Επιτάφιος
Αποκαθήλωση
ω.. γλυκύ μου έαρ
Περιφορά Επιταφίου
Έθιμα της Μεγάλης Παρασκευής
Ζάκυνθος: Η περιφορά του Εσταυρωμένου το μεσημέρι της Μ. Παρασκευής
Στη Ζάκυνθο δεν θα συναντήσετε τον γνωστό κεντητό Επιτάφιο, αλλά αμφιπρόσωπη ξυλόγλυπτη αγιογραφία του νεκρού Χριστού, που ονομάζεται «Αμνός». Το μεσημέρι της Μεγάλης Παρασκευής γίνεται η αποκορύφωση της Μεγάλης Εβδομάδας στη Ζάκυνθο. Στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου του Μώλου, ξεκινά η λιτανεία του Εσταυρωμένου. Μαζί με τον Εσταυρωμένο λιτανεύεται και η περίφημη εικόνα της «Mater Dolorosa», δηλαδή της Παναγίας του Πάθους. Η λιτανεία διασχίζει σχεδόν όλη την πόλη και καταλήγει στον ίδιο ναό, όπου γίνεται η εναπόθεση του Χριστού στον Επιτάφιο. Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής γίνεται κανονικά σ΄ όλους τους ιερούς ναούς η Ακολουθία του Επιτάφιου Θρήνου, χωρίς όμως λιτάνευση των Επιταφίων τους, η οποία γίνεται στις 4 τα ξημερώματα του Μεγάλου Σαββάτου.
Θράκη: Το κάψιμο του Ιούδα & οι στάχτες στα μνήματα
Στις Μέτρες της Θράκης, τα παιδιά φτιάχνουν το ομοίωμα του Ιούδα και το περιφέρουν στα σπίτια, ζητώντας κλαδιά για να τον κάψουν την επομένη στον Επιτάφιο. Τη Μεγάλη Παρασκευή η πομπή του Επιταφίου σταματά έξω από ένα παρεκκλήσι. Εκεί είναι έτοιμη η φωτιά όπου θα καεί ο Ιούδας. Όταν ο ιερέας διαβάζει το Ευαγγέλιο ανάβουν τη φωτιά και καίνε το ομοίωμα. Αργότερα, παίρνουν μια χούφτα από τις στάχτες και τη ρίχνουν στα μνήματα.
Σύρος: Δύο κόσμοι συναντιούνται
Ο εορτασμός του Πάσχα στην πρωτεύουσα των Κυκλάδων είναι ιδιαίτερος και ενώνει δύο θρησκευτικούς κόσμους, τον ορθόδοξο και τον καθολικό. Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής οι καθολικοί επιτάφιοι από τις εκκλησίες των Ευαγγελιστών και του Αγίου Γεωργίου συναντώνται με τους ορθόδοξους από τους ναούς της Μητροπόλεως (Μεταμόρφωσης) του Αγίου Νικολάου και της Κοιμήσεως, μετά το τέλος της περιφοράς στην κεντρική πλατεία Μιαούλη. Ακολουθεί κατανυκτική δέηση και ψάλλονται τροπάρια της Μεγάλης Παρασκευής από τη χορωδία του Αγίου Νικολάου και Ιεροψάλτες.
Κρήτη: Σαλιγκάρια
Στην Κρήτη συνηθίζουν να βράζουν σαλιγκάρια και να πίνουν το ζουμί τους, που είναι σαν χολή. Το μεσημέρι, μετά την Αποκαθήλωση του Κυρίου, νεαρά κορίτσια στολίζουν τον επιτάφιο με ανοιξιάτικα λουλούδια (βιολέτες, τριαντάφυλλα και μενεξέδες) και φτιάχνουν στεφάνια ή γιρλάντες, ενώ ψέλνουν το μοιρολόι της Παναγίας.
Ύδρα και Τήνος: Ο Επιτάφιος μέσα στη θάλασσα
Όποιος επιλέξει να περάσει αυτές τις άγιες μέρες στο νησί της Ύδρας θα ζήσει από κοντά την μοναδική εμπειρία της περιφοράς του επιταφίου στη συνοικία Καμίνι. Ο επιτάφιος εδώ μπαίνει στη θάλασσα όπου διαβάζεται η Ακολουθία του Επιταφίου, δημιουργώντας μία ατμόσφαιρα κατανυκτική την οποία απολαμβάνουν κάθε χρόνο εκατοντάδες επισκέπτες του νησιού. Στη συνέχεια τέσσερις επιτάφιοι συναντώνται στο κεντρικό λιμάνι.
Αντίστοιχα στην Τήνο ο επιτάφιος του Αγίου Νικολάου κατευθύνεται προς την παραλία Καλάμια (ή Σπιτάλια). Στο νησάκι Χάνδρα, που βρίσκεται απέναντι από την παραλία, έχουν τοποθετηθεί μεγάλοι φωτεινοί σταυροί. Ο επιτάφιος ακολουθούμενος από τον παπά και τα εξαπτέρυγα μπαίνει στο νερό, όπου και πραγματοποιείται δέηση υπέρ των ναυτικών και επιμνημόσυνη δέηση υπέρ των πνιγέντων. Στη συνέχεια οδηγείται προς το νεκροταφείο, όπου τελείται και εκεί επιμνημόσυνη δέηση.
