. Μόνο το ΤΕΙ τουριστικών επιχειρήσεων Αθήνας καλύπτει κάθε χρόνο τον αριθμό των εισακτέων. Συνολικά το 2007 προσφέρθηκαν στα ΤΕΙ τουριστικών επιχειρήσεων της χώρας 1.335 θέσεις και καλύφθηκαν οι 348, το 2008 προσφέρθηκαν 1.335 θέσεις και καλύφθηκαν 359, το 2009 προσφέρθηκαν 1.215 θέσεις και καλύφθηκαν οι 312 και το 2010 (οπότε είχε καταργηθεί πλέον η βάση του 10) προσφέρθηκαν 1.215 θέσεις και καλύφθηκαν οι 489.
Τα αποτελέσματα του 2010 δείχνουν ότι η κατάργηση της βάσης του 10 δεν ωφέλησε αυτές τις σχολές. Ενα ρόλο φυσικά παίζουν οι προκαταλήψεις της ελληνικής κοινωνίας σε ό, τι αφορά το «πρεστίζ» των σπουδών, αλλά και το γεγονός ότι σε περιόδους οικονομικής στενότητας, τα ΤΕΙ της επαρχίας δύσκολα προσελκύουν φοιτητές. Ενα άλλο ζήτημα είναι οι επαγγελματικές προοπτικές. Οσον αφορά στις ιχθυοκαλλιέργειες, η χαμηλή ζήτηση έχει να κάνει με ελλιπή ενημέρωση. Αν και ο κλάδος πέρασε κρίση τα προηγούμενα χρόνια και η ζήτηση στελεχών είχε υποχωρήσει, οι επαγγελματικές προοπτικές στον κλάδο παραμένουν θετικές, περισσότερο στο μέλλον. Ειδικά οι απόφοιτοι της σχολής του Μεσολογγίου εμφανίζουν πολύ υψηλά ποσοστά απορρόφησης από τον κλάδο και σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα.
Κανένα πρόβλημα απορρόφησης και πολύ υψηλές αμοιβές περιμένουν τους αποφοίτους των Ακαδημιών Εμπορικού Ναυτικού. Τα τελευταία τρία χρόνια, χάρις στις διαφημιστικές εκστρατείες της Ενωσης Εφοπλιστών, παρατηρείται ιδιαίτερη ζήτηση για το επάγγελμα: το 2009 υποβλήθηκαν 2.700 αιτήσεις για 1.300 θέσεις, ενώ το 2010, 3.700 αιτήσεις. Ομως η Πολιτεία μείωσε τον αριθμό των θέσεων εισακτέων σε 903. Η απόφαση προκαλεί ερωτηματικά, όταν οι ανάγκες σε αξιωματικούς υπερβαίνουν την παραγωγή των Ακαδημιών και όταν οι ΑΕΝ χρηματοδοτούνται από τις εισφορές των πλοίων. Η ΕΕΕ έχει ζητήσει επανειλημμένως να λειτουργήσουν ιδιωτικές σχολές, χωρίς αποτέλεσμα.
Ένα πρόσθετο πρόβλημα είναι η διαρροή κατά τη διάρκεια των σπουδών. Στη δεκαετία 1999-2009 εισήλθαν στις ΑΕΝ 6.791 υποψήφιοι πλοίαρχοι και 4.201 μηχανικοί, απεφοίτησαν όμως 3.893 και 2.509 αντίστοιχα. Συνήθως η διαρροή γίνεται μετά το πρώτο εκπαιδευτικό ταξίδι, και αυτό δεν είναι λάθος. Οι υποψήφιοι πρέπει να διαπιστώσουν αν κάνουν για τη θάλασσα. Ωστόσο, επειδή η ναυτική εκπαίδευση είναι ενιαία διεθνώς και τα διπλώματα αναγνωρίζονται παντού, πολλοί εγκαταλείπουν τη θάλασσα και στο πτυχίο, για παρεμφερείς μεταπτυχιακές σπουδές ώστε να εργαστούν στην ξηρά. Ετσι όμως οι Ελληνες αξιωματικοί γίνονται συνεχώς λιγότεροι και κινδυνεύει να χαθεί η μόνη παγκοσμίως ανταγωνιστική τεχνογνωσία που διαθέτει η χώρα…