Σπάρτη: Τα σταυρολούλουδα του Επιταφίου
Στη Σπάρτη, όταν γυρίσουν τον Επιτάφιο, τον ξεστολίζει ο καντηλανάφτης, ο οποίος παίρνει τα κεριά και τα φυλάει. Την άλλη μέρα, τα βάζει ο παπάς σε ένα δίσκο με τα σταυρολούλουδα και τα μοιράζει στις γυναίκες. Τα λουλούδια αυτά, οι γυναίκες τα κρατούν ως φυλαχτό και όταν αρρωστήσει ένα παιδάκι βάζουν στα κάρβουνα λίγο νερό και μερικά σταυρολούλουδα και το λιβανίζουν.
Μυτιλήνη: Χριστολούλουδα
Στη Μυτιλήνη, αν τελειώσει η περιφορά, “αρπάζουν” τα λουλούδια, γιατί πιστεύουν πως κλεμμένα έχουν πιο θαυματουργές ιδιότητες. Τα “Χριστολούλουδα” τα φυλάνε για το καλό. Με αυτά γιατρεύουν τον πονοκέφαλο, τα κάνουν φυλαχτά και με αυτά γαληνεύουν τη θάλασσα όσοι ταξιδεύουν, σύμφωνα με την παράδοση.
Νέο Σούλι Σερρών: Τα «Γεφύρια»
Στο μικρό χωριό Νέο Σούλι του δήμου Εμμανουήλ Παππά αναβιώνει κάθε Μεγάλη Παρασκευή το μοναδικό έθιμο «Γεφύρια». Το έθιμο βρίσκει τις ρίζες του στα βάθη των αιώνων και συνεχίζεται από γενιά σε γενιά. Σύμφωνα με αυτό, νεαρές κοπέλες και παλικάρια, όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα μαζεύουν από τις αυλές των σπιτιών διάφορα λουλούδια και μεγάλα φύλλα δέντρων. Το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής ξεκινά ο στολισμός των «Γεφυριών». Ξύλινες και μεταλλικές κατασκευές στο σχήμα γεφυριού τοποθετούνται ψηλά από τη μία πλευρά του δρόμου έως την άλλη. Οι κατασκευές στολίζονται με πολλά λουλούδια και εικόνες που φέρνει ο κάθε κάτοικος από το σπίτι του. Σε όλη τη διαδρομή που θα διανύσει το βράδυ ο Επιτάφιος θα περάσει κάτω από τα στολισμένα «Γεφύρια» που θα παραμείνουν στο χωριό 40 ημέρες, έως την «Ανάληψη του Κυρίου». Μετά οι κάτοικοι θα πάρουν τα ξερά λουλούδια και τις εικόνες και θα τα βάλουν στο εικονοστάσι του σπιτιού, για να έχουν την ευλογία του Χριστού όλο τον χρόνο.
Τυρός Κυνουρίας: Επιτάφιος με ψαροκάικα
Οι κάτοικοι του Τυρού δεν ξεχνούν τις παραδόσεις τους και αν βρεθείτε σε κάποια γιορτή ή πανηγύρι θα νιώσετε την Τσακώνικη ζεστασιά. Τη Μεγάλη Παρασκευή θα δείτε την περιφορά των δύο Επιτάφιων στην παραλιακή οδό με την συνοδεία των ψαροκάικων, ενώ από στεριάς χιλιάδες κόσμου ακολουθούν με ευλάβεια τους δύο Επιτάφιους.
Καλαμάτα: Μεγάλη Παρασκευή με… σαϊτοπόλεμο
Η ανάμνηση του Θείου Πάθους και η Ανάσταση του Ιησού Χριστού και το Πάσχα, επιτελούνται στην Καλαμάτα με λαμπρότητα και με σεβασμό στις παραδόσεις και τα έθιμα του λαού μας. Ένα από αυτά, που συντελεί στον εορτασμό με ιδιαίτερο, εντυπωσιακό τρόπο και διεξάγεται με την υποστήριξη του Δήμου Καλαμάτας, είναι η ρίψη σαϊτών και ο σαϊτοπόλεμος, με φλόγα και βροντή. Σαΐτες, λοιπόν, θα ρίξουν οι σαϊτολόγοι καταρχήν τη Μεγάλη Παρασκευή, την ώρα που οι πιστοί θα περιφέρουν τον Επιτάφιο σε όλες τις γειτονιές της Καλαμάτας προς ευλογία της πόλης. Σαΐτες θα πέσουν στη Ράχη και τον Αβραμόγιαννη, αλλά και στη Φυτειά στις 9.30 περίπου το βράδυ και σε άλλα σημεία. Οι ετοιμασίες των σαϊτολόγων έχουν ξεκινήσει από καιρό και το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής, στο λημέρι τους, κοντά στον ιερό ναό του Αγίου Ιωάννη στην αγορά της Καλαμάτας, θα φθάσουν στο αποκορύφωμα.
Ναύπακτος: Σταυρός από φωτιά
Στη Ναύπακτο, το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, πλήθος κόσμου, ντόπιοι και επισκέπτες, ακολουθούν την περιφορά του Επιταφίου σχηματίζοντας πομπές, οι οποίες διέρχονται από το λιμάνι, όπου είναι αναμμένες δάδες ειδικά τοποθετημένες στις τάπες του Κάστρου, γύρω από το λιμάνι. Στο μέσον της εισόδου του λιμανιού οι δάδες σχηματίζουν μεγάλο σταυρό που φωταγωγεί ολόκληρο το λιμάνι, παρουσιάζοντας μία φαντασμαγορική εικόνα. Το έθιμο συνδυάζει τη θρησκευτική μυσταγωγία με την ηρωική προσπάθεια του μπουρλοτιέρη Ανεμογιάννη να πυρπολήσει τη τουρκική ναυαρχίδα στο χώρο αυτό.
Νέα Μεσημβρία Θεσσαλονίκης: Η νύχτα γίνεται μέρα
Στη Νέα Μεσημβρία Θεσσαλονίκης, το Πάσχα τη Μεγάλη Παρασκευή, οι δύο Επιτάφιοι των ενοριών, μετά την περιφορά τους στους δρόμους, συναντώνται λίγο μετά τις 9 το βράδυ στα νεκροταφεία. Εκεί, οι κάτοικοι ανάβουν κεριά στα αγαπημένα τους πρόσωπα που έχουν φύγει από τη ζωή και «η νύχτα γίνεται μέρα» από το φως των κεριών.
Ουρανούπολη της Χαλκιδικής: Βυζαντινή παράδοση
Στην Ουρανούπολη της Χαλκιδικής το στόλισμα του Επιταφίου είναι έργο πολύμηνης προσπάθειας. Εδώ και οχτώ χρόνια οι γυναίκες της περιοχής, χρησιμοποιώντας 70.000 πέρλες και 30.000 λουλούδια, στολίζουν τον επιτάφιο, «πατώντας» πάνω σε σχέδια της βυζαντινής παράδοσης.
Πάρος: Οι επισκέπτες βιώνουν τα πάθη του Χριστού
Στη Μάρπησσα της Πάρου, το βράδυ της Μ. Παρασκευής μέσα σε ατμόσφαιρα κατάνυξης, οι επισκέπτες βιώνουν τα πάθη του Κυρίου. Κατά μήκος της περιφοράς του Επιταφίου και σε χαρακτηριστικά σημεία λαμβάνουν χώρα σκηνές από τη ζωή και τα πάθη του Χριστού. Σ’ αυτές συμμετέχουν νέοι, νέες και παιδιά ντυμένα με ρούχα της εποχής του Χριστού. Το γενικό κλίμα συγκίνησης και κατάνυξης μεταφέρει τους πιστούς στην ανάσταση του Λαζάρου, στην είσοδο στα Ιεροσόλυμα, στη μετάνοια της Μαγδαληνής, στον Μυστικό Δείπνο, στην προσευχή στο Όρος των Ελαιών, στον Πόντιο Πιλάτο, στην ανάβαση στον Γολγοθά, στην κρεμάλα του Ιούδα, στη Σταύρωση, στην Αποκαθήλωση και στον επιτάφιο του Χριστού.
Μεγάλο Σάββατο
Οι πασχαλινές λαμπάδες δίνονται ως δώρα στα παιδιά για την Ανάσταση. Οι λαμπάδες είναι διακοσμημένες άλλοτε με παιχνίδια και άλλοτε με λουλούδια. Το Μεγάλο Σάββατο είναι το βράδυ της Ανάστασης. Στις 12 η ώρα το βράδυ, ο ιερέας δίνει το Άγιο φως στους πιστούς και ψάλλει το «Χριστός Ανέστη». Οι πιστοί παίρνουν το άγιο φως με τις πασχαλινές λαμπάδες και χαιρετιούνται λέγοντας «Χριστός Ανέστη». Σε πολλές περιοχές ανάβουν βεγγαλικά. Είναι η μέρα της Ανάστασης, ημέρα χαράς και γιορτής. Το Μεγάλο Σάββατο τελειώνει η νηστεία της σαρακοστής και επιστρέφοντας στο σπίτι, τρώμε την μαγειρίτσα και τσουγκρίζουμε τα κόκκινα αυγά.
Κυριακή του Πάσχα
Την Κυριακή του Πάσχα γιορτάζεται η Ανάσταση. Το μεσημέρι μαζευόμαστε όλοι μαζί και σουβλίζουμε το αρνί.
ΟΙ ΠΑΣΧΑΛΙΝΕΣ ΚΑΡΤΕΣ ΜΑΣ
ΟΙ ΛΑΓΟΙ ΜΑΣ 
